1. Lelo i makambakano’ka ātene bene Kidishitu ba mu myaka katwa kabajinji?

KITATYI kimo pa bukata bwa mwaka wa 62 na mwaka wa 64, mutumibwa Petelo wālembēle “beni ba lupito bakusankene koku ne koku mu Pontusa, mu Ngalatea, mu Kapodosa, mu Azia, ne mu Bityinia.” (1 Petelo 1:1) Bano batutu ne bakaka bātambile mu bifuko palapala. Bādi balwa na “matompo makomokomo,” nansha kupangwapangwa, o mwanda bādi basakilwa buludiki ne kukankamikwa. Kadi bāikele’ko mu kitatyi kibi mpata. Petelo wālembele amba: “Mfulo ya bintu byonso ibafwena pabwipi.” Munshi mwa myaka dikumi, Yelusalema wādi wa konakanibwa. Lelo i bika byādi bibwanya kukwasha bene Kidishitu konso kobādi mu kino kitatyi kibi?​—1 Petelo 4:4, 7, 12.

2, 3. Mwanda waka Petelo wāsoñenye banababo bekale na kizaji? (Tala kifwatulo ku ngalwilo.)

² Kintu kimo kyāsoñenye Petelo banababo kulonga i ‘kwikala na kizaji abo bene na bene.’ (1 Petelo 4:9) Mu Kingidiki, kishima “kizaji” kishintulula’mba “kisanso, nansha kanye, ku beni.” Inoko Petelo wāsoñenye batutu ne bakaka bekale na kizaji ‘abo bene na bene,’ nansha byobādi beyukile kala ne kwingidila pamo. Lelo  kwikala na kizaji kwādi kwa kwibakwasha namani?

³ Kwādi kwa kwibalunga mu bumo. Le abe nobe? Le ubavuluka kitatyi kya nsangaji kyomwapityije pakwityile muntu kampanda ku yandi njibo? Kadi nobe powaityile muntu ku yobe njibo, kino kyemukweshe mwikale mu kipwano. Muswelo muyampe wa kwiyuka na batutu ne bakaka i wa kwibalombola kizaji. Bene Kidishitu bāikele’ko mu kitatyi kya Petelo, bādi basakilwa kwikala mu bumo pādi penda pavudila’ko makambakano. Ye byotusakilwa netu kulonga mu ano “mafuku a mfulo.”​—2 Temote 3:1.

4. Le i bipangujo’ka byotusa kubandaula mu kino kishinte?

⁴ Le i mu miswelo’ka motubwanya kwilombola kizaji ‘batwe bene na bene’? Le i bika bibwanya kwitukankaja kulombola kizaji, ne i muswelo’ka otubwanya kwilumbulula? Le i bika bibwanya kwitukwasha twikale beni bayampe?

5. Le i muswelo’ka otubwanya kulombola kizaji ku kupwila kwa bwine Kidishitu?

⁵ Ku kupwila: Yehova witwitanga ku kupwila kupityila ku bulongolodi bwandi. Tusakanga muntu ense utanwa ku kupwila kwetu atundailwe senene, nakampata beni. (Loma 15:7) Nabo i beni ba Yehova, o mwanda tufwaninwe kwibalengeja beivwane biyampe, pampikwa kuta mutyima ku mumwekelo ne muvwadilo wabo. (Yakoba 2:1-4) Shi ubamone amba mweni ushikete pa bunka, le wabulwa’po kumwita mushikate nandi pamo? Ubwanya kusangala shi umukwashe evwanije bisa kupita ku mpangiko nansha pa kusokola bisonekwa bya kutanga. Uno i muswelo muyampe wa kwikala na “kibidiji kya kutundaila beni.”​—Loma 12:13.

6. Le i bāni botufwaninwe kulombola bininge kizaji?

⁶ Bidibwa bya nsakusaku nansha nshima: Bantu ba mu kitatyi kyālembelwe Bible divule bādi balombola kizaji na kwita bantu bakwabo bidibwa ku abo mobo, ne kino kilombola’mba bādi basaka kwikala balunda kadi mu ndoe. (Ngalwilo 18:1-8; Batyibi 13:15; Luka 24:28-30) Le i bāni botufwaninwe kulombola bininge kizaji? I batutu ne bakaka ba mu kyetu kipwilo. Ino ngikadilo byoyenda ibipila’ko, o mwanda tusakilwa nyeke batutu ne bakaka ne kupwana nabo bininge. Mu 2011, Kitango Kyendeji kyashintyile nsá ya Kifundwa kya Kiteba kya Mulami mu kisaka kya Betele ya mu États-Unis, yadi 6:45 ya kyolwa ke 6:15 enka ya kyolwa. Mwanda waka? Musapu walombwele amba, padi ba mu kisaka kya Betele bakapēlelwa kwilombola kizaji abo bene na bene shi kupwila kupwa kumeso kwa kitatyi. Misambo mikwabo nayo yalongele uno muswelo. Kino i kipe ba mu kisaka kya Betele mukenga mukatampe wa kwiyuka abo bene na bene.

7, 8. Le i muswelo’ka otubwanya kulombola kizaji ku baneni bapempudi?

⁷ Kyaba kimo batutu ba mu bipwilo bikwabo, batadi ba bipindi, nansha bantunguluji ba ku Betele banenanga mīsambo mu kyetu kipwilo. Le twabulwa’po kukwatakanya ino mikenga mwanda wa kulombola kizaji ku bano batutu? (Tanga 3 Yoano 5-8.) Muswelo umo otubwanya kulonga kino, i wa kwibeta ku etu mobo tudye nabo nshima nansha bidibwa bya nsakusaku.

⁸ Kaka umo wa mu États-Unis uvuluka’mba: “Mu bula bwa myaka, ami ne wami mulume twadi tukwatakanya mukenga wa kulombola kizaji na kwita baneni bavule ne bakaji babo ku yetu njibo.” Umona’mba ponso pobadi bebeta, lwitabijo lwandi lwadi lukomejibwa kadi wadi usangala mpata. Unena’mba: “Ketwadipo twialakanya nansha dimo.”

9, 10. (a) Lelo i bāni botubwanya kushikata nabo ku etu mobo mu bula bwa kitatyi kampanda? (b) Lelo banabetu badi na mobo matyetye nabo babwanya kukwasha’ko? Leta kimfwa.

⁹ Beni ba mafuku: Mu kitatyi kyālembelwe Bible, bantu bādi na kibidiji kya kupa  beni mwa kushikata. (Yoba 31:32; Filemone 22) Dyalelo nadyo, tufwaninwe kulonga uno muswelo. Divule batadi ba bipindi basakilwanga mwa kushikata pobapempula bipwilo. Nansha ke banabetu bāya kufunda masomo a kiteokratike ne boba bāya kukwasha ku mwingilo wa lūbako nabo basakilwa mwa kwikala. Le tunene namani ku boba kebakidipo na mwa kwikala pa mwanda wa kintenshi kya kipangila? Nabo basakilwa mwa kwikala enka ne bipwa kubakululwa abo mobo. Ketufwaninwepo’tu kunena’mba enka boba badi na mobo makatampe bo bafwaninwe kwibakwasha. Padi ke balonge kala kino misunsa mivule. Le nobe wabulwa’po kupa muntu mwa kushikata nansha shi yobe njibo i mityetye?

¹⁰ Tutu umo wa mu Korea wa Kunshi uvuluka kitatyi kyaadi utundaila ku yandi njibo banabetu badi bāya kufunda masomo a kiteokratike. Walembele amba: “Dibajinji nadi nekaka bidi, mwanda twadi tukisongasonga kadi twadi twikala mu kajibo katyetye. Nansha nankyo twemwenine byabuyabuya pa kushikata na bano banabetu ku yetu njibo. Nansha byotwadi tukisongasonga, twamwene amba ba mulume ne mukaji bekalanga na nsangaji shi bengidila Yehova pamo ne shi abo bonso balondalonda bitungo bya ku mushipiditu.”

11. Mwanda waka banabetu beni badi mu kyenu kipwilo basakilwa kulombolwa kizaji?

¹¹ Batutu ne bakaka beni badi mu kyetu kipwilo: Batutu ne bakaka bamo nansha bisaka bya mu bipwilo bikwabo babwanya kuvilukila mu wenu mwaba. Babwanya kwiya mwanda wa kukwasha mu kyenu kipwilo. Nansha padi i bapania batuminwe mu kyenu kipwilo. Kino kilengejanga būmi bwabo bushinte bininge. Bibalomba kwibidila mwaba mupya, kipwilo kipya, padi enka ne ludimi ne bibidiji bipya. Le wabulwa’po kwibeta mudye nabo nshima nansha bidibwa bya nsakusaku ne kukenangija nabo kuntu kampanda? Kino kikebakwasha bekale na balunda bapya ne kwibidila bukidibukidi kuno kushinta.

12. Le i mwanda’ka mumweke ulombola’mba kusakilwapo’nka kutēka bidibwa bivule pa kulombola kizaji?

¹² Kusakilwapo’nka kutēka bidibwa bivule pa kulombola kizaji. (Tanga Luka 10:41, 42.) Tutu umo uvuluka byobya byalongekele pobashilwile mwingilo wa bumishonele aye ne wandi mukaji. Unena’mba: “Twadi tukidi bankasampe, bampikwa bwino, kadi twadi tulanga kwetu. Difuku dimo kyolwa wami mukaji wadi ulanga kwetu, kadi nalongele bukomo bwa kumukwasha inoko kutupu. Kupwa, mu nsá ya 7:30 ya kyolwa, twaivwana betukokola ku kibelo. Wadi mwana-mukaji umo wadi wifunda Bible wetupaile maolandi asatu. Waile kulubula bamishonele beni. Twamutwejeje mwinjibo, kupwa twamupa mema a kutoma. Penepa twatēka tyai ne majiba. Twadi ketwayukile Kiswahili, nandi kadipo uyukile Angele.” Uno tutu wanenene amba kwimwena uno mwanda kwebakweshe bashilule kupwana na banabetu ba mu kino kibundi ne kwikala na nsangaji.

13. Le kulombola kizaji kukukwashanga namani?

¹³ Lelo kodi mwikake kulombola kizaji? Shi i amo, nabya wabudilwe mukenga wa kupityija kitatyi kya nsangaji ne kupwana na balunda ba nyeke. Kwikala na kizaji i muswelo muyampe wa kuleka kwimona bu udi bunka. Penepa, mwanda waka bantu bamo bekakanga kulombola kizaji? Tala bubinga bumobumo.

14. Lelo i bika byotubwanya kulonga shi ketudipo na kitatyi kivule ne bukomo pa kusaka’mba twitabije lwito nansha kulombola kizaji?

¹⁴ Kitatyi ne bukomo: Bantu ba Yehova i bavudilwe bya kulonga kadi badi na biselwa bivule. Bamo babwanya kumona’mba kebadipo na kitatyi kivule ne bukomo mwanda wa kulombola kizaji. Shi nobe wi ivwananga uno muswelo, nabya usakilwa kujadika mpangiko yobe pa kusaka’mba witabije lwito nansha kulombola kizaji. Kino kidi na mvubu mwanda Bible witusoñanya twikale na kizaji. (Bahebelu 13:2) O mwanda kulombola kizaji i kintu kiyampe. Ino pa kulombola kizaji, padi bikakulomba kutyepeja’ko kitatyi kya kulonga bintu bya mvubu mityetye.

15. Mwanda waka bantu bamo babwanya kumona’mba kebabwanyapo kulombola kizaji?

¹⁵ Muswelo owimona abe mwine: Lelo kodi mwikale na mutyima wa kulombola kizaji inoko wemona’mba kubwanya’byopo? Padi i mwanda utalalanga ne kutyina beni bobe bakevwana mukose. Pakwabo napo kudipo na lupeto luvule ne kutyina’mba kubwanyapo kulongela beni bobe bintu bibwanya kwibalongela batutu ne bakaka bakwabo. Inoko vuluka’mba kebilombepo’nka kwikala na njibo mineñenye. Beni bobe bakasangala shi mwinjibo mobe i mukombe, mutūlwe bintu mu ndudi ne kwisamba nabo bya bulunda.

16, 17. Le i bika byobwanya kulonga shi wikakanga kwita beni?

¹⁶ Shi wikakanga kwita beni, nabya kudipo bunka. Mukulumpe umo wa mu Beletanye unena’mba: “Kutēkela beni kuselejanga muntu mutyima kūlu. Inoko enka na mwikadilanga kintu kyo-kyonso kikwatañene na mwingilo otwingidila Yehova, kulombola kizaji nako kuletanga byabuyabuya ne kuloelelwa bipityile kusela mutyima kūlu kwa pa kwibatēkela. Nsangelanga kitatyi kyotutomanga nabo kafé ne kwisamba.” Kuta beni mutyima kyo kintu kiyampe mpata. (Fidipai 2:4) Bantu bavule basangelanga kwisambila pa myanda yobemwenine mu būmi. Tubwanya kuyuka myanda yobemwenine enka shi tubetana nabo pamo. Mukulumpe mukwabo nandi walembele amba: “Kwita banabetu mu kipwilo ku yami njibo kunkwashanga nebateje senene ne kumpa mukenga wa kwiyuka nabo, nakampata kuyuka muswelo obayukile bubine.” Shi uta beni bobe mutyima bya binebine, yuka’mba nabo bakasangala mpata.

¹⁷ Kaka umo pania wadi uvudile kutundaila ku yandi njibo banabetu bāya kufunda masomo a kiteokratike unena’mba: “Dibajinji nadi ntyina’mba kami kajibo i katyetye kadi mudi’nka bintu bikulu. Na bubine mukaja mwadimu umo ye waunkankamikile. Wanenene amba aye ne wandi mulume pobengila mwingilo wa kwendakana, mayenga obasangelanga bininge i oa obapityija na bantu ba ku mushipiditu bampikwa bintu bivule bya ku ngitu inoko badi na mumweno na wabo​—ke kwingidila Yehova ne kwikala na būmi bupēla kadi. Kino kyaumvulwije binenwa byadi bitulombola mama pa bwanuke amba: ‘Bidibwa bya māni ne lusa ponka, bitabukile kunengela.’” (Nkindi 15:17) I kutupu kya kutyinina, mwanda kintu kya mvubu mpata i kulombola buswe ku beni.

18, 19. Lelo kwikala na kizaji kwitukwashanga namani tunekenye milangwe mibi pa bantu bakwabo?

¹⁸ Muswelo omona bantu bakwabo: Le kudi muntu kampanda mu kipwilo ukufītyije mutyima? Shi kulongelepo bukomo bwa kunekenya ino milangwe mibi, nabya keikashintapo. Padi kukasakepo kwita muntu ku yobe njibo shi kusangelangapo ngikadila yandi. Nansha padi kudi muntu kampanda wakusanshije mafuku kunyuma, ne kadi ukivulukanga uno mwanda.

¹⁹ Bible witulombola’mba tubwanya kwikala mu kipwano kiyampe na bantu bakwabo, enka ne balwana netu bene shi twibalombola kizaji. (Tanga Nkindi 25:21, 22.) Kwita muntu ku yobe njibo kubwanya kukukwasha unekenye milangwe mibi ne kwikala nandi mu kipwano kya ndoe. Ubwanya kushilula kumona ngikadila miyampe yadi nayo, mine yamwene Yehova paamukokele mu bubine. (Yoano 6:44) Shi utononwanga na buswe poita muntu kadipo wibilangila, nabya kino kikalengeja mushilule nandi bulunda. Le ukayuka namani amba wi  mutononwe na buswe? Muswelo umo bidi i wa kwingidija madingi adi mu Fidipai 2:3 a amba: “Na kwityepeja, monai bakwenu amba i bemupite bukatampe.” Tufwaninwe kulangulukila pa miswelo itupityile’mo batutu ne bakaka bukatampe. Padi tubwanya kuboila ñeni ku lwitabijo lwabo, ku kūminina, nansha ku ngikadila mikwabo ya bwine Kidishitu. Kulangulukila pa ngikadila yabo miyampe kukatamija buswe botwibaswele kadi kuketulengeja twikale na mutyima wa kwibalombola kizaji.

20. Le i muswelo’ka otufwaninwe kwikala bantu bakulupilwa ne mwanda waka kidi na mvubu?

²⁰ Davida mulembi wa ñimbo ya mitōto wāipangwile amba: “Abe Yehova, le i ani, uka pempula mu kipema mobe?” (Ñimbo ya Mitōto 15:1) Kupwa, Davida wēsambīle pa ngikadila isakanga Yehova ku bandi beni. Imo bidi i kwikala muntu ukulupilwa: ‘Yewa ufikidija mutyipo wandi.’ (Ñimbo ya Mitōto 15:4) Shi tubaitabija lwito, ketufwaninwepo kuleka kuketaba shi kepadipo bubinga bwendele’mo. Padi mufikilwa wadi ke muteakanye kala bintu bya beni, o mwanda shi tubaleka kuketaba, nabya ukajimija bukomo bwandi bitupu. (Mateo 5:37) Bantu bamo balekanga kuketaba lwito kampanda mwanda wa kuketaba ku lwito lukwabo lobamona’mba lo lwa mvubu. Le kino kilombola buswe ne bulēme? Tufwaninwe kwikala na mutyima wa kufwija’ko pa byonso bitulongela mufikilwa. (Luka 10:7) Shi tubakolelwa kuketaba lwito, nabya i biyampe kulombola’mo yewa witwityile kumeso kwa kitatyi.

21. Le kulēmeka bibidiji bya mu kifuko kyotudi’mo kubwanya kwitukwasha namani twikale beni bayampe?

²¹ Kadi i kya mvubu kulēmeka bibidiji bya mu kifuko kyotudi’mo. Mu bibidiji bimo, mutundailwanga ne mweni wampikwa kulaya. Mu bibidiji bikwabo namo, bilombanga kwiivwanika kumeso kwa kwenda ku njibo kwa muntu. Mu bifuko bimo, mufikilwa utēkelanga bidi beni bidibwa biyampe, kupwa kisaka kyandi kekilonda. Mu bifuko bikwabo namo, mweni udyanga’nka byatana’bya. Mu bipindi bimo, i wamona mweni wamona ne kadibwa. Mu bipindi bikwabo namo, kulubula mweni i kumwitwika. Mu bibidiji bimo, mweni upelanga na bulēme lwito lubajinji nansha lwa bubidi. Inoko mu bibidiji bikwabo namo, kupela lwito lubajinji i kubulwa bulēme. Tufwaninwe kulonga bukomo bwa kusangaja mufikilwa wetu.

22. Mwanda waka i kya mvubu mpata ‘twikale na kizaji batwe bene na bene’?

²² Petelo wānenene amba: “Mfulo ya bintu byonso ibafwena pabwipi.” (1 Petelo 4:7) Dyalelo, twikondanga na makambakano makatampe keamwekele pano pa ntanda. Ino ngikadilo poyenda ibipila’ko, po pene potusakilwa kusanswa bininge batutu ne bakaka. Madingi a Petelo i a kamweno mpata dyalelo, a amba: “Ikalai na kizaji banwe bene na bene.” (1 Petelo 4:9) Bine, kizaji kidi na mvubu mpata dyalelo ne nyeke ne nyeke.