1-3. (a) I vyani vino tukasambilila pa Mapinda 13:20? (b) U mulandu ci uno tulinzile ukucenjelela lino tukusoolola ivyuza?

UZYE mwalolapo vino umwana akalolekesya avyazi yakwe? Na lino sile atatala watandika ukuvwanga, akasunga umu mutwe ivintu vyonsi vino akulola nu kuvwa. Lino akuya akukula, akatandika ukukolanya avyazi yakwe nanti sile asikwezya ukucita vino yakucita. Fwandi tutange tuzunguke ukuti na aikolo kwene yangatandika ukwelenganya nanti ukucita ivintu vino antu yano yakazanwa sana nayo yakacita.

² Pa Mapinda 13:20, tukasambililapo ukuti: “Akapita nu wa mano nawe kwene alakwata amano.” Ndi yalanda ukuti “akapita na” ala yakulanda sile ukuti ukuzanwa sana nayo. Ci cisikupiliula sile ukuti ukuya pamwi nu muntu wiyo. Uwasambilila pali Baibo umwi watiile umu kupita na umwi mwaya nu kutemwa sana umuntu wiyo nu kuyuvwa ukupalama sana kuli aliwe. Ilingi vino tukacita i vintu vino tukalola uku yantu yano tukazanwa sana nayo, sana sana ndi cakuti umuntu wiyo acuza witu sana.

³ Ya cuza itu yangalenga tuye ni miyele isuma nanti iipe. Pa Mapinda 13:20 patwalilila ukulanda ati: ‘Lelo  ndi wapita na awelewele, ala nawe kwene ulaya umuwelewele.’ Mu lulimi lwa Ciyebulai, ‘ukupita na’ umwi kungapiliula nu ‘kutandana icuza’ nu muntu wiyo, alikuti, ukuya cuza wakwe. (Mapinda 22:24; Yakapingula 14:20) Ya cuza atemwa Leza, yalaatukomelezya ukutwalilila ukuya acisinka kuli aliwe. Pakuti tumanye vino tungacita pa kusoolola ivyuza vitu ningo, lekini tulande pa yantu yano Yeova akasoolola ukuya ya cuza yakwe.

4. U mulandu ci uno tungalandila ukuti ukuya cuza wakwe Leza kukalanga ukuti twacindikwa? U mulandu ci uno Yeova wamiile Abulaamu ati “cuza wane”?

⁴ Yeova Kaumba wa vintu vyonsi, watupeela isyuko lya kuya ya cuza yakwe. Ala watucindika wakwe cimwi. Yeova akasoolola ningo ivyuza. Akasoolola yayo amutemwa nupya aaya ni cisinka kuli aliwe. Elenganyini pali Abulaamu. Waiteinye kucita icili consi cino Leza wali nu kumunena ukucita. Imiku ni miku, Abulaamu walangizye ukuti wali ni cisinka nupya wali ni cuvwila. Waitemilwe nu kupeela umwanakwe Isaki wa mpolelwa. Abulaamu wataile ukuti “Leza ali na maka akuleka kuti afwe yaye nu umi.” (Ayebulai 11:17-19; Utandiko 22:1, 2, 9-13) Abulaamu wali ni cisinka alino ni cuvwila, nupya Yeova wamwamile ukuti “cuza wane.”—Ezaya 41:8; Yakobo 2:21-23.

5. Uzye Yeova akauvwa uli pali yayo yonsi aya acumi kuli aliwe?

⁵ Yeova akalola ya cuza yakwe ukuti yacindama sana. Ya cuza yakwe yakalondesya sana kuya acumi kuli aliwe kuluta icili consi. (Welengini 2 Samueli 22:26.) Yaya acisinka nupya acuvwila kuli aliwe pano yamutemwa. Baibo ikalanda ukuti ya cuza yakwe Leza  “aololoke,” nupya aakamuvwila. (Mapinda 3:32) Yeova akaama ya cuza yakwe yonsi kuti iikale mwi “taalu” lyakwe. Akalonda yamupepa nu kulapepa kuli aliwe pa insita ili yonsi.—Masamu 15:1-5.

6. Tungacita uli pakulanga ukuti twatemwa Yesu?

⁶ Yesu watiile: “Wino wensi uwantemwa, wene akayela mazwi yane. Wene alatemwikwa na Tata.” (Yoane 14:23) Fwandi pakuti tuye ya cuza yakwe Yeova, tulinzile nu kutemwa Yesu nu kucita vino watusambilizye ukucita. Tukauvwila amasunde yano watupeezile pa kusimikila ilandwe lisuma nu kupanga alondezi yakwe. (Mateo 28:19, 20; Yoane 14:15, 21) Pa mulandu wakuti twatemwa Yesu, tukalondela “mu ntampulo zyakwe.” (1 Petulo 2:21) Yeova akazanga ndi walola tukwezya na maka ukukolanya Umwana wakwe muli vyonsi vino tukulanda nu kucita.

7. U mulandu ci uno tulinzile ukusininkizizya ukuti ya cuza itu aacuza yakwe Leza?

⁷ Ya cuza yakwe Yeova aacisinka, acuvwila nupya yatemwa Umwana wakwe. Uzye tukasoolola ya cuza wakwe yano Yeova wakwata? Ndi cakuti ya cuza inu yakakolanya Yesu nupya yakaombesya umu mulimo wa kusambilizya yauze pa Wene Wakwe Leza, yangamwazwa ukuya antu amiyele isuma nu kuya acisinka kuli Yeova.

8. I vyani vino mwatemwa pali ucuza wakwe Luti na Naomi?

⁸ Tukawelenga muli Baibo pa antu aingi aali ivyuza, pali yayo paya na ucuza uwali pali Luti na nyinavyala Naomi. Anaci yaa yafumile uku mpanga izipusane pusane nupya inkulilo zyao zyapusiine, nupya Naomi  wali u wikolo sana pali Luti. Nomba yaali acuza sana, pano yonsi yatemilwe Yeova. Lino Naomi walondanga ukuswilila uku Izlaeli ukufuma uku Moabu, Luti wene “wakonkotile kuli nyinavyala.” Wanenyile Naomi ukuti: “Antu yako yalaya antu yane na Leza wako alaya a Leza wane.” (Luti 1:14, 16) Luti waali sana ni cikuuku kuli Naomi. Lino yafisile umu Izlaeli, Luti waombesyanga pakuti aazwilizye umuze. Naomi watemilwe sana Luti nupya wamupanzileko amano asuma. Luti uvwilile na cii calenzile yonsi yapolelelwe.—Luti 3:6.

9. I vyani vino mwatemwapo pali ucuza uwali pali Davidi na Yonatani?

⁹ Davidi na Yonatani nayo yali acuza yasuma yano tungakolanya, yonsi yoili yali acumi kuli Yeova. Yonatani walusile Davidi myaka 30 nupya u wali nu kukonkapo ukuya kateeka wa ina Izlaeli. (1 Samueli 17:33; 31:2; 2 Samueli 5:4) Nomba, lino wamanyile ukuti Yeova watasoolola Davidi ukuya umwene, atamuvwilile uzuwa nanti kulonda ukuti yacimvyanye. Lelo, Yonatani wacisile vili vyonsi vino angacita pakuti sile atungilile Davidi. Lino Davidi wali mu uzanzo, Yonatani ‘wamukomelizye ni visininkizyo vya kucingililwa na Leza.’ Nupya wisile nu umi wakwe mu uzanzo pakuti sile acingilile Davidi. (1 Samueli 23:16, 17) Na Davidi kwene wali acuza wa cumi. Walavile Yonatani ukuti alasakamala ulupwa lwakwe, nupya wasungilile ulayo wakwe nanti i cakuti Yonatani wafwile.—1 Samueli 18:1; 20:15-17, 30-34; 2 Samueli 9:1-7.

10. I vyani vino mwasambilila kuli ucuza uwali pa yalumendo Ayebulai yatatu?

¹⁰ Alumendo yacance yatatu Syadilaki, Mesyaki, na  Abedinego yali ivyuza nupya yayafumizye ku mwao ala yacili ance sana. Nanti i cakuti yali ukutali na ya lupwa yao, yazwananga kutwalilila ukuya acumi kuli Yeova. Pacisila utailo wao weziwe lino Umwene Nebukadineza wisileko isunde lya kupepa iciluwi cakwe goldi. Syadilaki, Mesyaki, na Abedinego yakanyile ukupepa iciluwi nu kunena umwene yati: “Tutamatumikila tuleza twako nanti ukupepa iciluwi cako cakwe zaabu cino wika kuku.” Lino utailo wao weziwe, ya cuza yaa yatwalilile ukuya acisinka kuli Leza.—Danieli 1:1-17; 3:12, 16-28.

11. I cani calenga tumanye ukuti Paulo na Timoti yali sana ivyuza?

¹¹ Lino umutumwa Paulo wazanyile umulumendo Timoti, waweni ukuti Timoti watemilwe Yeova nupya wasakamalanga sana icilongano. Fwandi Paulo wasambilizye Timoti ivyakwazwa aina na ya nkazi amu ncende izipusane pusane. (Milimo 16:1-8; 17:10-14) Timoti waombesyanga i cakuti Paulo wasusile alanda ati: “Twaombanga pamwi wa mwana ni isi pa mulandu wi landwe lisuma.” Paulo wamanyile ukuti Timoti wali nu ‘kusakamala’ aina na ya nkazi. Lino Paulo na Timoti yaombelanga Yeova capamwi iizile iyaya sana ivyuza.—Filipi 2:20-22; 1 Kolinto 4:17.

12, 13. (a) U mulandu ci uno tulinzile ukucenjela na lino tukusoolola ya cuza itu umu cilongano? (b) U mulandu ci uno Paulo walandiile amazwi aaya pali 1 Kolinto 15:33?

¹² Mu cilongano, tungasambilila ivingi uku ina na ya nkazi nu kwazwana ukuya acisinka. (Welengini Loma 1:11, 12.) Nomba nu mu cilongano  kwene, tulinzile ukucenjela yano tukusoolola ukuya ya cuza itu. Twakwata aina na ya nkazi aingi aya ni miyele isuma antambi ni nkulilo izipusane pusane. Yamwi apya umu cilongano, yauze yene yatandike mpiti ukuombela Yeova. Wakwe viivi kwene vino icizao cikalengela ukuca, avino caya na kuli ucuza wa muntu na Yeova pakapita insita iitali pakuti ukomeleko. Fwandi tulinzile ukuteekelana imyenzo alino nu kutemwana nupya lyonsi tulinzile ukusoolola ningo ya cuza.—Loma 14:1; 15:1; Ayebulai 5:12–6:3.

 ¹³ Insita zimwi kungaya intazi itale sana umu cilongano, nupya vya musango uwo ndi vyacitika tulinzile ukucenjela. Limwi cingaya ati umwina nanti nkazi akucita ivintu vimwi vino Baibo yalanda ukuti iviipe. Nanti yamwi yangatandika ukuilizyanya icakuti nu mu cilongano umutende usila. Vintu vii vitalinzile ukutuzungusya, pano nu mu vilongano vya Ina Klistu kwene insita zimwi mwayanga intazi. Umutumwa Paulo wacelwile Aina Klistu pa nsita iya ukuti: “Mutaisomba mweisikulu. Ya cuza aipe yakaonona miyele isuma.” (1 Kolinto 15:12, 33) Paulo nupya wacelwile Timoti ukuti alinzile ukucenjela lino akusoolola akuti yaye ya cuza yakwe. Nafwe kwene avino tulinzile ukucita ndakai.—Welengini 2 Timoti 2:20-22.

14. Uzye imisoolwele yakwe ya cuza itu ingonona uli ucuza witu na Yeova?

¹⁴ Tulinzile ukucingilila ucuza witu na Yeova. Aali cintu cicindame cino twakwata. Fwandi tutalinzile ukwandana ivyuza na aliwensi angalenga utailo witu ukutonta nu konona ucuza witu na Yeova. Wakwe vino tutanga tutuwizye pamba umu wengwa nu kwelenganya ukuti amaonka amanzi, ali vino tutanga tutandane icuza na antu aaya ni miyele iipe nu kwelenganya ukuti tumaya ni miyele isuma. Tulinzile ukucenjela lino tukusoolola ya cuza.—1 Kolinto 5:6; 2 Tesalonika 3:6, 7, 14.

15. I vyani vino tulinzile ukucita pa kusoolola ya cuza asuma umu cilongano?

¹⁵ Mu cilongano, mungazana antu aingi atemwa Yeova. Yangaya ya cuza inu sana. (Masamu 133:1) Mutalinzile ukusoolola sile ya cuza yano mulingine nayo musinku nanti yano mwakula nayo. Mwaiusya  ukuti Yonatani wali uwikolo sana pali Davidi na Luti nawe wali umwance sana pali Naomi. Tukalonda ukulondela vino Baibo ikatunena ukuti: “Yulini myenzo inu.” (2 Kolinto 6:13; welengini 1 Petulo 2:17.) Nupya ndi cakuti mukukolanya sana Yeova, aingi yalamutemwa nu kulondesya ukuya ya cuza inu.

16, 17. Ndi cakuti umwi umu cilongano watusosya, i vyani vino tutalinzile ukucita?

¹⁶ Umu lupwa ululi lonsi, mwaya antu apusane pusane, akaelenganya ivipusane, ni micitile ya vintu ipusane. Vikwene avino caya nu mu cilongano. Nupya vikwene ivikalenga twaipakizya nu umi, nupya tungasambilila ivintu kuli cila muntu. Nomba insita zimwi pa mulandu na vino twaya apusane pusane cikalenga twapusana na ina itu na ya nkazi nu kuyasokela. Insita zimwi yamwi yangatusosya nanti tungatandika ukuvwa uyi pa mulandu na vimwi vyativicitika. (Mapinda 12:18) Uzye tulinzile ukuleka intazi zizyo ukututoovola nanti zileke tute nu kulongana?

¹⁷ Awe. Nanti cakuti umwi watatuluvyanya, tutalinzile ukuta ukulongana. Asi Yeova atatusosya foo. Watupeela umi na vyonsi vino tukalondekwa. Fwandi tufwile ukumutemwa nu kuya acisinka kuli aliwe. (Umbwilo 4:11) Icilongano u wila uno Yeova watupeela uungatwazwa ukutwalilila ukuya nu utailo ukome. (Ayebulai 13:17) Tutange tukane uwila uno watupeela pa mulandu sile uwakuti umwi watatusosya.—Welengini Masamu 119:165.

18. (a) I cani cingatwazwa ukulauvwana sana na ina itu na ya nkazi? (b) U mulandu ci uno tulinzile ukwelela yauze?

 ¹⁸ Twatemwa aina na ya nkazi nupya tukalonda ukuti twauvwana lyonsi. Yeova asienekela umuntu aliwensi ukuya umumalilike, nafwe kwene tusienekela vivyo. (Mapinda 17:9; 1 Petulo 4:8) Swensi kwene tukaluvyanya, nomba ukutemwa kulatwazwa ukuti ‘twaelelana.’ (Kolose 3:13) Ukutemwa kulatulesya ukulenga akamulandu sile akanono ukuya ici mulandu icikulu. I cacumi ukuti ndi umwi watusosya cingatala sana ukuta ukwelenganyapo. Canguka ukusoka sana nu kutwalilila ukwelenganya sile pa viipe vino muntu wiyo watacita. Nomba cii cilalenga sile ukuti tutaya ni nsansa nupya twauvwa sana uyi. Lelo ndi cakuti twelela umwi uwatatusosya, tulaya nu mutende, mulaya ukulemana umu cilongano, ni cicindamisye icakuti tulaya sana ya cuza yakwe Yeova.—Mateo 6:14, 15; Luka 17:3, 4; Loma 14:19.

19. A lilaci lino tungata ukuvwanzyanya na umwi umu cilongano?

¹⁹ Umu ndupwa muno yatemwana sana, cila muntu akacita vino alinzile ukucita pakuti yauze yaye ni nsansa. Nomba elenganyini ukuti umwi wapondoka. Yonsi umu lupwa yezya imiku ni miku ukuti yamwazwe nomba wakana ukuvwila vino yakumunena. Limwi wapingulapo nu kufuma pa ng’anda, nanti umutwe wa lupwa wamunena ukuti afumepo pa ng’anda. Vya musango uwo vingacitika nu mu cilongano. Umuntu umwi angasoolola ukutandika ukucita ivintu ivingalenga Yeova na amu cilongano ukusoka. Akana vino yauze yakumwazwa nu kucita ivintu ivikulanga  ukuti asikulonda ukutwalilila ukuya umu cilongano. Limwi angasoolola ukufuma umu cilongano umwineco, nanti limwi angazingwa. Ndi cakuti ivya musango uwo vyacitika, Baibo ikatunena ukuti tutalinzile ukuya “mu utandano” nu muntu wiyo. (Welengini 1 Kolinto 5:11-13; 2 Yoane 9-11) Cii cingatutalila sana ukucita ndi cakuti umuntu wiyo a cuza witu nanti lupwa witu. Nomba ndi cakuti ca musango uu cacitika, tulinzile ukuya sana acisinka kuli Yeova ukuluta ukuya acisinka uku yantu.—Lolini Vyeo Vya ku Mpela pa namba 8.

20, 21. (a) Uzye ukuzinga kukalanga uli ukutemwa? (b) U mulandu ci uno tulinzile ukucenjelela lino tukusoolola ya cuza?

²⁰ Ukuzinga umwi umu cilongano i cintu icisuma cino Yeova wikako. Kukalenga icilongano cicingililwe kuli yayo aatikako amano kuli vino Yeova akalonda. (1 Kolinto 5:7; Ayebulai 12:15, 16) Nupya kukatwazwa ukulanga ukutemwa ukwi zina lya muzilo lyakwe Yeova, vino akalonda kuti twacita, na kuli Yeova sile umwineco. (1 Petulo 1:15, 16) Ukuzinga nupya kukalanga ukuti umuntu wiya uwatazingwa watemwikwa. Pano ukusalapulwa kuu kungamwazwa ukwiluka ukuti vino akucita iviipe nupya kungalenga aalondesya ukusenuka. Yamwi azinzilwe yawela kuli Yeova nupya amu cilongano yayapokeliile ningo sana.—Ayebulai 12:11.

²¹ Ilingi, ya cuza itu yakwata amaka ya kutulenga ukucita vimwi. Fwandi icicindama ukuti twasoolola ningo ya cuza itu. Ndi cakuti twatemwa antu aatemwa Yeova, tulaazanwa na antu angatwazwa ukutwalilila ukuya acisinka lyonsi.