1-2. (a) I vyani vino atumwa yakwe Yesu yatatu yayanenyile ukucita nupya yacisile uli? (b) I vyani vino tumasambilila umu cipande ci?

PA CISILA ca Ucilo uwaliko umu 32 C.E., atumwa yatatu Petulo, Yakobo, na Yoani yaweni icilolwa icakuzunguka. Lino Yesu wali pa Mwamba wa Helimoni utali na asambi yakwe, icinso cakwe casenwike. “Icitandika ukuyengesa wi lanzi, ni vyakuzwala vyakwe vyatandike ukuyengesa wa luswepo.” (Mate. 17:1-4) Ku kusila kwa cilolwa atumwa yuvwile izwi lyakwe Leza likuti: “Wii u Mwanane umutemwikwe, wino nkazangilamo. Muvwini.” (Mate. 17:5) Atumwa yaya yatatu yalangilile muli vino yacitanga ukuti yatwalilile ukukutika kuli Yesu. Tukalonda ukukolanya vino yacisile.

² Umu cipande icafumako twasambilile ukuti ukukutika ukwi izwi lyakwe Yesu kukapiliula ukuta ukucita ivintu vimwi. Umu cipande cii tumasambilila pa vintu viili vino Yesu walanzile ukuti avino tulinzile ukucita.

3. Ukulingana na Mateo 7:13, 14, i vyani vino tulinzile ukucita?

³ Belengini Mateo 7:13, 14. Lolini ukuti Yesu walanzile pa milyango iili ikatungulula uku miseo iili ipusane, umwi “usaalale” na umwi “ufyenkane.” Kutaya umuseo wakwe citatu. Tulinzile ukuisolwela sweineco umuseo uno tulinzile ukupitamo. Tulinzile ukucenjela lino tukusolola umuseo wa kupitamo, pano umuseo sile onga uukatungulula uku umi wa pe.

4. Uzye mungalondolola uli umuseo “usaalale?”

 ⁴ Tulinzile ukumanya upusano uwaya pa miseo ii iili. Antu aingi yakapita umu museo “usaalale” pano wanguka ukupitamo. Icaulanda i cakuti, antu aingi yakasololapo ukutwalilila ukupita umu museo uu nupya yakacita ivintu vino antu akapitamo yakacita. Yatamanya ukuti aakatungulula mu museo uu usaalale a Satana Ciwa, nu kuti umuseo uu ukatungulula ukumfwa.—1 Kol. 6:9, 10; 1 Yoa. 5:19.

5. I vyani vino yamwi yacita pakuti yazane umuseo “ufyenkane” nu kutandika ukulapitamo?

⁵ Ukupusanako nu museo “usaalale,” Yesu walanzile ukuti umuseo “ufyenkane” wene anono aakauzana. U mulandu ci? Mungazunguka ukuti umu cikomo icalondelelapo, Yesu wacelwile alondezi yakwe ukuti yalinzile ukucenjela kuli yakasesema yaufi. (Mate. 7:15) Antu yamwi amu mipepele iingi sana yakalola ukuti yakasambilizya icumi. Pa mulandu ni mipepele iingi, antu yamwi yakavulunganyiziwa nupya yasilonda nu kulondela inzila ikatungulula ku umi. Nomba inzila iyo ingazanwa. Yesu walanzile ukuti: “Nga mukuvwila mazwi yane, ale mwemwe yasambi yane umu cumi, nupya mulamanya icumi, ni cumi cilamulenga ukuya antungwa.” (Yoa. 8:31, 32) Icizipa ukuti mutasololapo ukucita vino yonsi yakacita, nomba mwasololapo ukumanya icumi. Mwatandike ukusambilila Izwi lyakwe Leza pakuti mumanye vino akalonda, nu kulakutika kuli vino Yesu akasambilizya. Na vyuze vino mwasambilila i vyakuti Yeova akalonda twakana ivisambilizyo vya ufi vino imipepele yaufi ikasambilizya nu kuta ukuzevyako ma olide afuma uku yantu aatapepanga Leza. Nupya mwasambilile nu kuti citanguka ukusenuka muli vimwi pakuti mwazanzya Yeova. (Mate. 10:34-36) Cingatala sana pakuti musenuke. Nomba mwatwalilile ukwezya na maka pano mwatemwa Tata winu uwa kwi yulu nupya mwalondanga ukumuzanzya. Yeova akauvwa ningo sana pali vino mwacisile!—Mapi. 27:11.

6. Ukulingana na Masamu 119:9, 10, 45, 133, i vyani ivingatwazwa ukutwalilila ukulapita umu museo ufyenkane?

⁶ Nga twatandika ukupita umu museo ufyenkane, i cani icingatwazwa ukwikalilila umu museo kwene uu? Elenganyini pa cilangililo cii. Umu mpanga zimwi yakacingilila ivisimbi umumbali ya miseo iyayela umu myamba isuluke. Ivisimbi vii vikacingilila yakapisya yakwe yamotoka ukukanafuma umu museo. Kusi kapisya wakwe motoka angailizyanya ukuti ivisimbi vino iika umu mbali ya museo vikatucinga. Masunde yakwe Yeova yaya kwati ivisimbi vya kucingilila vino yakaika umumbali ya museo. Yakatwazwa ukutwalilila ukulapita umu museo ufyenkane.—Belengini Masamu 119:9, 10, 45, 133.

7. Uzye acance yalinzile ukulola uli umuseo ufyenkane?

⁷ Mwe yacance, uzye insita zimwi mukayuvwa ukuti masunde yakwe Yeova yakalenga mutakwata untungwa wa kucitako vimwi? Vikwene avino Satana akalonda mwaelenganya. Akalonda mwaika mano kuli vino yayo akapita umu museo usaalale yakacita, pa mulandu wakuti cikaloleka kwati ivintu vikayazipila umu umi. Akalonda mwaelenganya ukuti musiipakizya umi wakwe vino yano mukasambilila nayo nanti  yano mukalola pa intaneti yakaipakizya. Satana akalonda mwaelenganya ukuti masunde yakwe Yeova yakamupoka untungwa wa kuipakizya umi. * Mwaiusya ukuti: Satana asilonda yayo akapita umu museo uno akatungulula yalola ivilayacitikila uku nkoleelo. Nomba Yeova akalonda mumanye vino ivintu vilazipa uku nkoleelo nga mwatwalilila ukupita umu nzila ya ku umi.—Masa. 37:29; Eza. 35:5, 6; 65:21-23.

8. I vyani vino acance yangasambilila kuli vino vyacitikiile Olaf?

⁸ Lolini vimwi vino mungasambilila uku mwina uwacane uwi zina lyakuti Olaf. * Yano wasambililanga nayo yamupatikizyanga ukucitako uzelele. Lino walondolwile ukuti ya Nte yakwe Yeova yakalondela masunde aa muli Baibo, akazyana yano wasambililanga  nayo yatandike ukumupatikizya ukucita nawe uzelele. Nomba Olaf watwalilile ukucita ivisuma. Nupya ii itaali aali intazi yonga sile ino wakweti. Olaf watile: “Ya mwalimu yaneenanga ukuti ndinzile ukuya uku yuniveziti, pano nga nacita vivyo alino antu yalancindika. Yanenyile ukuti nga ntacisile vivyo ntalingila incito isuma nupya ntalaya ni nsansa.” I vyani ivyazwilizye Olaf ukucimvya intanzi zizyo? Watile: “Nizile inja sana na ucuza usuma na amu cilongano. Izile iyaya sile kwati aalupwa yane. Nupya natandike ukuisambilizya sana Baibo. Vino natandike ukuisambilizya sana Baibo, alino nizile iniluka ukuti cii ali cumi. Naci calenzile nalondesya ukuombela Yeova.”

9. I vyani vino yayo akalonda ukutwalilila ukupita umu museo ufyenkane yalinzile ukucita?

⁹ Satana angatemwa ndi cakuti mwata ukupita munzila iya ku umi. Akalonda ukuti namwe kwene mwapita mu museo usaalale umukapita antu aingi uno ukatwala uku “ononesi.” (Mate. 7:13) Lelo tungatwalilila ukupita umu museo uu ufyenkane nga twatwalilila ukukutika kuli Yesu alino nu kulalola ukuti museo uu, u wakutucingilila. Lekini lyene tulande pali vyuze vino Yesu walanzile ukuti avino tulinzile ukucita.

10. Ukulingana na Mateo 5:23, 24, i vyani vino Yesu walanzile ukuti avino tulinzile ukucita?

¹⁰ Belengini Mateo 5:23, 24. Api lembo li Yesu walondolwile pa cintu cimwi cino Ayuda yalinzile ukucita. Elenganyini ukuti umwi ali api tempele nupya akulonda ukupeela inyama ukuya ilambo kuli simapepo. Ndi cakuti wiusya ukuti umwina wakwe watamusokela, walinzile ukusya inyama pa ulambo nu “kuswilila.” U mulandu ci? A pa mulandu wakuti kwali cintu cicindamisye cino walinzile ukucita lino atatala wapeela uwila kuli Yeova. Yesu walanzile ukwaula nu kupita umumbali ukuti: “Mutale mukuvwane nu mwina wako.”

11. I vyani vino Yakobo wacisile pa kupanga mutende na Esau?

¹¹ Tungasambilila masambililo acindame kuli vino vyacitikiile Yakobo. Lino Yakobo wafumile uku mpanga ya kumwao apa myaka 20, Yeova watumile malaika ukuyamunena ukuti aswilile. (Utan. 31:11, 13, 38) Nomba kwali intazi. Silenzi Esau walondanga ukumukoma. (Utan. 27:41) Yakobo uvwile intete nu kusakamala ukuti umwina wakwe limwi watwalilile ukumusokela. (Utan. 32:7) I vyani vino Yakobo wacisile pakuti apange mutende nu mwina wakwe? Inkoleelo, wapefile kuli Yeova pali vino vyamucitikilanga. Lyene watumile mawila kuli Esau. (Utan. 32:9-15) Lyene lino yaloline na Esau, Yakobo walangizye umucinzi ku mwina. Wafukamiile Esau imiku 7. Yakobo waicefizye nu kulanga mucinzi, nupya wapanzile umutende nu mwina wakwe.—Utan. 33:3, 4.

12. I vyani vino tungasambilila kuli vino Yakobo wacisile?

¹² Tukasambililako vimwi pali vino Yakobo wapekanyizye ukuyalolana nu mwina wakwe na vino wacile pakuti alande nawe. Yakobo walenzile Yeova ukuti amwazwe. Lyene walangilile ukuti wacisile vino wapepiilepo lino wezizye na maka ukupanga umutende nu mwina wakwe. Lino yaloline, Yakobo atatandike ukupaazyanya na Esau pali wino waluvyanyizye na wino ataluvyanyizye. Cino Yakobo walondesyanga u kupanga umutende nu mwina wakwe. Uzye tungakolanya uli vino Yakobo wacisile?

13-14. I vyani vino tulinzile ukucita nga twasosya umwina nanti nkazi?

¹³ Nga tukulonda ukulapita umu museo ukutungulula uku umi, tulinzile ukutwalilila ukupanga umutende na ina itu. (Loma 12:18) I vyani vino tulinzile ukucita nga twiluka ukuti itusosya umwina nanti nkazi? Wakwe vino Yakobo wacisile tulinzile ukupepa kuli Yeova. Tungamulenga ukuti atwazwe ukupanga umutende nu mwina nanti nkazi.

¹⁴ Nupya tulinzile nu kwelenganya pali vino tukacita. Tungayuzya mauzyo wakwe: ‘Uzye nkaitemelwa ukuzumila ukuti induvyanya, ukulenga uwelelo nu kupanga umutende? Uzye Yeova na Yesu yanguvwa uli nga naitemelwa ukupanga umutende nu mwina nanti nkazi?’ Amasuko itu yangatukomelezya ukulakutika kuli Yesu nu kuitemelwa ukupanga umutende na ina itu na ya nkazi. Nga twacita vivyo tungalanga ukuti tukukolanya vino Yakobo wacisile.

15. Uzye ukulondela icisinte icaya pali Efeso 4:2, 3 kungatwazwa uli ukupanga umutende nu mwina nanti nkazi?

¹⁵ Elenganyini pali vino vyali nu kucitika ndi cakuti Yakobo na Esau iyatandika ukupaazyanya pali wino waluvyanyizye na ataluvyanyizye. Ivyacitike nga vitazifile. Nga twaya umu kupanga umutende nu mwina nanti nkazi tulinzile ukuicefya. (Belengini Efeso 4:2, 3.) Pali Mapinda 18:19 pakati: “Uwazwilizye anyonko, nga nayo yalakucingilila wa musumba wi linga. Lelo ndi cakuti mwalemanila nayo, ale lyene yatalakuzengela umu mwao.” Ndi cakuti twaitemelwa ukupanga umutende cingalenga umwina nanti nkazi ukupanga umutende naswe.

16. I vyani na vyuze vino tulinzile ukwelenganyapo, nupya u mulandu ci?

¹⁶ Nupya tulinzile nu kwelenganyapo sana pali vino tumaiza tukalande ni nzila ino tumaiza tukalandilemo. Ndi cakuti twaipekanya ukulanda nu muntu wino twasosyanya nawe, uyo witu ukulonda umuntu wiyo atatwalilila ukuya umusoke. Limwi angalanda ivintu ivingalenga tuvwe sana uyi. Tungasoka nanti ukuipokolola, nomba uzye ukucita vivyo kungalenga tupange umutende? Awe foo. Mwaiusya ukuti ukupanga umutende nu mwina nanti nkazi kwacindama sana ukucila ukulonda ukumanya  uwaluvyanyizye na ataluvyanyizye.—1 Kol. 6:7.

17. I vyani vino mungasambilia kuli vino vyacitikile ya Gilbert?

¹⁷ Umwina wi zina lyakuti Gilbert waombisye pakuti apanga umutende. Walanzile ukuti: “Pa nsita imwi tutuvwananga nu mwanane umukazyana. Pa myaka iili, nezyanga ukulanzyanya nawe pakuti tutwalilile ukuvwana ningo.” I vyani na vyuze vino ya Gilbert yacisile? Yatiile: “Lino ntatala nalanzyanya nawe naipekanyizizyanga limwi ku vili vyonsi vino angalanda ivingalenga insoke. Nalondekwanga ukumwelela. Nasambilile ukuti ntalondekwangwa ukulanga ukuti ntaluvyanyizye nupya cino nalondesyanga sana u kupanga umutende.” I vyani ivyacitike? Ya Gilbert yatiile: “Ndakai naya nu mutende pa mulandu wakuti tukauvwana na yonsi amu lupwa lwane.”

18-19. Ndi cakuti twasosyanya na umwi, i vyani vino tufwile ukulalondesya ukucita, nupya u mulandu ci?

¹⁸ I vyani lyene vino mulinzile ukulalondesya ukucita nga mwamanya ukuti imusosya umwina nanti nkazi? Mwalondela vino Yesu walanzile ukuti mulinzile ukupanga umutende. Mwanena Yeova intazi zino mukweti nu kumulenga umupasi wakwe uwamuzilo ukuti wamwazwa ukupanga umutende na antu yauze. Nga mwacita vivyo mulaya ni nsansa nupya mulalanga ukuti mukakutika kuli Yesu.—Mate. 5:9.

¹⁹ Tukataizya pali vino Yeova akatutungulula ukuomvya Yesu Klistu “umutwe wa cilongano.” (Efes. 5:23) Lekini twalondesya ukukutika kuli aliwe wakwe vino umutumwa Petulo, Yakobo, na Yoani yacisie. (Mate. 17:5) Itusambilila vino tungacita vivyo lino tukupanga umutende nu mwina nanti nkazi wino twasosyanya nawe. Nga tukucita vii nu kutwalilila ukupita umu museo ufyenkane ukatungulula uku umi, tulapokelela ivintu ivingi ivisuma ndakai nupya tulaya sana ni nsansa.