Yehova I Mukwashi Wami

“Bukwashi bwami bwiyanga kudi Yehova wapangile diulu ne ntanda.”—MITŌTO 121:2.

1, 2. (a) I kika kinenenwa amba batwe bonso tusakanga bukwashi kyaba kimo? (b) Yehova i Mukwashi wa muswelo’ka?

 LELO i ani motudi muno kasakilepo kukwashibwa? Na bubine batwe bonso kyaba kimo tusakanga bukwashi—mwa kulwila na makambakano makatampe, kutyumwina umanwi bushiyena, ne kūminina mu matompo makomo. Divule bantu banyemenanga ku balunda baswe kitatyi kyobakimba bukwashi. Kwiangula kitundu na mulunda wa uno muswelo kupēlejanga mwa kuselela’kyo. Ino bantu netu kebakokejapo kwitukwasha mu byonso. Ne kadi, ke bonsopo bakokeja kwiya kwitupa bukwashi mu kitatyi kyotusakilwa’bo.

² Ino, kudi Mukwashi udi na bukomo ne bya bupeta kebidi mpwilo. Kadi witukulupija amba kaketwilwapo nansha dimo. Uno ye enka utelelwe na mulembi wa mitōto wānenene na kikulupiji kyonso amba: “Bukwashi bwami bwiyanga kudi Yehova.” (Mitōto 121:2) Mwanda waka uno mulembi wa mitōto wādi ukulupile amba Yehova ukamukwasha? Pa kutana malondololo, tubandaulei Mitōto 121. Buno bubandaudi buketuyukija kine kyotufwaninwe kunyemena na kikulupiji kudi Yehova Mukwashi wetu.

Nsulo ya Bukwashi Kebudi Mpwilo

3. Le i ku ngulu’ka kwādi padi kutalwila mulembi wa mitōto meso, ne mwanda waka?

³ Mulembi wa mitōto wāshilwile na kutela bupangi bwa Yehova bu kyalwilo kya kikulupiji, amba: “Lelo nkatalwilanga meso ami ku ngulu’ni, kwīle bukwashi bwami le kwepi? Bukwashi bwami bwiyanga kudi Yehova wapangile diulu ne ntanda.” (Mitōto 121:1, 2) Mulembi wa mitōto kādipo utalwila meso andi ku lūlu lo-lonso, mhm. Kitatyi kyāsonekelwe bino binenwa, tempelo ya Yehova yādi mu Yelusalema. Kino kibundi kyādi pa ngulu ya Yuda, mo mwādi mu kīkalo kya Yehova kya kyelekejo. (Mitōto 135:21) Nanshi mulembi wa mitōto wādi padi utalwila meso andi ku ngulu ya Yelusalema kwādi kūbakilwe tempelo ya Yehova, koku ukulupile amba Yehova ye wa kumukwasha. Mwanda waka mulembi wa mitōto wādi usumininwe’tu amba Yehova ukamukwasha? Mwanda ye “wapangile diulu ne ntanda.” Na bubine, mulembi wa mitōto wādi pamo’nka bwa aye wānene amba, ‘Kekudipo kibwanya kukankaja Umpangi mwinē bukomo bonso kunkwasha!’—Isaya 40:26.

4. Mulembi wa mitōto ulombola muswelo’ka amba Yehova utele nyeke mutyima ku bisakibwa bya bantu bandi, ne mwanda waka kino kitusenga ku mityima?

⁴ Kadi mulembi wa mitōto ushintulula amba Yehova utele nyeke mutyima ku bisakibwa bya bengidi bandi. Unena’mba: “Aye kakalekapo kūlu kobe kujina; ukulamine kakakunukapo, mhm. Talaipo, bidi, ulamine Isalela kakakunukapo, mhm, nansha kulāla tulo kwine.”  (Mitōto 121:3, 4) Leza kabwanyapo kuleka boba bamukulupile ‘bajine’ nansha kupona byobakomenwa kulanguka monka, mhm. (Nkindi 24:16) Mwanda waka tunena namino? Mwanda Yehova udi pamo bwa mukumbi kalala tulo palama mikōko yandi. Mwene kino i kintu kitusenga? Bine, Leza kapūtangapo diso nansha dimo ku bisakibwa bya bantu bandi. Wibakengelelanga dyuba ne bufuku.

5. Mwanda waka banena amba Yehova udi “ku kuboko kobe kwa lundyo”?

⁵ Mulembi wa mitōto pa kukulupila amba Yehova i Mulami wa dikōkeji wa bantu bandi, usoneka’mba: “Yehova i mulami obe; Yehova i mwemba obe ku kuboko kobe kwa lundyo. Dyuba kedikakukupilangapo mwinya, nansha kweji bufuku.” (Mitōto 121:5, 6) Ku ñenda wenda lwa panshi mu ntanda ya pa Bukata bwa Kutunduka, mwemba kyo kifuko kiyampe kimulama ku dyuba dinane. Yehova udi pamo bwa mwemba ku bantu bandi, wibalamanga ku kyanga kisansa kya tusua. Kadi tala, abanena amba Yehova udi “ku kuboko kobe kwa lundyo.” Mu mavita a pa kala, kuboko kwa lundyo kwa sola kekwādipo kyaba kimo kukingwa na ngabo, mwanda yādi ku kuboko kwa lunkuso. O mwanda mulunda na sola wa pa mutyima wādi umukinga na kwimana ne kulwilwa dya ku kuboko kwandi lwa lundyo. Mo monka ne Yehova, mulunda netu wa pa mutyima, wimene kubwipi na batōtyi bandi, kasha utengela kwibalwila.

6, 7. (a) Le mulembi wa mitōto witukulupija namani amba Yehova kakalekapo kukwasha bantu bandi? (b) Mwanda waka tufwaninwe netu kukulupila pamo bwa mulembi wa mitōto?

⁶ Le Yehova ukaleka’byo kukwasha bantu bandi? Kebidipo nansha kubwipi kwine. Mulembi wa mitōto uvuya’mba: “Yehova ukakulamanga ku bubi bonsololo; ukalamanga muya obe. Yehova ukalamanga kutamba kobe ne kutwela kobe, kushilwila ku dyalelo dino’di kutūla ne ku kalā nyeke na nyeke.” (Mitōto 121:7, 8) Yuka amba mulembi waleka kwisambila bya dyalelo washilula bya mafuku a kumeso. Mu vese 5, mulembi wa mitōto unene amba: “Yehova i mulami obe.” Ino mu ano mavese, mulembi wa mitōto wāsoneka’mba: “Yehova ukakulamanga.” Nanshi batōtyi ba bine i bakulupijibwe amba bukwashi bwa Yehova bukendelela ne mu mafuku āya kumeso mene. Ko-konso kobenda, tusua to-tonso tobatana, kuboko kwandi kwa bukwashi kekukabulwepo kufika pobadi.—Nkindi 12:21.

⁷ Bine, mulembi wa Mitōto 121 wādi ukulupile amba Umpangi mwinē bukomo bonso utalanga bengidi bandi na kanye ne buswe pamo bwa mukumbi, kadi amba wibakengelele’nka bwa kalama wa katentekeji. Netu tudi na buluji bonso bwa kwikadila na kikulupiji pamo bwa mulembi wa mitōto, mwanda Yehova kalamukangapo. (Malaki 3:6) Lelo kino kishintulula amba tukalamibwa nyeke ku ngitu? Mhm, inoko, ponso potunyemena kwadi, aye Mukwashi wetu, kakabulwepo kwitulama ku byonso bikokeja kwitonakanya ku mushipiditu. Nanshi i kyendele’mo twiipangule amba, ‘Yehova witukwashanga namani?’ Tubandaulei miswelo iná itukwashanga Yehova. Mu kino kishinte tukesambila pa muswelo waākweshe bengidi bandi mu myaka isekunwinwe mu Bible. Ebiya mu kishinte kilonda’ko, tukesambila pa muswelo wakwasha bantu bandi dyalelo.

Bukwashi bwa Bamwikeulu

8. Mwanda waka ke kya kutulumukapo shi bamwikeulu batele mutyima mpata ku ndoe ya bengidi ba Leza ba pano panshi?

⁸ Yehova usomanyanga midiyo ne midiyo ya bamwikeulu. (Danyele 7:9, 10) Bano bana ba ngitu ya ku mushipiditu bavuijanga na kikōkeji kiswa-mutyima kyandi. (Mitōto 103:20) Bayukile amba Yehova udi na buswe bukatampe pa bantu bandi bamutōta kadi usakanga kwibakwasha. Ke kya kutulumukapo shi bamwikeulu batele mutyima mpata ku ndoe ya bengidi ba Leza ba pano panshi. (Luka 15:10) Bine, bamwikeulu baloelelwanga pebatumanga Yehova kukwasha bantu. Ino le Yehova wāingidije namani bamwikeulu mwanda wa kukwasha bengidi bandi pano panshi mu myaka ya kala?

9. Leta kimfwa kilombola bukomo ne lupusa byāpelwe bamwikeulu na Leza mwanda wa kukinga bantu ba kikōkeji.

⁹ Bamwikeulu bāpelwe lupusa ne bukomo na Leza mwanda wa kukinga ne kunyongolola  bantu ba kikōkeji. Bamwikeulu babidi bākweshe Lota ne bandi bana bana-bakaji banyeme konakanibwa kwa Sodoma ne Ngomola. (Ngalwilo 19:1, 15-17) Mwikeulu umo’tu wāipaile basola bene Ashidia 185 000 bāile kutamba Yelusalema. (2 Balopwe 19:35) Pobāelele Danyele mu kina kya bantambo, Yehova wātumine “mwikeulu wandi wamumija byakanwa bya bantambo.” (Danyele 6:21, 22) Kadi mwikeulu umo wānyongolwele Petelo mu kifungo. (Bilongwa 12:6-11) Bible utela bimfwa bikwabo bivule bya bantu bālaminwe na bamwikeulu, monka mwikinenena Mitōto 34:7 amba: “Mwikeulu wa Yehova webēla umbukata bwa nsakwa boba bamwakaminwe, webanyongolola.”

10. Yehova wāingidije namani mwikeulu pa kukankamika mupolofeto Danyele?

¹⁰ Kyaba kimo, Yehova wāingidije bamwikeulu mwanda wa kukankamika ne kukomeja bantu ba kikōkeji. Kimfwa kitenga mutyima i kyokya kitanwa mu Danyele shapita 10. Mu kine kitatyi’kya, Danyele wādi padi kalumba ku myaka 100. Mupolofeto wādi mupungile ku mutyima, mobimwekela, pa mwanda wa masala a Yelusalema ne tempelo yāijije kubakululwa mpika. Kadi wādi muvutakanibwe ñeni pa kupwa kumona bimonwa bilenga nzuba. (Danyele 10:2, 3, 8) Penepa na buswe, Leza wāpeja kutuma mwikeulu akamukankamike. Uno mwikeulu wāvuluja Danyele misunsa mivule amba wi “muswibwe nakampata” ku meso a Leza. Byāfula namani? Mupolofeto mununu wālombola mwikeulu amba: “Ubankomeja.”—Danyele 10:11, 19.

11. I kimfwa’ka kilombola mwāikele kwingidijibwa bamwikeulu mu kuludika mwingilo wa kusapula myanda miyampe?

¹¹ Kadi Yehova wāingidije bamwikeulu mwanda wa kuludika mwingilo wa kusapula myanda miyampe. Mwikeulu umo wāludikile Fidipa akasapwile ntungu mwine Efiopya myanda ya Kidishitu, ku mfulo ntungu wābatyijibwa. (Bilongwa 8:26, 27, 36, 38) Myaka kupita’po, Leza wāsaka amba myanda miyampe isapwilwe Bajentaila bampikwa kutwela kwisao. Penepo mwikeulu wāmwekela Konilusa, Mujentaila wādi wakaminwe Leza, mu kimonwa ne kumusoñanya etyije mutumibwa Petelo. Mikendi ya Konilusa pa kutana Petelo, yāmunena’mba: “Konilusa . . . wadyumwinwe kudi mwikeulu ukola wa Leza’mba akutumanye ukafike mu njibo mwandi akakwivwane myanda.” Petelo wāitabija, ne Bajentaila babajinji bampikwa kutwela kwisao nabo batwela mu kipwilo kya bwine Kidishitu. (Bilongwa 10:22, 44-48) Langa’po mowadi wa kwiivwanina pa kumona amba mwikeulu wakukwasha witane na muntu wa mutyima muyampe!

Bukwashi bwa Mushipiditu Sandu

12, 13. (a) I kika kinenenwa amba batumibwa ba Yesu bādi na bubinga bwa kukulupidila amba mushipiditu sandu ukebakwasha? (b) Le mushipiditu sandu wāpele bene Kidishitu babajinji bukomo namani?

¹² Kinondanonda na lufu lwandi, Yesu wākulupije batumibwa bandi amba kebakashalapo pampikwa bukwashi. Shandi wādi wa kwibatumina “mukwashi, Mushipiditu Sandu.” (Yoano 14:26) Batumibwa bādi na bubinga bumweke bwa kukulupidila amba mushipiditu sandu ukebakwasha. Ke-pantu Bisonekwa bya ku bukomo bwa mushipiditu bidi na bimfwa bivule bilombola mwāingidijije Yehova mushipiditu sandu, bukomo bukatakata, mu kukwasha bantu bandi.

¹³ Divule dine, mushipiditu sandu wādi upa bantu bukomo mwa kulongela kiswa-mutyima kya Leza. Mushipiditu sandu wāpele Batyibi bukomo bwa kunyongolola Isalela. (Batyibi 3:9, 10; 6:34) Uno mushipiditu umo onka wāpele bene Kidishitu babajinji bukomo bwa kwendelela na kusapula pakubulwa moyo nansha byobādi bakankajibwa. (Bilongwa 1:8;  4:31) Kubwanya kobābwenye kuvuija mwingilo wabo i bukamoni bukatampe bulombola amba mushipiditu sandu wingilanga. Le i muswelo’ka wādi wa kubwanya “bantu bitupu bampikwa ne kufunda bikatampe kwine” kusambakanya musapu wa Bulopwe mu ntanda yonso yādi iyukene mu yoya myaka’ya?—Bilongwa 4:13, Myanda Miyampe ku Bonso; Kolose 1:23.

14. Yehova wāingidije namani mushipiditu sandu wandi mwanda wa kupāna kitōkeji ku bantu bandi?

¹⁴ Yehova wingidije kadi mushipiditu sandu mwanda wa kupāna kitōkeji ku bantu bandi. Yosefa wākwashibwe na mushipiditu wa Leza wābwanya kushintulula bilotwa bya bupolofeto bya Felo. (Ngalwilo 41:16, 38, 39) Kadi Yehova wāingidije mushipiditu sandu wandi pa kusokwela mpango yandi ku ba kwityepeja ino wāfya’yo ku ba kwitatula. (Mateo 11:25) O mwanda mutumibwa Polo wānene pangala pa bintu bipāna Yehova ku “boba bakumusanswa,” amba: “Leza wetusokwela’byo bātwe konka kudi Mushipiditu.” (1 Kodinda 2:7-10) Nanshi muntu ukevwanija senene kiswa-mutyima kya Leza enka na bukwashi bwa mushipiditu sandu.

Bukwashi bwa Kinenwa kya Leza

15, 16. I bika byādi binenwe kulonga Yoshua pa kweselwa dyese?

¹⁵ Kinenwa kya Yehova kya ku bukomo bwa mushipiditu i “kya kamweno pa kufundija,” ne kyo kikwasha bengidi ba Leza bekale ‘ba bwino bubwaninine, bakumbanye byonso mwanda wa mwingilo o-onso muyampe.’ (2 Temote 3:16, 17, New World Translation) Bible udi na bimfwa bivule bya bantu ba Leza ba pa kala bākwashibwe na bipindi bya Kinenwa kyandi byādi kala ke bisonekwe.

¹⁶ Bisonekwa byādi bileta buludiki buyampe ku batōtyi ba Leza. Yoshua pa kupebwa kiselwa kya kuludika Isalela, wālombwele amba: “Uno mukanda-wabijila uno’u kadi [wāsonekelwe na Mosesa] keukasonsolokapo mu kyakanwa kyobe, mhm, ino nanshi ukafwatakanyanga’mo dyuba ne bufuku bwine, amba utentekele kulonga mwendele byonso bilembelwemo, mwanda nabya ukalongeja dishinda dyobe ke dilumbuluka, kadi nabya ukamona dyese.” Ubamone pano amba Leza kālailepo kupa Yoshua tunangu mu kingelengele. Ino Yoshua wādi wa kweselwa dyese enka shi watange ne kulanguluka pa “mukanda-wabijila.”—Yoshua 1:8; Mitōto 1:1-3.

17. Danyele ne Mulopwe Yoshia bākwashibwe namani na bipindi bya Bisonekwa byobādi nabyo?

¹⁷ Kinenwa kya Leza kisonekwe kyo kyākweshe pa kusokola mpango ya Leza ne kiswa-mutyima kyandi. Kimfwa Danyele, wājingulwile mu bilembwa bya Yelemia myaka ikalāla Yelusalema mu masala. (Yelemia 25:11; Danyele 9:2) Kadi tala byālongekele mu bubikadi bwa Yoshia Mulopwe wa Yuda. Mu mine myaka’ya, muzo wādi ke mubomboke kudi Yehova, kadi bimweka amba balopwe bādi kebakomenwe kwitentwila mukanda wa bijila ne kulonda’o. (Kupituluka 17:18-20) Ino pobādi balongolola tempelo, bāsokola “mukanda-wabijila” mwine, wālembelwe padi na Mosesa. Uno wādi ukokeja kwikala mukanda umbajinjibajinji, wāpwile kusonekwa pādi ke papite myaka kintu kya 800. Yoshia pa kupwa kuteja butangi bwa myanda idi’mo, wāmwene amba muzo ke mushetemukile kulampe na kiswa-mutyima kya Yehova, penepa mulopwe wātyiba mbila misumininwe ya kulonga byobya byādi binenwe mu mukanda. (2 Balopwe 22:8; 23:1-7) Mwene pano ubamone amba bantu ba Leza ba pa kala bākwashibwe na bipindi bya Bisonekwa Bijila byobādi nabyo?

Bukwashi bwa Balunda mu Lwitabijo

18. Mwanda waka tunena amba Yehova ye nsulo mine ya bukwashi bupāna mutōtyi yense wa bine ku mukwabo?

¹⁸ Pavule bukwashi bupāna Yehova bwiyanga kupityila ku balunda mu lwitabijo. Na bubine, Leza yo nsulo ya bukwashi bupāna mutōtyi yense wa bine ku mukwabo. Mwanda waka tunena namino? Mwanda wa bintu’tu bibidi. Kibajinji, mushipiditu sandu wa Leza udi’mo na kaji. Uno mushipiditu ubutulanga kipa, pamo bwa buswe ne buyampe, mu boba beubija mu bukomo bwao. (Ngalatea 5:22, 23) O mwanda shi mwingidi wa Leza kakwasha mukwabo, i mushipiditu nanshi wa Yehova waingila. Kya bubidi, tupangilwe mu kimfwa kya Leza.  (Ngalwilo 1:26) Ko kunena amba tudi na bukomo bwa kwiula ngikadilo yandi, kimfwa kanye ne lusa. Nanshi ponso pakwasha mwingidi wa Yehova mwingidi nandi, Nsulo minemine ya buno bukwashi i yewa mwine kimfwa kyobamupangile’mo.

19. Mungya nsekununi ya Bible, Yehova wāletele bukwashi namani kupityila ku balunda mu lwitabijo?

¹⁹ Yehova wādi upāna namani bukwashi kupityila ku balunda ba mu lwitabijo mu myaka isekunwinwe mu Bible? Divule wādi utonona bengidi bandi bapāne madingi ku bakwabo, kimfwa Yelemia wāpele Baluki madingi āmupandije. (Yelemia 45:1-5) Kitatyi kikwabo, batōtyi ba bine bādi bakunkwa ku mutyima ne kukwasha bakwabo na bintu bya ku ngitu, kimfwa bwa bene Masedonya ne bene Akaya bāikele na mutyima wa kukwasha banababo bafudilwe ba mu Yelusalema. Mutumibwa Polo wānene amba buno buntu bo “bwalengeja kufwija Leza kudi bātwe.”—2 Kodinda 9:11.

20, 21. I mu ngikadilo’ka mobakomeje Polo kudi banababo ba mu Loma?

²⁰ Nsekununi itenga mutyima mpata i ya bengidi ba Yehova bepāna mu kwikomeja ne kwikankamika abo bene na bene. Ivwana kimfwa kimo’tu kitala mutumibwa Polo. Paādi wenda ku Loma bu mukutwa, Polo wāendelwe nabo mu dishinda dikatampe dya bene Loma diyukene bu Dishinda dya Apeusa. Kyala kya mfulo kya lwendo lwabo kyādi kibi nakampata, mwanda bañenda bādi bafwaninwe kutyibuluka mu misanza ya nzaba ya mema. * Banabetu ba mu kipwilo kya Loma bāyukile amba Polo wiyanga. Penepa bālongele’po namani? Le bāilaije mu kibundi bolwele maulu mu mobo abo mayampe enka ne byāfikile Polo, ebiya kebakamulubula?

²¹ Luka mulembi wa Bible, wāendele pamo na Polo mu luno lwendo, witulombola mobyāikadile, amba: “Bāna betu ba monka [mu Loma] pa kwitwivwana baiya kwitutundaila konka kuno ku kikwe kya lupoto kya Apeusa, padi ne mōbo asatu a kifikilo kya bēni.” Langa’po mobyāpityile. Pa kwivwana amba Polo yao wiya, banabetu bātuma bantu tamba ku Loma ba kwenda kukasambakana  Polo. Bamo mu batuminwe bāile kwilaija ku Kīkwe kya Lupoto kya Apeusa, kishīko kitumbe kidi ku kilometele 74 na Loma. Bakwabo nabo bādi belaija pa Mobo a Kifikilo Asatu, kitūlo kidi ku makilometele 58 na kibundi. Le Polo wālongele’po namani? Luka ulombola’mba: “Polo pa kwibamona wamufwijako Leza ne mu bidyoma mwakankamana.” (Bilongwa 28:15) Fwatakanya’po bidi—bine, kumona’tu banababo bepāna kwenda lolwa lwendo lonso’lwa yādi nsulo ya bukomo ne busengi kudi Polo! Le Polo wāfwijije’ko ani pa buno bukwashi? Wāfwijije’ko Yehova Leza, nsulo ya buno bukwashi.

22. Le kisonekwa kyetu kya mwaka wa 2005 i kisonekwa’ka, ne i bika bikabandaulwa mu kishinte kilonda’ko?

²² Bine, nsekununi ya ku mushipiditu ya bilongele Leza i mimweke patōka. I mukwashi wampikwa ne wadingakene nandi. O mwanda i kyendele’mo Batumoni ba Yehova balame binenwa bya Mitōto 121:2 bu kisonekwa kya mwaka wa 2005: “Bukwashi bwami bwiyanga kudi Yehova.” Ino le Yehova witukwashanga namani dyalelo? Tukabandaula kino mu kishinte kilonda’ko.

[Kunshi kwa dyani]

Le Ukivulukile?

Yehova wādi ukwasha bantu namani—

• kupityila ku bamwikeulu?

• kupityila ku mushipiditu sandu wandi?

• kupityila ku Kinenwa kyandi?

• kupityila ku balunda nabo mu lwitabijo?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Bushintuludi pa paje 10]

Kisonekwa kya mwaka wa 2005 i kino: “Bukwashi bwami bwiyanga kudi Yehova.”—Mitōto 121:2.

[Kifwatulo pa paje 12]

Polo wāfwijije’ko Leza pa bukwashi bwāmukweshe banababo ba mu Loma