“Wetu mwana mwana-mukaji wadi na myaka isamba, potwesambīle nandi musunsa mubajinji pa mālwa. Twatulumukile bininge, mwanda wadi ke muyuke bintu bivule pa mālwa kupita ne motwadi tulangila.”—Alexander.

•  Byofwaninwe kuyuka

•  Byobwanya kulonga

•  Binena Bible pa mālwa

 Kwisambila na bana pa mālwa kudi na mvubu. Kokakungila bidi atame. Khamit, wa mu Rusi unena’mba: “Najingulwile amba nadi mfwaninwe kwisambila na wetu mwana pa mwa kutomena mālwa biyampe aye ukidi mwanuke. Ino nayukile kamweno ka kumufundija ukidi mwanuke ke mungya kala. Kupwa nayuka’mba wami mwana wa myaka 13 utomanga mālwa kitatyi ne kitatyi.”

 Mwanda waka ufwaninwe kwisamba nandi?

•   Bakwabo bobafunda nabo, ne bintu byobanena ku televijo pa mālwa bibwanya kushinta mumweno wa mwana pa mālwa.

•   Mungya Kitango kya mu États-Unis Kitala Myanda ya Misongo ne Kwilama’ko, bana batyetye dikumi ne kamo pa katwa batomanga mālwa a miswelo yonso atomibwanga mu États-Unis.

 Ke kya kutulumukapo shi bamuñanga bakankamika bambutwile bafundije babo bana pobakidi banuke myanda itala byaka bilupuka ku mālwa. Le ubwanya kwibafundija muswelo’ka?

 Langulukila kala pa bipangujo bibwanya kwipangula mwana. Bana bankasampe bakimbanga kuyuka bintu, kadi bana batame nabo bo bene basakanga kuyuka bivule. Nanshi, i biyampe witeakanye mwa kulondolwela. Kimfwa:

•   Shi obe mwana ukimba kuyuka mutobela mālwa, ubwanya kunena’mba vinyu idi bwa busuku bwa bipa busosoma, mālwa nao alulanga.

•   Shi obe mwana ukimba kutompa mālwa, ubwanya kumulombola’mba banuke kebafwaninwepo kutoma mālwa mwanda i malobo bininge. Lombola byobya bilupuka’ko: Mālwa asangajanga muntu, ino shi watome mavule ubwanya kwivwana lunjingwe, kulonga bya bulembakane, ne kunena bintu byakealakanya.—Nkindi 23:29-35.

 Yuka bidi abe mwine myanda ya mālwa. Bible unena’mba: “Mukosoke uloñanga bintu na buyuki.” (Nkindi 13:16) Kimba kuyuka myanda ya mālwa ne bijila bya mu yenu ntanda. Nabya ukabwanya ne kukwasha obe mwana.

 Kwata kala mulangwe wa kwisambila’po. Mark, shabana umo wa mu Beletanye unena’mba: “Kutoma mālwa kubwanya kuvutakanya bankasampe ñeni. Naipangwile wami mwana wa myaka mwānda, shi umona’mba i biyampe’ni nansha i bibi kutoma mālwa. Nkyamuzakejepo, ne kino kyamukweshe alombole mumweno wandi pampikwa kafinda.”

 Obe mwana ukata mutyima ku byonena shi wisambila nandi misunsa mivule pa mālwa. Mungya myaka idi na obe mwana, wisambile nandi ne pa mālwa kitatyi kyomwisamba nandi myanda mikwabo ya mu būmi, kimfwa mwa kwikingila ku byaka bya mu dishinda ne myanda itala kusambakena pamo.

 Mushile kimfwa kiyampe. Bana badi pamo bwa butonge—bubutanga bintu byonso byobebutubika’mo—kadi bukimbi nabo bulombola’mba bana beulanga bininge bintu bilonga bambutwile. Ko kunena’mba shi utomanga mālwa mwanda wa kwitalula’ko milangwe nansha kwipwa bulanda, obe mwana nandi ukamona’mba pa kupwa makambakano a mu būmi i biyampe kutoma mālwa. Nanshi ikala kimfwa kiyampe kya kulondela’po. Toma mālwa pantomeno.