1. Le i bika bibwanya kwitukwasha tusangele kwifunda bupolofeto bwa mu Bible?

 TUTU umo nkasampe witwa bu Ben unena’mba, “Nsenswe kwifunda bupolofeto bwa mu Bible.” Lelo nobe ye mowiivwaninanga? Nansha le umonanga’mba bupolofeto bwa mu Bible i bukomo kwivwana? Padi ye uno umona’mba kwifunda bupolofeto bwa mu Bible i kupungija. Inoko, shi uyuke bivule pa kine kyēbutūdile Yehova mu Kinenwa kyandi, ubwanya kushinta milangwe yobe.

2. Le i bika byotusa kwisambila’po mu kino kishinte?

² Mu kino kishinte, tusa kwisambila’mo pa kine kyotufwaninwe kwifundila bupolofeto bwa mu Bible ne pa muswelo otubwanya kwifunda’bo. Kupwa, tusa kubandaula’mo bupolofeto bubidi budi mu mukanda wa Danyele mwanda wa kumona mobubwaninya kwitukwasha tamba’nka pano shi twibwivwanije.

3. Le i bika byotunenwe kulonga shi tusaka kwivwanija bupolofeto bwa mu Bible?

³ Shi tusaka kwivwanija bupolofeto bwa mu Bible, tunenwe kulomba bukwashi. Tubandaulei’ko kino kimfwa. Langa’po bidi ukapempula kifuko kyokuyukilepo senene, inoko udi na mulunda omwenda nandi aye uyukile senene kifuko’kya. Aye uyukile biyampe pomudi ne kutwala dishinda ne dishinda. Na bubine, ukasangela kupempula kifuko’kya na uno mulunda nobe! Ne Yehova nandi uyukile senene kitatyi kyoketudi’po ne bine bitutengēle kumeso. Nanshi pa kwivwanija bupolofeto  bwa mu Bible, tufwaninwe kulomba Yehova bukwashi na kwityepeja.—Dan. 2:28; 2 Pe. 1:19, 20.

4. Mwanda waka Yehova wālembeje bupolofeto mu Kinenwa kyandi? (Yelemia 29:11) (Tala ne kifwatulo.)

⁴ Pamo’nka bwa mbutwile muyampe ye-yense, Yehova usakilanga bandi bana bekale na būmi bwa nsangaji mu mafuku āya kumeso. (Tanga Yelemia 29:11.) Inoko Yehova i mwishile na mbutwile ye-yense, mwanda ubwanya kulaya kamo ne kamo ka bintu bikalongeka mu mafuku a kumeso. Wālembeje bupolofeto mu Kinenwa kyandi mwanda wa tuyuke binkumenkume bya mvubu kumeso kwa abyo kulongeka. (Isa. 46:10) Bupolofeto bwa mu Bible i kyabuntu kiyampe kitamba kudi Tata wetu wa mūlu. Ino le i muswelo’ka obwanya kukulupila’mba bintu bilaile Bible bisa kufikidila binebine?

5. Le i ñeni’ka ibwanya kuboila nkasampe ku kimfwa kya Max?

⁵ Bankasampe betu, bekalanga divule ku masomo na bantu kebalēmekelepo Bible. Bintu byobanena ne mwiendelejo wabo bibwanya kuleta kutatana mu ñeni ya nkasampe Kamoni. Tala byatene tutu umo nkasampe witwa bu Max. Unena’mba, “Ponadi na myaka dikumi ne musubu, nashilwile kutatana’mba bambutwile kebamfundijangapo mutōtelo wa bine, ne amba Bible kāsonekelwepo ku bukomo bwa mushipiditu wa Leza.” Le bambutwile bandi balongele’po namani? Max unena’mba, “Balongele bintu na mutyima mutūke nansha byonadi ndyukile amba bazumbijanga mutyima.” Bambutwile ba Max balondolwele bipangujo byandi kupityila ku Bible. Max nandi walongele’po kintu. Unena’mba, “Nefundile bupolofeto bwa mu Bible ami mwine, ne kwisambila na bankasampe bakwabo pa byonadi nefunda.” Byaikala namani? Max unena’mba, “Pa kupwa kulonga namino, nakulupile amba Bible i mulembwe ku bukomo bwa mushipiditu wa Leza!”

6. Le i bika byonenwe kulonga shi udi na kutatana, ne mwanda waka?

⁶ Shi nobe ubashilula kutatana bubine bwa mu Bible pamo bwa Max, koketopeka. Inoko unenwe kulonga’po kintu bukidibukidi. Kutatana kudi pamo bwa nkutu. Shi nkutu isūlwe, ibwanya kona bityebitye kintu kya bulēme. Pa kushilula kutalula “nkutu” ku lwitabijo lobe, unenwe kwiipangula’mba, ‘Lelo nkulupile byobya binena Bible pa būmi bwa kumeso?’ Shi kwibikulupilepo, nabya unenwe kwifunda bupolofeto bwa mu Bible kebufikidile. I muswelo’ka obwanya kwibilonga?

7. Le i kimfwa’ka kishile Danyele pa muswelo wa kwifunda bupolofeto? (Danyele 12:10) (Tala ne kifwatulo.)

⁷ Danyele i mushiye kimfwa kiyampe pa muswelo wa kwifunda bupolofeto. Wēfundile bupolofeto na kukanina kuyampe kwa kukimba kuyuka bubine. Kadi Danyele wādi mwityepeje, wāyukile amba Yehova ukamukwasha evwanije bupolofeto shi ekale nyeke pabwipi nandi ne kumukōkela. (Dan. 2:27, 28; tanga Danyele 12:10.) Danyele wēlombwele amba wādi mwityepeje na kukulupila’mba Yehova ukamukwasha. (Dan. 2:18) Kadi Danyele wādi wifunda na  katentekeji. Wādi ubandaula Bisonekwa bya ku bukomo bwa mushipiditu byādi’ko mu kine kitatyi’kya. (Yel. 25:11, 12; Dan. 9:2) Le i muswelo’ka obwanya kwiula Danyele?

8. Mwanda waka bamo bapelanga kwitabija’mba bupolofeto bwa mu Bible bufikidilanga, ino i bika byotufwaninwe kulonga?

⁸ Bandaula kukanina kobe. Lelo wifundanga bupolofeto bwa mu Bible na mutyima wa kukimba kuyuka bubine? Shi i amo, Yehova ukakukwasha. (Yoa. 4:23, 24; 14:16, 17) Inoko bantu bakwabo befundanga bupolofeto bwa mu Bible pa mwanda wa bubinga bukwabo. Bamo befundanga’bo na kitungo kya kutana bubinga bwa amba Bible kālembelwepo ku bukomo bwa mushipiditu wa Leza. Balañanga’mba shi Bible katambilepo kudi Leza, babwanya kwikwatyila abo bene butyibi bwa kiyampe ne kibi. Inoko, batwe tunenwe kwifunda bupolofeto bwa mu Bible na kukanina kuyampe. Kadi kudi ne ngikadila mikwabo ya mvubu yotunenwe kwikala nayo pa kwivwanija bupolofeto bwa mu Bible.

9. Le i ngikadila’ka yotusakilwa pa kwivwanija bupolofeto bwa mu Bible? Shintulula.

⁹ Ikala mwityepeje. Yehova i mulaye kukwasha betyepeje. (Yak. 4:6) Nanshi tunenwe kumulomba etukwashe twivwanije bupolofeto bwa mu Bible. Kadi tufwaninwe kwitabija’mba tusakilwa bukwashi bwa mukola waingidija mwanda wa kwitupa byakudya bya ku mushipiditu pa kitatyi kifwaninwe. (Luka 12:42) Yehova i Leza wa ndudi, nanshi i byendele’mo engidije mukola umo kete mwanda wa kwitukwasha twivwanije bubine budi mu Kinenwa kyandi.—1 Ko. 14:33; Ef. 4:4-6.

10. Le i ñeni’ka yowaboila ku kimfwa kya kaka Esther?

¹⁰ Wifunde na katentekeji. Dibajinji, tonga bupolofeto bukusangaja ne kulongela’po bukimbi. Bino byo byalongele ne kaka Esther. Wadi usangela bupolofeto bwālaile kwiya kwa Meshiasa. Unena’mba, “Ponadi na myaka 15 nashilwile kulonga bukimbi mwanda wa kusokola bubinga bulombola’mba buno bupolofeto bwālembelwe na bubine kumeso kwa Yesu kwiya.” Bintu byaefundile mu kutanga myanda itala Mivungo ya mu Dijiba Difwe byamukulupije amba i bya bine. Wajingulwile amba, “Bupolofeto bumo bwālembelwe kumeso kwa Kidishitu kwiya, nanshi bupolofeto budi’mo bwātambile kudi Leza.” Kaka Esther unena’mba, “Natangile misunsa mivule ino myanda mwanda wa kwiivwanija.” Inoko i musangele bukomo bwaalongele. Pa kupwa kwifunda na katentekeji bupolofeto buvule bwa mu Bible, unena’mba, “Nemwenine ami mwine amba byobya binena Bible i bya bine!”

11. Lelo tumwenanga namani mu kukulupila’mba byobya binena Bible i bya bine?

¹¹ Potumona bupolofeto bumobumo bwa mu Kinenwa kya Leza ke bufikidile, tukulupilanga bya binebine mudi Yehova ne mu buludiki bo-bonso bwaetupa. Kadi bupolofeto bwa mu Bible bwitukwashanga twikale nyeke na lukulupilo luyampe pa būmi bwa kumeso, nansha shi tubatanwa na byamalwa’ka dyalelo. Shi ke pano, tubandaulei’ko bityetye bupolofeto bubidi bwālembele Danyele bufikidila dyalelo. Kwibwivwanija kuketukwasha tukwate butyibi bwa tunangu.

12. Le binyantyilo bya “kyuma kisobakane na dilongo dinekena” byelekeja bika? (Danyele 2:41-43)

¹² Tanga Danyele 2:41-43. Mu kimonwa kyobāshintulwidile Mulopwe Nebukaneza kudi Danyele, binyantyilo bya nkishi wāmwene mulopwe byādi bya “kyuma kisobakane na dilongo dinekena.” Na kudingakanya buno bupolofeto na bupolofeto bukwabo budi mu mukanda wa Danyele ne wa Kusokwelwa, twi bevwanije amba binyantyilo byelekeja Angeletele-Amerika, umbikalo wa ntanda wa dyalelo. Danyele unena pangala pa uno umbikalo wa ntanda amba, “bulopwe’bwa nabo bukekala kipindi kimo kikomo, kipindi kikwabo nakyo kyampikwa bukomo.” Mwanda waka kipindi kikwabo kikekala kyampikwa bukomo? Mwanda bantu bitupu, bene belekejibwe na dilongo dinekena, bazozejanga bukomo bwao bwa kulonga bintu na bukomo na bwa kyuma. b

13. Le i bubine’ka bwa mvubu botwifunda ku buno bupolofeto?

¹³ Twifunda bubine buvule bwa mvubu ku nshintulwilo yāletele Danyele pa nkishi wa mu kilotwa, ne nakampata ku binyantyilo byandi. Dibajinji, Umbikalo wa Ntanda wa Angeletele-Amerika i mulombole bukomo mu miswelo kampanda. Kimfwa, waingile mwingilo mukatampe mu kunekenya Divita I ne II dya Ntanda. Inoko, uno umbikalo wa ntanda waikele kuzozejibwa kadi ukendelela kuzozejibwa na kubulwa kumvwañana kudi mu bukata bwa babikalwa bao. Dya bubidi, uno umbikalo wa ntanda wa Angeletele-Amerika ukekala wa mfulo kuludika kumeso kwa Bulopwe bwa Leza kufudija malopwe onso a bantu. Nansha shi mizo mikwabo ibālu na Umbikalo wa Ntanda wa Angeletele-Amerika, keikeupingakenapo. Tubanena namino mwanda “dibwe” dyelekeja Bulopwe bwa Leza dikavingakanya binyantyilo, kipindi kya ku nkishi kyelekeja umbikalo wa Angeletele-Amerika.—Dan. 2:34, 35, 44, 45.

14. Le kwivwanija bupolofeto bwa binyantyilo bya kyuma ne dilongo kubwanya kwitukwasha namani tukwate butyibi bwa tunangu?

¹⁴ Lelo ukulupile amba bupolofeto bwa Danyele bwisambila pa binyantyilo bya kyuma ne dilongo i bwa bine? Shi i amo, kino kikekala na lupusa pa muswelo owiendeja mu būmi. Kukepānapo mu kukimbakimba bupeta bwa mu ino ntanda mine isa kuvingakanibwa panopano ponka. (Luka 12:16-21; 1 Yo. 2:15-17) Kadi kwivwanija buno bupolofeto kukakukwasha umone mvubu ya mwingilo wa kusapula ne kufundija. (Mat. 6:33; 28:18-20) Pa kupwa kwifunda buno bupolofeto, wiipangule kino kipangujo, ‘Le butyibi bonkwata bulombola bu nkulupile amba Bulopwe bwa Leza busa panopano ponka kutalula’ko maludiki onso a bantu?’

15. Le “mulopwe wa kungala” ne “mulopwe wa kunshi” dyalelo i bāni? (Danyele 11:40)

¹⁵ Tanga Danyele 11:40. Danyele shapita 11 wisambila pa balopwe babidi nansha imbikalo ibidi ya politike, īlwa mwanda wa kutādila ntanda. Pa kupwa kudingakanya buno bupolofeto na bupolofeto bukwabo bwa mu Bible, twi bevwanije amba, “mulopwe wa kungala” i Rusi pamo ne boba bamukūkile, ne “mulopwe wa kunshi” nandi, i Umbikalo wa Ntanda wa Angeletele-Amerika. c

16. Le i makambakano’ka ekonda na boba badi mu buludiki bwa “mulopwe wa kungala?”

¹⁶ Bantu ba Leza badi mu buludiki bwa “mulopwe wa kungala” bōmininanga kupangwapangwa kwa patōkelela kwibapangapanga uno  mulopwe. Batumoni bamo bakupilwe ne kwelwa mu buloko pa mwanda wa lwitabijo lwabo. Bilongwa bya “mulopwe wa kungala” i bikomeje lwitabijo lwa banabetu pa kyaba kya kwibazozeja. Mwanda waka? Mwanda banabetu bayukile amba kupangwapangwa kwa bantu ba Leza kufikidijanga bupolofeto budi mu mukanda wa Danyele. d (Dan. 11:41) Kuyuka kino kubwanya kwitukwasha twikale nyeke na lukulupilo lukomo ne kulama bululame bwetu.

17. Le i makambakano’ka ekondele na bantu ba Leza mu buludiki bwa “mulopwe wa kunshi”?

¹⁷ Mafuku kunyuma, ne “mulopwe wa kunshi” nandi watambile’dyo bantu ba Yehova bulwi bya patōkelela. Kimfwa, dya pa bukata bwa myaka ya katwa ka 20, banabetu bavule baelelwe mu buloko pa mwanda wa mwimanino wabo wa bwine Kidishitu wa kuleka kwikuja mu bya ino ntanda. Kadi bana bamo Batumoni bapangilwe ku masomo pa mwanda wa buno bubinga bumo bonka. Inoko mu ino myaka, bengidi ba Yehova badi mu buludiki bwa  uno mulopwe bekondanga na matompo a munshimunshi a lulamato lwabo ku Bulopwe bwa Leza. Kimfwa, mu kitatyi kya makampanye a mavote, mwine Kidishitu ubwanya kutūlwa pa ditompo dya kukwatakanya kisumpi kampanda kya politike nansha kandida kabidye. Uno mwine Kidishitu kabwanyapo kufikila mu kwenda kukavota; inoko mu ñeni yandi ne mu mutyima wandi, ubwanya kukwatakanya mutamba kampanda. Nanshi i kya mvubu mpata twikale nyeke bampikwa kwikuja mu myanda ya politike, ke enkapo’tu mu bilongwa ino i ne mu muswelo otulanga ne otwiivwana!—Yoa. 15:18, 19; 18:36.

18. Le twiivwananga namani pa kwilwa kwa “mulopwe wa kungala” ne “mulopwe wa kunshi”? (Tala ne kifwatulo.)

¹⁸ Boba kebakulupilepo mu bupolofeto budi mu Bible babwanya kuzumbija mutyima bininge pobamona “mulopwe wa kunshi” ‘wipatyika masengo’ na “mulopwe wa kungala.” (Dan. 11:40, kunshi kwa dyani.) Bano balopwe bonso babidi badi na mabombe a nyukilia abwanya konakanya bintu byonso byūmi pano pa ntanda. Inoko tuyukile amba Yehova kakalekapo kino kilongeke. (Isa. 45:18) O mwanda pa kyaba kya kwituvutakanya ñeni, kwilwa kwa “mulopwe wa kungala” ne “mulopwe wa kunshi” kuningijanga lwitabijo lwetu. Kino kibingija’mba mfulo ya ino ngikadilo ya bintu ibafwena.

19. Le i bika byotufwaninwe kuyuka pa mwanda utala bupolofeto bwa mu Bible?

¹⁹ Ketuyukilepo muswelo ukafikidila bupolofeto bumo budi mu Bible. Nansha ke mupolofeto Danyele mwine kāivwanijepo nshintulwilo ya bintu byonso byaālembele. (Dan. 12:8, 9) Inoko kutunya’tu kwivwanija senene muswelo ukafikidila bupolofeto, kekushintululapo amba bupolofeto’bwa kebukafikidilapo. Na bubine, tubwanya kukulupila’mba Yehova uketusokwela bintu byotunenwe kuyuka pa kitatyi kifwaninwe, monka mwaālongedile’byo pa kala.—Amo. 3:7.

20. Le i bupolofeto’ka busangaja botusa kumona panopano bufikidila, ne i bika byotufwaninwe kwendelela kulonga?

²⁰ Panopano ponka kusa kwelwa lubila lwa “ndoe ne mutyima-ntenke.” (1 Ts. 5:3) Ebiya maludiki a politike a ino ntanda asa kwalamukila mutōtelo wa bubela ne kwionakanya. (Kus. 17:16, 17) Kupwa asa kutamba bantu ba Leza bulwi. (Ezk. 38:18, 19) Bino binkumenkume bisa kutwala ku divita dya mfulo dya Amakedona. (Kus. 16:14, 16) Pano’ko bidi, twendelelei kufwija’ko Tata wetu wa mūlu wa buswe na kuta mutyima ku bupolofeto budi mu Bible, ne kukwasha bantu bakwabo bate’ko mutyima.