1, 2. Nĩatĩa Jehova endaga nja ikara?

 JEHOVA MŨRUNGU nĩwe waagwatithanĩrie mũranũ jwa mbere. Bibiria ĩtwĩraga oombĩre muntũ mũka wa mbere na “aramwikia kiri muntu uu.” Adamu aagwĩrĩrue mono mwanka arauga: “Uju ni kiruitu kia maruitu jakwa, na nyama ya nyama ya mwiri jwakwa.” (Kiambiriria 2:22, 23) Bũũ bũrĩtwĩra Jehova endaga barĩa bagũrene beethĩrwa na kũgwĩrua.

² Kĩeba nĩ atĩ, antũ babaingĩ gũtĩrĩo beethĩrwa na ũtũũro bwa nja bwĩna gĩkeno. Ĩndĩ Bibiria ĩrĩ na mooritani jarĩa jagateethia bonthe ndeene ya ũtũũro bwa nja kũũmbana, na kũgwĩrĩrua gũkaranĩria amwe.—Luka 11:28.

3, 4. (a) Mũkũrũ abuĩrĩte kũthithĩria mwekũrũ waawe atĩa? (b) Nĩkĩ nĩ ũntũ bwa gĩtũmi mũkũrũ na mwekũrũ kũrekanĩra?

³ Bibiria yugaga mũkũrũ ũmwega abuĩrĩte kũthithĩria mwekũrũ waawe na njĩra ya wendo na gĩtĩĩo. Itũ bu thooma Aefeso 5:25-29. Mũkũrũ rĩonthe akathithĩria mwekũrũ waawe na njĩra ya wendo. Kinya akamũkaria, amũmenyeere, na atĩmũthithĩria bũthũũku.

⁴ Ĩndĩ mũkũrũ abuĩrĩte kũthithia atĩa rĩrĩa mwekũrũ aatia? Akũrũ barĩĩrwa: ‘Endageni aka benu, tigageni kubaatha na inya.’ (Akolosai 3:19) Akũrũ, riikaneni atĩ kinya bwĩ nĩ bwatagia. Na kethĩra nũkwenda Mũrungu  akũrekera, no mwanka ũrekere mwekũrũ waaku. (Mathayo 6:12, 14, 15) Rĩrĩa mũkũrũ na mwekũrũ barĩ na wendi bwa kũrekanĩra, gũkabateethia beethĩrwa na kũgwĩrua.

5. Nĩkĩ mũkũrũ abuĩrĩte gũtĩĩa mwekũrũ waawe?

⁵ Jehova erĩgagĩĩra mũkũrũ atĩĩa mwekũrũ waawe. Mũkũrũ abuĩrĩte kũthũgaanĩria bwega moobatu jonthe ja mwekũrũ waawe. Ũntũ bũũ nĩ bwa kũjũkua na ũrito. Mũkũrũ akethĩrwa atĩkũthithĩria mwekũrũ waawe bwega, Jehova no arege kũthikĩĩra maromba jaawe. (1 Petero 3:7) Kĩrĩa gĩtũmaga Jehova oona antũ barĩ ba bata nĩ kũmwenda. Atĩendagĩĩra arũme nkũrũki ya aka.

6. Mũkũrũ na mwekũrũ kwaa “mwiri jumwe,” nĩ kuuga atĩa?

⁶ Jesũ oonanĩrie mũkũrũ na mwekũrũ ‘baticooka kwaa bairi indi ni mwiri jumwe.’ (Mathayo 19:6) Nĩbetĩkanĩtie na gũtĩrĩo ũmwe oomba kwaga wĩtĩkĩkua kĩrĩ ũũngĩ. (Njuno 5:15-21; Ahibirania 13:4) Mũkũrũ na mwekũrũ babuĩrĩte kũmakĩra batĩgũcienda mobatu ja ũrĩa ũngĩ ja kũmenyana kĩmwĩrĩ. (1 Akorintho 7:3-5) Mũkũrũ abuĩrĩte kũriikana atĩ ‘gutoonora muntu uthwire mwiri jwawe wengwa, indi nkuruki uria ajugitaga ni kujurera na kujumenyeera.’ Kwou abuĩrĩte kwenda na kũmenyeera mwekũrũ waawe. Mwekũrũ endaga mũkũrũ waawe amwonie wendo na ũtugi, nkũrũki ya jangĩ jonthe.—Aefeso 5:29.

7. Nĩkĩ tontũ nja ĩbataraga kĩongo?

⁷ O nja nĩendaga kĩongo, muntũ ũrĩa ũgatongeeria nja kenda baritanĩria ngũgĩ amwe bwega. Bibiria yugaga kĩrĩ 1 Akorintho 11:3: ‘Kristo niwe kiongo kia muntu murume kinya uriku, na muntu murume niwe  kiongo kia muka, Murungu nawe niwe kiongo gia Kristo.’

8. Nĩatĩa mwekũrũ oomba kwonia mũkũrũ waawe gĩtĩĩo gĩkĩnene?

⁸ Gũtĩ muntũ-mũrũme ũtĩatagia. Ĩndĩ rĩrĩa mwekũrũ agwata mbaru matua ja mũkũrũ na agwatanĩra nawe kuuma nkorone, nja yonthe nĩgunĩkaga. (1 Petero 3:1-6) Bibiria yugaga: ‘Mwekũrũ nĩ atĩĩage mũkũrũ waawe.’ (Aefeso 5:33, Kimeru Bible, 2010) A mũkũrũ akethĩrwa atĩ na wĩtĩkio bũmwe na mwekũrũ? Mwekũrũ no akũbatara kũmwaa gĩtĩĩo gĩkĩnene. Bibiria yugaga: “Bwi aka, athikagireni arume benu, nikenda kethira kuri bamwe batiathikagira ruteto ruru rwega, boombe kugarurwa ni mikarie ya aka bao, bakionaga miitire yenu uria irungamite amwe na gukira kwenu.” (1 Petero 3:1, 2) Ngerekano ĩnjega ya mwekũrũ no ĩteethie mũkũrũ waawe kũmenya na gũtĩĩa wĩtĩkio bwa mwekũrũ.

9. Nĩatĩa mwekũrũ abateere kũthithia rĩrĩa atĩgwĩtĩkanĩĩria na mũkũrũ waawe kĩrĩ ũntũ? (b) Iuku rĩa Tito 2:4, 5 rĩĩna kĩrĩra kĩrĩkũ kĩrĩ ekũrũ?

⁹ Mwekũrũ akethĩrwa atĩgwĩtĩkanĩĩria na mũkũrũ  waawe kĩrĩ ũntũ, nĩatĩa abuĩri kũthithia? Abuĩri kuuga jarĩa akwenda na njĩra ya gĩtĩĩo. Ngerekano, Sara neerĩre Abrahamu ũntũ Abrahamu ateendete, ĩndĩ Jehova aamwĩrĩre: “Ni kaba umwigue.” (Kiambiriria 21:9-12) Tĩ bũbũũthũ ĩtua rĩa mũthia rĩa mũkũrũ Mũkristũ rĩregana na kĩrĩa Bibiria yugaga, kwou mwekũrũ waawe nabuĩri kũmũgwata mbaru. (Mathithio 5:29; Aefeso 5:24) Mwekũrũ ũmwega akamenyeera nja yaawe. (Thooma Tito 2:4, 5.) Mũkũrũ waawe na aana bakamwenda na bakamũtĩĩa kinya nkũrũki boona ũrĩa aritaga ngũgĩ na wĩru nĩũntũ bwao.—Njuno 31:10, 28.

10. Nĩatĩa Bibiria yugaga bwegiĩ kwathũkana na gũtigana buru kĩwaatho?

¹⁰ Rĩmwe barĩa bagũrene nĩbathithagia na mpwĩ ĩtua rĩa kwathũkana kana gũtigana buru kĩwaatho. Ĩndĩ Bibiria yugaga “muka akorotigana na murumewe,” na “muntu murume akoroathukana na mukowe.” (1 Akorintho 7:10, 11) Kũrĩ na mantũ jamwe jamanene mono jomba gũtũma mũkũrũ na mwekũrũ baathũkana, ĩndĩ rĩũ nĩ ĩtua rĩĩrito. A gũtigana buru kĩwaatho? Bibiria yonanagia gĩtũmi gĩonka gĩa gũtigana buru kĩwaatho nĩ mũkũrũ kana mwekũrũ akeeja kũmenyana kĩmwĩrĩ na muntũ ũngĩ.—Mathayo 19:9.

11. Nĩmbi aana bakũbatara nkũrũki ya mantũ jonthe?

¹¹ Aciari, tumĩreni ĩgiita rĩringĩ na aana beenu ũrĩa kũũmbĩka. Aana beenu nĩbakũbũbatara na nkũrũki ya jonthe, nĩbakwenda bũbaritana mantũ ja Jehova.—Kuriikanithia Maathana 6:4-9.

12. Nĩmbi aciari babuĩri kũthithia kenda bakaria aana baao?

¹² Nthĩgũrũ ya Shaitani neka ĩgwĩta ĩkĩthũũkaga  nkũrũki, na antũ bamwe no bende kũthithĩria aana beetũ mantũ jamathũũku kinya kũbagwata kĩainya. Aciari babaingĩ nĩ bonaga bũrĩ bũbũũmo kwarĩĩria ũntũ bũu. Ĩndĩ aciari nĩbabuĩri gũkaania aana baao bwegiĩ antũ ta bau na kũbaritana gũciebania nabo. Aciari, no mwaka bũkarie aana beenu. a—1 Petero 5:8.

13. Nĩatĩa aciari babuĩri kũritana aana baao?

¹³ Aciari barĩ na ngũgĩ ya kũritana aana baao kwĩthĩrwa na mũkariĩ jũmwega. Nĩatĩa ũũmba kũritana  aana baaku? Aana babataraga kwoneerua, ĩndĩ tĩ na njĩra ĩtĩna kĩao kana ĩkũrũkithĩtie kĩthimi. (Jeremia 30:11) Kwou ũkorokanũkia aana baaku ũrĩna mũthũũro. Ũtĩkwenda biugo biaku bikara ta “mamuntirwa ja ruciu” ũbaigithua bũthũũku. (Njuno 12:18) Ritana aana baaku kũmenya gĩtũmi babuĩri kwathĩka.—Aefeso 6:4; Ahibirania 12:9-11; tega Nteto Irĩa irĩ Mũthia, 30.

14, 15. Nĩkĩ aana babuĩrĩte kwathĩkĩra aciari baao?

¹⁴ Jesũ naathĩkagĩra Ĩthe rĩonthe kinya rĩrĩa bũtaarĩ ũntũ bũbũũthũ. (Luka 22:42; Johana 8:28, 29) Jehova erĩgagĩĩra kinya aana baathĩkĩre aciari baao.—Aefeso 6:1-3.

¹⁵ Aana, kinya kethĩra no bwigue kũũmi kwathĩkĩra aciari, riikaneni rĩrĩa bũkwathĩka nĩbũgwĩragia Jehova na aciari beenu. b—Njuno 1:8; 6:20; 23:22-25.

16. (a) Nĩatĩa Shaitani ageragia gũtũma antũ babeethĩ bathithia mantũ jamaaĩ? (b) Nĩkĩ nĩ ũntũ bwa gĩtũmi kũthuura acoore barĩa bendete Jehova?

¹⁶ Nkoma no atumĩre acoore na antũ bangĩ babeethĩ gũkũgeria kenda ũthithia mantũ jatĩbui. Naijĩ gwatĩkwa ta kũu no kwĩthĩrwe kũrĩ ũntũ bũbũũmũ mono kwirigĩĩria. Ngerekano, Dina mwarĩ wa Jakubu, aarĩ na acoore bateendete Jehova. Bũũ nĩbwamũreteere we na nja yaao thĩĩna inyiingĩ. (Kiambiriria 34:1, 2) Kethĩra acoore baaku batĩendete Jehova, no bagerie gũtũma ũthithia ũntũ Jehova athwĩre, bũrĩa bũũmba kũreta ũrũrũ mono kĩrĩ ũũgwe, nja yeenu na kĩrĩ Mũrungu.  (Njuno 17:21, 25) Nĩkĩo bũrĩ ũntũ bwa gĩtũmi mono ũcwee acoore barĩa bendete Jehova.—1 Akorintho 15:33.

17. O muntũ arĩ na gĩcuncĩ kĩrĩkũ ndeene ya nja?

¹⁷ Rĩrĩa antũ ba nja bathingata mataaro ja Mũrungu, nĩbaciebanagia na mathĩĩna na mĩthangĩko. Kwou kethĩra ũũgwe ũrĩ mũkũrũ, enda mwekũrũ waaku na ũmũthithĩrie na njĩra ya wendo. Kethĩra ũrĩ mwekũrũ, tĩĩa na winyiyie kĩrĩ mũkũrũ waaku na wigerekanie na mwekũrũ ũrĩa ũtaarĩrĩtue kĩrĩ Njuno 31:10-31. Kethĩra ũrĩ mũciari, ritana aana baaku kwenda Mũrungu. (Njuno 22:6) Kethĩra ũrĩ baaba, tongeeria nja yaaku “bwega.” (1 Timotheo 3:4, 5; 5:8) Naabwĩ aana, athĩkĩreni aciari beenu. (Akolosai 3:20) Riikana o muntũ ndeene ya nja oomba kwaatia, kwou inyiyie na ũrombe ũrekeri. Nĩ mma, Bibiria ĩrĩ na kĩrĩra kuuma kĩrĩ Jehova kĩa gũtongeeria o muntũ ndeene ya nja.