BATWE bonso ketudi bamone bantu bafuna bulobo, padi ne batwe bene ketudi bakalabale bitatyi bimobimo. Nansha byotumonanga bulobo bu ngikadilo mityani ifwaninwe kwepuka, divule twimvwananga bulobo kadi twepa bubinga, nakampata shi bantu abetulongela bintu na bukondame. Kishinte kimo kyalupwilwe na Kitango Kifunda Bongolo kya mu Amerika kyanene’nka ne kunena’mba, “bulobo i bwendele’mo, bulama ngitu, mīdimuko ya bantu.”

Uno mulangilo ukokeja kumweka bu wa bine shi tubatale byālembele Polo mutumibwa mwine Kidishitu ku bukomo bwa mushipiditu. Pa kuyuka amba kudi kitatyi kibwanya muntu kwimvwana bulobo, wānene amba: “Kalabalai, inoko kemwakipyai mambo; kemwakashikijai dyuba mwikele’nka na bulobo.” (Efisesa 4:26) Namino le tufwaninwe kumwekeja bulobo bwetu’ni nansha tufwaninwe kulonga bukomo bwetu bonso bwa kwijiba?

Pāletele Polo madingi atala pa bulobo, kepabulwe wādi uvuluka binenwa bya kaimba wa mitōto wālembele amba: “Zakalai luzakalo kupya mwanda, mpika.” (Ñimbo 4:4) Penepo, i bika bisaka kunena kino kidyumu kya Polo kya ku mushipiditu? Polo wāendelele na kushintulula amba: “Fundulai komudi miswelo yonso ya bululu bubibubi, bulobo, bukalabale, kwela mabila, ne binenwa bya mutonko, pamo ne kibi kyo-kyonso.” (Efisesa 4:31) Na bubine, Polo wādi usaka kukankamika bene Kidishitu baleke kumwekeja bulobo. Kintu kisangaja, kishinte’kya kya Kitango Kifunda Bongolo kya mu Amerika kyendelela na kunena’mba: “Bwifundi bwasokwele amba ‘kulobaloba’ na bubine kutwala’nka ku bulobo ne ku bakalabale, kadi kekukwashangapo muntu nansha dimo . . . nansha kupwija mwanda.”

Le i muswelo’ka otukokeja ‘kufundula’ bulobo ne bibi byonso bilupuka’ko? Solomone, mulopwe wa tunangu wa mu Isalela wa kala wālembele amba: “Ñeni [bujinguludi] ya muntu imutūkija kufuna bulobo; Kadi kulekela kujilula yo ntumbo yandi.” (Nkindi 19:11) Le “ñeni [bujinguludi] ya muntu” imukwasha namani payulwa na bulobo?

Bujinguludi i bukomo bwa kumona munda mwa kintu. Kwikala na bujinguludi kushintulula kumona kupita pa bimweka na meso. Le kino kitukwasha namani potukolomonwa nansha kukelwa bulobo?

Potumona bukondame, tubwanya kwikala na bubinga bwa kufītwa. Inoko, shi tulonde mīdimuko yetu ne kulondolola na bukalabale, tubwanya kufula ku kwisanshija batwe bene ne kusanshija bakwabo. Monka musokelwanga njibo na mudilo wampikwa kulamwa biyampe, ne bulobo bwa kilobelobe bonanga ntumbo ya muntu ne kipwano kyandi na bakwabo, enka ne na Leza mwine. O mwanda, shi bulobo bukidi munda, kyo kitatyi kya kutadija mwanda na katentekeji. Kutala mwanda onso mutuntulu wa bine bilongeka kuketukwasha tulame mīdimuko yetu.

Mulopwe Davida, shandya Solomone, wāepukile patyē mambo a kumwanga mashi a muntu witwa bu Nabalu, dyese Davida wālangulukile bidi pa mwanda’wa. Davida pamo ne bantu bandi bālamine bimunanwa bya Nabalu mu ntanda mutuputupu ya Yudea. Kitatyi pokyābwene kya kutenda moya a luombe, Davida wālomba Nabalu byakudya. Pene’pa Nabalu wālondolola’mba: “Lelo penepo kadi nkayate bidibwa byami, ne mema ami, ne mwita o natapila batendi bami ne kupana ku bantu bo nkiyuka ne ko badi, a?” Byaikala namani? Davida pa kwimvwana bino binenwa, aye ne bantu 400, bēlumbila kukatukija njibo ya Nabalu.—1 Samwele 25:4-13.

Abikele, mukaja Nabalu, wayuka uno mwanda ko kwenda kukemona na Davida. Aye pa kwisambakana na Davida ne bantu bandi, wāponena ku maulu a Davida, kanena’mba: “Bamuleke bidi mwingidi-mukaji obe esambe mu matwi obe, kadi wivwane binenwa bya obe mwingidi-mukaji.” Kupwa, wāshintulwila Davida mwikadile bulembakane bwa Nabalu ne kumulomba aleke kwaluja kinongo ne kumwanga mashi.—1 Samwele 25:24-31.

Le i bika byajingulwile Davida mu binenwa bya Abikele byāmukweshe atalaje mwanda? Kibajinji wājingulwile amba Nabalu wikalanga kala mulembakane tamba kubutulwa kwandi, kya bubidi, Davida wāmwene amba shi aluje kinongo usa kupya mambo a mashi. Pamo bwa Davida, ubwanya kukalajibwa na kintu kamukaya. Le ufwaninwe kulonga bika? Kishinte kimo kya ku Mayo Clinic kīsambila pa kunekenya bulobo kinena’mba: “Foma bidi bityetye ne kubala kufika pa 10.” Bine, imana bidi ulange pa kine kyalengeja mwanda’wa ne bikokeja kulupuka shi ubalonga kilongwa mu bulobo. Leka bujinguludi [ñeni] butalaje bulobo bobe—ne kwibupanga.—1 Samwele 25:32-35.

Mu uno muswelo, momwakwashibwe bavule dyalelo kutalaja bulobo bwabo. Sebastian, paadi na myaka 23 wadi kashikete kijabanda mu buloko, ulombola amba wefundile kutalaja bukalabale bwandi kupityila ku kwifunda Bible. Unena’mba, “Dibajinji, nadi nangulukila pa myanda. Kupwa, natompa kulonda madingi a Bible. Namwene amba Bible i dibuku dya madingi ditabukile onso.”

Setsuo nandi walongele muswelo umo. Unena’mba: “Shi bantu abandobeja ku kaji nadi nebafunina na diwi dikande. Ino pano byonefundile Bible, pa kyaba kya kufuna bininge, neipangulanga amba: ‘I ani udi na kilubo? Le ke amipo mwine walengeja makambakano?’” Kulangulukila pa bino bipangujo kwadi kutūkija bulobo bwandi, kadi wabwenye kutalaja mfutumina ya bulobo yadi mu mutyima wandi.

Kityonkoma kya bulobo kikokeja kwikala kikomo, inoko madingi a mu Kinenwa kya Leza i matabuke bukomo. Shi ulonde madingi a tunangu adi mu Bible ne kulomba Leza akukwashe, nobe bujinguludi bobe bukabwanya kutalaja bulobo bobe.