1-2. (a) Le Mosesa i mutelwe bu muntu wa muswelo’ka, ne wālongele bintu’ka? (b) Le i bubinga’ka bwitulengeja tutamije kwityepeja?

BIBLE utela Mosesa bu “muntu mwityepeje kutabuka bantu bonso ba pano pa ntanda.” (Umb. 12:3) Le kino kishintulula’mba wādi muzoze, ukomenwa kukwata butyibi, kadi wa moyomoyo? Bantu bamo balañanga’mba ye mwikadile muntu mwityepeje. Ino uno mulangilo i wa bubela. Mosesa wādi mukomo, muntu muyuke kukwata butyibi, kadi mwingidi wa Leza mukankamane. Na bukwashi bwa Yehova, wākesambile ku meso a mulopwe mukomo wa Edipito, wāendeja padi bantu 3 000 000 mu ntanda mutuputupu, ne kukwasha muzo wa Isalela unekenye balwana.

² Shako ketulungapo na bikoleja na byālwile nabyo Mosesa, inoko difuku ne difuku twitananga na bantu nansha kwikala mu ngikadilo itulengeja tukomenwe kwikala betyepeje. Ino, tudi na bubinga bukatampe bwa kutamijija ino ngikadila. Yehova i mulaye amba “betyepeje bakapyananga ntanda.” (Ñim. 37:11) Le wiyukile abe mwine amba wi mwityepeje? Le ye mukuyukile ne bantu bakwabo? Kumeso kwa kulondolola bino bipangujo bya kamweno, tufwaninwe bidi kuyuka mwine mushintulwila kwityepeja.

3-4. (a) Le kwityepeja kwiifwene na bika? (b) Le tusakilwa ngikadila’ka shi tusaka kwikala betyepeje, ne mwanda waka?

³ Kwityepeja * kudi pamo bwa kifwatulo kiyampe. Mu buluji’ka? Enka musambakenyanga sendwe misombelo miyampe  mishileshile pa kufwatula kifwatulo, netu tufwaninwe kwikala na ngikadila mishileshile isangaja pa kwikala betyepeje. Ngikadila mikatampe imoimo bidi i kikōkeji, kutalala, ne bukankamane. Mwanda waka tusakilwa ino ngikadila ya pa bula shi tusaka kusangaja Yehova?

⁴ I enka bantu betyepeje kete bakōkelanga ku kiswa-mutyima kya Leza. Leza witusakilanga twikale batalala. (Mat. 5:5; Ngt. 5:23) Potulonga kiswa-mutyima kya Leza, tulobejanga Satana. O mwanda potulombola kwityepeja ne kutalala, bantu bavule ba mu ntanda ya Satana betushikwanga. (Yoa. 15:18, 19) Pa kino, tusakilwa bukankamane pa kukomena Satana.

5-6. (a) Mwanda waka Satana ushikilwe bantu betyepeje? (b) Le i bipangujo’ka byotusa kulondolola?

⁵ Muntu mwityepeje i mwishile na muntu wizunzula, keje kuloba, kadi wampikwa kukōkela Yehova. Ye mwikadile Satana. O mwanda ushikilwe bantu betyepeje! Mwanda basokwelanga patōka bumuntu bwandi bubi. Kadi kupityidila, balombolanga’mba Satana i mbepai. Mwanda waka? Mwanda nansha shi anene ne kulonga bika, kabwanyapo kukankaja bantu betyepeje baleke kwingidila Yehova!—Yoba 2:3-5.

⁶ Le i kitatyi’ka kyotubwanya kukomenwa kwikala betyepeje? Ne mwanda waka tufwaninwe kukimba nyeke kwityepeja? Pa kulondolola bino bipangujo, tusa kwisambila pa kimfwa kitushidile Mosesa, Bahebelu basatu bādi bamisungi mu Babiloni, ne Yesu.

7-8. Le Mosesa wālongele namani pobābudilwe kumulēmeka?

⁷ Potupebwa lupusa: Bibwanya kwikala bikomo kwityepeja ku boba bapelwe lupusa, nakampata shi muntu obendeja kebalēmekelepo nansha utatana butyibi bwabo. Le kino ke kikufikile? Le bikekala namani shi muntu wa mu kisaka walonga uno muswelo? Le ukalonga’po namani? Tutalei mwālongele Mosesa pa uno mwanda.

⁸ Yehova wātongele Mosesa bu mwendeji wa Isalela ne kumupa lupusa lwa kulemba bijila bya kuludika uno muzo. Na bubine Yehova ye wādi ukwatakanya Mosesa. Nansha nankyo, banababo na  Mosesa, ba Alone ne Midiamu bāmunenena bibibibi ne kutatana butyibi butala mukaji waāsongele. Bantu bamo badi na lupusa na lwādi na Mosesa, babwanya kuloba ne kwaluja kinongo—ino Mosesa kālongelepo nankyo. Kālobelepo bukidibukidi. Wāzenzele’nka ne Yehova afwile Midiamu lusa. (Umb. 12:1-13) Mwanda waka Mosesa wālongele namino?

9-10. (a) Lelo Yehova wākweshe Mosesa evwanije bika? (b) Le mitwe ya bisaka ne bakulumpe babwanya kuboila ñeni’ka kudi Mosesa?

⁹ Mosesa wālekele Yehova amufundije. Kintu kya myaka 40 kunyuma, paādi mu kisaka kya bulopwe mu Edipito, Mosesa kādipo mwityepeje. Na bubine, kādipo wija kuloba, o mwanda wāipaile muntu waāmwene amba walonga bukondame. Mosesa wālangile amba Yehova usa kusangela bilongwa byandi. Mu myaka 40 mituntulu Yehova wākweshe Mosesa evwanije amba kādipo usakilwa’nka bukankamane kete pa kwendeja bene Isalela; wādi ufwaninwe ne kwikala mwityepeje. Kadi pa kwikala mwityepeje, wādi ufwaninwe kwikala mukōkele kadi utalala. Wālondele senene buno bufundiji kupwa wāikala ke mutadi muyampe bininge.—Div. 2:11, 12; Bil. 7:21-30, 36.

¹⁰ Dyalelo, mitwe ya bisaka ne bakulumpe bafwaninwe kwiula Mosesa. Shi kebakulēmekelepo, kokaloba bukidibukidi. Wityepeje ne kuyuka’mba nobe udi na bilubo. (Mus. 7:9, 20) Londa na kikōkeji buludiki bwa Yehova bwa mwa kupwijija mwanda’wa. Kadi londolola nyeke na butūkanye. (Nki. 15:1) Mitwe ya bisaka ne batadi balonga uno muswelo basangajanga Yehova, baleta ndoe, ne kushiya kimfwa kya mwa kwikadila betyepeje.

11-13. Le Bahebelu basatu i betushile kimfwa’ka?

¹¹ Potupangwapangwa: Mu bula bwa mānga, baludiki ba bantu bapangapañanga bantu ba Yehova. Babwanya kwitulambika “myanda” palapala, ino mwanda mwine i kutonga kotutongele “kukōkela Leza bu mulopwe kupita’ko bantu.” (Bil. 5:29) Tubwanya kufutululwa, kukutwa, nansha kukupilwa. Inoko na bukwashi bwa Yehova, ketukalujapo kinongo, ino tukekala nyeke batalala nansha shi tudi mu matompo.

¹² Tubandaulei’ko kimfwa kitushidile Bahebelu basatu bamisungi—Hanania, Mishaele, ne Azadia. * Mulopwe wa Babiloni wēbanenene bafukatyile nkishi mukatampe wa olo. Bāshintulwila mulopwe na butūkanye kine kyobāpelele kutōta nkishi’wa. Bakōkele Leza nansha mulopwe byāebazakeje amba usa kwibela mu nkelwa ya mudilo. Yehova wāpandije bano bantu  kiponka na ponka, inoko abo bene kebādipo balanga’mba ukebapandija uno muswelo. Ino, bāitabije na mutyima tō kintu kyonso kyālekele Yehova kifike. (Dan. 3:1, 8-28) Bālombwele amba bantu betyepeje i bakankamane bya binebine—i kutupu mulopwe, kyaka, nansha mfuto ibwanya kwibalengeja baleke ‘kulamata Yehova bunka bwandi.’—Div. 20:4, 5.

¹³ Shi lulamato lwetu kudi Leza lubatompibwa, le tukeula bano Bahebelu basatu namani? Tufwaninwe kukulupila na kwityepeja’mba Yehova uketukwatakanya. (Ñim. 118:6, 7) Tulondololei na butūkanye ne na bulēme boba betulambika’mba twi banonga-bibi. (1 Pe. 3:15) Kadi tupelei na kusumininwa kona kipwano kyetu na Tata wetu wa buswe.

14-15. (a) I bika bibwanya kulongeka shi twi bavutakanibwe ñeni? (b) Mungya Isaya 53:7, 10, mwanda waka tunena’mba Yesu i kimfwa kiyampe kya muntu wālombwele kwityepeja mu makambakano?

¹⁴ Potuvutakanibwe ñeni: Batwe bonso tuvutakanibwanga ñeni mu myanda palapala. Tubwanya kuvutakanibwa’yo kumeso kwa kulonga ekizame ku masomo nansha pa kuvuija mwingilo kampanda ku kaji. Kadi tubwanya kuvutakanibwa ñeni potulangulukila pa bundapi kampanda botusakilwa. Shi twi bavutakanibwe ñeni, i bikomo kwikala betyepeje. Nansha’tu ke myanda mityetye ibwanya kwanza kwitulobeja. Tubwanya kushinika ba bishima ne kufunina ba kufunina. Shi wikalanga uvutakanibwa ñeni, langulukila pa kimfwa kya Yesu.

¹⁵ Mu myeji yandi ya mfulo pano pa ntanda, Yesu wāvutakanibwe ñeni bininge. Wādi uyukile amba usa kususulwa bininge ne kwipaibwa. (Yoa. 3:14, 15; Ngt. 3:13) Myeji kampanda kumeso kwa lufu lwandi, wānenene amba najingwe mutyima. (Luka 12:50) Kadi mafuku abala-anga kumeso kwa lufu lwandi, Yesu wānenene amba: “Navutakanibwa.” Tubwanya kwivwanija kwityepeja kwandi ne kikōkeji kyandi kudi Leza, paāpungulwile milangwe yandi mu milombelo amba: “Tata, mpandije ku ino nsá. Inoko, kino e kyonaidile pa ino nsá. Tata, tumbija dijina dyobe.” (Yoa. 12:27, 28) Kitatyi pokyābwene, Yesu wēsokola na bukankamane ku balwana na Leza, bene bāmwipaile mu muswelo usansa kadi wa bumvu. Nansha byaādi muvutakanibwe ne kususulwa, Yesu wālongele kiswa-mutyima kya Leza na kwityepeja. Ne kutatana kwine mpika, Yesu i kimfwa kiyampe mpata kya muntu wālombwele kwityepeja mu makambakano!—Tanga Isaya 53:7, 10.

16-17. (a) Le balunda na Yesu bātūdile kwityepeja kwandi pa ditompo namani? (b) Le tubwanya kwiula Yesu muswelo’ka?

¹⁶ Mu bufuku bwa mfulo bwa būmi bwa Yesu pano pa ntanda, balunda nandi batūdile kwityepeja kwandi pa ditompo. Langa’po bidi muswelo wāvutakanibwe Yesu ñeni mu bwine bufuku’bwa. Le wādi wa kushala mukōkele kufika ne ku lufu? Būmi bwa midiyo ne midiyo ya bantu bwādi pa katele-bulenda. (Loma 5:18, 19) Kutabukidila, uno mwanda wādi utala ne bumuntu bwa Shandi. (Yoba 2:4) Kupwa, pobādi badya bidibwa bya mfulo na balunda nandi, batumibwa, bāshilula “lupata lukomo” mwanda wa “kuyuka i ani wadi umweka bu mukatampe kutabuka.” Yesu wādi ke mulemunune kala balunda nandi misunsa mivule pa uno mwanda, kubadila’mo ne kyolwa kya buno bufuku! I kya kutendelwa, mwanda Yesu kālobelepo. Ino wālonga bintu na butūkanye. Na kanye, inoko musumininwe, Yesu wēbashintulwila monka mumweno obādi bafwaninwe kwikala nao. Kadi wāfwijije’ko balunda nandi  pa kulamata kobādi bamulamete.—Luka 22:24-28; Yoa. 13:1-5, 12-15.

¹⁷ Shi kwadi’mba i abe utenwe na uno mwanda, le wadi wa kulonga namani? Netu tubwanya kwiula Yesu ne kwikala na ngikadila italala nansha shi tubavutakanibwa ñeni. Tukōkelei bininge musoñanya wa Yehova wa amba “endelelai kwitūkijija mityima banwe bene na bene.” (Kol. 3:13) Tukakōkela uno musoñanya shi tuvuluka’mba batwe bonso tunenanga ne kulonga bintu bibwanya kulobeja bakwetu. (Nki. 12:18; Yak. 3:2, 5) Kadi tulongei bukomo bwa kufwija’ko bakwetu pa ngikadila miyampe yobadi nayo.—Ef. 4:29.

18. Le Yehova ukwashanga namani bantu betyepeje bakwate butyibi buyampe, ino i bika byobafwaninwe kulonga?

¹⁸ Tukakwata butyibi buyampe. Shi bitulomba kukwata butyibi bukatampe mu būmi, Yehova uketukwasha tukwate butyibi buyampe—enka shi twi betyepeje. Ulaile amba ukevwana “kulomba kwa betyepeje.” (Ñim. 10:17) Kadi ukalonga bivule kupita’ko’tu kwivwana bitupu. Bible i mulae amba: “Ukaludikila betyepeje mu kyokya kyoloke, kadi ukafundija betyepeje dishinda dyandi.” (Ñim. 25:9) Yehova wituludikanga kupityila ku Bible, mabuku *, ne kupityila ku mpangiko itūdile’ko “umpika mukōkele ne mudyumuke.” (Mat. 24:45-47) Tufwaninwe kwitabija na kwityepeja’mba tusakilwa bukwashi bwa Yehova na kwifunda byobya bitupa Yehova, ne na kwingidija na mutyima umo byobya byotwifunda.

19-21. Le i kilubo’ka kyālongele Mosesa mu Kadesha, ne i ñeni’ka yotubwanya kuboila’ko?

¹⁹ Tukepuka kulonga bilubo. Tulangulukilei monka padi Mosesa. Mu myaka makumi na makumi wādi mwityepeje ne kusangaja Yehova. Ino, ku mfulo kwa mwaka wa 40 wa lwendo lwabo lukomo mu ntanda mutuputupu, Mosesa wākomenwe kwikala mwityepeje. Kaka wandi, mwine wākweshe pa kupandija būmi bwandi mu Edipito, wāfwile ne kujīkwa mu Kadesha. Bene Isalela bāshilula monka kwidilakena’mba kebatelwepo mutyima senene. Mu kino kitatyi bādi “kebapotomeja Mosesa” pa mwanda wa mema obābudilwe. Nansha Yehova byāebalongēle bingelengele kupityila kudi Mosesa kadi  nansha Mosesa byāebendeje kitatyi kilampe pampikwa kwisakila, bantu bādi’nka betompwela. Kebētompwedilepo’tu’nka pa mwanda wa mema obābudilwe, ino bādi batopeka ne Mosesa amba i aye webalengeja bekale na kino kyumwa.—Umb. 20:1-5, 9-11.

²⁰ Mosesa pa kuloba, wākomenwa kumwekeja ngikadila italala. Pa kyaba kya kunena na lwitabijo ku kidibwe mwāmusoñaninye Yehova, Mosesa wānena na bululu ku bantu ne kwitumbika aye mwine. Kupwa wākupila ku kidibwe misunsa ibidi ne mema mangi kealondomoka. Mitatulo ne bulobo byālengeje Mosesa alonge kilubo kikatampe. (Ñim. 106:32, 33) Mosesa pa kubulwa kwityepeja mu kino kitatyi kityetye’tu, wābudilwe kukatwela mu Ntanda ya Mulao.—Umb. 20:12.

²¹ Tubwanya kuboila ñeni mikatampe ku kimfwa kyandi. Ñeni mibajinji, tufwaninwe nyeke kulonga bukomo bwa kwikala betyepeje. Shi tubulwe kwityepeja nansha’tu mu kakitatyi katyetye, mitatulo ibwanya kwitutādila ne kwitulengeja tunene ne kulonga bya bulembakane. Ñeni ya bubidi, kuvutakanibwa ñeni kubwanya kwituzozeja, o mwanda tufwaninwe kulonga bukomo bwa kwikala betyepeje nansha shi twi batyinibwe mbavu.

22, 23. (a) Mwanda waka tufwaninwe kukimba nyeke kwityepeja? (b) Le binenwa bidi mu Zefenia 2:3 bilombola bika?

²² Tukakingwa. Panopano ponka, Yehova usa kutalula’ko bantu bonso babi pano pa ntanda, enka betyepeje kete bo basa kushala’ko. Papo ntanda ikekala mu ndoe. (Ñim. 37:10, 11) Le nobe ukekala mu bano bantu betyepeje? Ubwanya shi ulonge mungya lwito lwa Yehova lwaālembeje na mupolofeto Zefenia.—Tanga Zefenia 2:3.

²³ Mwanda waka Zefenia 2:3 unena’mba: “Kepabulwe padi mukafibwa”? Bino binenwa kebishintululapo amba Yehova i mukomenwe kukinga boba basaka kumusangaja ne basenswe. Ino, bilombola’mba netu tufwaninwe kulonga’po kintu pa kukingwa. Tudi na mukenga wa kupanda “mu difuku dya bulobo bwa Yehova” ne kwikala’ko nyeke shi tulonge bukomo tamba’nka pano bwa kukimba kwityepeja ne kusangaja Yehova.