Kal idhi e weche manie iye

Kal idhi kama ochanie weche mantie

Be Ing’eyo?

Be Ing’eyo?

Herode ne oyudo pek mage ka ne oyaro hekalu ma ne nitiere Jerusalem?

Solomon e ma nogero hekalu mokwongo e wi thur moro ma ne ni Jerusalem. Hekaluno ne nigi ohinga e yor ugwe kod yor yimbo ma ne mako lowo, kendo miyo obed kama opie. Herode ne dwaro gero hekalu ma ne ber moloyo ma Solomon nogero, kuom mano nochako gi yaro hekalu ma noyudo nitiereno.

Jogedo ma Herode notiyogo, noyaro yor masawa mar hekalu mondo giger ohinga moko kanyo. To kochomo yor milambo, ne giyare bor ma dirom fut 105. Ne nyaka giti gi kite mondo giyare kaka ne gidwarono, bende ne gigero ohinga motegno. Nitie kuonde ma bor ohingano ka dhi malo ne chopo fut 165.

Herode notemo matek mondo kik ochwany chuny Jo-Yahudi, kata chocho chenro mag lamo kod chiwo misango e hekalu. Jasomo moro ma Ja-Yahudi miluongo ni Josephus nowacho ni Herode notiego Jo-Yahudi ma jodolo e tije kaka payo kite kod mag fundi bao mondo kik joma ok owinjore odonj kuonde maler e hekalu.

Herode notho kapok tijno orumo. Ka nochopo higa mar 30 ka Yesu nie piny, noyudo tij gedono osekawo higni 46. (Johana 2:20) Nyakwar Herode ma ne iluongo ni Agrippa mar Ariyo e ma notieko tijno e kinde Jokristo mokwongo.

Ang’o momiyo joma ne odak e chula mar Malta noparo ni jaote Paulo ne en janek?

Picha manyiso nyasach bura makare (man koracham) ka goyo nyasach bura ma ok kare

Nyalo bedo ni moko kuom joma nodak e chula mar Malta ne luwo kit lamo mar din mar Jo-Grik. We wanon ane gima Muma wacho e bug Tich Joote ka ne meli ma Paulo gini ne nitieree okethore. Ka ne jaoteno keto yien e mach ma noyudo gioyo kachiel gi jowetene, thuol moro ma nigi sum nomoko e lwete. Ka jochulano noneno mano ne giwacho kama: “Adier, ng’atni en janek, kendo bura makare ok oyiene mondo odhi nyime bedo mangima kata obedo ni osetony oa e nam.”—Tich Joote 28:4.

E dho Grik wach molok ni “bura makare” en “di’ke.” Wachno bende inyalo tigo e weche mamoko. Kata kamano, e sigendni mag Jo-Grik wachore ni Dike ne en nying nyasaye ma dhako ma ne ochung’ ne bura makare. Ji ne paro ni nyasayeno ne nono timbe duto mag dhano kae to onyiso nyasaye moro miluongo ni Zeus mondo okum joma otimo richo. Kuom mano, buk moro wacho ni nyalo bedo ni jo Malta ne paro ni: “Kata obedo ni Paulo ne otony e nam, koro nyasaye ma Dike nosejuke . . . kokalo kuom thuol.” Jogo ne oloko pachgi bang’ neno ni thuondno ne ok ohinyo Paulo.