Nanga na Leza mu Bino Bitatyi bya Tuvutakanya

“Enoke wadi unanga ne Leza, penepa ne kwāya jimejime! mwanda Leza wamutekwine.”—NGALWILO 5:24.

1. I binzengele’ka bimobimo bikoleja mu ano etu mafuku?

 BITATYI bya tuvutakanya! Uno o mutelelo ufwaninwe kutelwa myaka ya tuvulubi ne bukalabale ikele’mo bantu tamba kubutulwa kwa Bulopwe bwa Meshiasa mu 1914. Mu myaka yonso’i, muzo wa muntu i mutwele mu ‘mafuku a mfulo.’ Kadi binzengele pamo bwa bipupo bya nzala, bipupo bya mba, bintenshi, ne mavita i bibamweshe malwa a kashā. (2 Temote 3:1; Kusokwelwa 6:1-8) Boba batōta Yehova nabo bafikilwanga na bino bintu. Eyo, batwe bonso tulwanga na bikoleja ne makambakano a kino kitatyi mu ludingo kampanda. Bufudile, tuvutakanya twa politike, butapani, ne misongo i bintu bimobimo bikoleja umbūmi.

2. I bikoleja’ka bilwa na bengidi ba Yehova?

² Kadi, bengidi ba Yehova bavule bōmininanga kupangwapangwa kwa zenzeka, mwanda Satana utambanga divita boba “bālamine bijila bya Leza, ne kulamata ku busapudi bwa Yesu.” (Kusokwelwa 12:17) Eyo, bavule umbukata mwetu kebatenwe padi na kupangwapangwa kukomo, inoko bene Kidishitu ba bine bonso balwanga na Satana Dyabola ne mushipiditu wātūdile’ko umbukata mwa bantu. (Efisesa 2:2; 6:12) Kilomba kutadija kitatyi kyonso kutyina amba twakatādilwa na uno mushipiditu, mwanda wandabile ku kaji, ku masomo, ne konsokonso kotwikunya bibembo na boba kebatelepo mutyima ku mutōtelo utōka.

Nanga na Leza, Ke na Mizopo

3, 4. Bene Kidishitu i beshile namani na ino ntanda?

³ Bene Kidishitu ba mu myaka katwa kabajinji nabo bālwile na mushipiditu wa ino ntanda, ne kino kyēbalengeje bekale beshile na boba bādi panja pa kipwilo kya bwine Kidishitu. Polo wāshintulwile kuno kwishila paāsonekele amba: “Penepo kadi i kino kyo nēsamba, ne kusapula bu-kamoni mudi Mfumwetu na’mba, pano nanshi, kemukinanga pamo na munangila baJentaila monka mwa bitubitupu mwa mityima yabo, byo badi ne ñeni  yabo mibafītyijibwe, balobele mungi ku būmi bwa Leza mpika, mwanda wa bumpikwa ñeni bo badi nabo munda mwabo, kadi ne pa mwanda wa kwiumija mityima yabo; byo badi bampikwa mityima bēpene ku byakulondalonda bya mutyima umbi, ne kujilula bijila byonso, ne makomwameso ponka.”—Efisesa 4:17-19.

⁴ Bine, bino binenwa bilombola patōka amba—ntanda ya mu myaka ya ba Polo ne ya mu ino myaka—idi mu fukutu mikatampe ya ku mushipiditu ne mu mwikadilo! Dyalelo bene Kidishitu, pamo bwa mu myaka katwa kabajinji, ‘kebanañengapo munangila bajentaila.’ Ino, badi na madyese makatampe a kunanga na Leza. Bine, bamo bakokeja kutatana amba kebyendele’mopo kunena’mba bantu bazoze, bampikwa kubwaninina, babwanya bine kunanga na Yehova. Ino Bible ulombola amba babwanya. Na bubine, Yehova mwine ye usaka banange nandi. Mu myaka katwa ka mwanda Kumeso kwa kino Kyetu Kitatyi, mupolofeto Mika wāsonekele bino binenwa bilonda’ko amba: “Wakulaija abe muntu kyokya kilumbuluke; lelo i kika kyaswele Yehova kodi, a? Poso’nka kulonga buluji, ne kusanswa kanye, ne kunanga mu kwiubija na Leza obe.”—Mika 6:8.

Tukananga na Leza Namani ne Mwanda Waka?

5. Le muntu wakubulwa kubwaninina ubwanya namani kunanga na Leza?

⁵ Le tukokeja kunanga namani na Leza mwine bukomo bonso, wampikwa kumweka? I kimweke patōka amba ketukokejapo kunanga nandi na motunangila na bantu netu. Mu Bible, kishima “kunanga” kishintulula ne ‘kulonda mwiendelejo kampanda.’ * O mwanda nanshi yewa unanga na Leza ulondanga mwiendelejo ulombwelwe na Leza kadi umusangajanga. Kulonda luno lwendo ko kwitushiyañanya na bantu betujokolokele. Ne kadi bo butongi bumo kete bufwaninwe kutonga mwine Kidishitu. Mwanda waka? Mwanda kudi buluji buvule.

6, 7. Mwanda waka kunanga na Leza dyo dishinda dilumbuluke mpata?

⁶ Buluji bubajinji, Yehova i Umpangi wetu, Nsulo ya būmi bwetu, kadi ye Aye witupa byonso bitusakilwa pa kukwatakanya’bo. (Kusokwelwa 4:11) Nanshi i enka aye kete udi na mbila ya kwitulombola mwa kunangila. Ne kadi, kunanga na Leza dyo dishinda dya kamweno mpata kupita onso. Yehova ukwete’ko mpangiko ya kulekela bubi bwa boba bananga nandi ne kwibapa lukulupilo lwa būmi bwa nyeke. Ne kadi Tata wetu wa buswe bonso udi mūlu upānanga madingi a tunangu akwasha boba bananga nandi bekale na būmi bulumbuluke pano, nansha byobadi bampikwa kubwaninina kadi bekele mu ntanda ibikelwe na Satana. (Yoano 3:16; 2 Temote 3:15, 16; 1 Yoano 1:8; 2:25; 5:19) Buluji bukwabo bwa kunangila pamo na Leza i buno: mutyima wa kusaka kunanga nandi utuntwilanga ku ndoe ne bumo bwa kipwilo.—Kolose 3:15, 16.

⁷ Buluji bwa mfulo ne bwa kamweno kutabuka i buno: potunanga na Leza, tulombolanga ku mutamba kotudi mu mwanda mukatampe wākolomwenwe mu budimi bwa Edena—mwanda utala bubikadi. (Ngalwilo 3:1-6) Tulombolanga na būmi bwetu amba twibekupe na mutyima umo ku mutamba wa Yehova, kadi tusapulanga pampikwa moyo amba aye kasuku kandi ye Mfumu mwinē lupusa. (Mitōto 83:18) Pa kino, tuloñanga bintu bikwatañene na milombelo yetu yotulomba amba dijina dya Leza dijile kijila ne kiswa-mutyima kyandi kilongeke. (Mateo 6:9, 10) Bine,  boba batonga kunanga na Leza bo bantu ba tunangu! Bine ne bine ponka, bendanga mu dishinda dyoloke, mwanda Yehova ye ‘umo enka wa tunangu.’ Aye ketupangapo nansha dimo.—Loma 16:27.

8. Le bitatyi bya ba Enoke ne Noa byādi biifwene namani na bino byetu?

⁸ Penepo bibwanika namani kwikala na mwiendelejo ufwaninwe bene Kidishitu mu bitatyi bya tuvutakanya muvudile bantu kupela kwingidila Yehova? Tukatana malondololo shi tubandaule bantu ba kikōkeji ba pa kala bālamine dikōkeji dyabo mu bitatyi bya tuvutakanya tukomo. Babidi bidi i ba Enoke ne Noa. Abo bonso bāikele’ko mu bitatyi biifwene bininge na bino byotudi’mo. Bubi bwādi bwandabile pi na pi. Mu myaka ya Noa ntanda yādi miyule butapani ne busekese. Ino ba Enoke ne Noa bākomene mushipiditu wa yoya ntanda ne kunanga bananga na Yehova. Lelo bābwenye kunanga nandi namani? Pa kulondolola kino kipangujo, tukesambila bidi pa kimfwa kya Enoke mu kino kishinte. Mu kilonda’ko namo tukesambila pa Noa.

Enoke Wānangile na Leza mu Bitatyi bya Tuvutakanya

9. I misapu’ka yotudi nayo itala padi Enoke?

⁹ Enoke ye muntu umbajinji kutelwa mu Bisonekwa amba wānangile na Leza. Bible unena’mba: “Enoke byābutwile Metuzala wadi unanga ne Leza.” (Ngalwilo 5:22) Ebiya pa kupwa kutela myaka yālēle Enoke umbūmi—būmi bulampe shi twibudingakanye na bwetu, ino bwīpi mu mine myaka’ya—nsekununi inena’mba: “Enoke wadi unanga ne Leza, penepa ne kwāya jimejime! mwanda Leza wamutekwine.” (Ngalwilo 5:24) Mobimwekela Yehova wātundulwile Enoke, wāmutalula mu bōmi ne kumulādika mu tulo twa lufu kumeso kwa balwana kumusanshija. (Bahebelu 11:5, 13) Enoke utelelwe misunsa mityetye mu Bible shi tutalule’mo ano mavese mēpi. Inoko, misapu yotudi nayo ne mikwabo ilombola amba bine Enoke wāikele’ko mu bitatyi bya tuvutakanya.

10, 11. (a) Le bubole bwāsambakene namani kinondanonda na butomboki bwa ba Adama ne Eva? (b) I musapu’ka wa bupolofeto wādi usapula Enoke, ne bimweka amba bantu bāitabile’ko muswelo’ka?

¹⁰ Ivwana’tu bidi mwāsambakanine bubole bukidi bonka mu muzo wa muntu Adama pa kupwa’tu kuluba. Bible unena amba Kena mwana umbedi wa Adama wāikele ke ntapani, pa kwipaya mwanabo Abele. (Ngalwilo 4:8-10) Kinondanonda’tu na lufu lwa kwipaibwa bya mwiko kwa Abele, mwana mukwabo wābutulwa na ba Adama ne Eva, dyandi i Seta. Tutanga myanda imutala amba: “Kudi aye Seta nako kwabutulwa mwana mwana-mulume, wamwinika bu-Enosa; e ponka popa pashilwidile bantu kwita pa dijina dya Yehova.” (Ngalwilo 4:25, 26) Ino i kya bulanda,  mwanda kuno “kwita pa dijina dya Yehova” kwādi kwa bupondo. * Myaka mivule pa kupita’po tamba kubutulwa kwa Enosa, Lameka wa ku lutundu lwa Kena wābunda lwimbo lwa bandi bakaji babidi, wibasapwila amba wāipaile nsongwalume wāmusanshije. Kupwa wādyumuna’mba: “Shi Kena akalubwilwe kinongo misungu isamba-ibidi, nankyo binebine’tu, Lameka e mwine ke misungu makumi asamba-abidi ne isamba-ibidi.”—Ngalwilo 4:10, 19, 23, 24.

¹¹ Ino myanda mityetye yādi ilongeka ilombola amba bubole bwātwejeje Satana mu budimi bwa Edena bwābutwile bubi bwāsambakene lubilo lonka mu lutundu lwa Adama. Mu mine ntanda’ya, Enoke wāikele mupolofeto wa Yehova usapula binenwa bya ku bukomo bwa mushipiditu bikidi na bukomo ne dyalelo. Yude usekununa amba Enoke wālaile amba: “Talaipo bidi, Yehova wiyanga ne bandi bapandulwemo ba tununu na tununu twa ntanda ne miseke, kwimuka kidye kya bonso, ne kuponeja bonso bakubulwa bwine-Leza pa mīngilo yabo yonso yampikwa bwine-Leza yo baingile umbumpikwa Leza, ne pa byobya bintu byonso bikomo byamunenene babipya-mambo bakubulwa bwine-Leza.” (Yude 14, 15) Bino binenwa bikafikidila kadi dya mfulo ku Amakedona. (Kusokwelwa 16:14, 16) Inoko, tukokeja kunena na bubine amba ne mu myaka ya Enoke’mwa kwādi “babipya-mambo bakubulwa bwine-Leza” bādi bamona amba bupolofeto bwa Enoke bwādi bwibakambakanya. Bine, Yehova i wa buswe pa kutekuna mupolofeto umbukata mwabo!

I Kika Kyāpele Enoke Bukomo bwa Kunanga na Leza?

12. Le i bika byālengeje Enoke ekale mwishile na bantu ba mu yandi myaka?

¹² Ba Adama ne Eva pobādi bakidi mu budimi bwa Edena, bātejeje Satana, penepa Adama wātombokela Yehova. (Ngalwilo 3:1-6) Wabo mwana Abele wālondele dishinda dingi, Yehova nandi wāmutōkelwa mutyima. (Ngalwilo 4:3, 4) Ino bya kishoto, bavule mu lutundu lwa Adama bādi beshile na Abele. Inoko Enoke wābutwilwe tutwa twa myaka pa kupita’po, wāmwifwana. Lelo i kwishila’ka kwādi kwishidile Enoke na bakwabo bavule ba ku lutundu lwa Adama? Mutumibwa Polo ulondolola kino kipangujo amba: “Kadi i ponka pa kwitabija ponka pātundulwidilwe Enoke amba, wakamona lufu, ne kutānibwa mpika, mwanda Leza wamutundulwidile; kadi paākidi katundulwilwe wadi usapulwa bu-kamoni’mba: Abe wi wakūtōkeja Leza ku mutyima.” (Bahebelu 11:5) Enoke ubadilwa mu ‘kibumbo kikatampe kya batumoni’ ba kumeso kwa bwine Kidishitu, bantu bādi bimfwa bilumbuluke mu lwitabijo. (Bahebelu 12:1) Luno lo lwitabijo lwākweshe Enoke ōminine mu kulonga byoloke mu būmi bwandi bwa myaka 300 ne musubu—myaka mipite kintu kya misunsa isatu ya batwe bavule dyalelo!

13. I lwitabijo lwa muswelo’ka lwādi na Enoke?

¹³ Polo ushintulula lwitabijo lwa Enoke ne lwa batumoni bakwabo pa kusoneka’mba: “Kwitabija nako i kusumininwa kwa mu bintu bikulupilwe kadi, ne kuyūkidila kwa mu byobya bintu byampikwa kumweka.” (Bahebelu 11:1) Eyo, lwitabijo i kutengela na kusumininwa amba bintu byotukulupile bisa bine kufikidila. I kikulupiji kikomo kyalamuna ne bitungo bya bintu byotutangidije umbūmi. Lwitabijo lwa uno muswelo lo lwākweshe Enoke  anange na Leza nansha ntanda yādi imujokolokele byokeyādipo inanga na Leza.

14. Le Enoke wādi na buyuki’ka bwa bine bwādi bwimanine’po lwitabijo lwandi?

¹⁴ Lwitabijo lwa bine lwimaninanga pa buyuki bwa bine. Lelo Enoke wādi uyukile bika? (Loma 10:14, 17; 1 Temote 2:4) Bine ne bine ponka wādi uyukile myanda yāpityile mu Edena. Padi wāivwene ne myanda ya mwādi mwikadile būmi mu budimi bwa Edena—bwādi padi bukidi’ko nansha byobwādi bukankajibwe bantu kufika’ko. (Ngalwilo 3:23, 24) Kadi wādi uyukile mpango ya Leza ya amba lutundu lwa Adama lukayula ntanda yonso ne kwalamuna umbuo wikale bwa Paladisa imbajinji. (Ngalwilo 1:28) Ne kadi Enoke kābudilwepo kusangela mulao wa Yehova wa kuleta Lukunwa lukapondakanya mutwe wa Satana ne kupwija bibi byonso bilupukile ku bongojani bwa Satana. (Ngalwilo 3:15) Bine, bupolofeto bwānene Enoke mwine, bulaminwe mu mukanda wa Yude, bulombola konakanibwa kwa lukunwa lwa Satana. Enoke byaādi na lwitabijo, bine, tuyukile amba wādi utōta Yehova “upala mpalo boba bamukimba ne mikeketo.” (Bahebelu 11:6) Enoke shandi kādipo na buyuki bonso botudi nabo, ino wādi na buluji bubwane bwa kwikadila na kyalwilo kya lwitabijo lukomo. Byaādi na luno lwitabijo, o mwanda wālamine bululame mu bitatyi bya tuvutakanya.

Iula Kimfwa kya Enoke

15, 16. I muswelo’ka otukokeja kulonda lwendo lwa Enoke?

¹⁵ Netu byotusaka kusangaja Yehova pamo bwa Enoke mu bino bitatyi bya tuvutakanya, i biyampe twiule kimfwa kyandi. Tufwaninwe kutambula ne kulama buyuki bwa bine butala padi Yehova ne pa mpango yandi. Ino kwitusakila ne bikwabo. Tunenwe kuleka buno buyuki bwituludike mu lwendo lwetu. (Mitōto 119:101; 2 Petelo 1:19) Tufwaninwe kuludikwa na milangwe ya Leza ne kulonga nyeke bukomo bwa kumusangaja mu byonso byotulanga ne byotulonga.

¹⁶ Ketuyukilepo i bāni bakwabo mu myaka ya Enoke bādi bengidila Yehova, ino i bimweke patōka amba wādi padi bunka nansha pamo na bantu batyetye’tu. Netu twi batyetye mu ino ntanda, ino kino kekitupungijangapo. Yehova uketukwatakanya nansha shi bavule bene betulwa. (Loma 8:31) Enoke wādyumwine na kininga bantu bampikwa bwine Leza amba bonakani bwabo bwiya kumeso. Netu tusapulanga na kininga “īno myanda-miyampe ya buno bulopwe” nansha shi bantu betusepa, betulwa, nansha kwitupangapanga. (Mateo 24:14) Enoke kālelepo myaka mivule pamo bwa bakwabo ba mu yabo myaka’ya. Ino lukulupilo lwandi kelwādipo mu yoya ntanda. Meso andi ādi abambile pa kintu kitabuke bukata. (Bahebelu 11:10, 35) Netu tubambile meso etu pa kufikidila kwa mpango ya Yehova. O mwanda ketumwenangapo mu ino ntanda ne pa mfulo. (1 Kodinda 7:31) Inoko twingidijanga bidi bukomo ne tumweno twetu mu mwingilo wa Yehova.

17. I buyuki’ka botudi nabo kebwādipo na Enoke, ne kino kifwaninwe kwitutonona tulonge bika?

¹⁷ Enoke wādi na lwitabijo mu Lukunwa lwālaile Leza amba lukamweka mu kitatyi kitungwe na Yehova mwine. Pano kepadi kintu kya myaka 2 000 kashā Lukunwa—Yesu Kidishitu—umweka, upāna kikūlwa, ne kwitushitwila batwe ne batumoni ba kikōkeji pamo bwa Enoke dishinda dya kukapyana būmi bwa nyeke. Luno Lukunwa pano lubikele bu Mulopwe wa Bulopwe bwa Leza, kadi ke lupange Satana momwa mūlu ne kumwela pano panshi, o mwanda tumona malwa konsokonso. (Kusokwelwa 12:12) Na bubine, tudi na buyuki buvule kutabuka bwādi na Enoke. Nanshi twikalei na lwitabijo lukomo na lwaādi nalo. Kikulupiji kyotukulupile mu kufikidila kwa milao ya Leza kituludike mu byonso byotulonga. Bine, tunangei na Leza pamo bwa Enoke, nansha byotudi mu bitatyi bya tuvutakanya.

[Kunshi kwa dyani]

Usa Kulondolola Namani?

• Kunanga na Leza bishintulula bika?

• Mwanda waka i kipite buya kunanga na Leza?

• I bika byākweshe Enoke anange na Leza mu bitatyi bya tuvutakanya?

• I muswelo’ka otukeula Enoke?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 25]

Na lwitabijo, “Enoke wadi unanga ne Leza”

[Kifwatulo pa paje 26]

Tukulupilei na bubine amba milao ya Yehova ikafikidila bine

[Kutambile Bifwatulo pa paje 23]

Mwana-mukaji, ku lundyo’kwa: FAO photo/B. Imevbore; njibo ibunduka: San Hong R-C Picture Company