1-2. (a) Ang’o momiyo ok en gima wendo kuomwa ka po ni sirkal ogoyo lamo marwa marfuk kata oketonwa chike matek? (b) Ang’o ma wadwaro nono e sulani?

E HIGA mar 2018, jolendo 223,000 gi wiye nodak e pinje ma ogoye lamo marwa marfuk kata ma sirkal oketo chike moko matek ma mono Jokristo wetewa lamo Jehova ka gin thuolo. Mano ok en gima wendo kuomwa. Mana kaka ne wapuonjore e sula mokalo, Jokristo madier nyaka sand. (2 Tim. 3:12) Bed ni wadak kanye kata e piny mane, sirkal nyaloga goyo lamo marwa marfuk apoya nono.

² Ka sirkal ogoyo lamo marwa marfuk, inyaloga penjori penjo ma chalo kaka magi: ‘Be sand nyiso ni Nyasaye oweyowa? Be marfuk biro miyo kik wadhi nyime lamo Jehova? Be onego adar adhi e piny machielo ma anyalo tiyonee Jehova ka an thuolo?’ Wadwaro nono penjogo e sulani. Bende, wadwaro nono gik monego watim mondo wadhi nyime tiyo ne Jehova sama ogo lamo marwa marfuk kod gik ma ok onego watim.

3. Ka luwore gi 2 Jo-Korintho 11:23-27, jaote Paulo noromo gi sand mage, to gik ma notimorene konyowa ng’eyo wach mane?

³ Ka po ni sirkal ogoyo lamo marwa marfuk, samoro wanyalo neno ni mano nyiso ni Nyasaye oweyo guedhowa. Kata kamano, ber ng’eyo ni sand ok nyis ni Jehova ok mor kodwa. Par ane ranyisi mar jaote Paulo. Onge kiawa ni Nyasaye ne oyie kode. Noyudo thuolo makende mar ndiko barupe 14 ma yudore e Ndiko mag Dho-Grik, kendo ne en jaote ma ne oor ir ogendni mamoko. To e ma pod ne osande ahinya. (Som 2 Jo-Korintho 11:23-27.) Gik ma notimore ne jaote Paulo konyowa ng’eyo ni nitie kinde ma Jehova  nyaloga weyo mondo jomamoko osand jotichne.

4. Ang’o momiyo jopiny osin kodwa?

⁴ Yesu nolero gimomiyo onego wang’e ni ibiro sandwa. Nowacho ni ji ne dhi sin kodwa nikech ok wan mag piny. (Joh. 15:18, 19) Sand ok nyis ni koro Jehova oweyo guedhowa. Kar mano, en gima nyiso ni watimo gima kare!

5. Be dhano nyal tieko lamo mar Jehova Nyasaye? Ler ane.

⁵ Dhano ok nyal tieko lamo mar Jehova Nyasaye ma nyalo gik moko duto. Ji mathoth osetemo motamogi. Ne ane gima notimore e kinde Lweny mar Ariyo mar Piny Ngima. E kindeno, sirkal e pinje mathoth nosando jotich Nyasaye ahinya. Chama mar Nazi nogoyo Joneno mag Jehova marfuk e piny Germany, kendo sirkande mag Australia, Canada, kod pinje mamoko bende notimo kamano. To ne ane gima notimore. E higa mar 1939 ka ne lwenyno chakore, ne nitie jolendo 72,475 e piny mangima. Ripot nonyiso ni e giko lwenyno e higa mar 1945, Jehova noguedho jotichne ma kwan mar jolendo nochopo 156,299. Kwanno nomedore nyadiriyo kopim gi kwan mokwongocha!

6. Akwede nyalo kelo ber mage? Chiw ane ranyisi.

⁶ Akwede ma wayudo nyalo chwalowa mondo wamed tiyo ne Jehova gi chunywa duto, to ok nyoso chunywa. Kuom ranyisi, owadwa moro gi jaode ma ne nigi nyathi matin nodak e piny moro ma sirkal ne ogoye lamo marwa marfuk. Ne ok giweyo mondo luoro ologi, kar mano, ne gibedo jopainia. Jaode noyie nyaka weyo tich ma noyudoe osara maber mondo obed painia. Owadwano nowacho ni marfukno nomiyo ji mang’eny obedo gi siso mar dwaro ng’eyo ni Joneno mag Jehova gin jomage. Mano nomiyo oyudo ka yotne chako puonjore Muma gi ji. Marfukno nojiwo jomamoko bende. Jaduong’-kanyakla moro ma ni e pinyno nowacho ni ji mathoth ma ne oseweyo tiyo ne Jehova nochako biro e chokruok, kendo ne gichako dhi e tij lendo bende.

7. (a) Ang’o ma wapuonjore e ndiko mar Tim Jo-Lawi 26:36, 37? (b) Ibiro timo ang’o ka po ni sirkal ogoyo lamo marwa marfuk?

⁷ Sama jowasikwa goyo lamo marwa marfuk, gima duong’ ma gidwaro en ni  wabed ma luor mi wawe tiyo ne Jehova. Mopogore gi goyowa marfuk, ginyalo keyo weche mag miriambo e wiwa, ginyalo oro polise mondo ogo utewa peksen, ginyalo terowa e kot githwon, kendo ginyalo kata mana tueyo moko kuomwa e jela. Gigeno ni wabiro bedo ma luor ka gitueyo Jokristo moko manok e jela. Ka gik ma gitimogo nyalo bwogowa mi wachak bedo ma luor, kindawa nyalo dok chien kata wanyalo po ka wan wawegi waweyo tiyo ne Jehova. Ok dwaher ni wachal gi joma iwuoyo kuomgi e Tim Jo-Lawi 26:36, 37. (Som.) Ok wabi yie mondo luoro odwok kindawa chien, kendo ok wabi weyo timo gik motudore gi lamo Jehova. Watenore kuom Jehova chuth kendo ok wabi yie mondo luoro olowa. (Isa. 28:16) Wabiro lemo ka wakwayo Jehova mondo otawa. Nikech Jehova konyowa, onge sirkal moro amora mar dhano ma biro nyalo geng’owa mondo kik walam Jehova Nyasachwa, kata bed ni en sirkal ma nigi teko ma romo nade.​—Hib. 13:6.

8-9. (a) En yiero mane ma wi ot biro timo kata ma Jakristo machielo ma onge gi joot biro timo en owuon? (b) Ang’o ma biro konyo ng’ato mondo otim yiero maber?

⁸ Ka po ni sirkal ogoyo lamo marwa marfuk, samoro inyalo temo paro ka be inyalo dar mondo idhi e piny machielo ma inyalo lamoe Jehova ka in thuolo. Mano yiero ma ng’ato timo kende; omiyo, onge ng’ama nyalo nyisi ni idar kata ooyo. Jomoko nyalo neno ni ka pok giyiero gima onego gitim, ber nono gima Jokristo mokwongo notimo e kinde ma ne isandogi. Bang’ ka joma ne kwedo lamo madier ne osegoyo Stefano gi kite motho, jopuonjre ma ne ni Jerusalem nodar modhi Judea kod Samaria, to moko bende nodhi nyaka Foinike, Saipras, kod Antiokia. (Mat. 10:23; Tich 8:1; 11:19) Kata kamano, jomoko bende nyalo neno ni kinde moko bende ka ne isando Jokristo mokwongo, jaote Paulo nodhi nyime bedo e alwora ma ji ne kwedoe tijwa mar lendo. Nodhi nyime lando wach maber kendo tego owete gi nyimine e alwora ma nisandoe Jokristo kata obedo ni timo kamano ne nyalo kelone hinyruok kata tho.​—Tich 14:19-23.

⁹ Ranyisi ariyogo puonjowa ang’o? Ng’ato ang’ata ma en wi ot e ma biro timo yiero ka be obiro dar gi joode kata ooyo. Ka pok ong’ado paro mogik, onego olem ahinya kendo onon chal mar joode kaachiel gi ber kod pek ma ginyalo yudo ka gidar. E wachni, Jakristo ka Jakristo “noting’ ting’ne owuon.” (Gal. 6:5) Ok onego wang’ad ne jomamoko bura nikech yiero ma gitimo e wachni.

10. Gin weche mage ma ofis kod jodong-kanyakla biro chiwo sama ogo lamo marwa marfuk?

¹⁰ Ere kaka wanyalo dhi nyime tiyo ne Jehova kata sama ogo lamo marwa marfuk? Ofis biro chiwo ne jodong-kanyakla weche monego otagi kendo gibiro nyisogi kaka kanyakla biro yudo chiemb chuny, kaka gibiro chokore ne lamo, kod kaka gibiro lando wach maber. Ka po ni nitie chal moro ma miyo ofis ok nyal tudore gi jodong-kanyakla, mano nyiso ni jodong-kanyakla e ma biro konyo owete gi nyimine mondo ong’e kaka ginyalo dhi nyime lamo Jehova. Gibiro chiwo paro ka gitiyo gi weche mowuok e Muma kod bugewa ma lero Muma.​—Mat. 28:19, 20; Tich 5:29; Hib. 10:24, 25.

11. Ang’o momiyo in gadier ni ibiro yudo chiemb chuny, to ang’o monego itim mondo ibi dhi nyime bedo gi chiemb chuny ma in-go?

 ¹¹ Jehova nosesingo ni jotichne biro yudo chiemb chuny modhuro kinde duto. (Isa. 65:13, 14; Luka 12:42-44) Omiyo, bed gadier ni riwruok mar ogandane biro timo gimoro amora ma nyalore mondo iyud chiemb chuny ma biro jiwi e sa mowinjore. To in iwuon onego itim ang’o? Sama nitie marfuk, many kamoro maber ma inyalo pandoe Mumbi kod chiemb chuny mamoko ma inyalo bedogo. Tang’ mondo kik iket gigo kama inyalo fwenygie mayot, bed ni gin buge mogo e otas kata ma in-go e simu kata e tablet. Ng’ato ka ng’ato kuomwa nyaka tim gik ma biro konye siko ka en gi yie motegno.

12. Ere kaka jodongo nyalo chano mondo owete gi nyimine otim chokruok e yo ma ok bi miyo ji ofwenygi?

¹² To nade chokruoge ma watimoga juma ka juma? Jodongo biro chano kaka unyalo chokoru ne lamo e yo ma ji ok bi fwenyou. Samoro ginyalo nyisou ni uchokruga e grube-grube kendo loko seche mag lamo kod kuonde ma itimogie kinde ka kinde. Inyalo geng’o chandruok ne Jokristo weteni kuom wuoyo gi dwol man piny sama un e chokruok kata sama utieko chokruok. Bende, nyalo dwarore ni irwakri e yo ma ok bi miyo ji ofweny ni idhi e chokruok.

13. Ranyisi mar owete gi nyimine e kinde sirkand Soviet Union puonjowa ang’o?

¹³ Kodok korka tij lendo, mano biro luwore gi kaka alwora ka alwora chalo. Nikech wahero Jehova kendo wamor nyiso ji wach Pinyruodhe, onge kiawa ni yore mag lendo ok bi tamowa. (Luka 8:1; Tich 4:29) Emily B. Baran ma ne en ja histori nowuoyo e wi tij lendo ma Joneno mag Jehova ne timo e kinde sirkand Soviet Union. Nowacho niya: “Ka ne sirkal onyiso Joneno mag Jehova ni ne ok ginyal lendo, Jonenogo koro ne goyo mbekni mag Muma mana gi jirendegi, jotich wetegi, kod osiepegi. To ka ne gitamore weyo lendo mi ne otergi e tuech kuonde ma nisandoe ji, Jonenogo nolendo ne joma ne otuegigo.” Kata obedo ni ne ogo lamo marwa marfuk, owetego ne ok oweyo lendo. Ka po ni sirkal ogoyo tij lendo marfuk kama idakie, in bende ram arama ni ibiro dhi nyime lendo!

14. Zaburi 39:1 nyalo konyowa mondo kik watim ang’o?

¹⁴ Tang’ ahinya gi gik miwacho ne jomamoko. Sama ogowa marfuk, ber ng’eyo ni gin kinde mage monego waling’ie. (Ekl. 3:7) Ok onego wawach weche ma ling’-ling’ kaka hulo nyinge mag owete gi nyimine, kuonde ma wachokoree ne lamo, kaka watimo tijwa mar lendo, kod kaka wayudo chiemb chuny. Ok wabi wacho wechego ne  joma tiyo e sirkal, wedewa, kata osiepewa, bed ni gidak e pinywa kata gidak e pinje mamoko. Ka po ni wawacho wechego, wanyalo kelo ne owete gi nyimine chandruok.​—Som Zaburi 39:1.

15. En ang’o ma Satan biro temo timonwa, to ere kaka wanyalo tang’ gi gima kamano?

¹⁵ Kik wayie gik matindo tindo opogwa. Satan ong’eyo ni ot ma ji opogoree nyaka lwar. (Mar. 3:24, 25) Obiro temo kinde duto mondo okel pogruok e kindwa. Ong’eyo maber ni ka otimonwa kamano, wabiro chako kedo gi Jokristo wetewa kar kedo kode.

16. En ranyisi mane maber ma Nyaminwa Gertrud Poetzinger noketonwa?

¹⁶ Kata mana Jokristo motegno bende onego otang’ mondo gima kamano kik timrenegi. Ne ane ranyisi mar nyiminewa ariyo ma gin Gertrud Poetzinger kod Elfriede Löhr ma ne gin Jokristo mowal. Notuegi kanyachiel gi nyimine mamoko kama Jo-Nazi ne sandoe ji. Gertrud nochako bedo gi nyiego ka ne Elfriede golo ne nyiminego twege ma jiwogi e iye kanyo. Bang’e, wi Gertrud nokuot mi okwayo Jehova mondo okonye kik obed gi chuny marachno. Nondiko niya: “Nyaka wayie ayiea ni nitie gik ma jomamoko berie moloyowa kendo ni ginyalo bedo gi migepe mang’eny moloyowa.” Notimo nang’o mondo owe bedo gi nyiego? Gertrud nochako keto pache mana kuom kido mabeyo ma Elfriede ne nigo kod kaka nohero ji. Kuom timo kamano, ne gibedo osiepe kaka chon. Giduto ne ginano e tuech nyaka nochopo kinde ma ne ogonygie, kendo ne gidhi nyime tiyo ne Jehova gi kinda nyaka ne gitieko wuodhgi e piny ka. Ka watemo matek mondo watiek gik matindo tindo ma nyalo chwanyowa gi owetewa, ok wabi miyo Satan thuolo mar pogowa.​—Kol. 3:13, 14.

17. Ang’o momiyo ok onego wabed joma hedhore?

¹⁷ Kik ibed ng’at ma hedhore. Ka waluwo weche ma owete migeno ma Jehova oketo mondo otawa nyisowa, ok wabi donjo e chandruok. (1 Pet. 5:5) Kuom ranyisi, e piny moro ma ne ogoye lamo marwa marfuk, jodongo nonyiso jolendo ni kik giwe ne weg udi buk moro amora sama gidhi lendo. Owadwa moro ma painia to ne paro ni nong’eyo weche mang’eny moloyo jodongo. En nochiwo achiwa buge sama nolendo. Weche nobedo nade? Mapiyo bang’ ka nosetieko lendo gi jowetene moko, polise nomakogi. Nenore ni polisego noluwo bang’gi ma gichoko bugego. Gima owadwano notimono puonjowa ang’o? Ber luwo kaka ichikowa kata obedo ni samoro waneno ni wan gi paro moro maber mopogore gi ma jodongo miyowa. Kinde duto Jehova  guedhowa sama wariwo lwedo owete moketo mondo otawa.​—Hib. 13:7, 17.

18. Ang’o momiyo onego watem matek mondo kik waket ne jowetewa chike moko ma ok ochuno?

¹⁸ Kik iket ne joweteni chike moko ma ok ochuno. Ka jodongo oketo chike moko ma ok ochuno, gibiro miyo Jokristo wetegi tich matek. Owadwa Juraj Kaminský paro gima notimore ka ne ogo lamo marwa marfuk e piny ma chon niluongo ni Czechoslovakia. Nowacho niya: “Ka ne osemak owete moko kod jodong-kanyakla mathoth, moko kuom jodong-kanyakla ma ne ok omak nochako keto ne jolendo chike moko mathoth ma nyiso gik monego gitim kod ma ok onego gitim.” Jehova ok omiyowa ting’ mar timo ne jomamoko yiero. Ng’at ma temo keto chike mang’eny ok tim gima konyo jowetene, kar mano, otemo bedo ruoth e wi yie margi.​—2 Kor. 1:24.

19. Ka luwore gi 2 Weche mag Ndalo 32:7, 8, ang’o momiyo wanyalo bedo gi chir kata bed ni Satan timonwa ang’o?

¹⁹ Jasikwa maduong’ ma en Satan Jachien ok bi weyo sando jotich Jehova. (1 Pet. 5:8; Fwe. 2:10) Satan kod jolupne biro temo goyo lamo mar Jehova marfuk. Kata kamano, ok onego wabed ma luor! (Rap. 7:21) Jehova ni kodwa kendo obiro dhi nyime konyowa kata sama ogowa marfuk.​—Som 2 Weche mag Ndalo 32:7, 8.

20. Iramo mar timo ang’o?

²⁰ Wan bende onego wabed gi paro ma Jokristo mokwongo ne nigo ka ne ginyiso joma ne locho e kindego niya: “Ka en gima kare e wang’ Nyasaye ni mondo wawinju kar winjo Nyasaye, mano ng’aduru uwegi. To wan, ok wanyal weyo wuoyo e wi gik ma waseneno kendo ma wasewinjo.”​—Tich 4:19, 20.