Bible unenanga’mba Satana i “ñongoji wa panopantanda ponso.” (Kusokwelwa 12:9) Satana ne bandemona bandi kebasenswepo tukulupile mu Kinenwa kya Leza, Bible. Batompanga kukoka bantu bakulupile’mba bafu i bōmi, badi mu kifuko kampanda mu kikalo kya mishipiditu. Tutalei pano mobekilongela.

Mitōtelo mivule ifundijanga’mba muntu yense udi na mūya wendanga mu kikalo kya mishipiditu kupwa kwa kufwa kwa ngitu ya misunya ne mashi. Banenanga’mba umbidi ufwanga ino mūya keufwangapo, mhm. Pakwabo kadi, banenanga’mba mūya keukokejapo kufwa, amba i wakubulwa kufwa.

Ino Kinenwa kya Leza kekifundijangapo nankyo. Bible ulombolanga’mba mūya ye muntu, kekintupo kampanda kidi mu umbidi wa muntu, mhm. Kimfwa, pa kulombola mwapangilwe Adama, Bible unena’mba: “Ebiya Yehova Leza wapunga muntu ku biloba bya panshi, wamoila mu myulu yandi [umpuya wa būmi]; enka nankyo muntu waalamuka ke mūya mumi.” (Ngalwilo 2:7) Shi kepano Adama kāpelwepo mūya; aye wādi mūya.

 Banyema nabo betwanga bu myūya.​—Ngalwilo 1:20, 21, 24, 30.

Kishima kya mu Bible “mūya” byokishintulula muntu aye-mwine, nanshi kekyakutulumukapo potwifunda’mba myūya ikokeja kufwa ne ifwanga. Bisonekwa binena’mba:

• “Mūya uloñanga bubi, kufwa ukafwanga.”​—Ezekyele 18:4.

• “Penepa kwivwana kudi Samishoni kanena amba: ‘Leka mūya wami ufwe’ pamo ne bene Fidishitia.”​—Batyibi 16:30.

• “Lelo i kijila kulonga biyampe mu dya sabado’ni, i kulonga bibi, a? Le kupandija būmi [mūya] ’ni, lelo i kwipaya, a?”​—Mako 3:4.

Bisonekwa bikwabo bilombolanga’mba myūya ikokeja konakanyibwa (Ngalwilo 17:14), kwipaibwa na kipete (Yoshua 10:37), kwesa na makambakano (Yoba 7:15), ne kulobela (Yona 2:5). Shi kepano, mūya ufwanga.

Shi utange Bible kushilwila ku ngalwilo kufika ne kumfulo, kukatanamo’po nansha dimo kishima “kubulwa kufwa kwa mūya.” Mūya wa bu-muntu kemushipiditupo. Lufundijo lwa kubulwa kufwa kwa muya ke lwa mu Bible po, mhm. I lufundijo lwa Satana  ne bandemona bandi. Yehova ushikilwe bubela bonso bwa mu mitōtelo.​—Nkindi 6:16-19; 1 Temote 4:1, 2.

Muswelo mukwabo wingidija Satana mwanda wa kongola bantu i kupityila ku bilumbu. Kilumbu i muntu ukokeja kutambula misapu itamba ponka na ponka mu ntanda ya mishipiditu. Bantu bavule, ne bilumbu bine kumo, bētabijanga’mba ino misapu itambanga ku mishipiditu ya bafu. Ino nka na motwekimwena kala kupityila mu Bible, kino kekibwanikapo.​—Musapudi 9:5, 6, 10.

Lelo nanshi ino misapu itambanga kudi ba ani? Kudi bandemona abo-bene! Bandemona bakokeja kujingulula muntu pakidi mūmi; bayukile mwādi munenena uno muntu, kimfwa kyandi, byādi ulonga, ne byādi uyukile. Popamwanda i kipela ku wabo mutamba kwiula bantu bafwe.​—1 Samwele 28:3-19.

Muswelo mukwabo usambakanya Satana myanda ya bubela itala pa bantu bafwe, i kupityila ku mānga ya bubela. Pavule ino mānga ipengulwilanga bantu pafula pa bubinebine bwa mu Bible.​—2 Temote 4:4.

Mu Afrika mudi mfumo mivule itala pa bantu bāmwenwe bōmi pa kupwa kufwa kwabo. Pavule bamwekelanga kulampe bininge na byaba byobādi bashiketemo. Ino wīipangule bidi: ‘Lelo kidi na buluji kulanga’mba muntu ukokeja kutamba ku bafu, ajokele ku būmi, na kwenda kukasokokela ku kifuko kidi kulampe na kisaka kyandi ne na balunda nandi?’

Uno muntu obāmwene, lelo kādipo wiifwene bitupu na muntu wāfwile? Kimfwa, bengidi babidi bakristu pobādi mu busapudi mu kibundi kimo, bājingulwile mununu umo wādi wibalonda umbula bwa nsāa mivule. Pobāmwipangwile mwanda waka wādi wibalonda, wēbalondolola’mba wājiwile umo pabukata bwa bano basapudi babidi bu mwanabo wāfwile myaka mityetye kunyuma. Bine, wēlubile, kebyādipo byabine, ino wāpelele kwitabija’mba kebyādipo byabine. Fwatakanyai mānga yākafumikile uno mununu mwana-mulume ku balunda nandi ne ku balondakanyi nandi kitatyi kyākajokēle kunjibo!

Pampikwa kutatāna, uyukile mwanda utala pa bintu byakwakamwa byāmwene bantu, byo bāimvwene, nansha byo bālotele. Bimonwa bitulumukwa uno muswelo bikalanga bizakaja boba bebimona. Marein, mwikadi wa mu Afrika Wakushika, wādi wivwana kitatyi kyonso diwi dya nkambo wandi mwana-mukaji dimwita bufuku. Na luzakalo lukatampe, Marein wādi wela ñanji ne kulangula bantu bonso ba mu njibo yandi. Pa kitatyi kikwabo, wādi ujimija ne buluji bwandi.

Pano, shi bafu badi’mba badi na būmi bine, lelo kidi na buluji bashilule kuzakaja bakena babo? Bine ke amopo. Ino misapu imbi-imbi itambanga ku bandemona.

Ino lelo misapu imweka bu ikwasha ne italaja pa mutyima nayo? Kimfwa, Gbassay, nsongwakaji wa mu Sierra Leone, wādi ubela. Wālotele shandi wāfwile kala waiya kumumwekela. Wāmusapwila ende ku mutyi kampanda, āpe’ko dyānyi, edisambakanye na mema, kupwa atome. Kādipo ufwaninwe kusapwila muntu nansha umo kumeso kwa kulonga uno muswelo. Wēkilongele ne wāivwene biyampe.

Mwana-mukaji mukwabo wānene’mba wandi mulume wamumwekēle bufuku bumo pa kupwa kwa kufwa kwandi. Amba wādi biyampe ne wādi uvwele bisandi bilumbuluke.

 Ino misapu ne bimonwa bimwekanga bu i biyampe ne bikwasha. Lelo bitambanga kudi Leza? Mhm, kebitambengapo kudi Leza. Yehova i “Leza wa bubinebine.” (Mitōto 31:5) Kaketabijapo nansha dimo kwitudimba ñeni nansha kwitubepela. Nka bandemona kete ye bakokeja kwikilonga.

Ino lelo kudi bandemona bayampe? Mhm. Nansha byobakokeja kumweka kitatyi kimokimo bu bapāna bukwashi, ino abo bonso i babi. Pēsambile Dyabola na Eva, wādi umweka bu mulunda. (Ngalwilo 3:1) Ino i kika kyamufikile pa kupwa kumwivwana ne kulonga monka mwāmunenēne? Wāfwile.

Muyukile’mba pavule muntu umbi wikalanga na bulunda na boba bāsaka kongola nansha kudimba. Lukindi lwa bene Afrika lunena’mba, “muntu ukokeja kukusepeja na kukulombola mēno atōka tōo, ino mutyima munda ufita.” Kinenwa kya Leza nakyo kinena’mba: “Satana nandi wialamunanga aye mwine, kādi mwikeulu wa mu mwinya.”​—2 Kodinda 11:14.

Leza kakingidijanga’po bilotwa, bimonwa, nansha mawi atamba mu ntanda ya mishipiditu, mwanda wa kwisamba na bantu panopantanda. Wibaludikanga ne kwibafundija kupityila ku Bible, mukanda ukokeja kulongolola muntu ekale senene “ne kulongololwa biyampe senene, shē, mu mīngilo yonso milumbuluke.”​—2 Temote 3:17.

Shi kepano, kitatyi kitudyumuna Yehova ku budimbidimbi bwa Dyabola, wikilonganga mwanda witusenswe. Aye uyukile’mba bandemona i balwana netu babi bininge.