Le Ukatana Kwepi Lukulupilo lwa Bine?

NSÁ yobe ibaleka’byo kwingila kadi imweka bu ibaladika. Pokokimbe kwiilongolola, ubatanwa na butongi buvule bwa kutonga. Basendwe kebakwite koku ne koku, betela bu bayukile’byo, kadi bakwabo bepatanya ne kwipatanya. Ino abe amba utale, ubayuka’mba mulondakani nobe i sendwe kadi ye wapungile ne yayo nsá mine myaka kunyuma. Kadi kekupwilepo, wanena’mba usakanga kukulongolwela’yo ku bitupu. Papo butongi bwa kwa kwenda bakakulongolwele’yo bubapēla, mwene i amo?

Pano dingakanya nsá yobe na bukomo bobe bwa kukulupila. Shi ubamone amba kojimija lukulupilo​—na mwikadile bavule mu ino ntanda mivutakane​—le i kwepi kokakimba bukwashi? Bantu bavule betelanga bu babwanya kupwija myanda, inoko milangwe yabo mivule i minyengakane ne īpatanya. Mwene badikila bidi kwenda kudi Mwine wāpangile bantu na bukomo bwa kukulupila, a? Bible unena’mba aye kadipo “bine kulampe na batwe bonso” ne amba usakanga kwitukwasha kadi witutele mutyima.​—Bilongwa 17:27; 1 Petelo 5:7.

Nshintulwilo Mituntulu ya Lukulupilo

Mulangwe udi mu Bible wa lukulupilo i mutandabuke kupita udi na bantu bavule dyalelo mu ino ntanda ya badokitele, befundi ba sianse, ne befundi ba bongolo bene. Bishima bya mu Bible bya mu ludimi lubajinji byalamwinwe dyalelo bu “lukulupilo” bishintulula kutengela na kipyupyu nansha kutengela kintu kiyampe. Dibajinji bidi, lukulupilo i lubundwe na bintu bibidi. Kudi kwabila kintu ebiya ne bubinga bolangila’mba kintu kiyampe’kya kisa kufika. Lukulupilo lwitupēle Bible ke milangwepo’tu ya kwabila kintu. Ludi na kyalwilo kikomejibwe na bukamoni bwa bine.

Mu uno mwanda lukulupilo i lwiifwane na lwitabijo, lwine lufwaninwe kwimanina pa bukamoni​—ke pa bu kitabija-mvidingipo. (Bahebelu 11:1) Nansha nankyo, Bible ushiyañanya lwitabijo na lukulupilo.​—1 Bene Kodinda 13:13.

Tulete kimfwa: Shi ulombe mulunda nobe wa pa mutyima bukwashi, ukakulupila’mba usa kukukwasha. Byokulupile’bya bidi na kyalwilo mwanda udi na lwitabijo mudi mulunda nobe​—umuyukile biyampe, kodi kala mumumone wikele biyampe na bantu kadi wikele na buntu. Lwitabijo lobe ne lukulupilo i bikwatañane, byendela pamo, koku kadi bikele bishile. Le ukekala namani na lukulupilo lwa uno muswelo mudi Leza?

Kyalwilo kya Lukulupilo

Leza ye nsulo ya lukulupilo lwa bine. Mu kitatyi kyālembelwe Bible Yehova wāityilwe bu “lukulupilo lwa Isalela.” (Yelemia 14:8) Lukulupilo lonso lwa bine lwādi na bantu bandi lwātambile kwadi; o mwanda nanshi wādi lukulupilo lwabo. Luno lukulupilo lwabo kelwādipo’tu bu kwabilla bitupu. Leza wēbapēle kyalwilo kikulupilwa kya kwimanina’po lukulupilo lwabo. Mu bula bwa myaka mivule yaādi nabo, wēlombwele bu muntu ulaya milao ne ufikidija’yo. Yoshua, mwendeji wa bene Isalela wānenene baendeja’mba: “Muyukile biyampe . . . amba kekudipo kinenwa nansha kimo kya mu milao yonso miyampe yemulaile Yehova Leza wenu kyakankelwe kufikidila.”​—Yoshua 23:14.

Nansha byopapita myaka tununu na tununu, milao mifikidile ya Leza ikidi’nka nabya. Tutana mu Bible milao itulumukwa ya Leza pamo ne nsekununi ya binebine ya kufikidila kwayo. Ino milao ya bupolofeto i ya binebine yālengeje ilembwe mu kitatyi’kya wiya’mba kemifikidile kala.

O mwanda mwine tubwanya kutela Bible bu dibuku dya lukulupilo. Shi wifunde myanda ilembelwe ya mwikadile Leza na bantu, bubinga bukulengeja ukulupile mwadi bukashimatyija. Mutumibwa Polo wālembele amba: “Mwanda byonso byālembelwe pa kala byālembelwe mwanda wa kwitufundija, amba pa kūminina kwetu ne pa kusengwa na Bisonekwa twikale na lukulupilo.”—Bene Loma 15:4.

Le I Lukulupilo’ka Lwitupēle Leza?

Le i kitatyi’ka kyotusakanga bininge lukulupilo? Mwene i kitatyi kimweka lufu? Ku bavule, mu bitatyi bya uno muswelo​—kimfwa, kitatyi kifwa muntu obasenswe​—lukulupilo lwibajiminanga. Ne kadi bidi, le kudi kipityile lufu ku kushiya bantu lukulupilo mpika? Lufu lukwatanga muntu ense. Twilunyemanga’tu mu kitatyi kityetye, ino ketubwanyangapo kwilutalula. O mwanda Bible wilutela bu “walwana wa mfulo.”​—1 Bene Kodinda 15:26.

Pene’pa, tukatana namani lukulupilo shi kubaikala lufu? Bible Enka waitanga lufu bu walwana wa mfulo unena kadi amba “ukajimankanibwa fututu.” Yehova Leza i mukomo kupita lufu. I mulombole’kyo misunsa mivule. Namani? Na kusangula bafwile. Bible utela misunsa kitema mituntulu yāingidije Leza bukomo bwandi mwanda wa kujokeja ku būmi boba bafwile.

Kintu kitulumukwa i kino, Yehova wāpele wandi Mwana Yesu bukomo bwa kusangula mulunda nandi Lazalasa wādi mufwe papo kepapite mafuku aná. Kadi Yesu kāmusangwilepo mu bufyafya, ino i patōkelela, bantu bavule batala.​—Yoano 11:38-48, 53; 12:9, 10.

Padi ubwanya kwiipangula’mba, ‘Mwanda waka wēbasangwile? Mwene bānunupile kadi bafwa monka?’ En-en, bāfwile monka. Inoko, nsekununi ikulupilwa ya lusangukilo pamo bwa luno, keitupengapo’tu mutyima wa kwabila kumona baswe betu bajokela ku būmi; ino itupanga bubinga bwa kukulupila’mba basa kusangulwa binebine. Tukokeja kunena’mba, tudi na lukulupilo lwa binebine.

Yesu wānenene amba: “Ami ne lusangukilo ne būmi.” (Yoano 11:25) Ye aye ukapebwa bukomo na Yehova mwanda wa kusangula bantu ntanda yonso. Yesu wānenene amba: “Nsá īyanga, boba bonso badi mu bibundu bakevwana diwi dyandi [Kidishitu] ne kutamba bakatamba’mo.” (Yoano 5:28, 29) Bine, boba bonso badi mu bibundu batengēle kusangulwa ne kwikala na būmi mu paladisa pano pa ntanda.

Mupolofeto Isaya wānenene ya lusangukilo mu muswelo utenga mutyima amba: “Bafwe bobe bakekala bōmi. Ngitu mifwe ya bantu bami ikemana. Langukai mwele nsadi ya tusepo, banwe bekele mu luvumbi! Mwanda lumé lwenu ludi pamo bwa lumé lwa lubanga, ntanda nayo ikajokeja ku būmi boba bampikwa bukomo mu lufu.”​—Isaya 26:19.

Mwene uno mulao ukankamika? Boba bafwile badi mu kifuko kikingwe bya binebine, pamo’nka bwa mwana mu difu dya inandi. Na bubine, boba balēle mu bibundu i balamwe mu luté lubwaninine ne lwampikwa mfulo lwa Leza Mwinē Bukomo Bonso. (Luka 20:37, 38) Panopano ponka basa kujokejibwa ku būmi ne kutwela mu ntanda ya nsangaji kadi miyampe pamo’nka na mutwelelanga mwana wabutulwa mu kisaka kya buswe ne kyadi kimutengēle! Nanshi nansha shi kubaikala lufu, lukulupilo ludi’ko.

Lelo Lukulupilo Lubwanya Kukulongela Bika?

Polo witufundija bivule bitala pa mvubu ya lukulupilo. Wābadīle lukulupilo mu bipindi bya byabulwi bya ku mushipiditu, wēlutela bu kilama-mutwe. (1 Bene Tesalonika 5:8) Le wādi usaka kunena bika? Mu kitatyi kyālembelwe Bible, sola wādi uvwala kilama-mutwe kya kyuma, divule kyadije’mo kisandi kya mutyika nansha kiseba paenda ku bulwi. Kupityila ku kino kilama-mutwe, byobya byonso byobamwasa ku mutwe byādi bishetemuka’ko pa kyaba kya kumusanshija bininge. Pene’pa mulangwe wa Polo papo i wepi? I wa amba, kilama-mutwe byokilamanga mutwe, ne lukulupilo nalo lulamanga ñeni, nansha bukomo bwetu bwa kulanga. Shi udi na lukulupilo lukomo mu mpango ya Leza, nabya ndoe idi mu ñeni mobe keikajinibwapo na moyo ne kuzumbazumba potanwa na bikoleja. Le umbukata mwetu mudi’po muntu kasakilwapo kino kilama-mutwe?

Polo wāelekeje senene lukulupilo lukwatañene na kiswa-mutyima kya Leza. Wālembele amba: “Tudi na luno lukulupilo pamo bwa ñanga wa muya wetu, lwa binebine kadi lushimate.” (Bahebelu 6:19) Polo wādi uyukile mvubu ya ñanga, mwanda nadi wālobēle ne na kyombo. Shi kyombo kibasunkanibwa na kivula, bangovi bafwaninwe kwela ñanga pa pema. Shi ñanga washika senene panshi, kyombo kikemanija’ko bidi ku kivula pa kyaba kya kusunkanibwa koku ne koku nansha kukelala ku mabwe.

Mo monka netu, milao ya Leza kotudi i lukulupilo “lwa binebine kadi lushimate,” lwitukwasha twimanije ku kivula kya mu kino kyetu kitatyi. Yehova ulaile amba panopano ponka kusa kwikala kitatyi kekikekala’kopo monka mavita, bupolapola, tusua, enka ne lufu mwanda wa kususula bantu. (Tala kapango pa paje 10.) Kulamata ku luno lukulupilo kwitukwashanga tulale mabimbi a bimpengele ne kwitupa bukomo botusakilwa pa kwikala na būmi bulonda misoñanya ya Leza ne kuleka kuponena mu mwikadilo wa kavutakanya ne wa kujilula bijila wandabīle mu ino ntanda ya dyalelo.

Lukulupilo lupāna Yehova lukutalanga ne abe. Usakanga wikale na būmi bwine bwaādi ukusakila. Kyasaka i “bantu ba miswelo yonso bapande.” Namani le? Dibajinji bidi, i na “kwikala na buyuki bwinebwine bwa bubine.” (1 Temote 2:4) Bantu balupwile uno julunale bakwita utambule buyuki bupāna būmi bwa bubine budi mu Kinenwa kya Leza. Lukulupilo lukakupa Leza i lutabuke kulampe nkulupilo yonso yobwanya kutana mu ino ntanda.

Na luno lukulupilo, kukemonepo bu wampikwa bukwashi, mwanda Leza ukakupa bukomo bosakilwa pa kufikila pa kitungo kyo-kyonso kikwatañene na kiswa-mutyima kyandi. (2 Bene Kodinda 4:7; Bene Fidipai 4:13) Le luno ke alopo lukulupilo losakilwa? Nanshi shi usakanga lukulupilo, wilukimbanga pano ke mafuku, kankamana. Pano lubamweka. Iya uyate’lo!

[Kapango/Kifwatulo]

Bubinga bwa Lukulupilo Lwetu

Ino milangwe ya mu Bisonekwa ikakukwasha ukomeje lukulupilo lobe:

◼ Leza i mulaye būmi bwa nsangaji kumeso.

Kinenwa kya Leza kinena’mba ntanda yonso ikekala ke paladisa ikelwe na kisaka kya bantu ba nsangaji ne bekute umbumo.​—Ñimbo ya Mitōto 37:11, 29; Isaya 25:8; Kusokwelwa 21:3, 4.

◼ Leza kabwanyapo kubepa.

Ushikilwe bubela bwa miswelo yonso. Yehova i mubwaninine mu buujila ne mu butōki, o mwanda kubepa i kintu kekibwanikapo kwadi.—Nkindi 6:16-19; Isaya 6:2, 3; Tetusa 1:2; Bahebelu 6:18.

◼ Leza udi na bukomo bwampikwa mfulo.

Yehova kete ye mwinē bukomo bonso. I kutupu kintu mūlu ne panshi kibwanya kumukalakanya akomenwe kufikidija milao yandi.​—Divilu 15:11; Isaya 40:25, 26.

◼ Leza usaka wikale na būmi bwa nyeke.

​—Yoano 3:16; 1 Temote 2:3, 4.

◼ Leza witukulupile.

Utanga mutyima pa ngikadilo yetu miyampe ne pa bukomo botulonga pa kyaba kya kuta’o pa bilubo ne pa kutupatupa kwetu. (Ñimbo ya Mitōto 103:12-14; 130:3; Bahebelu 6:10) Ukulupile amba tubwanya kulonga byoloke kadi usangalanga potwibilonga.​—Nkindi 27:11.

◼ Leza ulaile kukukwasha ufikile pa bitungo byobe bya bwine Leza.

Bengidi bandi kebadipo kya kwimwena bu bampikwa bukwashi. Leza upānanga ku buntu mushipiditu wandi ujila, bukomo butabukile bonso, mwanda wa kwitukwasha.​—Bene Fidipai 4:13.

◼ Kukulupila mudi Leza ke kwitupapo.

I ukulupilwa bya binebine, kakakufwijapo bumvu.​—Ñimbo ya Mitōto 25:3.

[Kifwatulo]

Kilama-mutwe byokilamanga mutwe, ne lukulupilo nalo lulamanga ñeni

[Kifwatulo]

Pamo’nka bwa ñanga, lukulupilo ludi na kyalwilo kikomo lushimatyijanga muntu

[Kutambile Kifwatulo]

Courtesy René Seindal/Su concessione del Museo Archeologico Regionale A. Salinas di Palermo