Agola ne niga e dhoot ma nidonjogo kama ler ei hekalu. Ka luwore gi Muma mar Loko mar Piny Manyien ma nogo motelo ne higa 2023, “agolano borne ne en bede 20, to mano ne romre gi lach mar ot. Borne kadhi malo ne en bede 120.” (2 We. 3:4) Loko mamoko bende wacho ni agolano ne en bede “120 kadhi malo,” ma romre gi mita 53 (fut 175)!

Kata kamano, Muma mar Loko mar Piny Manyien ma nogo higa 2023 wacho kama e wi agola mar hekalu ma Solomon nogero: “Borne kadhi malo ne en bede 20,” kata mita 9 (fut 30). a Ne ane weche moko ma nomiyo otim lokruogno.

1 Ruodhi 6:3 ok owacho bor mar agolano ka dhi malo. E ndikoni, Jeremia nowuoyo e wi lach kod bor mar agolano kadhi piny, to ok borne kadhi malo. E sula ma luwo, nolero kuonde mopogore opogore e hekalu, ma noriwo karaya mar nam, geche, kod sirni ariyo ma nochung e dhood agola. (1 Ru. 7:15-37) Ka en adier ni agola mar hekalu ma Solomon nogero ne en mita mohingo 50 kadhi malo kendo ni borne nohingo mar hekalu, be Jeremia ne nyalo weyo ma ok ondiko borneno? Higni moko bang’e, jondiko mag Jo-Yahudi nowacho ni agolano ne ok bor moloyo hekalu ma Solomon nogero.

Josomo ne wuoro ka be hekaluno ne nyalo siro agola ma borne ne en bede 120 kadhi malo. E kinde machon, ohingni ma niloso gi kite, kuom ranyisi, rangeye mag hekalu mar Misri, ne lach gi piny to ka gidhi malo, ne gidiyore. Kata kamano, hekalu ma Solomon noger to nopogore. Josomo wacho ni kor od hekaluno ne ok nyal hingo bede 6 kata mita 2.7 (fut 9). Jahistori moro ma jagedo miluongo ni Theodor Busink nomedo kama: “Nikech lach mar kor ot mar hekaluno ne rom kamano, [bor] mar agola ma ne nie [dhood hekaluno] ne ok nyal bedo bede 120 kadhi malo.”

Weche ma yudore 2 Weche mag Ndalo 3:4 samoro nyalo bedo ni nokop marach. Kata obedo ni buge moko machon ma lero ndikoni wuoyo e wi bede “120,” buge mamoko ma ji ogeno kaka Codex Alexandrinus kod the sixth-century Codex Ambrosianus, ondiko ni ne en bede “20.” Ang’o momiyo jondiko nyalo bedo ni nokope marach kendo ndiko bede “120”? Yo ma indikogo “mia” kod “bat” e Dho-Hibrania chalre. Omiyo, nyalo bedo ni jondiko nondiko “mia” kar ndiko “bede.”

En adier ni kata obedo ni watemo matek mondo wawinj maler kaka hekalu mar Solomon ne chalo, gima duong’ monego waket e pachwa en gima hekaluno ne ochung’ne, ma en hekalu maduong’ mar ranyisi. Gima morowa en ni Jehova oserwako jotichne duto mondo olame e hekaluno!—Hib. 9:11-14; Fwe. 3:12; 7:9-17.