•   Iwinjoga nade sama iwinjo ka jomoko yenyo?

  •  Ok adewga kata nikech aseng’iyogo.

  •  Abuokga matin, kata kamano, ok anega ka orach.

  •  En tim marach ahinya ma ok anyal ng’iyogo.

•   Iyenyoga marom nade?

  •  Ok ayenyga

  •  Dichiel ka dichiel

  •  Kinde mang’eny

•   Iparo ni yanyo ng’ato en gima rach?

  •  Ooyo

  •  Ee

 Be iparo ni yanyo ng’ato en gima rach? Samoro inyalo wacho ni ‘ok apar ni orach ahinya. Nitie gik maricho ma chando ji e pinyni. E wi mano, ji duto yenyoga!’ Be mano en adier?

 Ng’e ni nitie ji mang’eny ma temo mondo kik giti gi weche maricho. Kendo nitie gik ma ging’eyo ma jomoko ok ong’eyo. Kuom ranyisi:

•  Yanyo ng’ato ok en aena wacho weche maricho. Weche miwacho nyiso kaka chunyi chalo. Wacho weche maricho nyiso ni ok idew kaka jomoko winjo. Be mano e kaka ichalo?

   Muma wacho niya: “Gima wuok e dhok a e chuny.”​—Mathayo 15:18.

•  Wacho weche maricho nyalo miyo ji oneni kaka ng’at marach. Buk miluongo ni Cuss Control wacho kama: “Weche ma wawacho nyalo nyiso ni osiepewa biro bedo joma chalo nade, luor ma wabiro yudo kuom wedewa kod jotich wetewa, wan osiepe machalo nade, gik ma wanyalo timo ne jomoko, ka be wabiro yudo tich kata inyalo medwa cheo, kod kaka joma ok ong’eyowa nenowa.” Bugno medo wacho ni: “Penjri ane ka be winjruok ma in-go gi ji nyalo bedo maber ka ok iwach weche maricho.”

   Muma wacho niya: “Goluru kuomu. . . .ayany.”​—Jo-Efeso 4:31.

•  Wacho weche maricho ok bi miyo ibed ng’at maber kaka iparo. Dr. Alex Packer nondiko niya e buge miluongo ni How Rude!: “Ok mit winjo joma ohero wacho weche maricho.” Omedo wacho ni ng’at ma wacho weche maricho “ok bi moro ji kata wacho wenye mag rieko, kata nyiso ni okecho ji.” Tiyo gi weche maricho kinde duto ok bi miyo ibed mariek, kar mano, wechego biro mana nyiso kaka pachi chalo.”

   Muma wacho niya: “Kik uwe wach moro amora motop oa e dhou.”​—Jo-Efeso 4:29.

•  Bed gi chenro mar gik ma diher timo. Donge inyalo temo mondo iwe wacho weche maricho kuom dwe achiel? Inyalo temo luwo dongruok mari kitiyo gi chat kata kalenda. Kata kamano, mondo itim dongruok e wachni, nitie okenge moko momedore ma dwarore ni ikaw. Kuom ranyisi:

•  Weri gi yore mag manyo mor ma nyalo pong’o pachi gi weche mochido. Muma wacho niya: “Osiepe maricho ketho timbe mabeyo.” (1 Jo-Korintho 15:33) “Osiepe” ok oriwo dhano, yore mag manyo mor kaka movie ma ing’iyo, tuke mag vidio mitugo, kod thumbe ma iwinjo. Kenneth, ma jahigni 17, wacho kama: “Yot ahinya winjo kata wero wende man gi weche mochido ma ok ifwenyo wechego mana nikech omit winjo kata wero.”

•  Tim gik moko e yo manyiso ni pachi otegno. Jomoko wachoga weche mochido ka giparo ni timo kamano miyo ginenore kaka jomadongo. Adiera en ni timo kamano nyiso ni pachgi pok otegno. Muma wacho ni jo mosetegno, gin jo “mosetieg nyalogi mar ng’eyo tiend weche kokalo kuom tiyo gi nyalono, mondo gipog gik makare kod gik ma ok kare. (Jo-Hibrania 5:14) Ok giwach weche maricho kata sama giparo ni timo kamano nyalo “moro” jomamoko.

 Kuom adier, mana kaka yiro mochido lilo muya ma wayueyo, e kaka weche mochido bende lilo pachi. Piny opong’ gi weche mochido! Buk miluongo ni Cuss Control wacho kama: “Kik iwach weche mochido. Kar mano, tem matek iti gi weche mabeyo sama iwuoyo gi jomamoko. Timo kamano biro miyo iwinj maber kendo jomoko bende biro winjo maber.”