1-3. Ang’o ma timore ka jonyuol tero nyithindgi ir Yesu, to gima timoreno fwenyonwa ang’o kuome?

 YESU ong’eyo ni ngimane e pinyka ochomo gikone. Odong’ mana gi jumbe moko matin, kata kamano, gik ma onego otim to ng’eny ahinya! Olendo gi jootene Perea, ma en alwora ma ni yo wuok chieng’ mar Aora Jordan. Gilendo ka gidhi yo milambo ka gichomo Jerusalem, kama Yesu dhi chamoe Pasakane mogik.

² Bang’ ka Yesu osewuoyo gi jotend din, nitie tungni moko matin ma betie. Ji kelo nyithindgi mondo gine Yesu. Nenore ni nyithindogo nigi higni mopogore opogore, nikech Mariko tiyo gi wach achiel achiel ma ne otiyogo sama owuoyo kuom nyathi ma jahigni 12, to Luka tiyo gi wach minyalo lok ni ‘nyithindo mayom.’ (Luka 18:15; Mariko 5:41, 42; 10:13) Kama nyithindo nitie, nitiega koko kod tungni mang’eny. Jopuonjre Yesu geng’o jonyuol mondo kik gikel nyithindgi, nikech giparo ni Ruodhgi odich ahinya ma oonge gi thuolo mar bedo gi nyithindo. Ang’o ma Yesu timo?

³ Yesu ok mor gi gima timoreno. Dibed ni nyithindo koso jonyuol e ma ok omore? Ooyo, ok omor gi gima jopuonjrene otimo! Owacho kama: “Weuru nyithindo matindogi obi ira; kik utem geng’ogi nimar Pinyruodh Nyasaye en mar jo ma kamago. Adier awachonu ni, ng’at ma ok rwak Pinyruodh Nyasaye kaka nyathi matin, ok nodonjie ngang’.” Kae to ‘oting’o nyithindogo e bedene, kendo oguedhogi.’ (Mariko 10:13-16) Weche ma Mariko notiyogo nyiso ni samoro Yesu ne kwako nyithindogo. Jaloko moro keto wechego kama: Yesu ne “oting’o moko kuomgi e bade.” Nenore maler ni Yesu nohero nyithindo. Kata kamano, nitie gimachielo ma wanyalo puonjore e wachni. Yesu ne en ng’at ma chopo ire yot.

4, 5. (a) Ang’o momiyo wanyalo bedo gadier ni chopo ir Yesu ne yot? (b) Gin penjo mage ma wabiro nono e sulani?

⁴ Ka po ni Yesu ne en ng’at makwiny kata ma jang’ayi, nenore ni nyithindo ne ok nyal bedo thuolo sudo machiegni kode. To kata jonyuol nyithindogo ne ok nyal yie ne nyithindgi mondo osud machiegni gi Yesu. Temie atema paro kaka jonyuol mor sama gineno kaka ng’at ma ng’wonni ohero nyithindgi, kaka oguedhogi, kendo wacho kaka Nyasaye ogenogi. Kata obedo ni Yesu ne nigi migepe mang’eny ahinya, pod chopo ire ne yot.

⁵ Gin jomage ma bende ne neno ni chopo ir Yesu ne yot? Ang’o momiyo chopo ire ne yot? To ere kaka wanyalo luwo ranyisi mar Yesu e wachni? We wane ane.

6-8. Kinde mang’eny Yesu ne wuotho gi ng’a gini, to paro ma ne en-go kuomgi nopogore nade gi paro ma jotend din ne nigo?

⁶ Sama isomo buge mag Injili, inyalo wuoro ahinya kaka oganda mang’ongo ne ok luor chopo ir Yesu. Kinde mang’eny ka Muma wuoyo kuom Yesu, owuoyo bende kuom “oganda mang’ongo.” Kuom ranyisi, owacho ni “oganda mang’ongo ma nowuok Galili” ne oluwe, “oganda mang’ongo nobiro mochokore machiegni kode,” “oganda mang’ongo nobiro ire,” kod “oganda mang’ongo ne wuotho kode.” (Mathayo 4:25; 13:2; 15:30; Luka 14:25) Ji mang’eny nolworo Yesu kinde duto.

⁷ Magi ne gin ji ajia ma jotend din ne luongo e yor achaya ni “jopiny.” Jo-Farisai gi jodolo ne jawacho ayanga kama: “Oganda ma ok ong’eyo chikni gin jo ma osekuong’.” (Johana 7:49) Bang’e, weche ma ne ondik gi jorabi nonyiso maler paro ma ne gin-gono. Ng’eny jotend din nochayo joma kamago kendo ne ok giyie chiemo kodgi, nyiewo gigegi, kata tudre kodgi. Moko kuomgi ne wacho ni joma kamago ne onge gi geno mar chier nikech ne gikia chik. Thoth joma ne odhier ne ok ni machiegni gi jotend dindego kendo ne ok gikwagi kata kony. Kata kamano, Yesu to nopogore ahinya.

⁸ Yesu ne ni thuolo gi ji duto. Ne ochiemo kodgi, nochangogi, nopuonjogi, kendo ne omiyogi geno. Nong’eyo ni ok ji duto ma ne dhi yie tiyo ne Jehova. (Mathayo 7:13, 14) Kata kamano, ne en gi paro mowinjore e wi ng’ato ka ng’ato kendo ne oneno ni thothgi nyalo lokore kendo timo gima kare. To mano kaka nopogore gi jodolo kod Jo-Farisai ma ne chunygi tek! Gima iwuoro en ni moko kuom jodolo kod Jo-Farisai bende ne odhi ir Yesu kendo ng’enygi noloko yoregi ma giluwe. (Tich Joote 6:7; 15:5) Moko kuom jotelo kod joma ne nigi mwandu bende ne neno ni chopo ir Yesu ne yot.—Mariko 10:17, 22.

9. Ang’o momiyo mon ne neno ni chopo ir Yesu ne yot?

⁹ Mon bende ne ni thuolo chopo ir Yesu. Ne ginyalo neno kaka jotend dinde ne ok dwargi. Jorabi ne ok ohero puonjo mon. Ne ok oyiene mon chiwo neno sama ne iyalo kes moro nikech ne inenogi ka joma ok nyal gen. Parie ni jorabi ne lemoga ka gigoyo ne Nyasaye erokamano nikech ne ok gin joma mon! Joma mon to ne neno kaka Yesu opogore gi jogo. Ng’enygi ne dhi ire mondo opuonjgi. Kuom ranyisi, Muma nyisowa ni Maria nobet e tie Yesu kowinjo gik ma Yesu puonjo, to nyamin-gi ma Maritha ne chapni ka loso mana chiemo. Yesu nopwoyo Maria kuom timo gima owinjore.—Luka 10:39-42.

10. Gik ma Yesu ne timo ne joma tuo nopogore nade gi gik ma jotend dinde ne timonegi?

¹⁰ Joma tuore bende ne dhiga ir Yesu, kata obedo ni jotend din to ne nenogi ka joma okuong’. En adier ni Chik Musa ne wacho ni nonego oket tenge joma ne nigi tuo mar dhoho, kata kamano, mano koro ne ok nyis ni onego ochagi. (Tim Jo-Lawi, sula mar 13) Bang’e, chike mag jorabi ne wacho ni jodhoho ne richo ka minyaga. Nitie kata jotend din moko ma ne bayo jodhoho gi kite mondo kik gisud machiegni kodgi! Ne tek mondo joma kamago ochok chir mar dhi ir jopuonjgo. Kata kamano, jodhoho to ne neno Yesu kaka ng’at ma chopo ire yot. Achiel kuomgi nowacho weche ma ne nyiso ni ne en gi yie. Nowacho kama: “Ruoth, kidwaro, to mi abed maler.” (Luka 5:12) E sula ma luwo mae, wabiro nono kaka Yesu nodwoke. Chop sani, wanyalo neno maler ni Yesu ne en ng’at ma chopo ire yot.

11. En ranyisi mane ma nyiso ni joma richo ne turo ne yudo ka yotnegi dhi ir Yesu, to ang’o momiyo mano en gima dwarore ahinya?

¹¹ Joma chunygi ne chando nikech richo ma ne gitimo bende ne yudo ka yotnegi chopo ir Yesu. Tem ane paro kinde ma Yesu ne odhi chiemo e od Ja-Farisai moro. Miyo moro ma ne ong’ere kaka jaricho, nobiro ma ogoyo chonge e tie Yesu koywak nikech richo ma ne otimo. Pi wang’e ne olwoko tie Yesu kendo notiyo gi yie wiye e twoyogi. Kata obedo ni Ja-Farisaino nokwedo Yesu nikech Yesu noyie mondo ng’at ma kamano osud machiegni kode, Yesu to nopwoyo dhakono nikech nonyiso ni oloko chunye gadier kendo nohoye konyise ni Jehova oseng’wonone. (Luka 7:36-50) Magi e kinde ma joma richo turo onego obed thuolo dhi ir joma nyalo konyogi mondo gilos winjruokgi gi Nyasaye! Ang’o momiyo chopo ir Yesu ne yot?

12. Ang’o momiyo ok en gima kawowa gi wuoro ni Yesu ne en ng’at ma chopo ire yot?

¹² Yesu noluwo ranyisi mar Wuon mare e yo makare chuth. (Johana 14:9) Muma paronwa ni Jehova ok ni ‘mabor gi ng’ato ka ng’ato kuomwa.’ (Tich Joote 17:27) Jotich Jehova momakore kode kod jomamoko ma dwaro tiyone, nyalo chopo mayot ir Jehova ma e “Jawinj lamo.”. (Zaburi 65:2) Parie apara ni ng’at maduong’ie mogik kendo ma nigi teko e wi gi gik moko duto e ma chopo ire yotie mogik! Yesu ohero ji mana kaka wuon mare. E sula moko ma luwo, wabiro nono kaka Yesu nohero ji ahinya koa e chunye. Chopo ir Yesu ne yot nikech ji ne nyalo neno ayanga ni oherogi. We wane ane moko kuom gik ma Yesu notimo ma ne nyiso ni ohero ji.

13. Ere kaka jonyuol nyalo luwo ranyisi mar Yesu?

¹³ Ji ne nyalo neno ni Yesu ne dewogi gadier. Ne ok oweyo dewo ji kata mana e kinde ma weche ne tek ahinya. Mana kaka waseneno, ka jonyuol notero nyithindgi ir Yesu, pod ne chopo ire yot kata obedo ni ne odich kendo ne en gi gik mang’eny ma nonego otim. Mano kaka noketo ne jonyuol ranyisi maber! Pidho nyithindo ok yot e kindegi. Kata kamano, pod en gima dwarore ahinya mondo nyithindo one jonyuolgi kaka joma chopo irgi yot. Kaka janyuol, ing’eyo ni nitie kinde ma idichga ma ok inyal chikone nyathini iti kaka dwarore. Kata kamano, donge inyalo nyise ni ibiro manyo thuolo mondo uwuo mapiyo kaka nyalore? Ka itimo kamano, nyathini biro ng’eyo ber mar bedo ng’at ma hore. Bende, obiro fwenyo ni onyalo chopo iri gi wach moro amora ma chande.

14-16. (a) Ang’o ma notimore mi ochwalo Yesu mondo otim honone mokwongo, to ang’o momiyo mano ne en hono miwuoro? (b) Hono ma ne Yesu otimo Kana, fwenyonwa ang’o kuome, to jonyuol nyalo yudo puonj mane?

¹⁴ Yesu nokonyo ji ng’eyo ni gik ma ne chandogi bende ne chande. Kuom ranyisi, ne ane hono mokwongo ma ne Yesu otimo. Ne odhi e arus moro ma ne otim Galili e taon mar Kana. Gimoro ma kuodo wich notimore. Divai norumo! Maria min Yesu nonyise gima notimore. Yesu ne otimo ang’o? Ne onyiso jorwak welo ni gipong’ agulni auchiel madongo gi pi. Ka ne otwom ne jata nyasi moko kuom pi ma ne ogol e agulnigo, nowuoro kaka en divai mamit ahinya! Yesu ne otimo hono ma ‘pi olokore divai.’ (Johana 2:1-11) Loko gimoro obed machielo en gima dhano osegagombo ahinya timo. Kuom higni mang’eny, josayans osetemo loko chuma miluongo ni lead mondo obed dhahabu. Timo kamano pod otamogi kata obedo ni chuma mar lead chalre gi dhahabu e yore mang’eny. a To nade pi gi divai? Kemikol ma loso pi gin mana ariyo kende. To divai iloso gi kemikol alufe mang’eny moting’o gik mogajore kendo ma tekogi ng’eny! Ang’o momiyo Yesu ne otimo hono ma kamano mana nikech divai norumo e arus?

¹⁵ Chandruok ma ne ni kanyo ne ok tin ahinya ne miaha kod wuon kisera. E pinje man Middle East machon, rwako welo ne en gima okaw mapek ahinya. Bedo ma onge divai chieng’ arus ne nyalo kuodo wi miaha kod wuon kisera kendo kelonegi kuyo kata mana higni mang’eny bang’ arusgi. Omiyo, wachno ne chandogi kendo nochando Yesu bende. Kuom mano, ne ok oling’ aling’a, nokonyogi. Donge koro inyalo neno gimomiyo ji ne nyalo dhi ir Yesu ka gin gi chandruok moro?

¹⁶ Nitie gimachielo ma jonyuol nyalo puonjore kae. Ang’o ma inyalo timo ka nyathini obiro iri ka en gi gimoro ma chande? Inyalo fwayo wechegego kiparo ni gitindo ahinya. Inyalo kata donjo e tem mar nyiere. Ka wapimo chandruogewa gi mag nyathi, wanyalo neno ka meke tindo ahinya. Par ni gima iparo ni tinno ok tin ne nyathi! Ka wachno chando ng’at ma ihero, donge in bende onego ochandi? Nyiso nyathi ni idewo ahinya gik ma chande biro miyo ibed janyuol ma chopo ire yot.

17. Yesu noketo ranyisi mane mar bedo ng’at mamuol, to ang’o momiyo bedo gi kidoni nyiso ni ng’ato nigi chir?

¹⁷ Mana kaka ne waneno e Sula mar 3, Yesu odembore kendo omuol. (Mathayo 11:29) Muolo e kido maber ma nyiso ni ng’ato obolore koa e chunye. En achiel kuom olembe ma roho nyago kendo otudore gi rieko moa kuom Nyasaye. (Jo-Galatia 5:22, 23; Jakobo 3:13) Kata e kinde ma weche ne tek kendo itimone gik maricho ahinya, Yesu nonyiso kido mar ritruok. Muolone ne ok nyis ni koro onyap. Jasomo moro nowacho kama e wi kido mar muolo: “Bedo mamuol ok nyis ni koro ng’ato yom yom.” Chir mang’eny dwarorega ahinya mondo wageng’ mirimbwa kendo watim ne ji gik moko e yo ma nyiso ni wamuol. Ka Jehova okonyowa, wanyalo bedo joma muol kendo ma chopo irgi yot mana kaka Yesu.

18. En ranyisi mane ma nyiso ni Yesu ne tur kendo noikore rwako pach jomamoko, to ang’o momiyo kidoni nyalo miyo ng’ato obed ng’ama chopo ire yot?

¹⁸ Yesu ne en ng’at ma tur kendo moyie rwako pach jomamoko. Ka ne Yesu ni Turo, dhako moro nobiro ire nikech ‘jachien nomako nyare’ kendo ne sande malit. E yore moko adek, Yesu nonyiso ni ok odhi timo gima dhakono ne dwaro ni otim. Mokwongo, noling’. Mar ariyo, nonyise gimomiyo ne ok odhi timo gima nodwarono. To mar adek, nochiwo ranyisi ma nyiso maler gimomiyo ne ok odhi timo kamano. Be koro mano nyiso Yesu ne en ng’at mang’ich ng’ich ma ok lok pache? Be nonyise ni notimo marach kuom mino kode wach? Ooyo, dhakoni ne winjo ka ni thuolo wuoyo gi Yesu. Ne odhi nyime timo kinda e kwayo kony kata obedo ni ne nenore ni Yesu ok oikore konye. Yesu noneno yie maduong’ ma dhakono ne nigo ma nomiyo odhi nyime kwaye mondo ochang nyare. Omiyo, Yesu nochango nyareno. (Mathayo 15:22-28) Kuom adier, bedo ni Yesu ne nyalo tur kendo ikore winjo pach jomamoko, ne miyo ji siso mar dhi ire!

19. Ere kaka wanyalo ng’eyo ni wan joma chopo irgi yot?

¹⁹ Ji mang’eny paroga ni gin joma chopo irgi yot. Kuom ranyisi, nitie jotelo moko ma wachoga ni giikore winjo ng’ato ang’ata kendo joma gitelonegi onego bed thuolo chopo irgi. Muma chiwo siem moro maber. Owacho kama: “Ji mang’eny wacho ni gin gi hera madier, kata kamano, ng’ano ma diyud ng’at ma ja adiera?” (Ngeche 20:6) Yot wacho ni wan joma chopo irgi yot, kata kamano, be en adier ni waluwo ranyisi mar Yesu mar nyiso hera kuom bedo joma chopo irgi yot? Dwoko mar penjono, ok otudore gi kaka wanenore wan wawegi. Kata kamano, otudore gi kaka jomamoko nenowa. Paulo nowacho niya: “Timu mar bedo jo matur mondo ong’ere ne ji duto.” (Jo-Filipi 4:5) Mano e momiyo ng’ato ka ng’ato kuomwa onego openjre penjoni: ‘Jomamoko nena nade? Ang’era kaka ng’at machal nade?’

20. (a) Ang’o momiyo dwarore ahinya mondo jodong’-kanyakla obed joma chopo irgi yot? (b) Ang’o momiyo ok onego wathung’ jodong-kanyakla gi gik mathoth ahinya?

²⁰ Jodong-kanyakla temoga matek mondo gibed joma chopo irgi yot. Gitemoga ahinya mondo ginyis ni weche manie Isaya 32:1, 2 tiyo kuomgi. Ndikono wacho kama: “Neuru! Ruoth moro nolochi gi tim makare, kendo jotelo nong’ad bura makare. Ng’ato ka ng’ato nobed kar pondo ne yamo mager, ka ma ji buoroe ne kodh yamo, kaka aoche matindo e piny ma onge pi, kaka tipo mar lwanda maduong’ e piny motwo.” Jaduong’-kanyakla nyalo chiwo rit ma kamano kendo duogo chuny ji, mana ka en ng’at ma chopo ire yot. En adier ni timo kamano ok yot nikech jodongo nigi ting’ mapek ahinya e ndalo mag gikogi. Kata kamano, jodongo temo mondo kik ginenre ni gidich ahinya ma ok ginyal konyo rombe mag Jehova. (1 Petro 5:2) Jomamoko manie kanyakla bende nyalo nyiso ni gibolore kendo giikore tiyo kanyachiel gi jodong kanyakla, ka ok githung’gi gi gik mathoth ahinya.—Jo-Hibrania 13:17.

21. Ere kaka jonyuol nyalo bedo joma chopo irgi yot, to en ang’o ma wabiro nono e sula ma luwo?

²¹ Jonyuol temoga matek mondo giyud thuolo mar bedo gi nyithindgi. Timo kamano dwarore ahinya! Dwarore ni nyithindo obed thuolo dhi ir wuonegi kata minegi sama gimoro chandogi. Mano e momiyo jonyuol ma Jokristo onego onyis muolo kendo igi kik wang’ ka nyathigi onyisogi ni otimo gimoro marach, kata owacho gimoro ma ok kare. Sama jonyuol hore ka gitiego nyithindgi, gitemo matek mondo nyithindgi obed thuolo kodgi. Kuom adier, waduto wadwaro ni wabed joma chopo irgi yot mana kaka Yesu. E sula ma luwo mae, wabiro nono kaka Yesu ne kecho ji koa e chunye, nikech mano en kido achiel ma ne miyo chopo ire bedo mayot.