JOKRISTO moko ma rowere dwa dhi neno sinema moro. Gisewinjo ni thoth mbesegi e skul oseneno sinemano kendo wacho kaka sinemano ber. Sama gichopo kama inene sinema, gineno piche momuon mitiyogo e lando sinemano. Pichego nyiso gige lweny ma tekogi ng’eny kod mon morwako lewni machiegni weyogi duk. Rowerego biro timo ang’o? Be gibiro donjo e ot minenoe sinemano nikech gisechopo kanyo?

Ranyisino nyiso maler ni nitie gik mathoth monego wang’adie paro. Paro ma wang’ado nyalo miyo warit winjruokwa gi Jehova kata nyalo miyo waketh winjruokwa kode. Nitie kinde ma inyalo chano timo gimoro, to kichako iparo gino matut, to iloko pachi. Be mano koro nyiso ni in ng’at ma bagni e ng’ado paro, koso nitie kinde ma loko paro nyalo konyo?

Hera ma waherogo Jehova nomiyo wachiworene mi obatiswa. Wagombo gi chunywa duto siko ka wamakore gi Nyasaye. Kata kamano, jasikwa Satan Jachien oramo mar ketho winjruokwa gi Nyasaye. (Fwe. 12:17) En adier ni waseng’ado mar tiyo ne Jehova kendo mako chikene. Nikech ne wachiwore mar tiyo ne Jehova, nyalo bedo gima lit ahinya ka waloko pachwa mi walokone ng’ewa! Mano nyalo miyo walal ngimawa wawegi.

Chiegni higni mohingo 2,600 mosekalo, Ruoth Nebukadnezza mar Babulon noloso kido moro ma radhai mar dhahabu kae to ogolo chik mondo ji duto okulre piny kendo olam kidono. Ng’at ma ne dhi tamore luwo chikno, ne idhi bol e mach ma kakni. Jotich Jehova moko adek ma niluongo ni  Shadrak, Meshak, gi Abednego notamore luwo chikno. Nikech ne ok ginyal kulore ne kidono, ne obolgi e mach. Jehova noresogi e yor hono, kata kamano ne giikore kata mana tho kar mbeko chik Nyasaye ma ne gitiyone.—Dan. 3:1-27.

Bang’e, janabi Daniel nodhi nyime lemo kata obedo ni ne ibwoge ni kodhi nyime gi lamo mareno, to ne idhi wite e bur sibuoche. Wachno ne ok obwoge kata matin, kar mano, nodhi nyime lemo didek odiechieng’ kaka nojatimo. Daniel nodagi loko pache kodok korka lamo Nyasaye madier. Mano nomiyo ores janabino mowuok e “teko mar sibuoche.”—Dan. 6:1-27.

Jotich Nyasaye mang’eny e kindegi dak kaluwore gi singruokgi mar tiyo ne Nyasaye. Kuom ranyisi, nitie rowere moko e skul moro e Afrika ma gin Joneno mag Jehova, ma notamore donjo e nyasi ma ne ilamogo kido moro mar pinygi. Nosiemgi ni ka gitamore riwore gi nyithindo mamoko e lamo kidono, to ne idhi riembgi e skul. Mapiyo bang’e, ofisa moro mochung’ ne migawo mar weche somo e pinyno nobiro e bomano kendo nowuoyo gi moko kuom Jonenogo. Rowerego nolerone yiegi e yo mamuol kendo ma onge luoro moro amora. Chakre kindeno, pok ochak ochier wachno kendo. Owetewa gi nyiminewa ma rowere e pinyno pod dhi e skul kendo ok chun-gi mondo gimbek winjruokgi gi Jehova.

Ne ane ranyisi mar Joseph ma chiege notho bang’ kinde matin nikech tuwo mar kansa. Wede Joseph nong’eyo kaka ne odwaro mondo ota gik moko e liend chiege kendo ne giwene kore. Kata kamano, jo thurgi chiege ok gin Joneno, kendo ne gidwaro ni oluw kweche moko e liendno moriwo weche moko maok mor Nyasaye. Joseph wacho niya: “Nikech ne ok anyal loko pacha ne gichako wuoyo gi nyithinda mondo oriwgi lwedo. Kata kamano, nyithinda bende nodagi. Wede bende notemo loso chenro mondo ji obudh e liel gotieno, to nanyisogi ni mano ok timre e dalana. Ne ging’eyo ni budho e liel gotieno ok winjre gi yiena kendo ok winjre gi gima chiega ne oyiego. Omiyo bang’ wuoyo kodgi aming’a, ne ging’ado mar dhi time kamachielo.

“E kinde ma ne akuyeno, nasayo Jehova e lamo mondo okonya kaachiel gi nyithinda kik waketh chikene. Nowinjo kwayona kendo nokonyowa ma wachung’ motegno kata obedo ni tembe ne ng’eny ndi.” Joseph gi nyithinde ne ok oloko pachgi kata matin kodok korka wach tiyo ne Nyasaye.

Matin nono bang’ nyasi mar Pasaka e higa mar 32 E Ndalowa, chi Surofoinike moro nobiro ir Yesu Kristo e alwora mar Sidon. Nokwayo Yesu nyadinwoya mondo ogol ne nyare jachien. Mokwongo, Yesu ok nonyise gimoro amora. Nonyiso jopuonjrene niya: “Noora mana ir rombe molal mag dhood Israel.” Ka miyono noramo, Yesu nonyise niya: “Ok ber kawo kuon nyithindo, kendo wite ni guogi.” Miyono nodwoko kama konyisogo kaka ne en gi yie motegno: “Ee, Ruoth, to kata guogi chamo ng’injo malwar a e mesa wegegi.” Yesu noyie gi kwayone mi ochango nyar miyono.—Math. 15:21-28.

Kuom timo kamano, Yesu noluwo ranyisi mar Jehova mar bedo ng’at moyie timo lokruok kaluwore gi chal mantie. Kuom ranyisi, Nyasaye nosechano mar ketho oganda Israel kane giloso kido mar nyaroya mar dhahabu mondo gilam, kata kamano, noyie winjo Musa kane Musa ohombe mondo onon ane kendo gima nosechano timono.—Wuok 32:7-14.

Jaote Paulo noluwo ranyisi mar Jehova gi Yesu. Nitie kinde moro ma Paulo ne ok ne tiende dhi gi Johana ma bende iluongo ni Mariko e wuodhgi mar misonari, nikech noringo oweyo Paulo gi Barnaba e wuodhgi  mokwongo. To bang’e, Paulo noduogo oneno ni Mariko nosebedo ng’at ma pache otegno kendo ma ne nyalo konye. Omiyo Paulo nonyiso Timotheo niya: “Kaw Mariko ubigo, nikech okonya e tich.”—2 Tim. 4:11.

To nade wan? Wanyiso ni waluwo ranyisi mar Wuonwa me polo ma nigi kido mar kecho ji, ma hore, kendo ma jahera kuom bedo joma nyalo loko paro moro ma ne waseng’ado chon nikech chal moro. Kuom ranyisi, wanyalo loko paro ma wan-go kuom jomoko. Pogruok ma nitie e kindwa gi Jehova kod Yesu, en ni wan dhano morem. Ka gin e ma ne giloko paro, donge wanyalo nono chal mar jomoko kendo loko paro ma wan-go kuomgi?

Loko pachwa en gima nyalo bedo maber ka waparo chenro ma waketo mar tiyo ne Nyasaye. Jomoko mosebedo ka puonjore Muma kendo osebedo ka dhi e chokruoge nyalo bedo ma luor ka giparo wach batiso. Kata nyalo bedo ni owadwa moro oluor bedo painia kata bed ni onge gima mone bedo painia. Kendo nitie owete moko ma ok dwar bedo gi migepe moko e kanyakla. (1 Tim. 3:1) Dibed ni in achiel kuomgi? Jehova rwaki gi mor mondo ineye ber mar timo kamano. Omiyo, donge nyalo bedo maber ka iloko pachi kendo neno ber ma bedo ng’at ma chiwore ne Nyasaye kod jomoko yudo?

Ella wacho kama e wi tich motiyo e achiel kuom ofise Joneno mag Jehova e piny Afrika: “Ka nakwongo biro Bethel, ok nang’eyo kabe abiro bedo kuno aming’a. Ne agombo tiyo ne Jehova gi chunya te, to mak mana ni nahero joodwa ndi. Ndalo mokwongo okwongo, najagombo neno joodwa malich miwuoro! Kata kamano, nyawadwa ma ne wadakgo nojiwa ahinya, omiyo ne ok awuok. Bang’ tieko higni apar e Bethel, nawinjo ka pod agombo mana dhi nyime timo tich ma nasebedo katimo e Bethel e lo owetewa gi nyiminewa.”

Be inyalo paro gima notimore ne Kain ka nyiego nomake gi owadgi mobedo gi mirima mager kode? Nyasaye nokone ni obiro yie kode kolokore motimo gima ber. Nyasaye nosieme mondo olo richo ma ne nitie e ‘dho ode.’ Kain nonego olok pache. Kata kamano, ne ok oluwo gima Nyasaye nonyise. Gima lit en ni Kain nonego owadgi mi obedo janek mokwongo e piny!—Chak. 4:2-8.

Ne ane ranyisi mar Ruoth Uzzia. Ka nochako locho, notimo gik makare e wang’ Jehova kendo nosiko komanyo Nyasaye. Gima rach en ni Uzzia nobedo jang’ayi mi oketho nying maber ma noseloso. Nodonjo e i hekalu mondo owang’ ubani kata obedo ni ne ok en jadolo. Kane jodolo okwere mondo owe tim ng’ayino, be noloko pache? Ooyo. “Mirima nomako” Uzzia kendo ne ok owinjo siem ma ne gimiye. Mano nomiyo Jehova ogoye gi tuwo mar dhoho.—2 Weche 26:3-5, 16-20.

Chutho chutho, nitie kinde monego walokie pachwa. Ne ane gima notimore machiegnini ma nyiso ni mano en gima dwarore. Ne obatis Joachim 1955, to nogole oko e kanyakla 1978. Higni mokalo 20 bang’e, noloko chunye moduoke mondo obed achiel kuom Joneno mag Jehova. Nyocha jaduong’-kanyakla moro openje gimomiyo nobudho ahinya ka pok okwayo mondo oduoge e kanyakla. Joachim nodwoke kama: “Iya nowang’ kendo ne an gi ng’ayi. Litna ndi ni naweyo kinde malach okalo. Kinde ma ne an oko mar kanyakla, nang’eyo ni Joneno mag Jehova kende e ma puonjo adiera.” Ne nyaka olok pache kendo olok chunye.

Nyalo chopo kamoro ma nyalo dwarore ni walok pachwa kod yorewa. Weuru waikre timo kamano mondo eka wabed joma long’o e nyim Jehova.—Zab. 34:8.