1. U mulandu ci uno insita ino tulimo iiyelile?

TUKWIKALA mu nsita iiyele sana. Wakwe vino Baibo yasoowile, Yeova akulonganika ‘iumba likulu cuze ukufuma mu nko zyonsi, mu mitundu ya antu nu mu ndimi zyonsi.’ Yonsi alonganikwa u ‘mutundu umwi uwa maka’ uwa yantu ukucila pali 8 milyoni a nsansa nupya ‘yakumutumikila [Leza] musanya nu usiku.’ (Umbw. 7:9, 15; Eza. 60:22) Nupya kutatala kwaya antu aingi wakwe vii atemwa Leza na antu yauze.

2. U kutemwa kwa musango ci kuno antu aatatemwa Leza yakwata? (Lolini cikope cakutandikilako.)

² Nomba, Amalembelo ya muzilo yasoowile ukuti mu manda itu, mulaya ukutemwa ukupusaneko; antu aatatemwa Leza yalaitemwa. Umutumwa Paulo walemvile ukuti: “Mu manda akusyalikizya . . . , antu yalaitemwa, atemwisya impiya, . . . yalatemwa vyakuizanzya kuluta kutemwa Leza.” (2 Tim. 3:1-4) Antu aakwata kutemwa kwa musango uu yatatemwa Leza. Ukaitemwe usilenga umuntu ukuya ni nsansa zino akaenekela ukukwata. Lelo, ukalenga  sile mu nsi muvulisye ukaitemwe alino nu kulenga vintu kutalila sana antu yauze.

3. I vyani vino tumasambilila mu cipande cii, nupya u mulandu ci?

³ Paulo wamanyile ukuti ukaitemwe wali nu kuvula sana nupya wali nu kuletela Aina Klistu intazi. Fwandi, wayacelwile ‘ukufuma’ kuli yayo yonsi alanganga ukutemwa kwa musango uwo ukwiipe. (2 Tim. 3:5) Nalyo kwene, tutanga tutalukilile sile ku yantu ya musango uu. Nomba uzye tungacita uli pakuti tufume ku miyele ya antu amuno nsi nu kuombesya pakuti twazanzya Yeova Leza uwaya nu kutemwa? Lekini tupusanye ukutemwa kwakwe Leza ku kutemwa ukwalondololwa pali 2 Timoti 3:2-4. Nga twacita vivyo cimatwazwa ukumanya ukutemwa kuno tulinzile ukukwata, ukutemwa ukukaleta sana insansa.

4. U mulandu ci uno citaipila ukuitemwa mu nzila isuma?

⁴ Umutumwa Paulo walemvile ukuti: “Antu yalaitemwa.” Uzye caipa ukuitemwa? Awe, caya sile ningo ukuitemwa sweineco. Avino Yeova watuumvile vivyo kwene. Yesu walanzile ati: “Uwatemwa umuzo ndi vino waitemwa.” (Mako 12:31) Ndi cakuti tutaitemwa, tutanga tutemwe na anji kwene. Nupya mu Malembelo tukawelengamo ukuti: “Yaiya yalinzile yatemwa aci yao wakwe vino yatemwa imili yao. Monsi wino watemwa muci wakwe ala waitemwa umwisikulu. Pano kutaya umuntu umwi uwapata umwili wakwe. Mu cifulo cakwe cii, wene akawimula nu kuusunga ningo.” (Efes. 5:28, 29) Fwandi ukuitemwa umu nzila isuma kwazipa.

5. Uzye mungalondolola uli antu aitemwisya?

⁵ Ukuitemwa ukwalumbulwa pali 2 Timoti 3:2 kutazipa. U kutemwa ukwayamo kapatulula, nupya ukwa ukaitemwe. Antu aitemwa yakacilamo ukwelenganya pa vya pa lwao kuluta vino yalinzile ukwelenganya. (Welengini Loma 12:3.) Yakaika sana mano ku kuisakamala. Yasisakamala sana antu yauze. Ndi vimwi vyaluwana, yakapeela yauze imilandu. Ibuku limwi ilyalanda sana pali Baibo lyakolanya antu aitemwa ku kanyama kamwi akakola icinunji akakaipeta nu kuivimba mavumbu nomba ale ikafumya mavumbu asompe pakuti ali yano yalolekela sile kunzi. Antu ya musango uwo yasiya ni nsansa.

6. I vyani ivikacitika ndi cakuti tuli nu kutemwa kwakwe Leza?

⁶ Aasambilila sana pali Baibo yalanda ukuti ukaitemwe u watandikilapo ukulumbulwa pa miyele iipe yonsi ino mutumwa Paulo walanzile ukuti ilavula mu manda aakusyalikizya pano imiyele yuze ikaiza pa mulandu na ukaitemwe kwene. Nomba antu aatemwa Leza yene yakwata imiyele ipusane sana na ukaitemwe. Baibo yalanda ukuti tulinzile ukuya nu luzango, mutende, kuteka mwenzo, uluse, cikuku, kuya a cumi, kuicefya, nu kuikanya. (Gala. 5:22, 23) Kalemba wa masamu walemvile ukuti: ‘Uwa nsansa u mutundu uno Yeova ali Lesa wauko.’ (Masa. 144:15) Yeova a Leza wa nsansa, nupya antu yakwe yaya ni imiyele ii. Aomvi yakwe Yeova yataya wa yantu akwata ukaitemwe nupya aakalonda sile ukulapokelela, yene yakaitemelwa ukwazwa yauze.—Mili. 20:35.

7. A mauzyo ci aalatwazwa ukumanya ndi cakuti twakwata ukutemwa kwakwe Leza?

⁷ Uzye tungamanya uli ndi cakuti twatitutandika ukuya na ukaitemwe ukuluta ukutemwa Leza? Lolini ukucelula ukwaya pali Filipi 2:3, 4 apakati: “Mutacita cimwi mukuitemwa nanti mu cilumba, lelo muicefye nu kulola auzo ukuya acindame kuluta mwemwe. Mutacita vingamuzipila mwenga sile lelo mwacita vingazipila na auzo kwene.” Limwi tungayuzya sweineco tuti: ‘Uzye nkaomvya ukusoka kuu mu umi wane? Uzye  nkalondesya ukucita vino Leza akalonda? Uzye nkaezya na maka ukwazwako yauze, umu cilongano alino nu mu mulimo wa kusimikila?’ Ukuipeelesya kutangupala. Cikalondekwa ukwikako sana mano nu kuombesya. Nomba i cani icingalenga tuye sana ni nsansa ukuluta pa kumanya ukuti Kateeka wa uumbo onsi watutemwa?

8. Uzye ukutemwa Leza kwalenga yamwi ukucita uli?

⁸ Ukutemwa Leza kwalenga antu aingi ukusya yata incito izingalenga yakwate sana ivyuma nu kutandika ukuombela Yeova. Ya Ericka aakaikala ku United States, aa dokota. Nomba icakuti yalondesya ukuya pa cifulo ca papela mu vya milembo, yatandike upainiya nupya yaombela pamwi na ya iya mu mpanga izipusane pusane. Nga yelenganya pa vya kucisila, yakalanda ukuti: “Ivintu ivyacitika lino tukaombela ku mpanga zyuze, alino ni vyuza vino twapanga vyalenga imikalile itu ukuzipilako. Ncili nkaomba ni vya milembo, nomba ukusumba sana insita yane uku kwazwa antu ukupola muli vyakwe Leza alino nu kusakamala amu cilongano vyalenga inje sana ni nsansa izikumanile.”

9. U mulandu ci uno ukutemwisya impiya kusiletela insansa?

⁹ Paulo walemvile ukuti antu ‘yalatemwisya impiya.’ Imyaka iyapitapo painiya umwi mu Ireland walandanga nu monsi umwi pali Leza. Umonsi wiyo watozile kacola kano akaikamo impiya, atolamo impiya zimwi azikatusya umupela alino alanda cilumba cilumba ati: “Wii ali Leza wane!” Nanti icakuti asi yonsi angacita ivya musango uu, umu nsi mwazula antu atemwa impiya alino ni vintu vino yakakala mu mpiya zizyo. Lelo, Baibo ikati: “Antu yano yatemwa impiya yasiikuta impiya zizyo. Nupya icili cimwi na antu yano yatemwa ukama, yene yasiikuta umuzano.” (Kasa. 5:10) Antu ya musango uwo lyonsi yakalonda ukukwatilapo impiya na zyuze, nu kusumba insita yao yonsi ku kuzilondesya nupya yakailetela “malanda aingi.”—1 Tim. 6:9, 10.

10. I vyani vino Aguli walemvile pa vyuma nu upiina?

¹⁰ Ukuya kwene swensi kwene tukalondekwa impiya. Zikatucingilila. (Kasa. 7:12) Nomba uzye umuntu angaya ni nsansa ngi cakuti wakwata sile impiya izilinge izyakuomvya muli vino akulondekwa? Ee! (Welengini Kasambilizya 5:12.) Aguli umwana wakwe Yake walemvile ukuti: “Utaleka nje umupina nanti umukama. Fwandi uwampelako sile icakulya icilingine.” Tunguvwikisya umulandu uno walandiile ukuti asikulonda aye umupiina sana. Vino walondolola mu kutwalilila vikalangilila ukuti atalondanga ukwiya pano upupu usilenga Leza ukucindikwa. Nomba u mulandu ci uno wapepiile ukuti asikulonda ukukwata ivyuma? Walemvile ukuti nkoopa “ukuti ndi nikutisya, limwi ningakutalamila, nu kuvwanga inti, ‘Uzye Yeova aweni?’” (Mapi. 30:8, 9) Namwe kwene mungelenganya pa yantu yamwi aataila muli vino yakwata ukucila ukutaila Leza.

11. U kucelula ci kuno Yesu watucelwile pa mpiya?

¹¹ Yayo aatemwa impiya yasizanzya Leza. Yesu walanzile ati: “Pasi umuntu angaombela aene yaili; pano angapata wenga nu kutemwa umuze, nupya angayela wenga nu kusula umuze. Mutangaombela Leza nga ni vyuma.” Walanzile nu kuti: “Mutaika vyuma vinu muno nsi, umwaya uwonyi ni ngalawa, muno aiivi yakatama nu kwiya. Lelo ikini vyuma vinu mwi yulu, mumo muno uwonyi ni ngalawa vitangalya, na muno aiivi yatangatama nu kwiya.”—Mate. 6:19, 20, 24.

12. Uzye ukwangupazya imikalile kukalenga uli ukuti cangupale ukuombela Leza? Langililini.

¹² Antu aingi yazana ukuti ukwangupazya  imikalile kusilenga sile yaye ni nsansa lelo kukalenga yakwate ni nsita ikulu iyakuombela Yeova. Ya Jack, aakaikala ku United States yakazizye ing’anda yao ikulu nu uculuzi pano yamanyile ukuti ukucita vivyo kwali nu kulenga ciyangukile ukuomba upainiya pamwi na ya mama yao. Yalanzile yati: “Catazile sana ukusya ing’anda itu isuma alino ni ncende itu. Nomba, pa myaka iingi nawelanga uku ng’anda ala indi nu ulanda pa mulandu ni ntazi zya ku ncito. Mamane wali a painiya nupya wali sana ni nsansa. Lyonsi walandanga ati, ‘Nakwata umukalamba uwa ncito umusuma sana!’ Ndakai vino nani kwene nene painiya, swensi tukaombela umukalamba uwa ncito aliumwi, Yeova.”

13. Uzye tungamanya uli ndi twatemwisya impiya?

¹³ Pakuti tumanye vino tukalola impiya, tulinzile ukuyuzya amauzyo yaa: ‘Uzye imiikalile yane ikalanga ukuti nazumila muli vino Baibo ikalanda pa mpiya? Uzye ukukwata sana impiya ali cintu cino nacindika sana mu umi wane? Uzye nkasakamala sana pa vikwatwa ukucila ucuza uno nakwata na Yeova alino na antu yanji? Uzye nataila ukuti Yeova angampeela vyonsi vino nkulondekwa? Tungasininkizya ukuti Yeova atalatala alekelezye antu ataila muli aliwe.—Mate. 6:33.

14. Uzye tulinzile ukulola uli ivya kuizanzya?

¹⁴ Wakwe vino casoowilwe, antu aingi ndakai ‘yatemwa vyakuizanzya.’ Viivi kwene vino citaipa ukuitemwa alino nu kukwata impiya izilinge ali vino citaipa nu kukwata ivya kuizanzya ivilinge. Yeova asilonda ukuti tute ukukwata ivya kuizanzya ivilivyonsi. Baibo ikakomelezya aomvi yakwe Leza autailo ukuti: “Twalilila, uwalya ivyakulya vyako nu kusansamuka. Uwamwa waini wako nu kuzanga.”—Kasa. 9:7.

15. U kuizanzya kwa musango ci ukwalandwapo pali 2 Timoti 3:4?

¹⁵ Pali 2 Timoti 3:4 pakalanda pa yantu atemwa ivya kuizanzya ukuluta ukutemwa Leza. Lolini ukuti cikomo cii citalanda ukuti antu yalatemwisya ivya kuizanzya ukucila vino yatemwa Leza, kuli kuti ukutemwako Leza panono. Lelo ikati “kuluta kutemwa Leza.” Uwasambilila sana pali Baibo umwi walemvile ati: “Icikomo ci cisipiliula  ukuti antu yaa yatemwako Leza panono. Lelo cikapiliula ukuti yatamutemwa nanti apanono.” Fwandi kuu u kucelula ukucindame sana kuli yayo atemwisya ivya kuizanzya. Amazwi yakuti yayo “atemwa ivya kuizanzya” yakalanda pali yayo akasendwa na “masakamiko ya wikazi . . . nu kuipakizya kwa umi uu.”—Luka 8:14.

16, 17. Uzye Yesu walangilile uli vino tulinzile ukulola ivya kuizanzya?

¹⁶ Yesu watulangilile ningo vino tulinzile ukulola ivya kuizanzya. Wazanyilweko ku “winga” alino nu ku “cimulo cikalamba.” (Yoa. 2:1-10; Luka 5:29) Ku winga, wacisile icizungusyo ca kusenula manzi iyaya waini pano walanga atasila. Nupya pa kuzevya kuze, wakanyizye yayo ailolanga kwati alungami amupeezile umulandu pali vino walyanga nu kumwa.—Luka 7:33-36.

¹⁷ Nanti ciye vivyo, Yesu atalesile ukuti ivya kuizanzya ivilivyo viye ivicindame mu umi wakwe. Wisile Yeova pa nkoleelo nupya wacitanga ivili vyonsi vino angacita pakuti sile aazwe yauze. Nupya waitemiilwe ukufwa pa cimuti cakucuziwilwapo pakuti sile antu aingi yakakwate umi. Pa kulanda na yayo alondanga ukumulondela watiile: “Alongo amwemwe ndi antu yamutuka, yamuzunya, nu kumutumpwila ivintu viipe pa mulandu wane. Mwazanga cuze. Pa mulandu wakuti cilambu cinu mwi yulu icikulu. Pano vivyo kwene avino yazunyanga na yakasema yano amukolelile.”—Mate. 5:11, 12.

18. A mauzyo ci angatwazwa ukumanya ndi cakuti twatemwisya ivya kuizanzya?

¹⁸ Tungacita uli pakuti tumanye ndi cakuti twatemwisya ivya kuizanzya? Cingazipa ukuyuzya sweineco tuti: ‘Uzye ivya kulezezyamo icitendwe i vyacindama sana kuli nene ukuluta ukulongana nu mulimo wa kusimikila? Uzye nkaitemelwa ukuta ukucita ivintu vimwi vino natemwa ukucita pakuti mbombele Leza? Uzye lino nkusoolola ivya kulezezyamo icitendwe, nkaelenganya pali vino Yeova amalola vino nasoolola? Pa mulandu wakuti twatemwa Leza nupya tukalonda ukumuzanzya, tusitaluka sile ku vintu vino twamanya ukuti iviipe lelo tukataluka na kuli vino tukwelenganya ukuti limwi vitanga vizanzye Leza.—Welengini Mateo 22:37, 38.

19. Antu ya musango ci atange yaye ni nsansa zya cumi cumi?

¹⁹ Insi ii yakwe Satana yalenga antu ukucula sana pa myaka 6,000 iyapitapo. Ndakai, mu manda yaa aakusyalikizya, umu nsi mwazuula sile antu aika sana mano ku kuisakamala sile aineco, nu kutemwa impiya, alino ni vyakuizanzya. Yakaelenganya sile pali vino yangakwata vino yakalondesya nu kulenga viye ivicindame mu umi. Nomba antu ya musango uwo yatange yaye ni nsansa zya cumi cumi! Baibo yene ikati: ‘Alongo antu yano Leza wakwe Yakobo ali kazwa wao, yano akapaalila muli Yeova Leza wao.’—Masa. 146:5.

20. Uzye ukutemwa Leza kwalenga uli ukuti muye ni nsansa?

²⁰ Antu yakwe Yeova yakaya yakumutemelwako sile, nupya na antu yauze aakwiza mu kupepa kwa cumi yakuvuulilako sile cila mwaka. Cii cikulangilila sile ukuti Uwene Wakwe Leza ukuteeka nu kuti likwene sile uli nu kuzifya sana ivintu mu nsi. Insansa zya cumi zikafuma mu kucita vino Leza akalonda nu kumanya ukuti tukuzanzya Leza Wapapelapela. Nupya yayo yonsi aatemwa Yeova yalaya ni nsansa amanda pe! Umu cipande icilondelilepo, tulasambilila pa miyele ikafuma muli ukaitemwe nupya tulalola na vino imiyele iyo yapusana ni miyele ino aomvi yakwe Yeova yakwata.