Sapula na Kitungo kya Kulonga Bana ba Bwanga

“Pishila ne Akwila pa kumwivwana [Apolosa] bamukokela ko badi, ke bamushintulwila bilumbuluke byonka mwendele dishinda dya Leza.”​—Bilongwa 18:26.

1. I bika byādi bibudilwe Apolosa nansha byaādi ‘ne mushipiditu utēma’?

 PISHILA ne Akwila, ba mulume ne mukaji bene Kidishitu ba mu myaka katwa kabajinji, bāmwene Apolosa wisamba mu shinakoka ya mu kibundi kya Efisesa. Apolosa wādi ukoka milangwe ya bemvwaniki bandi na binenwa biyampe ne na bukomo bwandi bwa kunekenya. Wādi ‘ne mushipiditu utēma,’ kadi ufundija “ne kufundija biyampe byonka umbintu bya Yesu.” Inoko byāmwekele amba Apolosa wādi “uyūkile lonka lubatyijo lwa Yoano.” Nansha nankyo, myanda yādi isapula Apolosa padi Kidishitu yādi ya bine pangya paādi ufudile. O mwanda wādi na makambakano a kwendeleja’ko bikwabo. Nanshi Apolosa wādi usakilwa kubweja’ko buyuki bwa mwingilo wa Yesu Kidishitu mu kufikidila kwa mpango ya Yehova.​—Bilongwa 18:24-26.

2. I mwingilo’ka mukomo wāitabije ba Pishila ne Akwila?

² Ne kutatana kwine mpika, ba Pishila ne Akwila bekwata’ko na kukwasha Apolosa alame “byonso” byāsoñenye Kidishitu. (Mateo 28:19, 20) Nsekununi inena amba bākokele Apolosa “ko badi, ke bamushintulwila bilumbuluke byonka mwendele dishinda dya Leza.” Ino kwādi myanda kampanda itala padi Apolosa yādi ibwanya kulengeja bene Kidishitu bamo bekake kumufundija. Lelo i myanda’ka? Ne i ñeni’ka yotuboila ku bukomo bwālongele ba Pishila ne Akwila pa kwisambila pa Bisonekwa na Apolosa? Kadi kupituluka mu ino nsekununi kuketukwasha namani twikale kushilula bifundwa bya Bible ku mobo?

Ta Bantu Mutyima Mpata

3. Mwanda waka myanda itala padi Apolosa keyākankejepo ba Pishila ne Akwila kumufundija?

³ Apolosa wādi wa ku musuku wa Bayuda, kadi umweka bu wātamīne mu kibundi kya Alekesandala. Alekesandala mo mwādi mwipata mwa Edipito kadi kité kya masomo makatampe, kitumbile pangala pa kibīko kikata kya mabuku kyādi’mo. Kino kibundi kyādi na Bayuda bavule, kubadila’mo ne bafundi. O mwanda bwalamuni bwa Kingidiki bwa Bisonekwa bya Kihebelu buyukene bu Septante bwālupwilwe’mo. Ke kya kutulumukapo shi Apolosa wādi “mukatampe mwine mu bisonekwa”! Ino ba Akwila ne Pishila abo bādi basendwe ba mapema. Le buntenda-mambo bwa Apolosa bwēbazakeje? Mhm. Byobādi na buswe, bātele mutyima padi uno muntu, pa bisakibwa byandi, ne kuyuka muswelo wa kumukwasha.

4. I kwepi kwātambile bukwashi bwādi busakilwa Apolosa ne wātambwile’bo namani?

⁴ Nansha Apolosa byaādi ntenda-mambo wa ñeni byamalwa, wādi usakilwa kufunda. Bukwashi bwādi bumusakilwa ke bobwapo bwa ku inivelesite, mhm, i bobwa bwādi butanwa mu ba mu kipwilo kya bwine Kidishitu. Kadi Apolosa wādi wa kumwena mu myanda yādi ya kumufikija ku kwivwanija biyampe mpangiko ya lupandilo ikwete’ko Leza. I bine, ba Pishila ne Akwila “bamushintulwila bilumbuluke byonka mwendele dishinda dya Leza.”

5. I bika byokokeja kunena pa būmi bwa ku mushipiditu bwa ba Pishila ne Akwila?

⁵ Ba Pishila ne Akwila bādi bakomo ku mushipiditu kadi bashimatyije mu lwitabijo.  I kimweke amba bādi ‘nyeke belongolole kulondolola muntu yense wibepangula buluji bwa lukulupilo lwabo,’ ekale mpeta, mulanda, mufundi, nansha umpika. (1 Petelo 3:15) Akwila ne wandi mukaji bādi bengidija “kinenwa kya bubinebine monka mokyolokele.” (2 Temote 2:15, NW) Mobimwekela, bādi befundi ba binebine ba Bisonekwa. O mwanda Apolosa wātengelwe mpata na bufundiji bwimanine pa ‘mwanda wa Leza wa būmi ne bukomo,’ ukunka ku mutyima.​—Bahebelu 4:12.

6. Le tuyukile namani amba Apolosa wātendele bukwashi bobāmukweshe?

⁶ Apolosa wātengelwe na kifwa kya bafundiji bandi, wāikala na bwino buvule mu kulonga bana ba bwanga. Wāingidija buyuki bwandi ne pa mfulo mu mwingilo wa kusapula myanda miyampe, nakampata umbukata mwa Bayuda. Apolosa wāikele na bwino bwa pa bula bwa kunekenya Bayuda pa myanda ya Kidishitu. Ne byaādi “uyukile biyampe mpata Bisonekwa” po pene, wādi wibapa bubinga bulombola amba bapolofeto bonso ba pa kala bādi batengele kwiya kwa Kidishitu. (Bilongwa 18:24, MB) Nsekununi ibweja’ko amba Apolosa wāendele ku Akaya, kwine’kwa “webakwesheko pakatampe pēne boba bakwitabija ku buntu, mwanda webanekenye byamalwa’tu [Bayuda] mu meso a bantu bonso pa kwibalombola mu bisonekwa’mba: Yesu i Kidishitu.”​—Bilongwa 18:27, 28.

Boila Ñeni ku Bafundiji Bakwenu

7. Ba Akwila ne Pishila bābwenye namani kwikala bafundiji ba bwino?

⁷ Le ba Akwila ne Pishila bāikele namani ke bafundiji ba bwino ba Kinenwa kya Leza? Kutentekela pa kininga kyabo kya kwifunda kifundwa kyabo kya kasuku ne kutanwa ku kupwila, kipwano kyabo na mutumibwa Polo nakyo kyebākweshe bininge. Polo wāshikete ku njibo ya Pishila ne Akwila mu bula bwa makweji 18 mu Kodinda. Bāingile pamo mu kulonga ne kulongolola mapema. (Bilongwa 18:2, 3) Langa’po bidi mīsambo ya ku mushipiditu ya mushike yobādi besamba. Bine kino kipwano kyabo na Polo kekyābudilwepo kwibakomeja ku mushipiditu! “Nanga ne bantu bañeni, nobe ukekala wañeni,” mo munenena Nkindi 13:20. Kisense kiyampe kyātamije miswelo yabo milumbuluke ya ku mushipiditu.​—1 Kodinda 15:33.

8. I ñeni’ka yāboile ba Pishila ne Akwila ku kubandila Polo mu mwingilo wandi?

⁸ Ba Pishila ne Akwila pobādi babandila Polo, musapudi wa Bulopwe, bāmumwene bu mufundiji uleta kifwa kilumbuluke. Nsekununi ya Bilongwa inena amba “mu dya Sabado ne dya Sabado, Polo wadi usapula mu [shinakoka], usaka’nka anekenye Bayuda ne Bangidiki.” Mwenda mafuku, wēlunga na ba Shilasa ne Temote, koku “usapwila Bayuda kyaba kyonso’mba: ‘Yesu i Meshia.’” Ba Pishila ne Akwila bāmwene Polo utundulwila mwingilo wandi wa busapudi ku kifuko kingi kulupuka bipa, ku njibo īlamete na shinakoka, mwanda wāmwene amba bantu ba mu shinakoka kebākidipo basangela musapu bininge. Kwine’kwa ko kwābwenye Polo kukwasha Kidishipusa (Kipusa),  ‘muledi mwimaniji wa shinakoka,’ wāikala ke mwana wa bwanga. Mobimwekela, ba Pishila ne Akwila bāmwene amba kulonga uno muntu ke mwana wa bwanga kwālupwile bipa ne kutenga bavule mu mwaba. Nsekununi inena’mba: “Kidishipusa . . . waitabija Mfumwetu, aye ne kisaka kyandi kyonso. Kadi bene Kodinda bavule baumvwene byasapwile Polo nabo baitabija monka, babatijibwa.”​—Bilongwa 18:4-8, MB.

9. Le ba Pishila ne Akwila bālongele bika pa kumona kifwa kya Polo?

⁹ Kifwa kyāletele Polo mu mwingilo wa budimi kyāiwilwe na basapudi bakwabo ba Bulopwe, kifwa ba Pishila ne Akwila. O mwanda mutumibwa wēsashīle bene Kidishitu nandi amba: “Ngiulei mo ngiwila nami Kristu.” (1 Kodinda 11:1, BB) Ba Akwila ne Pishila bāiwile kifwa kya Polo, bākwasha Apolosa evwanije bufundiji bwa bwine Kidishitu mobwikadile senene. Apolosa nandi wākwasha bakwabo. Ne kwalakana kwine mpika, ba Pishila ne Akwila bākweshe ku mwingilo wa kulonga bana ba bwanga mu Loma, mu Kodinda, ne mu Efisesa.​—Bilongwa 18:1, 2, 18, 19; Loma 16:3-5.

10. Le i ñeni’ka yowaboila ku Bilongwa shapita wa 18 ikakukwasha mu mwingilo wa kulonga bana ba bwanga?

¹⁰ I ñeni’ka yotuboila ku bubandaudi bwa Bilongwa shapita wa 18? I ino: monka mwāboile ba Akwila ne Pishila ñeni kudi Polo, netu tukokeja kulumbulula bwino bwetu bwa kulonga bana ba bwanga na kulonda kifwa kya bafundiji bayampe ba Kinenwa kya Leza. Tukokeja kwilunga na boba “bepēne bininge mu mwanda” ne boba “basapula bukamoni ne pa mfulo” ku bakwabo. (Bilongwa 18:5, Kingdom Interlinear Translation) Kadi i biyampe kutala mobatengela mityima ya bantu na kwingidija bwino bwa kunekenya na bufundiji. Buno bwino bo buketukwasha netu tulonge bana ba bwanga. Shi twifunda Bible na muntu, tukokeja kumunena ete ba mu kyandi kisaka nansha balondakani nandi belunge ku kifundwa. Pakwabo tukokeja kumwipangula shi uyukile bantu botubwanya kunena kwifunda nabo Bible.​—Bilongwa 18:6-8.

Saula’ko Mikenga ya Kulonga Bana ba Bwanga

11. I kwepi kukokeja kusokolwa bana ba bwanga?

¹¹ Polo ne balunda nandi bene Kidishitu bādi balonga bana ba bwanga na kusapula ku njibo na njibo, mu bikwe ne mu ñendo​—eyo, konso pi na pi. Nobe byodi musapudi wa Bulopwe mupyasakane ukimba kulonga bana ba bwanga, ubulwe’po kutandabula mingilo yobe ya budimi? Le kukokejapo kukwatakanya’ko mikenga ya kukimba boba bafwaninwe ne kwibasapwila? Le i miswelo’ka imoimo yākweshe basapudi netu ba myanda miyampe basokole bana ba bwanga? Twisambilei bidi pa bukamoni bwa ku telefone.

12-14. Lombola byabuyabuya bidi mu bukamoni bwa ku telefone na kusekununa myanda yowimwenine nansha idi mu ino misango.

¹² Mwine Kidishitu umo, otutela dya bu Madia, wadi usapula ku njibo ne njibo mu Brezile, penepa wapāna trakte kudi mwana-mukaji umo wadi mu njibo ishikatwa’mo na bavule. Madia wakokela milangwe pa mutwe wa mwanda wa trakte, kupwa waipangula amba, “Le nobe usaka kuyukila’ko myanda mivule ya mu Bible?” Mwana-mukaji’wa walondolola’mba: “Nsakile’tu. Ino ndi mwadimu kadi kufundija kunselanga kitatyi kyami kyonso.” Madia wamushintulwila amba bakokeja kwisambila pa myanda imoimo ya mu Bible ku telefone. Mwana-mukaji wapa Madia nimelo yandi ya telefone, penepa kyolwa ne kyolwa bashilula kwifunda ku telefone boloshile I Kika Kisaka Leza Kotudi? *

 ¹³ Mwingidi umo wa kitatyi kyonso mu Efiopya wadi usapula bukamoni bwa ku telefone, watulumuka pa kwivwana lupotopoto kunyuma kwa diwi dya mwana-mulume waadi wisamba nandi. Mwana-mulume’wa wamunena kwita kyaba kikwabo. Kaka wamwita, ponka’po mwana-mulume walomba lusa, mwanda paamwitanga dibajinji’pa, aye ne mukajandi badi bepotomeja byamwiko. Kaka wamona uno mwanda bu mukenga wa kumulombola madingi a tunangu a mu Bible akwasha kupwija makambakano a mu kisaka. Wamulombola amba bisaka bivule bikwashibwanga na dibuku Lufungulo lwa Būmi Bwansangaji mu Kisaka, dilupwilwe na Batumoni ba Yehova. Mafuku matyetye pa kupita’po dibuku dyamupebwa, ebiya kaka wamwita dikwabo. Bine mwana-mulume waela lwanji amba: “Dino dibuku dibapandija buluo bwetu!” Dyapandije’bo mwanda wakongele kisaka kyandi pamo kaibasapwila myanda yaatangile mu dibuku. Penepo kifundwa kya Bible kya ku njibo kyashilula, ne kwija kwine mpika mwana-mulume’wa waanza kutanwa ku kupwila kyaba ne kyaba.

¹⁴ Musapudi umo wa Bulopwe wa mu Danemarke washilwile kifundwa kya Bible na bukamoni bwa ku telefone unena’mba: “Mutadi wa mingilo waunkankamikile kusapula bukamoni bwa ku telefone. Ku ñanjilo nadi nekaka, amba: ‘Ami nkiswelepo uno mwingilo.’ Inoko difuku dimo nekankamika, naita ku telefone mwinē njibo umbajinji. Sonja walondolola, kupwa’tu kwisamba bityetye, waitabija dibuku disambila pa Bible. Kyolwa kimo twesambila pa mwanda utala bupangi, kadi waitabija kutanga dibuku La vie: comment est-elle apparue? Évolution ou création? * Kupwa namunena amba i biyampe twimone mpala na mpala twisambile pamo uno mwanda. Nandi waitabija. Sonja wadi mwiteakanye kushilula kifundwa ponaendele kwandi, kadi twifundanga nandi yenga ne yenga tamba’nka pene’pa.” Uno kaka mwine Kidishitu ufudija’mba: “Mu bula bwa myaka mivule nadi nombela ngikadile na kifundwa kya Bible, ino nkyadipo nanga amba nkamona kifundwa mu busapudi bwa ku telefone.”

15, 16. I myanda’ka yobwanya kusekununa ilombola byabuyabuya bidi mu kuta mutyima ku miswelo mishileshile ya kushilula bifundwa bya Bible?

¹⁵ Basapudi bavule batananga bipa biyampe mwanda balondanga madingi a kusapwila bantu konso kobebatana. Mwana-mukaji umo mwine Kidishitu wa mu États-Unis wāshikile motoka wandi kubwipi na kyotoka kikatampe mu kishīko. Ino lolo umo wadi mu kyotoka’mwa pa kumumona, kaka washilula kumushintulwila mwikadile mwingilo wetu wa kufundija bantu Bible. Lolo’wa wateja ne kutūka watūka mu kyotoka’kya wafwena kinselensele ku motoka wa kaka. Kanena’mba: “Nasangala mpata pa kwimana kowaimana kwisamba nami. Ke myaka mivule kikitambulangapo mabuku enu esambila pa Bible. Ne kadi nkimbanga kwifunda Bible monka. Le ubwanya kwifunda nami?” Bine kaka wasawile  mukenga muyampe wa kusapula myanda miyampe.

¹⁶ Kaka umo wa mu États-Unis waile kusekununa uno mwanda waamwene kwaakapempwile njibo ya kilelelo: Wafikile ku njibo wafwena mwimaniji wa mingilo kampanda mu mine njibo’ya, wamunena amba usaka kukwasha bekadi ba mu njibo na kuvuija bisakibwa byabo bya ku mushipiditu. Kaka wabweja’ko amba ukasangela kwendeja kifundwa kya Bible ku bitupu yenga ne yenga na bonso basakile kutanwa’ko. Mwimaniji wamupa lupusa lwa kupempula byumba pala pala bya bekadi. Ne kwija kwine mpika, washilula kwendeja kifundwa kya Bible misunsa isatu ku yenga na bekadi 26, ne umo mu abo wadi katanwa ku kupwila kitatyi ne kitatyi.

17. I musapwilo’ka mukwabo ufikijanga divule ku kushilula bifundwa bya Bible bya ku njibo?

¹⁷ Ku basapudi bamo ba Bulopwe, kunena muntu ponka na ponka amba nsakanga kwifunda nobe Bible kulupulanga bipa biyampe. Lubanga lumo, kipwilo kya basapudi 105 kyalongele bukomo bwa kunena mwinē njibo umo ne umo obatana amba tusaka kwifunda nobe Bible. Basapudi 86 batambila mu mwingilo wa budimi; ku mfulo kwa nsaa ibidi ya mwingilo wa busapudi, babwenye kushilula kintu kya bifundwa 15 bya Bible.

Endelela na Kukimba Boba Bafwaninwe

18, 19. I madingi’ka a mvubu āletele Yesu otufwaninwe kulama mu ñeni, ne pa kino tufwaninwe kwikala basumininwe kulonga bika?

¹⁸ Byodi musapudi wa Bulopwe, padi ukasaka kutompa madingi aletwa mu kino kishinte. Inoko, i kipite buya kuta bidi mutyima ku bibidiji bya kwenu kumeso kwa kutonga muswelo wa kupāna bukamoni. Ne kadi tulamei mu ñeni madingi a Yesu a kukimba boba bafwaninwe ne kukwasha bano bantu nabo bekale bana ba bwanga.​—Mateo 10:11; 28:19.

¹⁹ Byotusaka kulonga kino, ‘twingidijei kinenwa kya bubinebine monka mokyolokele.’ Tukalonga namino na kwingidija bwino bwa kunekenya na kwimanina bininge pa Bisonekwa. Kino kyo kiketukwasha tutenge mityima ya bantu ba kwitabija ne kwibatonona balonge’po kintu. Wivwane tukulupile mudi Yehova mu milombelo, ketukabulwepo kukwasha bamobamo nabo bekale ke bana ba bwanga ba Yesu Kidishitu. Bine, uno o mwingilo upadilwa mpalo kashā! Shi ke pano, ‘tulongei buninge bwetu bonso twilombole kudi Leza bu betabijibwe’ bu basapudi bapyasakane ba Bulopwe bapeja nyeke Yehova bulēme kadi basapula na kitungo kya kulonga bana ba bwanga.​—2 Temote 2:15.

[Kunshi kwa dyani]

Le Ukivulukile?

• Mwanda waka Apolosa wādi usakilwa kushintulwilwa bilumbuluke byonka mwendele dishinda dya Leza?

• I muswelo’ka wāboile ba Pishila ne Akwila ñeni kudi mutumibwa Polo?

• I bika byowefunda pa mwingilo wa kulonga bana ba bwanga mu Bilongwa shapita wa 18?

• I muswelo’ka okokeja kusaula mikenga ya kulonga bana ba bwanga?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 18]

Ba Pishila ne Akwila ‘bāshintulwidile Apolosa bilumbuluke byonka mwendele dishinda dya Leza’

[Kifwatulo pa paje 20]

Apolosa wāikele sendwe mu kulonga bana ba bwanga

[Kifwatulo pa paje 21]

Polo wādi usapula konso konso kwaādi wenda