‘Bya Bukamoni Byobe Yo Nsangaji Yami’

“Byonsololo byasonekelwe kala byasonekelwe mwanda wa kwitufundija.”—LOMA 15:4.

1. Le Yehova wituvulujanga bya bukamoni byandi namani, ne mwanda waka tusakilwa kuvulujibwa?

 YEHOVA upanga bantu bandi bya bukamoni nansha bivulujo mwa kwibakwashisha banekenye mitabakano ya bino bitatyi bikomo. Bivulujo bivule bemwenanga’byo patōka pobatanga Bible kasuku kabo, ne mu myanda inena nansha ishintulula bakwabo ku kupwila kwa Bwine Kidishitu. Myanda mivule yotutañanga ne kwivwana mu bino byaba ke mipyapo. Kekubulwe ketudi kala babandaule myanda imo yonka dibajinji. Ino byotudi na kīlwa, tusakilwa nyeke kuvulujibwa mwanda wa luté lwetu luvuluke mpango, bijila, ne bufundiji bwa Yehova. Nanshi tufwaninwe kufwija’ko Leza pangala pa bya bukamoni byaetuvuluja nabyo. Mwanda abyo byo bipēleja ñeni yetu keiyuka kulama buluji bwine bwetutonwene tushilule kulonda dishinda dya bwine Leza. O mwanda kaimba wa mitōto wāimbile amba: “Byabukamoni byobe nabyo yo nsangaji yami.”—Mitōto 119:24.

2, 3. (a) Mwanda waka Yehova wālamine kufika ne ku ano etu mafuku nsango ya bantu batelelwe mu Bible? (b) I nsekununi’ka ya mu Bisonekwa yotusa kubandaula mu kino kishinte?

² Kinenwa kya Leza kikidi na bukomo nansha byokyālembelwe pano kepadi tutwa twa myaka. (Bahebelu 4:12) Kitusekunwina nsango ya bine ya umbūmi bwa bantu batelelwe mu Bible. Nansha bibidiji ne milangilo ya bantu byoishintyile bininge tamba mu bitatyi bisekunwinwe mu Bible, ino bikoleja byotutanwa nabyo ibiifwane na byobādi batanwa nabyo. Nsango mivule ilaminwe mu Bible pa mwanda wa kamweno ketu itulombola bimfwa bitenga mutyima bya bantu bādi baswele Yehova ne kumwingidila na kikōkeji nansha byobādi batanwa na makambakano. Nsekununi mikwabo ituvuluja mwiendelejo ushikilwe Leza. Yehova wālembeje ino mānga yonso, miyampe ne mibi mine, bu bya bukamoni bya kwituvuluja. Bidi enka na mwāsonekele mutumibwa Polo amba: “Byonsololo byasonekelwe kala byasonekelwe mwanda wa kwitufundija’mba, pa kutūkija mutyima, ne pa kusengibwa na bisonekwa, twikale ne kukulupila.”—Loma 15:4.

³ Shi ke pano, twimaninei bidi pa nsekununi isatu itanwa mu Bisonekwa: lusango lwa mwāikadile Davida na Solo, lwa Ananaisa ne Safaila, ne lwa byālongele Yosefa na mukaja Potifela. Lusango ne lusango lwitufundija bufundiji bwa kamweno mpata.

Dikōkeji ku Mpangiko ya Leza

4, 5. (a) I myanda’ka yādi pa bukata bwa Mulopwe Solo ne Davida? (b) Le Davida wālongele bika pa kumona mukao wa Solo?

⁴ Mulopwe Solo kākōkelepo Yehova, ne wādi kakifwaninwepo kuludika bantu ba Leza. O mwanda Leza wāmwelele, ino wātuma mupolofeto Samwele ende akashinge Davida māni bu mulopwe wa kubikala pa Isalela. Davida pa kwilombola bu kalala mu divita ne kwelelwa tubobo na bantu, Solo wāshilula kumona Davida bu kinkwa nandi. Solo wātompa misungu mivule kumwipaya. Ino Davida wādi wisombolola kyaba kyonso mwanda Yehova wādi nandi.—1 Samwele 18:6-12, 25; 19:10, 11.

⁵ Myaka mivule mine, Davida wādi kadi enka njokolokei pa mwanda wa Solo. Ino Davida pa kumona mukenga wa kwipaya Solo, bakwabo bāmusoñenye amba mwipaye, ke-muntu Yehova wāpāna walwana nobe mu  makasa obe. Ino Davida aye wāpela. Dikōkeji dyaādi ukōkele Yehova ne kulēmeka kwaādi ulēmekele kyepelo kya Solo kya bu mulopwe mushingwe māni ubikele pa bantu ba Leza byo byāmulengeje alonge uno muswelo. Mwene Yehova ye wābikikile Solo bu mulopwe wa Isalela? Nanshi Yehova mwine ye wādi wa kumubikula pa kitatyi kyandi kitungwe. Davida wādi uyukile amba aye kafwaninwepo kulonga namino. O mwanda pa kupwa kulonga bukomo bwandi bonso bwa kutalaja mukao wa Solo mu bine bitatyi’bya, wānene amba: “Yehova ukamwipaya; nansha pa difuku dyandi dya kufwa dikāya; nansha pakatūka mu bulwi ne kufundulwa. Leka! leka! leka! Yehova antale amba nakōlola kuboko kwami padi mushingwe-māni wa Yehova.”—1 Samwele 24:3-15; 26:7-20.

6. Mwanda waka lusango lwa Davida na Solo ludi na kamweno kotudi?

⁶ Kudi ñeni ya kamweno iboilwa ku luno lusango. Le nobe kodi mwiipangule kine kilupukilanga myanda kampanda mu kipwilo kya Bwine Kidishitu? Kekubulwe padi i mwanetu kampanda ulonga byakubulwa kwendela’mo. Padi mwiendelejo wandi ke bubipo bukatampe, inoko ukukambakanyanga mu ñeni. Le ukalonga’po namani? Byosaka kumulongela biyampe mungya Bwine Kidishitu ne byosaka kulama dikōkeji dyobe kudi Yehova, ukokeja padi kukesamba nandi mu biyampe, mwanda wa kumwaluja. Ino shi mwanda’wa wendelela kupwa mpika? Shi ubalonga pangya bukomo bobe bonso, nabya ubwanya kushiya mwanda’wa mu makasa a Yehova. Mo mwālongēle Davida.

7. Kukwatañana na kimfwa kya Davida, tufwaninwe kulonga namani shi betulongela bintu na maviyo nansha na mboloji?

⁷ Pakwabo padi ulwanga na makambakano a mboloji ya misaka nansha kwisañuna kwa bipwilo. Padi udi na muswelo, pakwabo ne muswelo mwine mpika, wa kupwija bino bintu panopano. Bine, myanda ya uno muswelo ikokeja kwikala mikomo kutyumwina umanwi, ino tukokeja kuboila ñeni ku byobya byālongele Davida pobāmulongēle bintu na mboloji. Mitōto yāsonekelwe na Davida i nsekununi itenga mutyima, ke pa mwandapo’tu wa kulombela kwaādi ulombela na mutyima umo amba Leza amusonsolole kulampe na Solo wādi umupoya, ino i ne pa mwanda wa dikōkeji dyaādi ukōkele kudi Yehova ne kudila kwaādi udila amba dijina dya Leza ditumbikwe ntumbo. (Mitōto 18:1-6, 25-27, 30-32, 48-50; 57:1-11) Davida wādi nyeke mukōkele Yehova nansha byādi bimulongela Solo bintu na maviyo myaka na myaka. Netu tufwaninwe nyeke kukōkela Yehova ne ku bulongolodi bwandi pampikwa kubanga bukondame ne byobya bilonga bantu bakwabo. Tukulupilei’tu amba Yehova uyukile senene shē bitufikila.—Mitōto 86:2.

8. Lelo Batumoni ba Yehova ba mu Mozambike balongele namani patūdilwe dikōkeji dyabo kudi Yehova pa ditompo?

⁸ Bene Kidishitu ba mu Mozambike i bashiye kimfwa kiyampe mu ino myaka kilombola amba bantu bamo balamatanga kudi Yehova mu kitatyi kya kutompibwa. Mu 1984, bibundi  byabo byadi bitambwa divule na basola balwila kubikala bādi beba bintu, kusoka mobo, ne kwipayañana. Byamwekele amba kekudipo kikokeja kulonga bano Bene Kidishitu ba bine mwanda wa kwilwija. Bantu ba mu bibundi badi baningilwa kutwela mu busola mu kitango kya bano basola nansha kwibaningila amba bekikwatakanye mu mashinda makwabo. Ino Batumoni ba Yehova bamwene amba kulonga namino i kujilula mwimanino wabo wa Bwine Kidishitu wa kuleka kwikuja mu bya ntanda. O mwanda kupela kwabo kwakalabeje balungu mpata. Eyo, Batumoni kubwipi kwa 30 baipailwe mu kine kitatyi kikabakane’kya, ino nansha ke lufu lwine kelwazozejepo dikōkeji dya bantu ba Leza. * Pamo’nka bwa Davida, abo batyumwinine mboloji umanwi ne mwenda mafuku banekenya.

Kivulujo Kileta Kidyumu

9, 10. (a) I muswelo’ka otumwena ku bimfwa bimobimo bidi mu Bisonekwa? (b) Le bilongwa bya ba Ananaisa ne Safaila byādi bipile paka?

⁹ Bantu bamo batelelwe mu Bisonekwa i balete bivulujo bileta kidyumu mu myanda ya mwiendelejo otufwaninwe kwepuka. Bine, mu Bible mudi nsango mivule ya bantu, enka ne bengidi ba Leza bene, bālubile ne kwangula bāangula bipa bilula. (1 Kodinda 10:11) Lusango lumo bidi i lwa ba Ananaisa ne Safaila, ba mulume ne mukaji ba mu kipwilo kya mu Yelusalema kya mu myaka katwa kabajinji.

¹⁰ Kupwa kwa Pentekosa wa 33 K.K., byādi kebilombe kukwasha ku ngitu betabije bapya bāshele mu Yelusalema mwanda wa kushikata na batumibwa. Bantu bamo mu kipwilo bāpoteje bituntwa mwanda wa bonso bekale na bya kwikwasha nabyo. (Bilongwa 2:41-45) Ba Ananaisa ne Safaila nabo bāpoteja budimi bwabo ino bāletela batumibwa enka kipindi kya lupeto, amba kyabuntu kyobaleta lo lupeto lonso lwāpotelwe nalo budimi bwabo. Na bubine, ba Ananaisa ne Safaila bādi na bwanapabo bwa kupāna mobasakila, bivule nansha bityetye, ino kukanina kwa mutyima wabo kwādi kubi ne bilongwa byabo nabyo byonka bya budimbidimbi. Bādi basaka kwimwekeja bu bayampe ne amba baloñanga bivule abo nanshi kulonga’byo mpika. Mutumibwa Petelo, pa kutononwa na mushipiditu sandu, wāsokwela patōka budimbidimbi ne buzazangi bwabo, kupwa Yehova wēbakupila bafwa.—Bilongwa 5:1-10.

11, 12. (a) Le i bivulujo’ka bimo bitala pa kubulwa budimbidimbi? (b) I byabuyabuya’ka byotumwena mu kwikala bampikwa budimbidimbi?

¹¹ Shi tubaikala na mutyima wa kunyengakanya bubinebine mwanda wa bantu  betumone biyampe, nabya i kipite buya tuvuluke bukidi bonka lusango lwa ba Ananaisa ne Safaila. Tubwanya kongola bakwetu, ino ketubwanyapo kongola Yehova. (Bahebelu 4:13) Divule dine Bisonekwa bitukankamikanga kwilongela bintu na bubinebine batwe bene na bene, ke-pantu bambepai kebakekalapo nansha dimo pa ntanda ikasubulwa ku bukondame. (Nkindi 14:2; Kusokwelwa 21:8; 22:15) Tufwaninwe kuyukidija buluji bwa kulongela namino. Mwanda kalenga byanzwe wa bubela bonso ke ungipo, i enka Satana Dyabola kete.—Yoano 8:44.

¹² Kulonga bintu pampikwa budimbidimbi mu būmi bwetu kuketuletela byabuyabuya bivule. Bimo bidi i mutyima wa mundamunda utōka ne mutyima wa kuloelelwa amba bakwetu betukulupile. Divule dine, Bene Kidishitu batūlwanga pa twaji, nansha kwija’po mwanda wa kubulwa budimbidimbi kwabo. Ino kyabuyabuya kya mvubu mpata i kino: kubulwa budimbidimbi kwitusambijanga bulunda na Leza Mwinē Bukomo Bonso.—Mitōto 15:1, 2.

Kulama Butōki

13. Le i myanda’ka yātene Yosefa, ne wālongele’po namani?

¹³ Yosefa, mwanā mukulutuba Yakoba, wāpotejibwe bu mupika aye na myaka 17. Mwenda mafuku, bākamutūla mu kipango kya Potifela, muledi wa balami Mwine Edipito. Mwine’mo mukaja mfumwandi wāanza kumwabila. Uno lolo wādi usaka kulonga busekese na Yosefa, mwanda wādi nsongwalume wa buya bwa dyangi. Kadi wādi umuzenza dyuba ne dyuba’mba: “Lāla nami.” Yosefa wādi kulampe na kisaka kyabo, kuntu kokebamuyukile nansha dimo. Wādi ukokeja kwenda na uno lolo pampikwa nansha umo kuyuka’o. Ino ku mfulo, pāmushipile mukaja Potifela, Yosefa wāpita lubilo.—Ngalwilo 37:2, 18-28; 39:1-12.

14, 15. (a) Mwanda waka lusango lwa Yosefa ludi na mvubu kotudi? (b) Mwanda waka mwana-mukaji umo Mwine Kidishitu wafwijije’ko Leza pa kulonda bivulujo Byandi?

¹⁴ Yosefa wātamīne mu kisaka kyādi kyakaminwe Leza, kadi wādi uyukile amba bulādi bwa bantu bampikwa kwisonga i bubi. O mwanda wāipangwile amba: “Lelo nkalonga namani ne buno bubi bukatampe byamwiko namino? Mbulwe kupya mambo kudi Leza mwine’ni?” Mobimwekela mulangilo wandi wādi uludikwa na kuyuka kwaādi uyukile musoñanya wa Leza wāletelwe mu Edena padi bantu, amba ba kwisonga i bantu babidi kete. (Ngalwilo 2:24) Bantu ba Leza ba dyalelo bakokeja kumwena ku kulangulukila pa muswelo wālongele Yosefa mu mine ngikadilo’ya. Mu byaba bimo, buenda bumonwanga bu mitembwe, o mwanda bankasampe  bapela kulonga busekese bazawilwanga na bakwabo. Makoji pano endanga muongo pa ntanda. Nanshi lusango lwa Yosefa i kivulujo kifike’po kotudi. Musoñanya wa Leza keushintyilepo: busekese ne makoji i bubi. (Bahebelu 13:4) Bavule baloñanga busekese mwanda wa kuningilwa bafulanga ku kwitabija’mba kudi buluji bushikate bwa kulekela’bo. Mwanda mu bipa bibi mudi ne kwityepelwa, mutyima wa mundamunda muvutakane, mukao, memi, ne mbá isambuka ku bulādi. Monka mwituvulwija Bisonekwa, muntu ulonga busekese “wapīmo ne ngitu yandi mīne.”—1 Kodinda 5:9-12; 6:18; Nkindi 6:23-29, 32.

¹⁵ Jenny, * nkungakaji Kamoni wa Yehova, udi na bubinga bwa kufwijija’ko Leza pangala pa bivulujo Byandi. Ku kaji, mwana-mulume mupopoke obengilanga nandi wadi kamusake. Jenny pa kuleka kumutentulula, po pene mwana-mulume’wa wamuta mutyima mpata. Jenny unena’mba: “Nadi ndwa bulwi bwa kwikala nyeke utōka, mwanda kutebwa mutyima na mwana-mulume nabya keko longola.” Ino kupwa wajingulula’mba mwana-mulume’wa wadi usaka’tu kumubweja ku mulongo wa bana-bakaji bakadi kala mulonge nabo busekese. Mutyima wa Jenny wa kusumininwa kūminina pa kuzoza, waabija Yehova amukwashe ekale nyeke mumukōkele. Jenny wamwene amba bintu byaayukile pa kukimba myanda mu Bible ne mu mabuku a Bwine Kidishitu byadi pamo bwa bivulujo byamwashile’nka pa kikoto wayuka mwa kudyumukila. Kivulujo kimo bidi i lusango lwa Yosefa na mukaja Potifela. Ufudija milangwe amba: “Ponso pomvuluka nyeke buswe bonswele Yehova, nkivwanangapo moyo amba nsa kulonga buno bubi bukatampe nansha kumulubila.”

Kulonda Bivulujo bya Leza!

16. Le tukokeja kumwena namani mu kubandaula ne kulangulukila pa būmi bwa bantu batelelwe mu Bible?

¹⁶ Tukokeja batwe bonso kutamija mutyima wetu wa kuswa misoñanya ya Yehova na kulonga buninge bwa kwivwanija kine kyaālamīne nsekununi imoimo mu Bisonekwa pa mwanda wetu. Lelo itufundijanga bika? Le i ngikadilo’ka ya bantu batelelwe mu Bible yotufwaninwe kwiula ne i tuto’ka twa kwepuka? Na bubine, kudi bantu tutwa na tutwa basekunwinwe mu Kinenwa kya Leza. Boba bonso baswele bufundiji bwa Leza bafwaninwe kutamija mutyima wa kusaka kwikala na tunangu tupāna būmi, kubadila’mo ne ñeni yotukokeja kuboila ku bimfwa bilaminwe senene na Yehova. Dino dipepala pavule dikalanga na bishinte bisambila pa bantu byotukokeja kuboila’ko ñeni. Ubulwe’po kuleya’ko kitatyi kya kubandaula’yo?

17. Le abe umwene namani bivulujo bya Yehova, ne mwanda waka?

¹⁷ Bine, tufwija’ko Yehova mpata pa kuta kwata mutyima na buswe ku boba beelela’ko kulonga kiswa-mutyima kyandi! Eyo, batwe ketudipo babwaninine, kadi ne bana-balume ne bana-bakaji batelelwe mu Bible nabo kebādipo babwaninine. Nsekununi ilembelwe ya bilongwa byabo i nsulo ya kamweno mpata kotudi. Shi tulonde bya bukamoni bituvuluja Yehova, tukepuka kuponena mu bilubo bikatampe, kadi tukeula bimfwa bya boba bānangīle mu mashinda a boloke. Wivwane tulonge namino, nabya tukemba pamo na mwāimbile kaimba wa mitōto amba: “Kebo ba katōkwe kabo, shabo! balamine byabukamoni byandi, bamukimba ne mutyima onso. Muya wami ubalaminina byabukamoni byobe; kadi nswele’byo nakampata.”—Mitōto 119:2, 167.

[Kunshi kwa dyani]

Le Usa Kulondolola Namani?

• I ñeni’ka yotuboila ku mwikadilo wāikele Davida na Solo?

• Le lusango lwa ba Ananaisa ne Safaila lwitufundija bika?

• Le nsekununi ya būmi bwa Yosefa itutala bininge namani dyalelo?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 18]

Mwanda waka Davida kāsakilepo bepaye Solo?

[Kifwatulo pa paje 19]

I ñeni’ka yotwaboila ku lusango lwa ba Ananaisa ne Safaila?

[Kifwatulo pa paje 20]

I bika byākweshe Yosefa anyeme kumusaka kobādi bamusaka?