Teratany na olona monina ao amin’ny tanàna na fanjakana iray ka lasa mizaka ny zom-pirenen’ny teratany. Nomen’ny manam-pahefana zo sy tombontsoa sasany tsy ananan’ny hafa izy, ka manana andraikitra mifandray amin’izany. Ao amin’ny Soratra Grika Kristianina ihany no misy hoe “olom-pirenena”, ao amin’ny Baiboly. Iray tarika amin’ny hoe pôlis (“tanàna”) ny teny grika hoe pôlites (olom-pirenena), pôliteia (zo ho olom-pirenena; fanjakana), pôliteoma (olom-pirenena, fiainan’ny olom-pirenena), synpôlites (mpiray firenena), ary pôliteoômai (mitondra tena toy ny olom-pirenena).

Tsy misy hoe “olom-pirenena” ao amin’ny Soratra Hebreo, nefa ahitana ny hevitra fonosin’ny hoe olom-pirenena  na tsia ny teny hoe “teratany” sy “vahiny.” (Le 24:22) Nekena ho anisan’ny fiangonan’Israely ny vahiny teo ambany Lalàn’i Mosesy, ka nanjary nanana tombontsoa maro toy ny an’ny teratany israelita, na dia tsy nahazo nanao zavatra sasany aza. Azo lazaina hoe lasa nizaka ny zom-pirenena israelita ny lehilahy vahiny, rehefa nanaiky hoforana. Afaka ny ho lasa mpanompon’i Jehovah àry izy, ary nahazo nihinana tamin’ny Paska izay fety fanao isan-taona.​—Ek 12:43-49; No 9:14; jereo HAFA FIRENENA; VAHINY, MPIVAHINY.

Zom-pirenena romanina. Nekena sy nohajaina nanerana ny fanjakan’i Roma ny zo niavaka nananan’ny olom-pirenena romanina sy ny zony hahazo fiarovana. Voararan’ny lalàna, ohatra, ny nampijalijaly na nikaravasy olom-pirenena romanina mba hanerena azy hibaboka, satria ny andevo, hono, no mendrika an’izany. Nirotahan’ny Jiosy i Paoly tao Jerosalema, ka novonjen’ny miaramila romanina. Tsy tonga izy dia nilaza hoe Romanina ny tenany. Rehefa hokapohina anefa izy, dia hoy izy tamin’ilay manamboninahitra nijoro teo: “Azonareo atao angaha ny mikapoka Romanina mbola tsy voaheloka?” “Dia nankany amin’ilay mpitari-tafika ilay manamboninahitra rehefa nandre izany, ka nilaza hoe: ‘Inona no kasainao hatao izao fa, hay, Romanina io lehilahy io?’” “Niala teo aminy ireo lehilahy saika hampijalijaly azy mandritra ny famotopotorana”, raha vao nahalala ny marina momba azy. “Ary natahotra ilay mpitari-tafika rehefa tena nahafantatra fa Romanina izy nefa nasainy nofatorana.”​—As 21:27-39; 22:25-29; jereo koa As 16:37-40.

Nahazo nampakatra raharaha tany amin’ny mpanjaka tany Roma ny olom-pirenena romanina, raha tsy nekeny ny didim-pitsarana navoakan’ny governoram-paritra. Zon’ny Romanina voaheloka ho faty koa ny nangataka ho any Roma mba hotsarain’ny mpanjaka. Hoy àry i Paoly tamin’i Festosy: “Mijoro eto anoloan’ny fitsaran’i Kaisara aho, ary eto no tokony hitsarana ahy. ... Tsy misy afaka manolotra ahy [amin’ny Jiosy] mba hampifaliana azy ireo fotsiny. Ampakariko any amin’i Kaisara ny raharaha!” (As 25:10-12) Tsy azo notsoahana intsony ny fangatahan’ny olona iray nampakatra ny raharaha tany Roma. Hoy àry i Agripa Mpanjaka (II) tamin’i Festosy, rehefa avy nihaino an’i Paoly: “Raha tsy nampakatra ny raharaha any amin’i Kaisara izy, dia ho efa nafahana.”​—As 26:32.

Misy fomba maromaro azo natao mba hahazoana ny zom-pirenena romanina. Nomen’ny mpanjaka an’ilay zo ny tanàna na faritra iray, na olona iray, indraindray, ho fankasitrahana ny soa nataony. Azo novidina fotsiny koa ilay zo, toy ny nataon’i Klaodio Lysia mpitari-tafika izay nilaza tamin’i Paoly hoe: “Vola be no naloako vao nahazo ny zo ho olom-pirenena romanina aho.” Novalian’i Paoly anefa izy hoe: “Izaho kosa vao teraka dia efa nanana izany zo izany.”​—As 22:28.

Olom-pirenen’ny lanitra. Niresaka momba izany i Paoly tao amin’ireo taratasiny. Tsy nanana an’i Kristy sy Andriamanitra, tsy nanana fanantenana, ary tafasaraka tamin’ny Israely ka vahiny raha ny amin’ireo fifanekena, hoy izy, ny hafa firenena tsy voafora. “Tafaray amin’i Kristy Jesosy” anefa izy ireo “ankehitriny”, rehefa lasa Israelita ara-panahy. “Koa tsy vahiny na mpivahiny intsony àry ianareo”, hoy izy, “fa mpiray firenena amin’ny olona masina.” (Ef 2:12, 13, 19) Romanina i Paoly nefa nohitsakitsahina ny zony, folo taona talohan’izay, tamin’izy tany Filipy, tanàna nomena ny zom-pirenena romanina. Nisy heviny lalina tamin’ny Kristianina tany àry ny teniny hoe: “Fa isika kosa dia olom-pirenen’ny lanitra.” (Fi 3:20) Nampirisihiny koa izy ireo mba “hitondra tena mendrika ny vaovao tsara.” Midika ara-bakiteny hoe “mitondra tena toy ny olom-pirenena” ny teny grika nadika eo hoe ‘mitondra tena’ (pôliteoômai).​—Fi 1:27.