Butongi Bobe bwa Misoñanya

LELO wi muntu uswele kulonda misoñanya? Nansha umonanga amba kulonda mbila kampanda i kwijokeleja kunyuma? Ino na bubine, muntu yense uludikwanga na misoñanya ya muswelo kampanda yamwene amba yo ya mvubu. Kukwatañana na dibuku dimo (The New Shorter Oxford English Dictionary) musoñanya ukokeja kushintululwa ne bu “mbila yolondela’po abe mwine bilongwa byoloke.” Misoñanya idi na lupusa pa butyibi botutyiba, kadi ilombolanga ne mukekadila būmi bwetu. Misoñanya idi pamo bwa busole.

Kifwa, Yesu wāsoñenye balondi bandi balame Kijila Kitabukile Bulēme kitanwa mu Mateo 7:12 (MB) amba: “Byonso byo musaka’mba bantu bemulongele, nenu mwibalongele’byo’nka nabya.” Balondi ba Confucius bādi balamine misoñanya ya li ne jen, ilomba kwikala na ngikadilo pamo bwa kanye, kwityepeja, bulēme ne dikōkeji. Nansha ke bantu kebadi mu mutōtelo kampanda nabo badi na bintu kabidye byobatangidijanga kumeso nansha misoñanya kansangwa iludika mwiendelejo wabo.

Lelo I Misoñanya ya Muswelo’ka?

Tufwaninwe kuyuka amba kudi misoñanya miyampe ne mibi. Kifwa, bantu bavule batononwanga na kyokya kyaanjile kutelwa mu myaka dikumi ne musubu kunyuma bu mushipiditu wa kami-kami. Nansha bavule byokebayukilepo kino kishima, ne bayukile’kyo nabo batuna amba kebadipo na uno mushipiditu, bine uno mushipiditu wa kami-kami o ke mwikadila, ko kunena amba ke mwiendelejo unyemena’ko bavule baleka kulonda misoñanya yanwa ya mu mwikadilo. Uno mushipiditu, utelwe nansha keutelelwe na kino kishima, kyo kilomboji kya patōka kya mwino, kadi divule wendelanga pamo na mushipiditu wa kusakasaka lupeto na lwiso. “Tudi’nka na misoñanya ibidi kete,” mo mwanenene mwimaniji wa televijo wa mu Shine. “Umo i wa kupa bampotyi byobasaka. Mukwabo nao i wa kungwija lupeto.”

Mushipiditu wa kami-kami udi pamo bwa nzembwe [ema]. Le bikalanga namani shi nzembwe ibafwena ku busole? Shi bibetana abyo byonso bukila bumo, mukuki wa busole uluakananga. Ne mushipiditu wa kami-kami nao mo monka, uvutakanyanga busole bwa mwikadilo wa muntu, ndudi ya mwiendelejo moloke yalondanga, washilula kutangidija bilokoloko byandi kumeso, bintu byonso kebilonda kunyuma.

Ubulwe’po kutulumuka pa kuyuka amba mushipiditu wa kami-kami keushilwilepo panopano? Uno mwikadila wa umbūmi wāshilwile mu budimi bwa Edena pālekele bambutwile betu babajinji kulonda misoñanya ya mu mwikadilo yātūdile’ko Umpangi wetu. Busole bwa mwikadilo wabo bwālumbakana. Bantu bonso bātambile kudi ba Adama ne Eva nabo bāvutakanibwa ñeni na uno mwikadila wa umbūmi, watelelwe tamba myaka ya kunyuma’i bu “mushipiditu wa kami-kami.”—Ngalwilo 3:6-8, 12.

Kuzambalala kwa uno mushipiditu i kumweke bininge mu ano mafuku atelelwe mu bupolofeto bwa Bible bu ‘mafuku a mfulo’ a “myaka ya malwa” yonkayonka. Bantu  bavule ‘beswele abo bene kete.’ O mwanda ke kya kutulumukapo shi tukamba na milangwe itutonwena ku kwiula mushipiditu wa kami-kami.—2 Temote 3:1-5.

Padi nobe uketabija byanene Olaf, nsongwalume umo watumine mukanda ku musambo umo wa Batumoni ba Yehova mu Bulaya amba: “Kushala nyeke utōka mu mwikadilo i kukomo mpata, nakampata kotudi batwe bansongwanzele. Bine endelelai nyeke na kwituvuluja kamweno ka kulamata nyeke ku misoñanya ya mu Bible.”

Olaf waikele na mumweno muyampe. Misoñanya ya Leza itukwashanga batwe bonso—batame ne banuke—tulame nyeke mwikadilo wanwa. Kadi itupanga bukomo bwa kukomena mushipiditu wa kami-kami, utelwa patōkelela namino nansha muswelo mukwabo. Shi usaka kuyukila’ko bivule bitala pa muswelo ubwanya binebine kukukwasha misoñanya ya mu Bible, nabya bandaula biyampe kishinte kilonda’ko.

[Bifwatulo pa paje 4]

Bantu bavule dyalelo kebabañangapo bisakibwa bya bakwabo