Lwoko lwedo ne en mana achiel kuom gik ma joma ne kwedo Yesu gi jopuonjrene ne manyogo ketho. Chike Musa noting’o chike moko ma ne wuoyo e wi wach rito ler mar del kaluwore gi chilo mawuok e del, tuoche mag dhoho, kod kaka ginyalo timo gi kitundu mag dhano kata le. Bende chikego ne nyiso kaka ne inyalo gol chilogo. Ne inyalo tim kamano kokalo kuom chiwo misango, lwok, kata kiro remo.​—Lawi, sula mar 11-15; Kwan, sula mar 19.

Jopuonj din mar Jo-Yahudi ne medo nono weche mamoko matindo tindo e wi chikego. Buk moro miluongo ni The History of the Jewish People in the Age of Jesus Christ (175 B.C.-A.D. 135) mondik gi Emil Schürer wacho ni jopuonj din-go ne nonoga ‘gima okelo chilo, chal ma ne nyalo miyo ng’ato oyud chilono, kaka ng’ato ne nyalo lando tuwo ne jomoko kendo e okang’ maromo nade, ne giyiero sende kod gik mamoko ma ng’ama tuwo ne nyalo tiyogo kod ma ok owinjore otigo, to mogik, kaka ne inyalo tim mondo ng’ato obed maler.’

Chieng’ moro, wasik Yesu nopenje niya: “Ang’o momiyo jopuonjreni ok luw timbe kod chike mag joma chon, to gin gichiemo gi lwedo ma ok ler?” (Mar. 7:5) Wasik Yesu ma ne wuondore ni lamo Nyasayego ne ok wuo e wi wach rito ler. Kaluwore gi chike ma ne giloso giwegi, jopuonj din Jo-Yahudigo ne dwaro ni ng’ato nyaka lwok bedene kapok ochiemo. Buk ma Emil Schürer nondiko medo wacho niya: “Ne nitie ywaruok e wi gima onego otuomgo pi logo, pi ma chal nade ma nonego otigo, ng’ano ma nonego ool pi, to nonego olwok lwedo nyaka kanye.”

Dwoko ma Yesu nochiwo ne penjo ma jogo nopenje e wi chike ma nolos gi dhanogo ne en dwoko mayot ahinya. Nonyiso jotend din-go niya: “Isaya nokoro kare kuomu un joma wuondore, kaka ondik ni, ‘Jogi miya luor mana gi dhogi to chunygi bor ahinya koda [Jehova]. Gilama kayiem nono nikech gipuonjo chike dhano ka gima gin chike Nyasaye.’ Uweyo chik Nyasaye kae to umakoru gi tim dhano.”​—Mar. 7:6-8.