Be Ing’eyo?
Mopogore gi Muma, ang’o machielo ma nyiso ni nitie kinde ma Jo-Israel ne gin wasumbni e piny Misri?
Muma wacho ni higni moko bang’ ka ne Jo-Midian osetero Josef e piny Misri, Jakobo gi joode be nodar Kanaan mi gidhi Misri. Ne gidhi dak kama niluongo ni Goshen e piny Misri, but Aora Nael. (Cha. 47:1, 6) Kwan mar Jo-Israel “ne siko medore kendo ne gibedo oganda man gi teko miwuoro.” Mano nomiyo Jo-Misri ochako luorogi, kendo ne gilokogi wasumbni.—Wuok 1:7-14.
Moko kuom joma pingoga Muma wacho ni wechego gin mana sigana mochuogi. Kata kamano, nitie gik ma nyiso ni Jo-Semi * nodak e piny Misri machon ka gin wasumbni.
Kuom ranyisi, jokuny gik machon oseyudo alwora moro ma ji nodakie chon yo nyandwat e piny Misri. Dr. John Bimson wacho ni e alworano, nitie gik ma nyiso ni ne nitie mier 20 kata mokalo kanyo, ma Jo-Semi nodakie. E wi mano, James K. Hoffmeier molony e nono weche Jo-Misri machon wacho kama: “E kind higa mar 1800 nyaka 1540 [Ka Kristo Podi], Misri ne en kama ber ma ne lomboga Jo-Semi ma ne a Asia yo imbo, kendo ne yot mondo gidar gidhi kuno.” Omedo kama: “Hignigo bende e higni ma Ibrahim, Isaka, kod Jakobo nodakie, kendo gidonjo maber gi higni miwuoye e bug Chakruok.”
Nitie weche mamoko ma noyud Misri yo milambo ma bende konyowa bedo gadier ni Jo-Israel ne gin-ga wasumbni e piny Misri. Buk molos gi togo ma nenore ni nondik e kind higa mar 2000 nyaka 1600 K.K.P. nigi nyinge wasumbni moko ma ne tiyo e od Ja-Misri moro yo milambo. Nyinge mokalo 40 mag jogo gin mag Jo-Semi. Wasumbnigo ne tiyo kaka jotedo, jotweng’o, kod tije mamoko. Hoffmeier wacho bende kama: “Ka od Ja-Misri achiel kende yo milambo e ma ne nyalo bedo gi wasumbni 40 ma Jo-Semi, mano nyiso ni Jo-Semigo ne ng’eny e piny Misri, to ahinya-ahinya ma chiegni gi Aora Nael.”
David Rohl ma en achiel kuom jokuny gik machon nondiko ni moko kuom nyinge wasumbnigo chalre gi nyinge moko ma ni e Muma. Kuom ranyisi, nitie nyinge kaka Isakar, Asher, kod Shifra. (Wuok 1:3, 4, 15) Rhol medo niya: “Nyingego nyiso maler ni nitie kinde ma Jo-Israel ne gin wasumbni e piny Misri.”
Dr. Bimson wacho kama: “Gik ma Muma wacho e wi kaka Jo-Israel ne gin wasumbni e piny Misri kod kaka ne giwuok kuno gin gik ma notimore adier.”
^ par. 4 Semi en nying mowuok kuom nying Shem ma ne en achiel kuom yawuot Noa. Nenore ni moko kuom nyikwa Shem ne gin Jo-Elam, Jo-Asuria, Jo-Kaldea, Jo-Hibrania, Jo-Siria, kod dhoudi moko mag Jo-Arabu.
