1. I muswelo’ka otukakōkela Leza koku kadi tukōkele maludiki a bantu?

BIBLE witusoñanya tukōkele maludiki a bantu, ino kadi witusapwila amba tufwaninwe nyeke kukōkela Leza. (Bilongwa 5:29; Tetusa 3:1) Le bibwanika namani? Yesu wāshintulwile musoñanya witukwasha tuyuke mwine otufwaninwe kukōkela. Wānene amba tufwaninwe kufuta “bintu bya Kesala kudi Kesala ino bintu bya Leza nabyo kudi Leza.” ^[1] (Tala bilembwa bya ku mfulo.) (Mateo 22:21) Tufutanga “bintu bya Kesala kudi Kesala” potukōkela bijila bya ba lupusa, potulēmeka bakatampe ba lupusa, ne potusonka musonko. (Loma 13:7) Ino, shi ba lupusa abetulombe kulonga kintu kipeleje Leza, tupelanga kwikilonga, inoko na bulēme.

2. Le tulombolanga namani amba ketwikupilepo ku mutamba kampanda mu myanda ya politike ya ino ntanda?

² Muswelo umo otufutanga “bintu bya Leza nabyo kudi Leza” i na kuleka kwikuja mu myanda kampanda ya politike ya ino ntanda. Ketwikujangapo mu ino myanda. (Isaya 2:4) Yehova byakilekele maludiki a bantu, ketulwangapo nao.  Kadi ketwielangapo mu mingilo kabidye ya kufwila ntanda nansha muzo. (Loma 13:1, 2) Ketusakangapo kushinta maludiki nansha kutonona bantu ba politike mu muswelo kampanda, kadi ketuvotangapo nansha kwikala netu mu politike.

3. Mwanda waka ketufwaninwepo kwikuja mu bya ntanda?

³ Kudi bubinga buvule bwitupelejeje Leza kwikuja mu bya ntanda. Bumo bidi, i mwanda twiulanga Yesu, mwine kādipo “wa ino ntanda.” Kēkupilepo ku mutamba kampanda wa politike nansha mu mavita. (Yoano 6:15; 17:16) Bubinga bukwabo i mwanda tukwatakenye Bulopwe bwa Leza. Byoketukwatakanyangapo maludiki a bantu, tudi na mutyima wa mundamunda utōka potusapula amba enka Bulopwe bwa Leza kete bo bukapwija makambakano onso a bantu. Bipwilo bya bubela bīkupanga ku mutamba kampanda wa politike, ne kino kikalañanyanga bantu. Ino batwe byoketwikujangapo mu myanda ya ntanda, o mwanda tudi umbumo na batutu ne bakaka ntanda yonso.​—1 Petelo 2:17.

4. (a) Tubayuka namani amba kubulwa kwikuja mu bya ntanda usa kwikala mwanda mukomo? (b) Mwanda waka tufwaninwe kwiteakanya tamba’nka pano mwa kupelela kwikuja mu bya ntanda?

⁴ Tubwanya kushikata mu bifuko mokebetuningilapo kwikala ku mutamba kampanda wa politike. Inoko byotwafwena ku mfulo ya ino ngikadilo ya bintu ya Satana, kubulwa kwikuja mu bya ntanda ukekala mwanda mukomo. Dyalelo kudi bantu “bapela kumvwañana ko-konso” ne “ba mitwe myūmu,” kadi bano bantu basa kwenda bakalañana’nka kukalañana. (2 Temote 3:3, 4) Banabetu batanwanga kala na ino myanda pa mwanda wa kushinta kwa mu kitulumukila kwa umbikalo mu yabo ntanda. O mwanda, tufwaninwe kwiteakanya tamba pano mwa kupelela kwikuja mu bya ntanda nansha shi bibakoma namani. Tubandaulei’ko bintu biná bya kulonga pa kwiteakanya.

5. Le Yehova umwene namani maludiki atūdile’ko bantu?

⁵ Muswelo umo otubwanya kwiteakanya tamba pano pa kupela kwikuja mu bya ntanda i kumona maludiki a bantu mwiamwena Yehova. Yehova kāpelepo bantu lupusa lwa kuludika bantu bakwabo paēbapangile. (Yelemia 10:23) Umonanga bantu bonso bu kisaka kimo. Ino maludiki a bantu i makalañanye bantu mwanda anenanga’mba muzo wabo utabukile mizo mikwabo. Nansha shi maludiki kampanda amweka bu mayampe, keakokejapo kupwija makambakano onso. Kadi, i a lwana na Bulopwe bwa Leza, bwashilwile kuludika mu 1914. Panopano ponka buno Bulopwe busa kutalula’ko maludiki onso a bantu.​—Tanga Ñimbo 2:2, 7-9.

6. Le i muswelo’ka otufwaninwe kumona ba lupusa?

⁶ Leza ulekele ano maludiki a bantu ekale’ko mwanda akokeja kulama’ko  kandoe ne ndudi. Kino kitukwasha tusapule myanda miyampe ya Bulopwe bwa Leza. (Loma 13:3, 4) Leza i mwitunene’nka ne kulombela pangala pa bano ba lupusa amba tumutōte mu ndoe. (2 Temote 2:1, 2) Popa pokebetulongelepo mobyolokele, tubwanya kulomba ba lupusa betukwashe. Mo mwālongele ne Polo. (Bilongwa 25:11) Nansha binena Bible amba Satana uludikanga maludiki a bantu, ino kanenenepo nansha dimo amba uludikanga muntu ense udi na kitenta mu buludiki. (Luka 4:5, 6) Nanshi ketufwaninwe kupa muntu nansha umo mulangwe wa amba ba lupusa kampanda baludikwanga na Dyabola. Bible unena’mba ketufwaninwe kutuka bantu.​—Tetusa 3:1, 2.

7. I milangwe’ka yotufwaninwe kwepuka?

⁷ Tukōkelanga Leza na kuleka kwitabila muntu nansha umo wa politike nansha kisumpi kampanda kya politike, nansha shi milangwe ne byobasaka kulonga i byotubwanya kumwena’mo. Kitatyi kimo, uno mwanda ubwanya kwikala mukomo kotudi. Kimfwa, langa bidi shi bantu abatombokela buludiki kansangwa, mwanda bususulanga bantu enka ne Batumoni ba Yehova bene. Shako, kukelungapo na bano bantomboki, inoko le ukasangala’mba bano bantomboki abalonga biyampe ne kukulupila amba abanekenya? (Efisesa 2:2) Shi ketusakepo kwikuja mu bya ntanda, ketufwaninwepo kwitabila mutamba umo bu i muyampe kupita owa mukwabo. Kino kikamweka mu byotunena ne mu byotulonga.

8. Le tukekala namani “bakosoke” ino “bampikwa mambo” shi kuleka kwikuja mu bya ntanda kubakole?

⁸ Muswelo wa bubidi wa kuleka kwikuja mu bya ntanda i wa kwikala “bakosoke pamo bwa banyoka ino bampikwa mambo pamo bwa bankunda.” (Tanga Mateo 10:16, 17.) Twikalanga “bakosoke” potulangulukila kumeso kwa kitatyi pa makambakano. Kadi twikalanga “bampikwa mambo” kitatyi kyotuleka kwikuja mu bya ntanda kitatyi kifika makambakano’a. Twisambilei pa myanda imoimo ne pa byotubwanya kulonga mwa kulekela kwikuja mu bya ntanda.

9. Tufwaninwe kudyumuka namani potwisamba na bantu?

⁹ Mīsambo. Tufwaninwe kudyumuka pashilula bantu kwisamba myanda ya politike. Kimfwa, potwisambila na muntu pa Bulopwe bwa Leza, ketufwaninwepo kunena’mba twitabije nansha tupelele milangwe ya kisumpi nansha ya mwendeji kampanda wa politike. Pa kyaba kya kwisambila pa bisaka kulonga bantu mwanda wa kupwija makambakano, mulombole mu Bible muswelo usa kupwija Bulopwe bwa Leza makambakano a bantu lonso. Shi bantu ke bepatanya pa myanda imo, kimfwa ya busongi bwa bantu ba ngitu imo nansha ya kupulumuna memi, wibalombole munenena’po Kinenwa kya Leza ne muswelo owibilondanga mu būmi bobe. Shi muntu wanena’mba bijila kampanda bifwaninwe kutalulwa nansha kushintwa, kokalēmenena ku mutamba umo, nansha kumuningila ashinte mulangwe wandi.

10. Le tukayuka namani amba ketwikujijepo mu bya ntanda potutala ne potwivwana myanda ya ku bisanji?

¹⁰ Bisanji. Kyaba kimo misapu ya ku bisanji inenwanga mu muswelo witabila bininge mutamba umo mu mwanda kampanda. Nakampata mu matanda mudi bisanji bitalwa na Leta. Shi boba bakongakanya misapu ne beinena ku bisanji abekupe ku mutamba kabidye,  tufwaninwe kudyumuka kutyina twakanza kulanga mobalangila. Kimfwa, wiipangule amba, ‘Lelo nsangelanga kwimvwana muneni kamukaya wa ku bisanji mwanda’tu unenanga byonsaka pa myanda ya politike?’ Pa kukukwasha uleke kwikuja mu bya ntanda, epuka kutala nansha kutanga myanda mivule ilēmenena ku mutamba kampanda mu myanda ya politike. Ino, kimba misapu keilēmenenapo ku mutamba umo. Kadi dingakanya nyeke byobya byoimvwana na “kimfwa kya kulondela’po kya binenwa biyampe” bidi mu Bible.​—2 Temote 1:13.

11. Mwanda waka kubulwa kwikuja mu bya ntanda kubwanya kwikala kukomo shi tusenswe bininge bintu byotudi nabyo?

¹¹ Kusanswa bintu bya ku ngitu. Shi tumona lupeto ne bintu byotudi nabyo bu bya mvubu kutabuka, nabya biketukomena kuleka kwikuja mu bya ntanda. Kupwa kwa mwaka wa 1970, Batumoni bavule ba mu Malawi banenwe kushiya bintu byabo byonso mwanda bapelele kwikupa ku kisumpi kya politike. Ino i kya bulanda, mwanda bamo bapelele kushiya būmi buyampe bobadi nabo. Kaka Ruth uvuluka amba: “Bakwabo twanyemene nabo, ino mwenda mafuku bajoka ne kwikupa ku kisumpi kya politike’kya, bakomenwe kutyumwina mu manwi būmi bwa masusu bwa kotwanyemene.” Inoko bantu ba Leza bavule kebaloñangapo namino. Bapelanga kwikuja mu bya ntanda nansha shi abajimija bintu byobadi nabyo ne kushala na lupeto lutyetye.​—Bahebelu 10:34.

12, 13. (a) Le Yehova umonanga bantu namani? (b) Le tukayuka namani shi ke twitatwilanga ntanda yetu?

¹² Mitatulo. Bantu betatulanga ne kwianya pangala pa lukoba, kabila, bibidiji, kibundi nansha ntanda yabo. Ino Yehova kamonengapo amba muntu nansha kisumpi kya bantu kampanda i kiyampe kutabuka kikwabo. Kwadi aye, batwe bonso tudi mu ludingo lumo. Shako, Yehova i mwitupange mu muswelo mwishile kadi tusangelanga ne kutendela kuno kwishila. Ketusakilangapo tuleke bibidiji bya kwetu. Ino kadi kasakangapo twimone bu bayampe kutabuka bakwetu.​—Loma 10:12.

¹³ Ketufwaninwepo nansha dimo kwitatwila muzo nansha ntanda yetu na kulanga amba yo miyampe kutabuka ntanda mikwabo yo-yonso. Shi tudi na ino milangwe, biketukomena kuleka kwikuja mu bya ntanda. Uno mwanda wālongekele mu myaka katwa kabajinji. Banabetu bamo Bahebelu bādi basūla bakaji ba bishala Bangidiki. (Bilongwa 6:1) Le tukayuka namani shi tubashilula kutamija ino mitatulo? Shi tutu nansha kaka mutambe kungi wetupe mulangwe kampanda, le tupelanga bukidi amba, ‘Aa, byotulonga kuno byo biyampe,’ ne kufutulula byaanena? Shi i amo, nabya tuvulukei ano madingi a kamweno anena’mba: “Na kwityepeja, monai bakwenu amba i bemupite bukatampe.”​—Fidipai 2:3.

14. Lelo milombelo itukwashanga namani, ne i kimfwa’ka kya mu Bible kibingija uno mwanda?

¹⁴ Muswelo wa busatu wa kuleka kwikuja mu bya ntanda i wa kukulupila Yehova. Lomba mushipiditu ujila, mwine ukakukwasha wikale na kitūkijetyima ne kwifula. Ino ngikadila ikakukwasha shi ba lupusa abalonga bintu na budimbidimbi nansha na bukondame. Lomba Yehova akupe tunangu mwa kujingulwila ngikadilo ibwanya kulengeja wikuje mu bya ntanda. Lomba Yehova akukwashe ulonge kyokya kyoloke mu ino ngikadilo. (Yakoba 1:5) Bakokeja kukuta nansha kukupa mfuto amba mwanda ulamete kudi Yehova. Shi bibakufikila, lomba Yehova akupe bukankamane bwa kushintulwila bakwenu patōkelela kine kyowapelela kwikuja mu bya ntanda. Kulupila’mba Yehova ukakukwasha ūminine.​—Tanga Bilongwa 4:27-31.

15. Lelo Bible uketukwasha namani tuleke kwikuja mu bya ntanda? (Tala ne kapango “Kinenwa kya Leza Kyakomeje Nkulupilo Yabo.”)

¹⁵ Yehova i mwitupe Bible mwanda wa kwitukomeja. Langulukila pa mavese akakukwasha uleke kwikuja mu bya ntanda. Tompa kwifunda ano mavese ne kwiatentekela, mwanda akakukwasha nansha shi kudipo na Bible. Bible ukokeja kadi kuningija lukulupilo lobe pa byobya bilaile Leza pa mafuku a kumeso. Tusakilwa luno lukulupilo pa kūminina kupangwapangwa. (Loma 8:25) Tonga mavese esambila pa bintu byoabilanga bininge kumona mu ntanda impya ne kwimona bwa abe udi’mo.

16, 17. Le i ñeni’ka yotuboila ku bengidi ba Yehova ba kikōkeji bapelele kwikuja mu myanda ya ntanda? (Tala kifwatulo ku ngalwilo.)

¹⁶ Kintu kya buná kiketukwasha tuleke kwikuja mu bya ntanda i kulangulukila pa bimfwa bya bengidi ba kikōkeji ba Yehova. Bavule mu kitatyi kyāsonekelwe Bible bādi na bukankamane, bākwete butyibi bwa tunangu, bwine bwēbakweshe baleke kwikuja mu bya ntanda. Vuluka ba Shadelake, Meshake, ne Abedenengo, bāpelele kutōta nkinshi wādi  welekeja umbikalo wa Babiloni. (Tanga Danyele 3:16-18.) Ino nsekununi ya mu Bible ikwashanga Batumoni bavule dyalelo bekale na bukankamane ne kupela kwimuna ndalapo ya ntanda yobashikete’mo. Yesu kēelelepo mu politike nansha mu myanda mikwabo ikalañanya bantu. Wāyukile amba kimfwa kyandi kiyampe kyādi kya kukwasha bana bandi ba bwanga. Wānenene amba: “Kankamanai! Ami nanekenya ino ntanda.”​—Yoano 16:33.

¹⁷ Batumoni bavule dyalelo kebekujangapo mu bya ntanda. Bamo basuswilwe, bakutwa, bakwabo baipaibwa mwanda wa kikōkeji kyabo kudi Yehova. Kimfwa kyabo kikokeja kwitukankamika. Tutu umo wa mu Tirki wanene amba: “Tutu Franz Reiter i nkasampe waipailwe, pa kupela kwilunga ku basola ba Hitler. Mukanda waalembēle inandi bufuku kumeso kwa kwipaibwa walombwele amba wadi na lwitabijo ne kikulupiji kikatampe mudi Yehova, kadi nsakanga kumwiula shi natanwa na matompo a uno muswelo.” ^[2]​—Tala bilembwa bya ku mfulo.

18, 19. (a) I muswelo’ka ubwanya kukukwasha banabenu mu kipwilo uleke kwikuja mu bya ntanda? (b) Le ubasumininwa kulonga bika?

¹⁸ Batutu ne bakaka mu kyenu kipwilo bakokeja kukukwasha uleke kwikuja mu bya ntanda. Yukija bakulumpe shi ubatanwa na makambakano. Bakakupa madingi mayampe a mu Bible. Kadi shi banabenu mu kipwilo bayukile bikutene, bakokeja kukukankamika. Wibalombole bakutūle mu milombelo. Inoko netu tufwaninwe kukwatakanya banabetu ne kwibatela mu milombelo. (Mateo 7:12) Ubwanya kutana majina a banabetu bakutyilwe mu kishinte kidi pa jw.org kinena’mba “Témoins de Jéhovah emprisonnés en raison de leur foi​—par pays,” kyobwanya kutana mu SALLE DE PRESSE > ACTUALITÉS JURIDIQUES. Tonga’mo majina abala-anga, ne kulomba Yehova akwashe bano batutu ne bakaka bekale na bukankamane ne kushala balamate kwadi.​—Efisesa 6:19, 20.

¹⁹ Byotwafwena ku mfulo, tumona’mba imbikalo keikabulwepo kwituningila twikupe ku mutamba kamukaya. O mwanda i kya kamweno twiteakanye tamba’nka pano kuleka kwikuja mu myanda ya ino ntanda mikalañane!