1-4. (a) Ere kaka Yesu tiyo gi rieko e puonjo Nya-Samaria moro, to mano kelo ber mane? (b) Joote neno wachno nade?

 YESU gi jootene osebedo ka wuotho kuom seche mang’eny. Koro giwuok Judea ka gichomo Galili. Yo machiegni mogik ma ginyalo luwo biro kawogi ndalo adek kendo yorno ng’ado Samaria. Ka sa auchiel chiegni chopo, gichopo e taon mar Sika mondo giyue kendo gibilie gimoro.

² Sama jopuonjrene odhi nyiewo chiemo, Yesu yueyo e dho soko moro man oko mar taondno. Dhako moro dhi e sokono mondo otuom pi. Yesu ne nyalo ling’ aling’a ma ok owuoyo kode nimar “nool nikech wuodhno.” (Johana 4:6) Nonyalo mana weyo dhakono mondo otuom pi kae to odhi ma ok owuoyo kode nikech nool ahinya. Mana kaka ne waneno e Sula mar 4 mar bugni, dhakono nong’eyo ni Jo-Yahudi nochayogi. Kata kamano, Yesu to ne ochako goyo kode mbaka.

³ Ochako gi ranyisi mar gima dhakono timoga pile ka pile ma bende e gima otimo gie sechego. Dhakono obiro omo pi to Yesu wuoyo kode e wi pi ma chiwo ngima ma ka ng’ato omodho, to nyalo tieko riyone mar ng’eyo Nyasaye. Dhakono wacho weche moko ma nyalo miyo gidonj e ywaruok. a Yesu tiyo gi rieko mondo kik odonj e wechego to ochom pache kuom wach achiel modwaro ni giwuoye. Gima duong’ ma nodwaro ni giwuoye en weche Nyasaye. Weche ma Yesu owacho landore ahinya nikech dhakono dhi to landone jo dalano wechego kendo gin be gibedo gi siso mar winjo weche ma Yesu lando.—Johana 4:3-42.

⁴ Jopuonjre winjo nade sama giduogo kendo giyudo ka Yesu lendo ne dhakono? Ok gimor gi wachno. Gibwok ahinya ni Yesu wuoyo gi dhakono kendo nenore ni gin ok giwuo kode. Ka dhakono osedhi, ginyiso Yesu ni ocham chiemo ma ginyiewo. Kata kamano, Yesu dwokogi kama: “An gi chiemo monego acham ma un ok ung’eyo.” Wachno bwogogi nikech giparo ni Yesu wuoyo kuom chiemo ma chiemo. Yesu wachonegi kama: “Chiemba en timo dwaro mar ng’at ma ne oora kendo mondo atiek tichne.” (Johana 4:32, 34) Yesu leronegi ni tich ma ne okele e pinyka e gima duong’ to ok chiemo. Odwaro ni jootene bende obed gi paro ma kamano. Tich ma Yesu wuoyeni en mane?

5. Tich maduong’ ma ne Yesu timo e ngimane ne en mane, to ang’o ma wabiro nono e sulani?

⁵ Kinde moro Yesu nowacho niya: “Nyaka aland wach maber mar Pinyruodh Nyasaye e mier mamoko bende nikech mano e momiyo ne oora.” (Luka 4:43) Yesu nobiro mondo oyal kendo opuonj ji wach maber e wi Pinyruodh Nyasaye. b Jolup Yesu ma ndaloni be timo mana tich achielni. Mano e momiyo dwarore ni wanon gimomiyo Yesu ne yalo, wach ma ne oyalo, kod paro ma ne en-go e wi tije mar yalo.

6, 7. Yesu ne dwaro ni ‘jopuonj chik’ one nade nyiso jomoko wach maber? Chiw ane ranyisi.

⁶ Wanon ane kaka Yesu ne neno adiera ma ne opuonjo kae to bang’e wabiro neno paro ma ne en-go e wi joma ne opuonjo. Yesu notiyo gi ranyisi mayot e lero adiera ma ne opuonjo. Mano ne nyiso kaka nomor lero ne jomoko gik ma Jehova nopuonje. Nowacho niya: “Japuonj chik mosetiegi kuom wach Pinyruodh polo chalo gi wuon pacho ma golo gik manyien kod machon mokano e deche.” (Mathayo 13:52) Ang’o momiyo wuon pacho ma iwuoyoe e ranyisino golo gik mokano e dechene?

⁷ Wuon pachono ok gol agola gigene mondo osung ne ji kaka kinde moro Ruoth Hezekia notimo mokelone rach mang’eny. (2 Ruodhi 20:13-20) Ang’o ma jiwo wuon pachono? Wati ane gi ranyisini: Wawach ni ilimo japuonj moro mihero e ode. Ogolo barupe moko e bwo mesa. Achiel kuom barupego rangine oselokore nikech osebudho ahinya to machielo to pod nyien. Mago gin barupe ma wuon-gi noorone. Achiel kuomgi ne oorne ka pod en wuoyi matin to machielo to nyocha eka oyudo. Wengene nyiso kaka omor sama onyisi kaka ogeno barupego kod kaka weche manie igi oseloko ngimane kendo in be ginyalo konyi. Onge kiawa ni japuonjno ogeno ahinya barupego. (Luka 6:45) Omiyi barupego mondo isom, ok ni mondo osungre kata ni oyud ber moro, to omiyigi mondo gikonyi kendo in be iyud ber.

8. Ang’o momiyo wanyalo wacho ni adiera ma wasepuonjore e Wach Nyasaye gin mwandu ma nengogi tek ahinya?

⁸ Yesu ma ne en Japuonj Maduong’ mogik bende ne nigi paro machal kamano sama ne olando ne ji adiera mar Wach Nyasaye. Yesu ne neno adierago kaka mwandu ma nengogi tek ahinya. Nohero adierago kendo ne en gi siso mar nyiso jomamoko. Nodwaro ni jolupne duto ma gin ‘jopuonj chik’ bende obed gi siso ma kamano. Be mano e paro ma in-go? Nitie gimomiyo onego waher adiera ma wasepuonjore e Wach Nyasaye. Wahero adierago ahinya, bed ni gin gik ma ne wapuonjore chon kata ma nyocha olernwa machiegni. Wanyiso hera kaka Yesu sama walendo ne ji ka wamor kendo wadhi nyime hero gik ma Jehova osepuonjowa.

9. (a) Yesu ne nigi paro mane kuom joma ne opuonjo? (b) Ere kaka wanyalo luwo ranyisine?

⁹ Yesu bende nohero joma ne opuonjo mana kaka wabiro neno e Kare mar 3. Ne okor ni Mesia ne dhi “kecho jo ma sandore kaachiel gi jochan.” (Zaburi 72:13) Yesu ne dewo ji gadier. Nodewo ahinya paro kod gombo ma ne gin-go kendo ne onono ahinya gik ma ne chandogi kod ma ne monogi rwako adiera. (Mathayo 11:28; 16:13; 23:13, 15) Kuom ranyisi, par ane dhako ma Nya-Samaria. Onge kiawa ni ne omor ahinya ni Yesu nodewe. Gik ma Yesu notimone nomiyo oyie ni Yesu en janabi kendo nowuoyo gi jomamoko e wi Yesu. (Johana 4:16-19, 39) En adier ni jolup Yesu ma kindegi ok nyal ng’eyo gik manie chuny joma gilendonegi. Kata kamano, ginyalo nyiso ni gidewogi mana kaka Yesu notimo. Ginyalo nyiso ni gigombo ng’eyo gik ma chandogi, ginyalo tiyo gi weche ma nyalo morogi, kendo wuoyo e wi chandruoge ma gikaloe.

10, 11. (a) En wach mane ma Yesu ne yalo? (b) Ang’o momiyo Pinyruodh Nyasaye ne dwarore?

¹⁰ En wach mane ma Yesu ne yalo? Ka dipo ni inyalo manyo dwoko kaluwore gi puonj mag dinde ma luongore ni Jokristo, inyalo wacho ni Yesu ne yalo injili ma loko ngima mar oganda. Kata samoro inyalo paro ni Yesu ne riwo lwedo lokruoge mag siasa kata ni ne ojiwo ni ng’ato ka ng’ato nyaka yud warruok. Kata kamano, mana kaka ne waseneno, Yesu nowacho ayanga niya: “Nyaka aland wach maber mar Pinyruodh Nyasaye.” Mano noriwo timo ang’o?

¹¹ Ng’e ni Yesu ne nie polo e kinde ma Satan nokwedo ratiro ma Jehova nigo mar locho. Nyaka bed ni Yesu nowinjo malit ahinya ka ne oketh nying Wuon-gi ni en Jatelo marach ma tuono chuechne gik mabeyo monego giyud! Bende, Yesu nowinjo malit ahinya ka ne Adam gi Hawa ma bang’e nobedo jonyuolwa, noyie gi miriambo mag Satan! Wuod Nyasaye noneno kaka nyithind dhano nodonjo e richo kod tho nikech ng’anyo ma ne otimoreno. (Jo-Rumi 5:12) Kata kamano, nyaka bed ni ne omor ahinya ka ne ong’eyo ni kinde ne dhi biro ma Wuon-gi ne dhi rieyo weche!

12, 13. Pinyruodh Nyasaye biro golo timbe mage ma ok kare, to Yesu nonyiso nade ni Pinyruodhno e gima duong’ ma ne olando?

¹² En wach mane maduong’ ma ne onego orie? Ne onego opwodh nying Jehova mondo ogolne weche mag miriambo duto ma Satan kod joma riwe lwedo ne osiekogo. Bende, ne nyaka ked ne ratiro ma Jehova nigo mar locho kod yo ma olochogo. Yesu nong’eyo wechego duto e yo maler moloyo ng’ato ang’ata. E lamo mar ruoth, nopuonjo jolupne ni gikwa mondo nying Wuon-gi obed maler, pinyruodhe obi, kendo dwache otimre e piny. (Mathayo 6:9, 10) Machiegnini, Yesu Kristo ma en Ruoth mar Pinyruodh Nyasaye, biro tieko gik maricho duto ma Satan osekelo e piny kendo miyo loch makare mar Jehova osik nyaka chieng’.—Daniel 2:44.

¹³ Pinyruodhno e wach maduong’ ma ne Yesu lando. Wechene kod timbene ne konyo e lero gima Pinyruodhno en kod kaka nodhi chopo dwach Jehova. Yesu ne ok oyie mondo gimoro amora omone lando wach maber mar Pinyruodh Nyasaye. E kindeno, ji ne nigi chandruoge mang’eny kendo timbe ma ok kare be ne onya ahinya. Kata kamano, Yesu to ne oketo mana pache e tije mar lendo. Be mano nyiso ni Yesu ne ok par malong’o, ne ok odew ji, kendo ne osiko onwoyo anwoya weche ma ne osebedo kowacho? Ooyo ngang’!

14, 15. (a) Ere kaka Yesu ne en “ng’at maduong’ moloyo Solomon”? (b) Ere kaka wanyalo luwo ranyisi mar Yesu sama walendo?

¹⁴ E kare mar ariyoni duto, wabiro neno kaka Yesu ne puonjo e yo mamit kendo miwuoro. Nopuonjo e yo ma mulo chuny ji. Wanyalo paro kaka Ruoth Solomon notiyo gi weche mamit kendo madier sama ne ondiko weche ma ne Jehova onyise. (Eklesiastes 12:10) Kata obedo ni Solomon ne en ng’at ma orem, Jehova nomiye “chuny mar ng’eyo tiend weche mang’eny” kendo mano nomiyo owuoyo kuom winy, rech, yiende, kod le. Ji ne wuok kuonde maboyo mondo gidhi giwinj rieko Solomon. (1 Ruodhi 4:29-34) To e ma pod Yesu ne en “ng’at maduong’ moloyo Solomon.” (Mathayo 12:42) Noriek ahinya kendo ne en gi “chuny mar ng’eyo tiend weche” moloyo Solomon. Sama ne Yesu puonjo ji, notiyo gi gik mang’eny ma ne ong’eyo e Wach Nyasaye kaachiel gi gik ma ne ong’eyo e wi winy, le, rech, pur, chal mar kor lwasi, gik ma ne timore, gik ma ne osetimore chon, kod kaka ji ne odak e ndalono. Bende, Yesu ne ok sungnega ji kaka ong’eyo gik mang’eny mondo omorgi. Puonjne ne yot winjo kendo ne ok gigajore. To mano e momiyo ji ne bedoga mamor sama ne giwinje ka opuonjo!—Mariko 12:37; Luka 19:48.

¹⁵ Jokristo ma ndaloni be temo matek mondo giluw ranyisi mar Yesu. Ok wariek kaka Yesu kendo ok wang’eyo gik mang’eny kaka en. Kata kamano, waduto nitie kaka wasepuonjore e okang’ moro kendo nitie gik ma wang’eyo ma wanyalo tiyogo e puonjo ji adiera mar Wach Nyasaye. Kuom ranyisi, jonyuol nyalo tiyo gi gik ma giseneno sama gipidho nyithindgi, e lero kaka Jehova ohero nyithinde. Jomoko to nyalo tiyo gi ranyisi ma gigolo kama gitiye, e skul, gik ma ging’eyo kuom ji, kod gik ma timore e alworagi. Kata kamano, watemo matek mondo gimoro kik gol pachwa kuom wach maduong’ ma walando ma en wach maber mar Pinyruodh Nyasaye.—1 Timotheo 4:16.

16, 17. (a) Yesu ne nigi paro mane e wi tije mar yalo? (b) Ere kaka Yesu nonyiso ni tij yalo e gima duong’ e ngimane?

¹⁶ Yesu ne neno tije mar yalo kaka mwandu mogen ahinya. Nomor ahinya konyo ji mondo ong’e Wuon-gi manie polo e yo maber, ka oelo ayanga miriambo ma ne ji wacho e wi Nyasaye. Yesu nohero konyo ji mondo obed gi winjruok maber gi Jehova kendo miyogi geno mar dak nyaka chieng’. Nomor ahinya hoyo ji gi wach maber. Gin ang’o ma nyiso ni Yesu ne winjo kamano? Wane ane yore adek.

¹⁷ Mokwongo, gima duong’ ma ne Yesu oketo e ngimane ne en tij yalo. Tije maduong’, dwache, kod gima ne oketo motelo e ngimane, ne en wuoyo e wi Pinyruoth. Mano e momiyo Yesu nodak e ngima mayot mana kaka ne waneno e Sula mar 5. Sama ne Yesu chiwo siem ne jomoko, noketo pache kuom gima ne dwarore moloyo. Yesu ne ok oketo pache kuom manyo gige ringruok nikech mano ne dhi chuno ni oti gi pesa kod thuolo mang’eny e nyiewo, rito, kendo losogi. Nodak e ngima mayot mondo kik gimoro amora ochoch tije mar yalo.—Mathayo 6:22; 8:20.

18. Gin yore mage ma Yesu nonyisogo ni en gi kinda e tij lendo?

¹⁸ Mar ariyo, Yesu ne yalo gi kinda. Yesu notiyo gi teko mang’eny kowuotho kilomita mang’eny e piny Palestina, ka omanyo joma ne onyalo landonegi wach maber. Nolendo ne ji e utegi, e chirni, kendo e lela. Nowuoyo kodgi kata e seche ma ne odwaro yueyo, ka odenyo, ka riyo ohinge, kata e seche ma ne onego bed ni obudho gi osiepene. Kata e kinde ma ne ochiegno tho, pod nodhi nyime nyiso jomoko wach maber mar Pinyruodh Nyasaye!—Luka 23:39-43.

19, 20. Yesu notiyo gi ranyisi mane e nyiso ni tij lendo ne dwarore ni otim mapiyo?

¹⁹ Mar adek, Yesu ne neno tij lendo kaka gima onego otim mapiyo ahinya. Tem ane paro mbaka ma ne obedogo gi Nya-Samaria e dho soko mar Sika. Nyaka bed ni gie kindeno, joote Yesu ne ok oneno gimomiyo ne dwarore ni giland wach ne jomamoko e yo mapiyo. Yesu nonyisogi niya: “Donge uwacho ni pod odong’ dweche ang’wen to keyo chopo? Neuru! Awachonu niya: Ting’uru wang’u mondo une puothe, kaka gisechiek kendo giromo keyo.”—Johana 4:35.

²⁰ Yesu notiyo gi ranyisino nikech dwe ma ne gintiere. Nenore ni ne en dwe mar Kislev (Novemba/Desemba). Keyo mar shairi ne dhi biro dweche ang’wen bang’e, e kinde ma ne itime Pasaka e dwe mar Nisan 14. Omiyo, jopur ne ok ne ni keyo nonego otim e kindeno nikech sa pok nochopo. Kinde keyo ne pod ni mabor ahinya. To nade keyo mar ji? Ji mang’eny noikore winjo, puonjore, bedo jolup Kristo, kendo yudo geno ma jaber ma Jehova ne chiwonegi. Ne chalo ka gima Yesu neno puothe mag ranyisi ma nigi cham mosechiek moikore ne keyo. c Kinde koro nosechopo kendo ne dwarore ni otim tich mapiyo! Ka ne jo taondno dwaro ni Yesu odong’ kodgi, nonyisogi niya: “Nyaka aland wach maber mar Pinyruodh Nyasaye e mier mamoko bende nikech mano e momiyo ne oora.”—Luka 4:43.

21. Ere kaka wanyalo luwo ranyisi mar Yesu?

²¹ Wanyalo luwo ranyisi mar Yesu e yore adek ma wasenonogi. Wanyalo keto tij lendo obed gima duong’ e ngimawa. Kata obedo ni wanyalo bedo gi joot kod tije moko monego watim, pod wanyalo nyiso ni waketo tij lendo obed mokwongo e ngimawa, ka watime gi kinda ma ok wabare mana kaka Yesu notimo. (Mathayo 6:33; 1 Timotheo 5:8) Wanyalo nyiso ni wachiwore timo tij lendo ka watiyo gi thuolowa, tekowa, kod mwanduwa e siro tijno. (Luka 13:24) Kinde duto onego wasik ka waparo ni tijwa mar lendo en gima onego otim mapiyo. (2 Timotheo 4:2) Onego wati gi thuolo moro amora ma wayudo e timo tij lendo!

22. Sula ma luwo biro wuoyo e wi wach mane?

²² Yesu bende nonyiso ni okawo mapek tij lendo kuom kawo okang’ ma ne dhi miyo tijno odhi nyime kata ka osetho. Nochiko jolupne mondo odhi nyime yalo kendo puonjo ji. Chik ma ne Yesu omiyo jolupneno e ma ibiro wuoye e sula ma luwo.