1. Yehowa mmupeshe baledi mudimu kayi?

YEHOWA wakafuka mulume ne mukaji ba kumpala ne dijinga dia kulela bana. Ke bualu kayi Bible udi wamba ne: “Bana badi bumpianyi bua kudi Yehowa.” (Mis. 127:3) Bidi biumvuija tshinyi? Fuanyikija ne: mulunda webe wa pa muoyo udi ukulomba bua umulamine makuta a bungi. Newumvue bishi? Pamuapa neumone ne: mmukumone mikoko bunene bua bualu abu. Kadi udi mua kubanga kutata ne meji bua muudi mua kualama bimpe. Yehowa mmulunda wetu wa katapula kateka; mmupeshe baledi tshintu tshia kulama. Tshintu atshi tshidi ne mushinga wa bungi menemene kupita makuta. Mmubapeshe mudimu wa kutabalela bana babu bua bikale ne disanka.

2. Nnkonko kayi ituandamuna?

² Dipangadika dia kulela bana ne dîba dia kubalela bidi mu bianza bia nganyi? Ntshinyi tshidi baledi mua kuenza bua bana babu bapete nsombelu wa disanka? Tumonayi amue mêyi manene a mu Dîyi dia Nzambi adi mua kuambuluisha bena mu dibaka bua kuangata mapangadika mimpe.

3. a) Dipangadika dia kulela didi mu bianza bia nganyi? b) Mmêyi manene kayi a mu Bible adi balunda ba mulume ne mukaji ne bena mu mêku abu ne bua kutumikila?

³ Miaba ya bungi, padi anu muntu usela, bantu batu bindila bua mukajende apete difu musangu umue. Mutoyi udibu babela kudi bena mu mêku abu ne kudi bantu bakuabu bua kulela bana ne lukasa udi mua kubatonda. Muanetu mukuabu wa  mu Azi diende Jethro udi wamba ne: “Mu tshisumbu tshietu, bana betu bakuabu badi ne bana batu bela bana betu badi kabayi ne bana mutoyi bua babange kulela.” Muanetu mukuabu anu mu Azi amu diende Jeffrey udi wamba pende ne: “Bakuabu batu bambila bena mu mabaka badi bakayi balele ne: kabakuikala ne muntu wabalama pakulakajabu to.” Kadi pabi bena mu dibaka nkayabu ke badi ne bua kuangata dipangadika dia kulela anyi kubenga kulela. Bobu ke badi ne bua kudiangata, mbujitu buabu. (Gal. 6:5) Balunda ba mulume ne mukaji batshidi bafuma ku diselangana ne bena mu mêku abu mbasue bua bikale ne disanka. Kabi mbimpe buonso buabu bamanye ne: dipangadika dia kulela anyi kubenga kulela ki ndibafuane to.​—1 Tes. 4:11.

4-5. Mmalu kayi abidi adi mulume ne mukaji ne bua kuyukila? Ndîba kayi dimpe didibu ne bua kuayukila? Umvuija.

⁴ Mulume ne mukaji badi basue kulela badi ne bua kuela meji bua nkonko ibidi ya mushinga eyi: 1) Ndîba kayi didibu basue kutuadija kulela? 2) Mbasue kulela bana bungi munyi? Ndîba kayi dimpe didi mulume ne mukaji ne bua kuyukila malu abidi aa? Bua tshinyi malu aa adi ne mushinga wa bungi?

⁵ Bitu nangananga bimpe bua mulume ne mukaji kuyukila bualu bua dilela bana kumpala kua kubuela mu dibaka. Bua tshinyi dîba adi? Bumue bua ku malu adi alomba bua benze nanku mbua ne: kuikala bamane kumvuangana bualu bua dilela bana kudi ne mushinga. Badi kabidi ne bua kumanya bikalabu bakadi bakumbane bua kuambula bujitu abu. Bamue bana betu mbumvuangane bua kuenza tshidimu tshimue anyi bibidi panyima pa diselangana bua kushishabu kulela, bualu kuikala muledi nekubalombe dîba dia bungi ne makanda. Mbamone ne: bobu banji kuindilaku ndambu, nebapete dîba dia kuibidilangana mu nsombelu wa mu dibaka ne kushemesha malanda abu.​—Ef. 5:33.

6. Bu mutudi mu bikondo bikole, ntshinyi tshidi bena Kristo bakuabu benze?

⁶ Bena Kristo bakuabu mbalonde tshilejilu tshia bana basatu ba Noa ne bakaji babu. Bana basatu ba Noa ne bakaji babu kabavua balele musangu umue to. (Gen. 6:18; 9:18, 19; 10:1; 2 Pet. 2:5) Yezu wakafuanyikija tshikondo tshietu etshi ne “matuku a Noa,” ne kakuyi mpata, tudi mu “bikondo bia malu makole bidi bikole mua kupita nabi.” (Mat. 24:37; 2 Tim. 3:1) Bua bualu ebu, balume bakuabu ne bakaji babu mbafike ku dimona ne:  mbimpe kuanji kubenga kulela bua kuenzela Yehowa mudimu bikole.

7. Mmunyi mudi mêyi manene adi mu Luka 14:28, 29 ne mu Nsumuinu 21:5 mua kuambuluisha mulume ne mukaji?

⁷ Mulume ne mukaji badi ne meji bobu bamone ne: bidi bikengela kulela bana, ne bajinga kumanya bungi bua kubalela, mbimpe ‘babadike bungi bua makuta adibu ne bua kutula.’ (Bala Luka 14:28, 29.) Baledi bakadi bakoleshe bana badi bamba ne: kukolesha bana kutu kulomba makuta. Kutu kulomba kabidi dîba ne makanda. Nunku, mbimpe mulume ne mukaji bele meji bua nkonko bu mudi eyi: ‘Nebikengele bua tuetu bonso babidi tuenze mudimu bua kukumbaja majinga a dîku dietu a buatshia buila anyi? Tudi bapetangane bua tshidi “majinga a buatshia buila” umvuija anyi? Bana nebalonde dikasa dia nganyi?’ Mulume ne mukaji badi bayukila bua malu aa ne lutulu luonso badi batumikila mêyi adi mu Nsumuinu 21:5.​—Bala.

8. Ntatu kayi idi mua kufikila baledi? Mulume udi munange mukajende neenze tshinyi?

⁸ Bua muana kukola bimpe, bidi bilomba muledi yonso dîba dia bungi ne makanda. Nanku baledi bobu balela bana balondangane, bidi mua kubakolela bua kubatabalela mudibi bikengela. Bamue baledi bavua balele bana ba bungi bakamba ne: bivua bibakolela bua kubakolesha. Mamu udi mua kuikala utshioka anu kutshioka. Bidi mua kumupangisha too ne mua kuikala kulonga, kusambila, ne kuyisha. Lutatu lukuabu ndua mudiye mua kulonda bisangilu bimpe. Kadi mulume udi munange mukajende neenze tshidiye mua kuenza bua kumuambuluisha padibi bilomba kutabalela bana mu bisangilu nansha ku nzubu. Tshilejilu, udi mua kuambuluisha mukajende ne midimu ya ku nzubu. Neenze muende muonso bua dîku dijima dikale dibuela mu Ntendelelu wa mu dîku pa tshibidilu. Neikale kabidi ne tshibidilu tshia kuya ne dîku diende mu buambi.

9-10. Mbualu kayi bua mushinga budi baledi badi basue kuambuluisha bana babu ne bua kuenza?

⁹ Ngamue malu kayi adi baledi mua kuenza bua kuambuluisha bana babu bua banange Yehowa? Ntshinyi tshidibu mua kuenza bua kubakuba ku bienzedi bibi? Mona amue malu adi baledi mua kuenza.

¹⁰ Lomba Yehowa diambuluisha. Mona tshilejilu tshidi baledi ba Shimishona batushile. Pakamanya Manoa ne: yeye ne mukajende bavua ne bua kulela, wakalomba Yehowa buludiki bua mushindu wa kukolesha muanabu.

11. Bilondeshile Balumbuluishi 13:8, mmunyi mudi baledi mua kuidikija Manoa?

¹¹ Nihad ne muena kuende Alma ba mu ditunga  dia Bosnie-Herzégovine bakalonda tshilejilu tshia Manoa. Badi bamba ne: “Tuakasengelela Yehowa bua atulongeshe mua kuikala baledi bimpe anu muvua Manoa muenze. Yehowa wakandamuna masambila etu mu mishindu mishilashilangane, tuambe ne: ku diambuluisha dia Bible, dia mikanda yetu, dia bisangilu, ne dia mpungilu.”​—Bala Balumbuluishi 13:8.

12. Jozefe ne Mariya bavua tshilejilu kayi kudi bana babu?

¹² Ikala tshilejilu tshimpe. Malu audi wambila muana adi ne mushinga, kadi muana udi mua kutamba kulonda biudi wenza. Tudi batuishibue ne: Jozefe ne Mariya bavua tshilejilu tshimpe kudi bana babu, too ne kudi Yezu. Jozefe uvua wenza mudimu mukole bua kudisha dîku diende. Bualu bukuabu, uvua ukankamija ba mu nzubu muende bua kutendelela Yehowa. (Dut. 4:9, 10) Nansha muvua Mikenji kayiyi ilomba Jozefe bua kuya ne dîku diende ku Yelushalema “tshidimu tshionso” bua kusekelela Pasaka, yeye uvua uya nadi. (Luka 2:41, 42) Batatu bakuabu ba tshikondo tshiende bavua mua kuilala bamona ne: kuenza ngendu ya nanku kuvua kutatshisha, kuangata dîba, ne kutudisha makuta. Kadi Jozefe yeye uvua bushuwa munange malu a mu nyuma ne uvua ulongesha bana bende bua kuanangabu pabu. Mariya pende uvua mumanye Mifundu bimpe. Kakuyi mpata, uvua ulongesha bana bende bua kunanga Dîyi dia Nzambi, ubalongesha mu mêyi ne mu bienzedi.

13. Mmunyi muvua mulume kampanda ne mukajende balonde tshilejilu tshia Jozefe ne Mariya?

¹³ Nihad ne Alma batukadi batele bakalonda tshilejilu tshia Jozefe ne Mariya. Mmunyi muvuatshi tshibambuluishe bua kulongesha muanabu bua kunanga Nzambi ne kumuenzela mudimu? Badi bamba ne: “Tuakaditatshisha bua kuleja muanetu ku malu atuvua tuenza ne: kuikala ne nsombelu udi upetangana ne mêyi manene a mu Bible kudi ne mushinga.” Nihad udi usakidila wamba ne: “Shila muanebe dikasa dia kulonda.”

14. Bua tshinyi bidi bikengela baledi bamanye bantu batu bana babu basomba nabu?

¹⁴ Ambuluisha bana bebe bua bakebe balunda bimpe. Bidi bikengela tatu ne mamu bamanye bantu batu bana babu basomba nabu ne tshitubu benza nabu, kumanya kabidi batubu bayukila nabu ku Enternete ne ku telefone. Bantu abu badi mua kunyanga bana.​—1 Kol. 15:33.

15. Tshilejilu tshia Jessie tshidi mua kulongesha baledi tshinyi?

¹⁵ Baledi bobu kabayi bamanye malu a ordinatere anyi a telefone, ntshinyi tshidibu mua kuenza? Tatu mukuabu wa mu ditunga dia Philippines diende Jessie udi wamba ne: “Katuena batamba kumanya malu a biamu to. Kadi kabivua bitupangishe bua kuambuluisha bana betu bua bamanye njiwu idi biamu mua kuikala nayi to.” Jessie kavua mukandike bana bende bua kuikala ne biamu ebi anu bualu yeye kavua mubimanye to. Udi wamba ne: “Mvua nkankamija bana banyi bua kulonga miakulu mikuabu ne biamu biabu, kulongolola nabi bisangilu, ne kubala nabi Bible dituku dionso.” Biwikala muledi, ukadi mubale mibelu mimpe idi itangila difundilangana mesaje mu telefone ne diela foto ku Enternete idi bakuabu bamona bidi mu tshitupa tshia “Bansonga” mu jw.org^® ne muyukile ne bana bebe malu aa anyi? Ukadi mutangilulule nabu filme wa Biamu biebe ke bidi bikulombola anyi wewe ke udi ubilombola? ne wa Ikala ne meji paudi mu site ya dipetelangana ne bantu ku Enternete * anyi? Malu aa adi  mua kukuambuluisha paudi ulongesha bana bebe mua kuenza malu ne biamu biabu bimpe.​—Nsu. 13:20.

16. Ntshinyi tshidi baledi ba bungi benze? Ntshiambuluishe bana babu ku tshinyi?

¹⁶ Baledi ba bungi badi badienzeja bikole bua kulongolola malu bua kuikale mushindu udi bana babu mua kusomba ne bantu batu tshilejilu tshimpe mu mudimu wa Nzambi. Tshilejilu, muanetu N’Déni ne mukajende Bomine ba mu Côte d’Ivoire batu batamba kulomba bua mutangidi wa tshijengu atudile kuabu. N’Déni udi wamba ne: “Biakenza bua muanetu alonde dikasa diabu. Wakangata bumpanda-njila; lelu mmutangidi wa tshijengu muambuluishi.” Udi mua kulongoluela pebe bana bebe malu mushindu eu anyi?

17-18. Ndîba kayi didi baledi ne bua kutuadija kulongesha bana babu?

¹⁷ Tuadija kulongesha bana patshidibu bapuekele menemene. Baledi bobu batuadije kulongesha bana babu patshidibu bapuekele menemene, kabakuedibua mâyi ku makasa to. (Nsu. 22:6) Mona tshivuabu benzele Timote uvua mulue kuenza ngendu ne mupostolo Paulo. Mamuende Eunike ne kakuende Loyi bakamulongesha “katshia ku buana.”​—2 Tim. 1:5; 3:15.

¹⁸ Muanetu mukuabu anu wa mu Côte d’Ivoire amu, diende Jean-Claude ne mukajende Peace, bakakumbana bua kulongesha bana babu bonso basambombo bua kunanga Yehowa ne kumuenzela mudimu. Tshivua tshibambuluishe ntshinyi? Ntshilejilu tshia Eunike ne Loyi. Badi bamba ne: “Tuakatuadija kubueja Dîyi dia Nzambi munda mua bana betu patutshivua tubalelelaku.”​—Dut. 6:6, 7.

19. Kubueja Dîyi dia Nzambi munda mua bana kudi kumvuija tshinyi?

¹⁹ ‘Kubueja’ Dîyi dia Yehowa munda mua bana bebe kudi kumvuija tshinyi? Kudi kumvuija “kulongesha muntu bualu ne kumumvuija nabu wenda umuambuluila misangu ne misangu.” Bua baledi kuenzabu nanku, mbimpe bikale ne tshibidilu tshia kusomba ne bana babu. Imue misangu, bidi mua kutonda baledi bua kuambuluila bana malu adibu babambila. Nansha nanku, baledi badi mua kudienzeja bua kumona ne: bualu ebu mmushindu udibu bambuluisha bana babu bua kumvua Dîyi dia Nzambi ne kuditumikila.

20. Umvuija mudi Misambu 127:4 mua kuambuluisha baledi bua kukolesha bana.

 ²⁰ Manya bana bebe bimpe. Mu Misambu 127 badi bafuanyikija bana ne miteke. (Bala Misambu 127:4.) Badi mua kuenza mikete ne bintu bishilashilangane ne idi mua kuikala bunene bushilashilangane; bia muomumue, kakutu bana badi mua kufuanangana mu malu onso to. Nanku mbimpe baledi bamanye mua kulongesha muana ne muana. Bana betu bakuabu ba mu ditunga dia Izalele dia lelu bavua balongeshe bana babu babidi bimpe bua kuenzela Yehowa mudimu badi batuleja tshivua tshibambuluishe bamba ne: “Yonso wa kutudi uvua ulonga Bible ne muana yonso pa nkayende.” Mfumu yonso wa dîku neamone bikalabi bikengedibua anyi bikumbana kulongesha muana mushindu eu.

21. Ntshinyi tshidi baledi mua kutekemena kudi Yehowa?

²¹ Imue misangu bidi mua kukolela baledi bua kulongesha bana; nansha nanku, bana ndipa dia kudi Yehowa. Udi anuku bua kubambuluisha. Utu ne muoyo wa kuteleja masambila abu. Utu wandamuna masambila au ku diambuluisha dia Bible, dia mikanda yetu, ne dia bilejilu ne mibelu bia baledi ba mu tshisumbu bakadi bakoleshe bana bimpe.

22. Mu bintu bimpe menemene bidi baledi mua kupesha bana babu mudi tshinyi?

²² Bamue bantu batu bamba ne: kukolesha muana mmudimu wa kuenza bidimu 20 paku kujika; kadi mu bulelela, baledi bobu kabatu balekela mudimu wabu wa buledi nansha. Mu bintu bimpe menemene bidibu mua kupesha bana babu mudi dinanga, dîba, ne dibakolesha ne mibelu ya mu Bible. Muana yonso neatumikile mibelu ayi wende mushindu. Kadi ba bungi ba kudibu badibu bakoleshe kudi baledi badi banange Yehowa badi bumvua anu mudi muanetu Joanna Mae wa mu Azi umvua. Udi wamba ne: “Pandi mvuluka muvuabu bankoleshe kudi baledi banyi, ndi ne disanka dia bungi bua muvuabu bambela ne bandongesha bua kunanga Yehowa. Kabavua anu bandele tshianana to, bavua bangambuluishe kabidi bua kupeta nsombelu wa nsongo.” (Nsu. 23:24, 25) Ke mudi bena Kristo bapite bungi lelu bumvua pabu.