En-en, mwanda nansha Bible byokedidipo dibuku dya sianse, unenanga bya bine ponso paesambila pa myanda ya sianse. Tala bimfwa bimobimo bilombola’mba sianse ne Bible biobanga ne amba mu Bible mudi myanda ya sianse ishidile kulampe na nkulupilo yādi na bantu bavule ba mu kitatyi kyāsonekelwe Bible.

•   Diulu ne ntanda bidi na ngalwilo. (Ngalwilo 1:1) Ino ayo mfumo mivule ya pa kala inena’mba diulu ne ntanda kebyāpangilwepo, ino byāikele’ko mu kavutakanya. Bene Babiloni bādi bakulupile amba baleza bāikadije’ko diulu ne ntanda bātambile mu majiba abidi makatampe. Lufumo lukwabo lunena’mba diulu ne ntanda byātambile ku mai makatampe.

•   Diulu ne ntanda biludikwanga difuku ne difuku na bijila bya mu bupangi ke na bilezalezapo. (Yoba 38:33; Yelemia 33:25) Mfumo ya ntanda yonso ifundijanga’mba bantu kebadipo na wa kwibakwasha ku bilongwa bibi kadi byampikwa lusa bya baleza.

•   Ntanda iyelanga patuputupu. (Yoba 26:7) Bantu bavule ba pa kala bādi bakulupile’mba ntanda i dishike dipapakane diselelwe na nyema mukatampe, kimfwa mfumbo nansha nkuvu.

•   Minonga ne masulo a mema biyulanga mema atamba ku majiba makatampe ne masolo mwakwabo, akanda na kipuinga kupwa anoka pa ntanda bu mvula, mashika mekwate nansha mvula wa mabwe. (Yoba 36:27, 28; Musapudi 1:7; Isaya 55:10; Amose 9:6) Bangidiki ba pa kala bādi balanga’mba minonga yādi iyula mema atamba mu dijiba dikatampe dya panshi, kadi bāendelele kulanga namino kufika ne mu myaka ya katwa ka 18.

•   Ngulu ilepanga ne kushinika, kadi ngulu ya dyalelo yādi’ko mu dijiba dikatampe. (Ñimbo ya Mitōto 104:6, 8) Ino ayo mfumo mivule inenanga’mba ngulu yāpangilwe na baleza enka moikadile’mu.

•   Bilongwa bya kwikinga ku misongo. Bijila byobāpele muzo wa Isalela byādi bilomba kukenda bivwalwa pa kupwa kutenga umbidi mufwe, kutūla kufula bantu badi na misongo isambuka, ne kujīka tuvwi twa bantu. (Bene Levi 11:28; 13:1-5; Kupituluka mu Bijila 23:13) Ino bene Edipito abo badi bondapa bilonda na lawa mityange’mo tuvwi twa bantu.

 Shi tubandaule Bible biyampe, malondololo i aa. Tala milangwe mifwe idi na bantu pa bubine bwa Bible mu myanda ya sianse:

 Lufumo: Bible unena’mba diulu ne ntanda byāpangilwe mu mafuku asamba a mansá 24.

 Bubine: Mungya Bible, Leza wāpangile diulu ne ntanda tamba kala kene. (Ngalwilo 1:1) Kadi, mafuku a bupangi alombwelwe mu shapita 1 wa Ngalwilo i bula bwa kitatyi kekipotolokelepo biyampe. Na bubine, kitatyi kyonso kyāpangilwe diulu ne ntanda kitwanga ne bu “difuku.”​—Ngalwilo 2:4.

 Lufumo: Bible unena’mba munamuna yāpangilwe kumeso kwa dyuba kwikala’ko mwanda wa kukwatakanya kitōkeji kikwasha mityi ipe bipa.​—Ngalwilo 1:11, 16.

 Bubine: Bible ulombola’mba dyuba, luñenyenye lubadilwa mu ñenyenye ibundile “madiulu,” dyāpangilwe kumeso kwa munamuna. (Ngalwilo 1:1) Kitōkeji kya dyuba kyāfikile pano pa ntanda mu “difuku” dibajinji nansha mu kitatyi kya bupangi. Pādi penda patōka kūlu mu “difuku” dya busatu dya bupangi, kitōkeji kyādi kyenda kibaila’ko mwanda wa kwikale kitōkeji kikwasha mityi ipe bipa. (Ngalwilo 1:3-5, 12, 13) Dyuba dyāmwekele ke mwenda mafuku pano pa ntanda.​—Ngalwilo 1:16.

 Lufumo: Bible unena’mba dyuba dijokolokanga ku ntanda.

 Bubine: Musapudi 1:5 unena’mba: “Dyuba ditambanga, kadi dyuba diponanga; kupwa dyajokela lubilo pa kifuko podisa kutamba monka.” Enka ne dyalelo, muntu ubwanya kutela kishima ‘kutamba kwa dyuba’ ne ‘kupona kwa dyuba,’ ino aye papo uyukile amba ntanda ijokolokanga ku dyuba.

 Lufumo: Bible unenanga’mba ntanda i mipapakane.

 Bubine: Bible wingidija musemwa “mafulo a ntanda” na buluji bwa “kulakula kwine kwa ntanda”; kadi kino kekilombolapo amba ntanda i mipapakane nansha’mba idi bwa dii. (Bilongwa 1:8; kunshi kwa dyani) Ne binenwa bya amba “mafinko aná a ntanda” i bingidijibwe mu muswelo wa kyelekejo mwanda wa kufunkila pa ntanda yonso; kadi dyalelo muntu ubwanya kutela mafinko aná a ntanda mwanda wa kwenzakanya.​—Isaya 11:12; Luka 13:29.

 Lufumo: Bible unenanga’mba bukata bwa kijokoloja budingakene na munda mwakyo misunsa isatu, ino akyo kine kidi na bula bwa pi (π), nansha kintu kya 3.1416.

 Bubine: Bula bwa “Dijiba dya byuma bisungululwe” buletelwe mu 1 Balopwe 7:23 ne mu 2 Bilongwa bya Mafuku 4:2 bulombola’mba, didi na bukata bwa maboko 10 ne amba “byadi bilomba lukamba lwa kupima nalo lwa bula bwa maboko 30 pa kwidijokoloja.” Bimweka’mba buno bukata i busenselela’ko’tu. Kadi bibwanika padi kijokoloja kidingakene na munda mwa nsāni wa kyoilo, munda mwa kijokoloja namo na panja pa nsāni wa kyoilo.