Waduto wajoparo kaka ngimawa biro bedo kinde mabiro. Wapenjore kaka ngimawa kod ngima jogo mwahero biro bedo. Wajopenjore penjo kaka magi: ‘Be nyithinda biro dak e piny maber moloyo ma wantiereni? Be dibed ni nitie masira moro ma biro ketho pinyni? Be nitie lokruok moro amora manyalo timo sani mondo ngimana obed maber e kinde mabiro?’ Nochwewa gi gombo mar ng’eyo weche ma kamago; kaka dhano, wadwaro bedo gadier ni ngimawa biro dhi maber. Ka inyalo ng’eyo gadier kaka ngimani biro bedo kinde mabiro, donge inyalo kawo okenge madwarore kendo inyalo iko pachi bende?

Kuom adier, ngimani biro chalo nade kinde mabiro? Be nitie ng’at manyalo ng’eyo? Kata obedo ni josomo molony osetemo nono gik mabiro timore e kinde mabiro, thothne gik ma gisekoro bare, to matin kende e ma timore. Kata kamano, iwachonwa ni Nyasaye nyalo koro gadier gik ma biro timore kinde mabiro. Owacho niya: ‘Anyiso giko mar gimoro mana e kinde ma ochakoree. Nyaka nene asebedo ka ahulo gik ma pok otimore.’ (Isaiah 46:10, The Bible in Luo, 1976) Be weche ma Nyasaye koro timore gadier?

Ang’o momiyo onego ing’e kabe weche duto ma ne Nyasaye okoro chon ne ochopo kare? Kapo ni nitie ng’at ma kolando ni koth biro chwe kata ok bi chwe to timore kamano, kendo osebedo kowacho adier kuom kinde malach, donge inyalo gene? Kowacho ni koth biro chwe kiny kata ooyo, donge ibiro geno gima owacho? E yo ma kamano, ka ifwenyo ni weche duto ma Nyasaye osekoro timore,  donge diher ng’eyo gik mokoro ni biro timore e kinde mabiro.

IKETHO DALA MORO MADUONG’:

Kuom ranyisi, donge nyalo bedo wach miwuoro kapo ni ng’ato okoro gadier ni dala moro maduong’ mosebedo gi huma kuom higni mathoth chiegni podho, kendo otimore kamano? Nyasaye ne okoro gima kamano kokalo kuom janabine moro—nowacho ni Nineve ne dhi dong’ gunda. (Zefania 2:13-15) Kata kamano, ang’o ma joma nono weche histori osendiko kuom wach Nineve? E higa mar 632 kapok onyuol Yesu, Jo-Babulon gi Jo-Mede ne oketho dala mar Nineve higni 15 bang’ kane Nyasaye osekoro wachno. E wi mano, Nyasaye nosewacho motelo ni dala mar Nineve ne dhi bedo “motwo kaka kar thim.” Be weche ma ne Nyasaye okorogo ne otimore? Ee, ne gitimore. Kata obedo ni dalano kaachiel gi alworane ne nyalo bedo gi bor mar kilomita 22.7 kod lach mar kilomita 22.7, Jo-Babulon gi Jo-Mede ne ok oweyo gimoro amora e dalano kochung’ mondo gibi gitigo bang’e. Kar mano, ne giketho dalano chuth modong’ gunda. Be nitie janon weche siasa ma ne nyalo koro gadier weche ma chopo e wang’e kamano?

WANG’O CHOKE JI:

Be nitie ng’ato ang’ata ma ne nyalo sieko owuon kendo koro higni 300 ma biro, nying ng’at ma ne dhi wang’o choke dhano e altar moro, kendo okor anyuola ma ng’atno ne dhi wuokie, mochak okor nying taon ma ne altarno dhi yudoree? Kapo ni ng’ato ne nyalo koro gima lich kamano ma timre, donge mano ne nyalo miyo humb ng’atno obed malach ahinya. Janabi mar Nyasaye ne okoro ni, ‘Enonyuol wuowi e dhood Daudi ma nochak nyinge ni Josia . . . kendo enowang’ choke ji’ e kar misango moro e dala mar Bethel. (1 Ruodhi 13:1, 2, The Bible in Luo, 1976) Chiegni higni 300 bang’e, ruoth moro miluongo ni Josia, ma nyinge ok yudre ahinya e Muma, ne owuok e anyuola mar Daudi. Wechego ne ochopo e wang’e. Josia ‘nokawo choke e liete, mowang’ogi e kar misango’ ma ne nitie Bethel. (2 Ruoth 23:14-16) Be ng’ato nyalo koro weche ma kamago ma timre gadier maok otaye gi Nyasaye?

PODHO MAR LOCH MORO:

Donge nyalo bedo wach miwuoro ka ng’ato okoro gadier nying ruoth ma ne dhi loyo sirkal moro ma ne locho e wi piny ngima kendo nyiso yo makende ma ruodhno ne dhi tiyogo e loyo  sirkandno? Donge dibed gima lich ndi kapo ni okoro nying ruodhno sie higni mang’eny kapok onyuole? Nyasaye ne okoro ni ng’at miluongo ni Kuro ne dhi monjo kendo loyo piny moro. Ng’at miluongo ni Kuroni ne dhi gonyo Jo-Yahudi wuok e twech kendo ne odhi konyogi loso hekalu margi ma ne oyudo okethore. E wi mano, Nyasaye nokoro ni Kuro ne dhi duono aoche mondo omonj dalano kendo ne owacho ni chieng’ ma Kuro ne monjie dalano, ne odhi yudo ka rangeye odong’ thuolo kendo mano ne dhi miyo oloch e yo mayot. (Isaiah 44:27–45:2) Be weche duto ma ne Nyasaye okorogo ne ochopo e wang’e? Joma nono histori wacho ni Kuro ne olocho adier. Jolweny mag Kuro ne otiyo gi lony mang’ula kuom baro achiel kuom aore madongo mag Babulon. E wi mano jolwenj Kurogo ne oyudo ka dho rangeye ni thuolo ma gidonjo mayot. Bang’e, Kuro ne ogonyo Jo-Yahudi kendo ne omiyogi thuolo mar dhi gero hekalugi Jerusalem. Mano ne en wach malich nikech Kuro ne ok lam Nyasach Jo-Yahudi. (Ezra 1:1-3) Donge Nyasaye kende ema nyalo koro gadier weche ma kamago?

Wasewuoyo kuom ranyisi adek manyiso kaka gik ma ne Nyasaye okoro chon ne otimore gadier. Magi gin mana ranyisi matin. Jatend Jo-Yahudi moro miluongo ni Joshua nowacho ne oganda maduong’ ma ne winje niya: “Ung’eyo e chunyu duto kendo e parou duto ni, gimoro ne ok orem kuom gik mabeyo duto ma ne Jehova Nyasachu owacho kuomu; duto osetimorenu, onge kata achiel kuomgi morem.” (Joshua 23:1, 2, 14) Oganda Joshua ne ok nyal kwer ni gik ma Nyasaye singo kata weche mokoro chopo gadier. Kata kamano, ere kaka Nyasaye nyalo timo mano? Yore mag Nyasaye kod mag dhano opogore malach. Ma en wach maduong’ monego wang’e, nimar Nyasaye osekoro weche moko madongo ma dhi timore machiegnini mabiro mulo ngimawa.

Kinde mathoth weche ma dhano koro otenore kuom nonro mag josayans, nonro e wi lokruoge matimore e piny, kata mana kuom miriambo mag jo din. Thothne bang’ ka dhano osekoro weche, girito arita mondo gine kabe gik ma gikorogo biro timore.—Ngeche 27:1.

Mopogore gi dhano, Nyasaye ong’eyo gik moko duto. Ong’eyo chuth kit dhano kod gombo manie chunye; omiyo ka odwaro, onyalo ng’eyo e yo maber chuth gima ng’ato biro timo kinde mabiro kata gima oganda moro biro timo. Kata kamano, Nyasaye nyalo timo moloyo mano. Onyalo kata mana chiko weche kendo kelo lokruok mondo gima odwaro otimre. Owacho niya: “Wachna nobedi mowuok e dhoga: ok enoduog ira nono, to notim gi mahero, kendo nonwang’ hawi kuom tich ma naore mondo otim.” (Isaiah 55:11) E yo machielo, wanyalo wacho ni moko kuom weche ma Nyasaye okoro chalo mana lendo mag gik mabiro timore gadier. Okawo okenge mondo one ni gik moko duto mokoro timore maok obare kata achiel.

Be nitie ng’at manyalo wacho gadier kaka ngimani kod ngima osiepeni biro bedo kinde mabiro? Kapo ni ing’eyo motelo ni ahiti moro mager biro, donge inyalo kawo okang’ mondo ires ngimani? Inyalo kawo okang’ machalo kamano kodok korka weche ma Muma koro. Nyasaye oselando ni lokruoge madongo chiegni timore e piny ngima. (Ne wich ma wacho ni “ Gik ma Nyasaye Osewacho ni Notimre Kinde Mabiro.”) Gima Muma koro ni biro timore e kinde mabiro opogore ahinya gi gik ma jotim nonro mag gik mabiro timore wacho.

Wanyalo paro wachni e yo ma kama: Nitie ng’at mong’eyo weche duto ma timore e pinyni a e tiendgi nyaka gikogi. Osendik wechego piny, kendo inyalo somogi mondo ing’e gik mabiro timore e giko. Nyasaye wacho niya: “E ndalo machon nakoro weche ma pok otimore; kawacho, Wachna mawacho ok nyal lokore, gik madwaro timo anatim.” (Isaiah 46:10) In kaachiel gi joodu unyalo bedo gi ngima maber nyowuoyo e kinde mabiro. Penj Joneno mag Jehova mondo onyisi gima Muma wacho e wi gik ma biro timore e kinde mabiro. Joneno onge gi nyalo makende mar fwenyo gik ma dhi timore, bende ok giwuondre ni roho moko wuoyoga kodgi ka nyisogi gik ma dhi timore. Gin jopuonjre mag Muma manyalo nyisi gik mabeyo ma Nyasaye chano timoni e kinde mabiro.