Enda ku bidi'mo

BUKWASHI KU BISAKA | KULELA BANA

Le Dilubu Didi na Lupusa’ka pa Bana?

Le Dilubu Didi na Lupusa’ka pa Bana?

 Bantu bamo besongele shi kebakidipo mu kipwano kiyampe, banenanga’mba dilubu dikasangaja bana—kwibasangaja bya bine kupita’ko kushikata na bambutwile babidi bepotomeja. Le myanda ilongeka ilombola bika?

 Le dilubu dikekala na lupusa’ka pa bana?

 Bukimbi bulombola’mba dilubu didi na lupusa lubi bininge pa bana. Bana ba bambutwile belubule kebatunyangapo:

  •   kwivwana bulobo, kuzumbija mutyima, ne kutyumukwa mutyima

  •   kwisanshija ne kusanshija bakwabo

  •   kukomenwa kufunda masomo biyampe nansha kuleka’o

  •   kubela

 Ne kadi bana bavule betopekanga pa dilubu, na kulanga’mba i abo balenga’dyo nansha’mba badi babwanya kukankaja’dyo.

 Makambakano a bana ba bambutwile belubwile abwanya kwendelela kufika ne byobatama, baendelela padi kwimona bu kebadipo na mvubu ne amba kebabwanyapo kukulupila bakwabo. Nabo babwanya padi kukelubula na benē pabo pa mwanda wa makambakano a mu busongi.

 Mu kīpi: Nansha bantu bamo basaka kwilubula byobalañanga’mba, kwilubula kukakwasha babo bana, bukimbi kebubingijapo uno mulangwe. Penelope Leach shayuka wa mwa kulelela bana unena’mba, “dilubu diletelanga bana bulanda.” a

 Musoñanya wa mu Bible: “Kemwakitai mutyima enka ku tumweno twa banwe bene, ino i ne ku tumweno twa bakwenu.”—Bene Fidipai 2:4.

 Le wami mwana ukekala na nsangaji bininge shi tubelubula?

 Bantu bamo bakalondolola’mba en-en. Inoko vuluka’mba muswelo wiivwana mbutwile i mwishile na muswelo wiivwana mwana. Yewa usaka dilubu ukimbanga būmi bwandi bushinte. Ino divule dine mwana kasakengapo būmi bwandi bushinte, kadi usakanga ba Shandi ne Inandi bashikate pamo.

 Pa kupwa kulangulukila pa malubu tununu ne tununu, balembi ba dibuku dimo (The Unexpected Legacy of Divorce) balembele amba: “Musapu udi patōka: bana kebanenangapo amba badi na nsangaji mivule. Ino banenanga pampikwa kafinda’mba, ‘difuku dyelubwile bambutwile bami, bu mwana bwami bwapwile.’” Dibuku dibweja’ko amba bamonanga ntanda bu “kifuko kibi, kileta kyaka mwanda kipwano kya bantu babidi ba pabwipi kekidipo biyampe.”

 Mu kīpi: Bana kebabwanyapo padi kwikala na nsangaji shi bambutwile babo abelubula.

 Musoñanya wa mu Bible: “Mushipiditu muvingakane utyepejanga bukomo bwa muntu.”—Nkindi 17:22.

 Le i bika byomfwaninwe kuyuka pa kwiabila biselwa bya bana?

 Bantu bamo belubwile bakimbanga kwiabila biselwa bya mwa kulelela bana pamo’nka bwa abo bakidi besonge. Inoko kulelela bana kungi i kukomo bininge. Bukimbi bulombola’mba divule dine ba mulume ne mukaji belubule:

  •   kebapityijangapo kitatyi kivule na babo bana

  •   bafundijanga bana bintu bishile

  •   batalanga bana balonga byobasaka pa mwanda wa kukōka nansha kwitopeka

 Mwana wa bambutwile belubwile ubwanya kulanga’mba kasakilwapo kwivwana binena bambutwile bandi. Ne kadi, bambutwile bandi kebalongelepo biyampe pa kuleka kulēmeka mulao wabo wa kushikatyila pamo. Mwana ubwanya kwiipangula’mba, ‘le kyonebevwanina i kika?’

 Mu kīpi: Divule dine i bikomo ku ba mulume ne mukaji belubule kwiabila biselwa bya mwa kulelela bana. Inoko ku bana i bikomo bininge kwibalela uno muswelo.

 Musoñanya wa mu Bible: “Kemwakikolomonai benu bana, kutyina’mba bakatyumukwa mityima.”—Bene Kolose 3:21.

 Le kudi muswelo muyampe wa kupwa makambakano a mu kisaka?

 Bilombanga kulonga bukomo pa kushilula būmi bupya pa kupwa kwilubula, o mwanda divule dine i biyampe kulonga bukomo bwa kulama busongi. Dibuku dimo (The Case for Marriage) dinena’mba, “shi busongi i bubi ke kunenapo amba kebubwanyapo kulumbuluka. Mwenda mafuku masongi amo a bantu bampikwa nsangaji, afulanga ku kwikala na nsangaji mivule.” Divule bana bekalanga na nsangaji mivule shi bambutwile bashikatyile pamo.

 Inoko ke kunenapo amba kwilubula i kubi bininge. Bible uleta lupusa lwa kwilubula pa bubinga bwa busekese. (Mateo 19:9) Ino Bible unena kadi amba “mukosoke ulangulukilanga pa matabula onso.” (Nkindi 14:15) Balume ne bakaji badi na makambakano mu busongi bakimba kwilubula, bafwaninwe kulangulukila senene pa butyibi bwabo, kubadila’mo ne pa lupusa lukekala na dilubu pa babo bana.

 Shako, kebilombepo kūminina bitupu bintu bibi pampikwa kulonga’po kintu. Bible uleta madingi mayampe a kukwasha balume ne bakaji bekale na ngikadila isakibwa pa kwikala mu busongi buladila kadi bwa nsangaji. Kadi ke kya kutulumukapo, mwanda Yehova, Mwine wālembeje Bible, ye wātūdile’ko mpangiko ya busongi.—Mateo 19:4-6.

 Musoñanya wa mu Bible: “Ami Yehova, ne Leza obe, Mwine ukufundija mwanda wa kamweno kobe.”—Isaya 48:17.

a Bya mu dibuku Your Growing Child—From Babyhood Through Adolescence.