1, 2. (a) I kidyumu’ka kipandije myuya mivule? (Tala kifwatulo ku ngalwilo.) (b) I bwendeji’ka budi na bantu ba Leza bupandija būmi bwabo?

“IMANA, TADIJA, TEJA.” Ke padi myaka 100 ne kupita, bino binenwa bitanwanga pa kipapo kikata kya kiyukeno kidi mu dishinda dityibulwilwe na ndjandja mu Amerika wa Kungala. Mwanda? I mwanda wa kutyina myotoka yakekonga na kudiye upita mu ndjandja. Kuta mutyima ku bino biyukeno bya kidyumu i kupandije bantu bavule.

² Yehova aye ketupelepo’tu’nka bidyumu, i mwitupe kintu kilumbuluke mpata. Wendejanga bantu bandi mwanda wa beepeje ku byaka kadi bakamone būmi bwa nyeke. Yehova udi pamo bwa mukumbi wa buswe wendeja ne kudyumuna mikōko yandi kutyina’mba yakenda mu tushinda twa kyaka.—Tanga Isaya 30:20, 21.

3. Le muzo wa muntu wātwelele namani mu kashinda katwala ku lufu?

³ Tamba ku ngalwilo kwa mānga ya muntu, Yehova upānga bantu bandi bulombodi ne bwendeji bupotoloke. Kimfwa, mu budimi bwa Edena, Yehova wāpēne bulombodi bwa patōkelela  bwādi bwa kulengeja muzo wa muntu wikale na būmi bwa nyeke ne nsangaji. (Ngalwilo 2:15-17) Inoko ba Adama ne Eva bāpelele bwendeji bwa Shabo wa buswe. Eva wāteja madingi amweka bu atamba kudi nyoka, Adama nandi wāteja wandi mukaji. Byāfula kwepi? Abo bonso bubidi bāsusukile’mo, bāfwa kwampikwa lukulupilo. Kadi, pa mwanda wa kubulwa kukōkela kwabo, muzo onso wa muntu watwela mu kashinda katwala ku lufu.

4. (a) Mwanda waka kwādi kusakibwa bwendeji bukwabo pa kupwa kwa Dilobe? (b) Ngikadilo impya yāsokwele namani milangwe ya Leza?

⁴ Leza wāpēle Noa bwendeji bwāpandije būmi bwa bantu. Kupwa kwa Dilobe, Yehova wāsoñenye bantu baleke kudya ne kutoma mashi. Mwanda waka? Yehova wādi kakimbe kupa bantu lupusa lwa kudya mwita. Ngikadilo pa kushinta namino, bādi basakilwa bwendeji bupya bwa amba: “Mwita ne bumi bwao ko kunena’mba i mashi ao kadi, i kijila kudya’o banwe.” (Ngalwilo 9:1-4) Kupityila ku uno musoñanya, tubayuka mumwena Leza būmi, bwine butambile kwadi. Aye ye Umpangi kadi ye mwine witupēle būmi, nanshi udi na bubinga bwa kutūla’ko bijila bitala pa būmi. Kimfwa, wāsoñenye bantu baleke kwiipaya. Leza umwene būmi ne mashi bu bijila, kadi ukapa mfuto muntu ense ujilula’byo.—Ngalwilo 9:5, 6.

5. I bika byotusa kubandaula ne mwanda waka?

⁵ Mafuku a Noa pa kupita’po, Leza wāendelele na kwendeja bantu bandi. Mu kino kishinte, tusa kubandaula’mo bimfwa bimo bilombola muswelo waādi wibendeja. Kubandaula bino bimfwa kukakomeja kusumininwa kwetu kwa kulonda bwendeji bwa Yehova mu ntanda mipya.

6. Mwanda waka bantu ba Leza bādi bafwaninwe kukōkela bijila bya Leza byēbapelwe kupityila kudi Mosesa, ne bādi bafwaninwe kulonga’po namani?

⁶ Mu mafuku a Mosesa, Yehova wāpele bantu bandi bwendeji bwa patōkelela butala pa mwikadilo ne butōtyi. Amba mwanda? Napo, i pa mwanda wa ngikadilo yāshintyile. Bene Isalela bāshikete bu bapika mu Edipito mu bula bwa myaka 200 ne musubu, mobādi bashikete na bantu batōta bafu, bankishi, kadi balonga bintu bivule bifutulwija Leza. Bantu ba Leza pa kunyongololwa mu Edipito, bādi basakilwa bwendeji bupya. Bādi bafwaninwe kwikala bu muzo ulonda’nka bijila bya Yehova kete. Mabuku amo a kunyemena’ko anena’mba kishima kya Kihebelu “bijila” i kikwatañane na kishima kishintulula “kuludika, kwendeja, ne kulombola.” Bijila byālamine bene Isalela ku busekese ne ku butōtyi bwa bubela bwa mizo yādi ibajokolokele. Bene Isalela pobādi bateja Leza, Leza wādi wibesela. Ino shi abapumpunya, bādi bamona dyemo.—Tanga Kupituluka 28:1, 2, 15.

7. (a) Lombola mwanda waka Yehova wādi upa bantu bandi bwendeji. (b) Le Bijila byāikele namani bu muledi wa bene Isalela?

⁷ Kudi bubinga bukwabo bwālengeje kwikale bwendeji bupya. Bijila byāteakenye bene Isalela ku mwanda wa mvubu mu mpango ya Yehova, ke kwiya kwa Yesu Kidishitu, Meshiasa kadi. Bijila byādi bivuluja bene Isalela’mba i ba kubulwa kubwaninina. Kadi byādi bibakwasha bemvwanije amba basakilwa kinkūlwa, ko kunena’mba, kitapwa kibwaninine kyadi kya kutalula’ko bubi bwabo lonsololo.  (Ngalatea 3:19; Bahebelu 10:1-10) Kadi, Bijila byālamine musuku wa Meshiasa ne kukwasha bene Isalela bamuyuke shi waiya. Bine, Bijila byādi pamo bwa mwendeji wa lupito, nansha bu “muledi,” wa kwibatwala kudi Kidishitu.—Ngalatea 3:23, 24.

8. Mwanda waka tufwaninwe kwendejibwa na misoñanya ya mu Bijila bya Mosesa?

⁸ Batwe bene Kidishitu, tubwanya kumwena mu bwendeji bwāletele Yehova mu Bijila. Muswelo’ka? Tubwanya kwimana ne kutadija misoñanya imanine’po Bijila. Nansha byoketukidipo munshi mwa bijila’bya, inoko tubwanya kulonda’mo bivule bibwanya kwitwendeja mu būmi bwa difuku ne difuku potutōta Yehova. Wālembeje bino bijila mu bible amba tuboile’ko ñeni, twendejibwe na misoñanya idi’mo, ne kufwija’ko Yesu pa kwitufundija bintu bitabukile Bijila bukata. Teja byānene Yesu amba: “Mwaivwene mokyānenenwe amba: ‘Kokalonga makoji.’ Ino ami nemunena’mba ense utala mwana-mukaji sō enka ne byamwivwanina kilokoloko wapu kala kulonga nandi makoji mu mutyima wandi.” Nanshi ketwepukangapo’nka kulonga makoji, ino twepukanga ne milangwe ne bilokoloko bya busekese.—Mateo 5:27, 28.

9. Le i ngikadilo’ka mipya yālengeje kwikale bwendeji bupya bwa Leza?

⁹ Yesu pa kwiya bu Meshiasa, Yehova wāletele bulombodi bupya ne kusokola myanda mivule itala pa mpango yandi. Mwanda waka kino kyādi na mvubu? Yehova wāpelele muzo wa Isalela mu mwaka wa 33, wātonga’ko kipwilo kya bene Kidishitu ke bantu bandi. Pa kino, ngikadilo ya bantu ba Leza yāshintyile monka.

10. Mwanda waka bene Kidishitu bāpelwe bijila bipya, ne byādi bishile namani na bya bene Isalela?

¹⁰ Yehova wāpele bene Isalela Bijila bya Mosesa mwanda wa kwibafundija mwa kwikadila ne muswelo wa kumutōta. Kushilwila mu myaka katwa kabajinji, bantu ba Leza kebākidipo ba mu muzo umo, ino ke ba mu mizo mivule, bibidiji bishileshile, kadi bāityilwe bu Isalela wa ku mushipiditu. Bābundile kipwilo kya bene Kidishitu ne kwikala mu kipwano kipya. Yehova wēbapele bulombodi bukwabo bwa mwa kwikadila ne muswelo wa kumutōta. Bine, “Leza kadipo na mboloji, ino mu mizo yonso yewa muntu umwakaminwe ne ulonga byoloke ye witabijibwa nandi.” (Bilongwa 10:34, 35) Bālondele “kijila kya Kidishitu,” kimanine nakampata pa misoñanya milembe, ke pa mabwe, mhm, ino i mu mityima yabo. Bene Kidishitu bādi ba kwendejibwa ne kumwena mu kino kijila konso kobadi.—Ngalatea 6:2.

11. Lelo “kijila kya Kidishitu” kitalanga būmi bwa bene Kidishitu mu myanda’ka ibidi?

¹¹ Isalela wa ku mushipiditu wāmwenine bininge mu bwendeji bwa Yehova kupityila kudi Yesu. Yesu wāletele misoñanya ibidi ya mvubu kumeso kwa kusamba kipwano kipya. Umo bidi i mwingilo wa kusapula. Mukwabo i utala bene Kidishitu mobadi bafwaninwe kwiendeja ne kumona bakwabo. Ino misoñanya yādi itala bene Kidishitu bonso, o mwanda itutalanga ne batwe bonso  dyalelo, twikale ba kwenda mūlu nansha ba kwikala nyeke pano pa ntanda.

12. I kintu’ka kyādi kipya mu mwingilo wa busapudi?

¹² Pa kala, bantu ba mizo bādi bafwaninwe kwiya mu Isalela kwingidila Yehova. (1 Balopwe 8:41-43) Ino Yesu wāletele musoñanya otutana mu Mateo 28:19, 20. (Tanga.) Yesu wāsapwidile bana bandi ba bwanga amba, “endai” ku mizo yonso. Mu Pentekosa wa mwaka wa 33, Yehova wālombwele amba usaka myanda miyampe isapulwe ntanda yonso. Difuku’dya, bantu 120 ba mu kipwilo kipya bāyudilwe mushipiditu ujila kadi ke banena mu ndimi mishileshile ku Bayuda ne ku bāketūtyile’mo. (Bilongwa 2:4-11) Mwenda mafuku, mwaba wabaya kufika ne ku Samadia. Ebiya, mu mwaka wa 36, mwaba wabaila’ko, mwatwejibwa ne bantu ba mizo ba kubulwa kutwejibwa kwisao. Kino kilombola’mba bene Kidishitu bādi bafwaninwe kusapwila muntu ye-yense wa pano pa ntanda!

13, 14. (a) Lelo i bika bidi mu “mbila impya” ya Yesu? (b) I ñeni’ka yotuboila ku kimfwa kya Yesu?

¹³ Kadi Yesu wāletele “mbila impya” ya mwa kwikadila na batutu ne bakaka. (Tanga Yoano 13:34, 35.) Tufwaninwe kwibasanswa difuku ne difuku, kadi ne kupāna būmi bwetu na mutyima tō pa mwanda wabo. Kino i kintu kekyādipo mu Bijila.—Mateo 22:39; 1 Yoano 3:16.

¹⁴ Yesu i kimfwa kikatampe kya muntu wādi na buno buswe bwampikwa kwisakila. Wāsenswe mpata bana bandi ba bwanga waitabija ne kwibafwila. Kadi usakanga balondi bandi bonso balonge uno muswelo. Nanshi tufwaninwe kūminina makambakano na mutyima tō nansha kwitabija kufwa pangala pa batutu ne bakaka.—1 Tesalonika 2:8.

15, 16. Le i ngikadilo’ka mipya yotudi’mo dyalelo, ne Leza witwendejanga namani?

¹⁵ Yesu wātongele “umpika mukōkele ne mudyumuke” ape balondi bandi bidibwa bya ku mushipiditu “pa kitatyi kifwaninwe.” (Mateo 24:45-47) Mu bino bidibwa mubadilwa ne bwendeji butambula bantu ba Leza shi ngikadilo ibashinta. Le ngikadilo yetu i mishinte namani?

¹⁶ Tudi mu “mafuku a mfulo,” kadi panopano ponka tusa kwimwena kyamalwa kekyaikele’ko kashā. (2 Temote 3:1; Mako 13:19) Kadi, Satana ne bandemona bandi kebapangwe mūlu ne kwelwa pano pa ntanda, ne kino kilengeje bantu basusuke bininge. (Kusokwelwa 12:9, 12) Kadi, tukōkelanga musoñanya wa Yesu na kusapwila bantu bavule ntanda yonso mu ndimi mivule kutabuka pa kala!

17, 18. Tufwaninwe kumona namani bwendeji bupya botupebwa?

¹⁷ Bulongolodi bwa Leza bwitupanga bingidilwa bivule bitukwasha tusapule. Le wibingidijanga? Ku kupwila, tutambulanga’ko bwendeji bwa mwa kwingidijija bino bingidilwa mu muswelo muyampe. Le umonanga buno bwendeji bu butamba kudi Leza?

¹⁸ Pa kweselwa na Leza, tufwaninwe kuta mutyima ku bulombodi bonso bwaetupa kupityila ku  kipwilo kya bwine Kidishitu. Shi tukōkele tamba’nka pano, biketupēlela kulonda bulombodi mu bula bwa “kyamalwa kikatampe,” pakonakanibwa ntanda yonso imbi ya Satana. (Mateo 24:21) Kupwa, tukasakilwa bwendeji bupya mwa kwikadila biyampe mu ntanda impya myoloke, mwine motukakūlwa lonso ku lupusa lwa Satana.

19, 20. Lelo i mivungo’ka ikapūtulwa, ne iketukwasha ku bika?

¹⁹ Mu mafuku a Mosesa, muzo wa Isalela wādi usakilwa bwendeji bupya, o mwanda Leza wēbapele Bijila. Mwenda mafuku, kipwilo kya bene Kidishitu kyādi kifwaninwe kulonda “kijila kya Kidishitu.” Pano napo, Bible witulombola’mba mu ntanda impya, tukatambula mivungo ikekala’mo bwendeji bupya. (Tanga Kusokwelwa 20:12.) Bimweka’mba, ino mivungo ikalombola byobya bisaka Yehova ku bantu mu kine kitatyi’kya. Shi bantu bonso abefunde’yo, kubadila’mo ne boba bakasangulwa, nabya bakabwanya kuyuka byobya bisaka Leza kobadi. Mivungo iketukwasha twifunde bivule pa mulangila Yehova. Kadi tukemvwanija Bible senene, mu uno muswelo, mu Paladisa tukesanswa ne kwimulēmeka. (Isaya 26:9) Bine bintu bungi’byo byotukafunda ne kufundija bantu mu bwendeji bwa Yesu Kidishitu, Mulopwe!

²⁰ Shi tukalonde “bilembelwe mu mivungo” ne kushala bakōkele kudi Yehova mu ditompo dya mfulo, nandi ukalemba lonso majina etu mu “muvungo wa mukanda wa būmi.” Papo tukatambula būmi bwa nyeke! Nanshi tufwaninwe KWIMANA na kutanga binena Bible, KUTADIJA na kwimvwanija mobishintulwila kotudi, ne KUTEJA na kukōkela bwendeji bwa Leza dyalelo. Shi tulonge bino bintu, tukapanda ku kyamalwa kikatampe ne kwifunda myanda itala padi Yehova Leza wa buswe ne tunangu, nyeke ne nyeke.—Musapudi 3:11; Loma 11:33.