1, 2. (a) Yesu nowacho ni chik mar ariyo ma bende duong’ en mane? (b) Gin penjo mage ma wabiro nono e sulani?

JA-FARISAI moro nopenjo Yesu koteme niya: “Japuonj, ere chik maduong’ kuom Chik duto?” Mana kaka ne waneno e sula motelo ne mae, Yesu nodwoke ni “chik maduong’ kendo mokwongo” en niya: “Her Ruoth Nyasachi gi iyi duto, kendo gi chunyi duto, kendo gi riekoni duto.” Kae to nomedo niya: “Mar ariyo machalo kode e ma: Her wadu kaka iherori iwuon.”—Math. 22:34-39.

² Yesu nowacho ni nyaka waher nyawadwa mana kaka waherore wawegi. Omiyo ber mondo wapenjre niya: Nyawadwa en ng’ano kuom adier? To wanyalo nyiso nade ni wahere?

3, 4. (a) Yesu notiyo gi ranyisi mane mondo odwokgo penjo ma jal moro nopenje niya: “To wadwa en ng’a”? (b) Ja-Samaria nokonyo nade jal ma jomecho nogoyo mokwalo kendo oweyo kachiegni tho? (Ne picha manie chak sulani.)

³ Seche moko wanyalo bedo gi paro ni nyawadwa en mana ng’at modak kodwa machiegni kata osiepwa manyalo  konyowa. (Nge. 27:10) Kata kamano, par ane dwoko ma Yesu nochiwo kane jal moro ma ne dwaro ni onenre ng’at makare ahinya nopenje niya: “To wadwa en ng’a?” Komiye dwoko, Yesu nomiye ranyisi mar Ja-Samaria. (Som Luka 10:29-37.) Wanyalo paro ni jadolo ma Ja-Israel koda Ja-Lawi ema ne nyalo konye kaka jowetene man machiegni kode bang’ neno kaka jomecho nogoye mokwale kendo oweye kochiegni tho. Kata kamano, ne gikale maok gikonye e yo moro amora. Ja-Samaria ema nokonyo jalno. Oganda Jo-Samaria nomiyo Chike Musa luor kata obedo ni Jo-Yahudi to nochayo ogandano.—Joh. 4:9.

⁴ Ja-Samariano notimo kinda mar konyo jal mohinyoreno koolone mo kod divai kuonde mohinyore mondo ochangi. Dinari ariyo ma nochulo ng’at marito od welo mondo orit ne ng’at mohinyoreno, ne romre gi osara michulo ng’ato bang’ tiyo odiechienge ariyo. (Math. 20:2) Omiyo wanyalo neno gadiera ng’at ma ne en nyawadgi jal ma nohinyoreno. Adier ranyisi ma Yesu nochiwono puonjowa mondo wabed joma kecho kendo ohero jowetegi.

5. Jotich Jehova nonyiso nade ni gihero jowadgi kane masira moro otimore?

⁵ Ok en gima yot ahinya yudo joma kecho jowadgi kaka Ja-Samariano. En kamano nikech sani wadak e “ndalo mag giko” ma ji mang’eny ok ohero jowetegi, giger, kendo ok gihero timbe mabeyo. (2 Tim. 3:1-3) Kuom ranyisi, pek moko nyalo betie kinde ma masiche otimore. Par ane gima notimore kane kodh yamo mager (Hurricane Sandy) ochwe moketho dala mar New York City e giko dwe mar Oktoba 2012. E bath taondno kama nokethore ahinya, jomecho nochako peyo mwandu mag joma noyudo masirano. Noyudo gisechako chandore nikech ne gionge sitima koda gik mamoko mochuno. E alworano bende, Joneno mag Jehova nochano mondo gikony Jokristo wetegi kod jomamoko. Jokristo chiwo kony nikech gihero jowetegi. Yore mamoko ma wanyisogo ni wahero jowadwa gin mage?

6. Ere kaka tijwa mar lendo nyiso ni wahero jowetewa?

⁶ Kony ji obed gi winjruok maber gi Nyasaye. Watimo kamano kuom ‘hoyogi gi Ndiko.’ (Rumi 15:4) Onge kiawa ni wanyiso ni wahero jowadwa sama wawuoyo kodgi e wi adiera mayudore e Muma. (Math. 24:14) Mano kaka wan gi thuolo majaber mar lando ote mar Pinyruoth mawuok kuom “Nyasaye ma wuon geno”!—Rumi 15:13.

7. En puonj mane ma Yesu nochiwonwa, to ere kaka wabedo mamor sama waluwo puonjno?

⁷ Tim ne ji gik ma diher ni mondo gitimni. Mani en puonj mayudore e weche ma Yesu nowacho e twak ma nogolo e wi got. Nowacho niya: “Gigo duto mudwaro mondo ji otimnu, un bende timnigiuru kamano, nikech ma e Chik kod weche mag Jonabi.” (Math. 7:12) Sama watimo ne jomoko kaka Yesu nopuonjowa, mano nyiso ni waluwo puonj mayudore e “Chik” (Chakruok nyaka Rapar mar Chik) kod weche “Jonabi” (buge mag jonabi e Ndiko mag Dho-Hibrania). Ndikogo nyiso maler ni Nyasaye guedhoga jomohero jowadgi. Kuom ranyisi Jehova nowacho kama kokalo kuom janabi Isaya: “Rituru chik bura, beduru gi tim makare . . . Jal matimo kamano ojahawi.” (Isa. 56:1, 2) En adier ni wan joma oguedhi ahinya nikech wajotimo gik makare ne jowetewa.

8. Ang’o momiyo onego waher jowasikwa, to ang’o manyalo timore ka watimo kamano?

 ⁸ Her jowasiki. Yesu nowacho niya: “Usewinjo ka nowachi ni, ‘Her wadu, to sin gi jasiki.’ An to awachonu ni, heruru wasiku, kendo lamuru ni jo ma sandou, mondo ubed nyithind Wuonu me polo.” (Math. 5:43-45) Jaote Paulo bende nowacho gima chalo kamano kane ondiko kama: “Ka kech kayo jasiki, miye chiemo; ka riyo omake, miye gi ma domadhi.” (Rumi 12:20; Nge. 25:21) Kaluwore gi Chike Musa, ng’ato nonego okony jasike kata le mar jasike kogore piny nikech osigo mapek. (Wuok 23:5) Kuom chiwo kony e yo ma kamano, jowasigugo ne nyalo chako bedo osiepe kendo. Nikech Jokristo nyiso hera, thoth jogo machon ne gin jowasikwa sani koro osebedo osiepewa. Ka wahero jowasikwa kata mana jogo ma sandowa ahinya, wabiro bedo mamor ka moko kuomgi olokore ma girwako adiera.

9. Yesu nowacho ang’o e wi wach loso kuwe e kindwa gi owetewa?

⁹ “Beduru gi kuwe gi ji duto.” (Hib. 12:14) Mano oriwo bedo gi kuwe gi owetewa nimar Yesu nowacho niya: “Kichiwo chiwo mari e kar misango to kanyo iparo ka owadu ni gi wach moro kodi, we chiwo mari kanyono e nyim kar misango, idog ithegri gi owadu mokwongo, eka ibi ichiw chiwo mari.” (Math. 5:23, 24) Nyasaye biro guedhowa ka wahero owetewa kendo ka wakawo okang’ mapiyo mar loso kuwe e kindwa kodgi.

10. Ang’o momiyo ok onego wabed joma manyo mana ketho mag jomoko?

¹⁰ Kik ibed ng’at ma manyo mana ketho mag jomoko. Yesu nowacho kama: “Kik ung’ad bura, mondo bura kik ong’adnu. Nikech bura mung’ado, e ma nong’adnu; kendo rapor muporogo, e ma nopornugo. Marang’o inono pilni yath manie wang’ owadu, to ok ipar yath maduong’ manie wang’i iwuon? Kata iniwach nadi ni owadu ni, ‘We agol pilni yath e wang’i,’ to in to, yath maduong’ ni e wang’i iwuon? In jagang wach, kwong igol yath maduong’ manie wang’i iwuon, eka ininen maler mondo igol pilni yath e wang’ owadu.” (Math. 7:1-5) Mano kaka Yesu nomiyowa puonj motegno konyiso kaka ok onego wabed joma manyo mana ketho matindo tindo mag jomoko ka wan to samoro wan gi ketho madongo!

11, 12. En yo mane makende ma wanyisogo ni wahero jowetewa?

¹¹ Nitie yore mang’eny ma wanyalo nyisogo ni wahero jowetewa. Kata kamano, Yesu nopuonjowa ni yo maberie moloyo ma wanyalo nyisogo ni waherogi en kuom landonegi wach maber mar Pinyruoth. (Luka 8:1) Yesu nomiyo jolupne chik mondo ‘gitim ogendini duto jopuonjrene.’ (Math. 28:19, 20) Mondo wachop migawono, watemo konyo jowetewa mondo owuog e yo malach matero ji e kethruok to gidonj e yo madiny madhi e ngima. (Math. 7:13, 14) Onge kiawa ni Jehova guedho kinda machalo kamano.

¹² Mana kaka Yesu, wakonyo joma nigi chan e chunygi mondo ong’e Nyasaye kendo gitine. (Math. 5:3) Joma oyie winjowa yudo thuolo mar ng’eyo “Wach Maber mar Nyasaye” seche ma wapuonjogi. (Rumi 1:1) Jogo marwako wach Pinyruoth loso winjruok e kindgi gi Nyasaye kokalo kuom Yesu Kristo. (2 Kor. 5:18, 19) Omiyo, kuom lando wach maber, wanyiso gadier ni wahero jowetewa e yo madwarore moloyo.

13. Iwinjo nade e chunyi sama iriwo lwedo tich makende mar lando wach Pinyruoth?

¹³ Sama wadok timo limbe ka waikore maber kendo puonjore Muma gi ji e utegi, wabedo mamor nikech wakonyo ji mondo oluw chike makare mag Nyasaye. Timo kamano nyalo kelo lokruok maduong’ ahinya e ngima jalno mapuonjore Muma. (1 Kor. 6:9-11) Neno kaka Nyasaye konyo “joma chunygi oikore ne ngima mochwere” kendo gitimo lokruok e ngimagi mondo gibed gi winjruok maber kode en gima moro chunywa sidang’. (Tich 13:48, New World Translation) Joma puonjore Muma bedo mamor nikech koro gibedo gi geno e ngimagi. E wi mano, gibedo gadier ni Wuonwa manie polo biro konyogi, to mano miyo ok gibed gi parruok mang’eny. To mano kaka en gima morowa neno dongruok ma jopuonjre timo e wach Nyasaye! Donge iyie ni en gima duong’ ahinya nyiso e yo makende ni wahero jowetewa kuom landonegi wach Pinyruoth?

14. Kitiyo gi wecheni iwuon, ler ane kit hera miwuoyoe e 1 Jo Korintho 13:4-8.

¹⁴ Sama wahero jowetewa gi hera ma Paulo nowacho, mano biro miyo wageng’ chwanyruok mang’eny, biro miyo wabed mamor, kendo biro miyo Nyasaye oguedhwa. (Som 1 Jo Korintho 13:4-8.) We wane ane e yo machuok gima Paulo nowacho e wi hera kod kaka wanyalo tiyo gi puonjgo sama wan gi jowetewa.

15. (a) Ang’o momiyo onego wabed joma hore kendo mang’won? (b) Ang’o momiyo ok onego wabed gi nyiego kod sunga?

¹⁵ ‘Hera hore kendo ng’won.’ Mana kaka Nyasaye osebedo ka hore gi dhano morem kendo ong’won kodgi, wan bende onego wahore gi jowetewa kendo wabed mang’won kodgi sama gitimo gik ma chwanyowa kata giwuoyonwa marach. “Hera ok tim nyiego,” omiyo, hera madier biro miyo kik wabed gi nyiego nikech mwandu ma owadwa kata nyaminwa nigo kata migepe ma en-go e kanyakla. E wi mano, ka wan gi hera madier, ok wabi bedo josunga kata jong’ayi nimar Jehova osin gi tim mar “wang’ teko kod chuny mar sunga.”—Nge. 21:4.

16, 17. Gin yore mage mwanyalo nyisogo hera ne jowetewa kaluwore gi weche mayudore e 1 Jo Korintho 13:5, 6?

¹⁶ Hera biro miyo kik watim gik machwanyo nyawadwa. Ok wabi wuonde kendo ok wabi kwale kata timone gimoro mabiro miyo waketh chike kod puonj mag Jehova. Herano bende biro konyowa mondo  watang’ kik wabed joma manyo mana gik ma konyowa wan wawegi, to wadew jomoko bende.—Fili. 2:4.

¹⁷ Ng’at ma nigi hera madier iye ok wang’ piyo kendo ‘ok odew gimarach motimne’ matiende ni ok omak sadha sama jomoko ochwanye. (1 Thes. 5:15) Kapo ni wamako sadha, ok wabi moro Nyasaye kendo biro chalo mana ka gima wamoko mach mager mabiro wang’owa kendo wang’o jomoko bende. (Lawi 19:18) Hera biro miyo wabed mamor gi weche ma adier, kata kamano, ok wabed ‘mamor gi tim maok kare’ kata kapo ni gimarach otimore ne ng’at ma ne ochwanyowa.—Som Ngeche 24:17, 18.

18. Ang’o mwapuonjore e wi hera kaluwore gi 1 Jo Korintho 13:7, 8?

¹⁸ Ne ane kaka Paulo medo leronwa tiend hera. Nowacho ni hera “odhil e weche duto.” Kapo ni ng’ato ochwanyowa kae to okwayowa ng’wono, wabiro ng’wonone nikech hera ma wan-go. Hera “oyie [weche] duto” mayudore e Wach Nyasaye to mano miyo wadwoko erokamano kuom chiemb chuny duto mwayudo. Hera “ogeno [weche] duto” mondik e Muma kendo herano chwalowa mondo wanyis jomoko geno ma wan-go. (1 Pet. 3:15) Ka waromo gi pek moko, wajalemo kendo geno ni wabiro loyo pekgo. Hera ‘timo kinda e weche duto,’ bed ni jomoko chwanyowa, sandowa, kata wayudo tembe moko. E wi mano, “hera ok rem.” Jogo duto mawinjo Jehova biro dhi nyime hero jowetegi nyaka chieng’.

19, 20. En puonj mane mayudore e Ndiko ma chwalowa mondo wadhi nyime hero jowetewa?

¹⁹ Ka waluwo puonj mag Muma, wabiro dhi nyime hero jowetewa. Hera ma kamano miyo wahero ji duto, to ok mana joma wuok e ogandawa kende. Onego wapar bende ni Yesu nowacho niya: “Her wadu kaka iherori iwuon.” (Math. 22:39) Nyasaye kod Kristo dwaro ni waher jowetewa. Kapo ni wach moro oyudowa gi nyawadwa to ok wang’eyo gima onego watim, onego wakwa Nyasaye e lamo mondo okonywa gi rohone maler otawa e wachno. Timo kamano biro miyo Jehova oguedhwa kendo miyo waher jowetewa kinde duto.—Rumi 8:26, 27.

²⁰ Chik momiwa mar hero jowetewa kaka waherore wawegi bende iluongo ni ‘chik ruoth.’ (Jak. 2:8) Bang’ wuoyo e wi chike moko mayudore e Chike Musa, Paulo nowacho niya: “Chik moko duto, gin e i wachni ni, ‘Her dhano wadu kaka iherori iwuon.’ Hera ok tim marach ne wadgi; e momiyo hera tieko chik duto.” (Rumi 13:8-10) Omiyo, dwarore ni wadhi nyime hero jowetewa.

21, 22. Ang’o momiyo onego waher Nyasaye kod jowetewa?

²¹ Sama waparo matut gimomiyo onego waher jowetewa, ber bende paro ni Yesu nowacho ni Wuon mare ‘miyo wang’ chieng’ wuok ne jomaricho kod jomabeyo, kendo oolo koth ne jomakare kod joma ok kare.’ (Math. 5:43-45) Onego waher nyawadwa, bed ni en ng’at makare kata maok kare. Mana kaka ne waseneno motelo, yo maduong’ie moloyo mar nyiso ni wahero jowetewa en puonjogi wach Pinyruoth. To ka girwako wachno gi chuny makare, gibiro yudo gueth mogundho.

²² Wasepuonjore gik mathoth manyiso gimomiyo onego waher Jehova gi chunywa duto kod pachwa duto. Bende waseneno yore mathoth mwanyalo nyisogo ni wahero jowetewa. Ka wahero Jehova kendo wahero jowetewa, wanyiso ni waluwo chike ariyo madongo ma Yesu nomiyowa. E wi mago duto, wabiro moro Jehova ma en Wuonwa ma jahera.