1, 2. (a) Kifer deplizanpli ena divizion dan lemond? (b) Ki bann kestion nou pou reponn dan sa lartik-la?

 ENN ser dan lesid l’Europe dir sa konsernan so pase: “Depi bien tipti, mo finn trouv zis linzistis. Alor mo ti rezet sistem politik ki ti ena dan mo pei, ek mo ti soutenir seki boukou ti apel bann lide fanatik. Pandan plizir lane mo ti sorti avek enn teroris.” Enn frer dan lesid l’Afrique explike kifer avan li ti violan: “Mo ti panse ki mo tribi ti pli siperyer ki tou lezot tribi, ek mo ti rant dan enn parti politik. Ti aprann nou pou touy nou bann lennmi ar bann lans. Nou ti mem touy bann ki ti dan nou prop tribi me ki ti soutenir bann lezot parti politik.” Enn ser ki viv dan l’Europe santral rekonet: “Mo ti ena bann prezize, ek mo ti ena laenn pou ninport kisannla ki ti ena enn lot nasionalite ouswa ki pa ti dan mem relizion ki mwa.”

² Azordi, deplizanpli bann dimounn ena mem latitid ki sa trwa-la ti ena avan. Boukou mouvman politik servi violans pou gagn zot lindepandans. Souvan bann dimounn lager konsernan politik. Ek dan boukou pei, bann dimounn maltret bann etranze deplizanpli. Parey kouma  Labib ti predir, bann dimounn “pa pou dakor ant zotmem” pandan sa bann dernie zour-la. (2 Timote 3:1, 3, NW.) Kouma bann Kretien kapav gard zot linite alor ki dan lemond ena deplizanpli divizion? Nou kapav aprann boukou ar lexanp Zezi. Bann dimounn dan so lepok osi ti divize akoz politik. Dan sa lartik-la, nou pou gagn repons sa trwa kestion-la: Kifer Zezi ti refiz inplik li dan ninport ki mouvman politik? Kouma Zezi ti montre ki fode pa ki pep Bondie pran parti dan bann size politik? Ek kouma Zezi ti ansegn nou ki fode zame nou servi violans?

3, 4. (a) Dan lepok Zezi, ki boukou Zwif ti anvi? (b) Kouma sa bann santiman-la ti inflians bann disip Zezi?

³ Boukou Zwif ar ki Zezi ti prese, ti vremem anvi libere ar bann Romin. Bann Zwif Zelot, enn mouvman politik ki ti bann fanatik, ti fer tou seki zot ti kapav pou fer sa bann santiman-la vinn pli for. Boukou parmi bann Zelot ti swiv enn misie ki sorti Galile ki ti apel Zida ek ki ti viv dan lepok Zezi. Zida ti enn fos mesi, ki ti met bann dimounn dan erer. Enn istorien Zwif ki ti apel Josèphe ti dir ki Zida ti ankouraz bann Zwif pou rebel kont Rom ek bann ki ti aksepte pey bann Romin tax, li ti apel zot “bann kapon.” Finalman bann Romin ti touy Zida. (Zistwar Bann Apot 5:37) Sertin sa bann Zelot-la ti mem vinn violan pou reisi zot bann lobzektif.

⁴ Laplipar bann Zwif ti pe atann Lemesi vini avek inpasians. Zot ti panse ki Lemesi ti pou liber zot ar bann Romin ek ti pou fer Izrael revinn enn gran nasion. (Lik 2:38; 3:15) Boukou ti krwar ki Lemesi ti pou etabli enn rwayom lor later dan Izrael. Kan sa ti pou arive, tou bann Zwif ki ti viv dan diferan plas dan lemond ti pou retourn Izrael. Mem Zan Batis enn fwa ti demann Zezi: “Eski tomem Sa-Enn ki sipoze vini la, oubien nou bizin atann enn lot?” (Matie 11:2, 3) Kitfwa Zan ti pe demann limem si enn lot kikenn ti pou vinn liber bann Zwif. Plitar, de disip ti zwenn Zezi apre so rezireksion lor semin ki al Emaus. Zot ti dir ki zot ti ena lespwar ki se Zezi ki ti pou liber Izrael. (Lir Lik 24:21.) Enn tigit letan apre sa, bann zapot ti demann Zezi: “Segner, eski asterlamem ki to pou remet Rwayom Izrael dibout?”​—Zistwar Bann Apot 1:6.

5. (a) Kifer bann dimounn dan Galile ti anvi ki Zezi vinn zot lerwa? (b) Kouma Zezi ti koriz zot fason panse?

⁵ Bann Zwif ti pe atann ki Lemesi ti pou rezoud zot bann problem. Se akoz sa ki kitfwa bann dimounn dan Galile ti anvi ki Zezi vinn zot lerwa. Sirman zot ti panse ki li pou meyer dirizan ki ena. Li ti enn bon orater, li ti kapav geri bann malad, ek mem donn manze bann ki ti gagn fin. Apre ki Zezi ti nouri apepre 5,000 zom, bann dimounn ti etone. Zezi ti konpran seki zot ti pe rod fer. Labib dir: “Zezi kone ki zot pou vinn trap li, pou fors li vinn lerwa; lerla li kit sa landrwa la, li re-al tousel dan montagn.” (Zan 6:10-15) So landemin li paret  ki bann dimounn ti’nn kalme. Lerla Zezi ti explik zot ki li pa’nn vini pou donn zot seki zot bizin lor plan materyel me pou ansegn zot lor Rwayom Bondie. Li ti dir zot: “Napa travay pou manze ki kapav gate, travay pou manze ki pa fini zame e ki donn lavi eternel.”​—Zan 6:25-27.

6. Kouma Zezi ti montre dan enn fason kler ki li pa ti anvi gagn okenn pouvwar politik lor later? (Get zimaz dan koumansman lartik.)

⁶ Enn tigit avan so lamor, Zezi ti realize ki sertin so bann disip ti krwar ki li ti pou koumans regne kouma lerwa dan Zerizalem. Zezi ti servi lexanp pies an-or pou fer zot konpran ki sa pa ti pou arive. Lexanp-la ti koz lor “enn zom ki sorti dan enn gran fami,” setadir Zezi, ki ti pou bizin ale pandan enn long peryod letan. (Lik 19:11-13, 15) Zezi ti osi dir gouverner Romin Pons Pilat dan enn fason kler ki li pa ti pran parti dan bann zafer politik. Pilat ti demann Zezi: “Eski to lerwa Zwif, twa?” (Zan 18:33) Kitfwa Pilat ti per tansion Zezi ti pou fer dimounn revolte kont bann Romin. Me Zezi ti reponn: “Mo Rwayom pa lor later.” (Zan 18:36) Zezi ti refiz inplik li dan bann zafer politik parski so Rwayom ti pou dan lesiel. Li ti dir ki li finn vinn lor later pou “rann temwagnaz laverite.”​—Lir Zan 18:37.

7. Kifer li difisil pou nou pa soutenir okenn mouvman politik mem dan nou leker?

⁷ Zezi ti konpran ki responsabilite li ti ena. Kan nou konpran bien ki responsabilite nou ena, nou pa pou soutenir okenn mouvman politik ek nou pa pou fer sa mem dan nou leker. Sa li pa touletan fasil. Enn sirveyan sirkonskripsion dir ki bann dimounn dan so landrwa pe vinn deplizanpli fanatik. Zot bien fier zot ras ek zot panse ki zot lavi ti pou pli korek si zot prop ras ti diriz  lor zot. Li azoute: “Erezman ki bann frer finn gard zot linite Kretien parski zot finn res konsantre lor travay predikasion konsernan bon nouvel Rwayom Bondie. Zot kont lor Bondie pou rezoud bann linzistis ek lezot problem ki nou bizin fer fas.”

8. Ki linzistis boukou Zwif ti kone dan lepok Zezi?

⁸ Kan bann dimounn trouv linzistis otour zot, souvan sa fer zot plis inplike dan bann zafer politik. Dan lepok Zezi, tax ti enn kitsoz ki ti fer boukou dimounn pran parti dan bann zafer politik. An realite, Zida ki sorti Galile ti rebel kont bann Romin parski bann Romin ti anrezistre nom bann dimounn pou fer sir ki zot pey tax. Ek zot ti ena boukou tax pou peye kouma par exanp lor bann dibien, terin, ek lakaz. Anplis, ti ena koripsion parmi bann ki ti ramas tax, ek sa ti fer problem-la vinn pli grav. Parfwa bann ki ti ramas tax ti pey bann ofisie gouvernman pou gagn enn gran pozision ek zot ti servi zot pouvwar pou fer enn ta kas. Par exanp, Zashe, enn sef bann ki ti ramas tax dan Zeriko, ti vinn ris parski li ti fer bann dimounn pey boukou tax.​—Lik 19:2, 8.

9, 10. (a) Kouma bann lennmi Zezi ti pe rod fer li pran parti dan enn zafer politik? (b) Ki nou aprann ar repons ki Zezi ti done? (Get zimaz dan koumansman lartik.)

⁹ Bann lennmi Zezi ti pe rod fer li pran parti konsernan kestion lor peyman tax. Zot ti demann li si zot ti bizin pey enn denie tax ki tou bann Zwif ti bizin peye. (Lir Matie 22:16-18.) Bann Zwif pa ti kontan sa tax-la ditou parski sa ti rapel zot ki se gouvernman Romin ki ti pe kontrol zot. Bann “Erodien,” setadir bann ki ti soutenir Erod so bann lide politik, ti pe atann ki Zezi dir zot ki zot pa ti bizin pey tax, koumsa zot ti pou kapav akiz li ki li enn lennmi Lanpir Romin. Me si Zezi ti dir ki zot bizin pey tax, bann dimounn ti kapav aret swiv li. Alor, ki Zezi ti fer?

¹⁰ Zezi ti fer bien atansion pou gard so netralite. Li ti dir: “Rann lanperer seki pou lanperer e rann Bondie seki pou Bondie.” (Matie 22:21) Zezi ti kone ki ti ena koripsion parmi bann ki ti ramas tax, me li pa ti aret li lor la. Okontrer, li ti konsantre li lor vre solision ki pou regle bann problem limanite, setadir Rwayom Bondie. Zezi inn les enn lexanp pou nou. Fode pa nou pran parti dan bann zafer politik, mem si enn parti paret zis ek drwat alor ki lot-la paret inzis ek pa bon. Bann Kretien konsantre zot lor Rwayom Bondie ek lor seki Bondie konsider kouma drwat. Akoz sa, nou pa pou donn nou lopinion lor bann linzistis ouswa mem kritik sa.​—Matie 6:33.

11. Kouma nou kapav ed lezot pou trouv vre lazistis?

¹¹ Boukou Temwin Zeova finn reisi eliminn bann lopinion politik bien for ki zot ti ena avan. Par exanp, enn ser dan Grande-Bretagne ki ti swiv bann kour social studies dan liniversite avan ki li konn laverite, ti devlop bann lopinion politik bien fanatik. Li dir: “Mo ti anvi lager pou drwa bann nwar, parski  nou finn konn boukou linzistis. Mem si souvan se mwa ki ti gagn bann deba, kanmem sa mo ti santi enn desepsion. Mo pa ti rann mwa kont ki problem rasial ti trouv dan leker bann dimounn ek se sa ki ti bizin sanze. Selman, kan mo ti koumans etidie Labib, mo ti rann mwa kont ki mo ti bizin koumans avek mo prop leker.” Ek se enn ser blan ki ti ed li pou fer bann sanzman ki bizin. Li azoute: “Asterla mo pe servi kouma enn pionie permanan dan enn kongregasion langaz sign, ek mo pe aprann pres ar tou sort kalite dimounn.”

12. Zezi ti averti so bann disip kont ki kalite “levin”?

¹² Dan lepok Zezi, bann sef relizie souvan ti inplik zot dan bann zafer politik. Par exanp, liv Lavi Toulezour dan Palestine dan lepok Zezi Kris (an Angle), dir ki bann Zwif ti divize dan plizir group relizie parey kouma bann parti politik. Akoz sa, Zezi ti averti so bann disip: “Get bien, fer atansion ar levin bann Farizien ek levin Erod.” (Mark 8:15) Kan Zezi ti mansionn Erod, sirman li ti pe koz lor bann dimounn ki ti pe soutenir parti Erod. Lot group-la, setadir bann Farizien, ti anvi ki bann Zwif pa depann lor Lanpir Romin. Dapre Levanzil Matie, Zezi ti osi averti so bann disip kont bann Sadisein. Bann Sadisein ti anvi ki bann Romin kontign dirize parski sa ti permet zot gagn bann gran-gran pozision. Zezi ti averti so bann disip kont “levin,” ouswa bann lansegnman sa trwa group-la. (Matie 16:6, 12) Ek li interesan pou note ki Zezi ti donn sa lavertisman-la zis apre ki bann dimounn ti rod fer li vinn lerwa.

13, 14. (a) Kouma politik ek relizion finn amenn violans ek linzistis? (b) Kifer fode zame nou servi violans, mem kan tret nou dan enn fason inzis? (Get zimaz dan koumansman lartik.)

¹³ Kan larelizion pran parti dan bann zafer politik, souvan sa amenn violans. Zezi ti ansegn so bann disip ki zot bizin gard zot netralite dan domenn politik. Se enn rezon kifer bann sef pret ek bann Farizien ti pe rod touy Zezi. Zot ti per tansion bann dimounn ti pou ekout li ek aret swiv zot. Si sa ti arive, zot ti pou perdi zot pwisans politik ek relizie. Zot ti dir: “Si nou les li kontigne san fer nanye, boukou dimounn pou krwar dan li e bann Romin pou vini e zot pou kraz nou tanp ek zot pou detrir nou pei.” (Zan 11:48) Alor, Gran Pret Kaif ti fer enn plan pou touy Zezi.​—Zan 11:49-53; 18:14.

¹⁴ Kaif ti atann aswar pou avoy bann solda pou aret Zezi. Me Zezi ti kone ki zot ti pe fer plan pou touy li. Alor pandan so dernie repa avek so bann zapot, li ti dir zot amenn de-trwa lepe. Zis de lepe ti pou ase pou ki li ansegn zot enn leson inportan. (Lik 22:36-38) Plitar  sa lanwit-la, enn group dimounn ti vinn aret Zezi, ek Pier ti telman ankoler devan sa linzistis-la ki li ti pran enn lepe ek li ti atak enn parmi sa bann zom-la. (Zan 18:10) Me Zezi ti dir Pier: “Met to lepe dan to fouro parski seki servi lepe pou mor ar lepe.” (Matie 26:52, 53) Ki leson inportan Zezi ti ansegn so bann disip? Ki fode pa zot form parti dan lemond. Se samem ki Zezi ti mansione dan so lapriyer enn tigit avan dan sa lanwit-la. (Lir Zan 17:16, NW.) Zis Bondie ki ena drwa eliminn linzistis.

15, 16. (a) Kouma Parol Bondie finn ed bann Kretien pou rezet bann konfli? (b) Ki diferans Zeova trouve kan Li get lemond azordi?

¹⁵ Enn ser, dan lesid l’Europe, ki nou ti mansione avan, ti tir mem leson. Li dir: “Mo finn trouve ki violans pa amenn lazistis. Mo finn rann mwa kont ki bann ki servi violans souvan trouv lamor. Ek lezot vinn amer. Mo ti telman kontan pou aprann dan Labib ki zis Bondie ki kapav amenn vre lazistis lor later. Sa fer 25 an ki mo pe pres sa mesaz-la.” Sa frer ki dan lesid l’Afrique la ti ranplas so lans avek “lepe lespri,” setadir Parol Bondie. (Efezien 6:17, NW.) Asterla li pres enn mesaz lape ar tou sort kalite dimounn, ninport ki tribi zot sorti. Ek apre ki sa ser dan l’Europe santral la ti vinn enn Temwin, li ti marye avek enn frer ki dan enn kiltir ki li ti bien deteste avan. Toule-trwa ti fer sa bann sanzman-la parski zot ti anvi imit Zezi Kris.

¹⁶ Li bien inportan ki nou fer sa bann sanzman-la! Labib dir ki bann dimounn kouma enn lamer azite ki pa kalm ek ki zame anpe. (Izai 17:12; 57:20, 21; Revelasion 13:1) Bann size politik provok bann dimounn, kree divizion, ek amenn violans. Me ena lape ek linite parmi nou. Kan Zeova trouv divizion ki ena dan lemond, sirman Li bien kontan kan Li trouv linite parmi so pep.​—Lir Sofoni 3:17. a

17. (a) Dan ki trwa fason nou kapav favoriz linite? (b) Ki nou pou examine dan prosin lartik?

¹⁷ Dan sa lartik-la, nou finn aprann trwa fason pou favoriz linite: (1) Nou ena konfians ki Rwayom Bondie pou repar tou linzistis, (2) zame nou pa pran par dan bann zafer politik, ek (3) nou rezet violans. Me enn lot kitsoz ki kapav met nou linite an danze se bann prezize. Dan prosin lartik, nou pou aprann kouma nou kapav sirmont bann prezize parey kouma bann premie Kretien ti fer.