1. U mulandu ci uno ya kapepa yakwe Yeova yayela ni nsansa? (Lolini cikope ca kutandikilako.)

YA NTE YAKWE YEOVA yaya sana ni nsansa. Pa vintu ivikalenga yaye ni nsansa paya nu kulongana, maukongano, ukwizizya pamwi ala yakulanzyanya nu kuseka. U mulandu ci uno yayela sana ni nsansa? Umulandu onga u wakuti yamanya Yeova, ‘Leza wa nsansa,’ yakamuombela, nupya yakaezya na maka ukumukolanya. (1 Tim. 1:11; Masa. 16:11) Vino Leza ali ntulo ya nsansa, akalonda ukuti naswe twaya ni nsansa, nupya kwaya imilandu ingi ino watuneena iyakutulenga ukusansamuka.—Malan. 12:7; Kasa. 3:12, 13.

2, 3. (a) Uzye ukuya ni nsansa kwalola mwi? (b) U mulandu ci uno catalila ukuya ni nsansa?

² Nga mwemo pa lwinu? Uzye mwaya ni nsansa? Ukuya ni nsansa kukapiliula ukuvwa ningo, ukulola ukuti vino wakwata vyakuliinga nanti ukuya sana nu luzango. Baibo ikalanga ukuti umuntu aakaya ni nsansa zya cumi a wiyo wino Yeova wapolelela. Nomba ndakai, cikatala sana ukuti antu yaye ni nsansa. U mulandu ci?

³ Intazi zino antu yakakwata wakwe ukufwilwa nanti umwi  ndi wazingwa umu cilongano nanti ndi yamwi yataana, nanti incito ndi yasila, vyonsi vii vingalenga tute ukuya ni nsansa. Intazi zya mu lupwa nu kuta ukulanzyanya vingalenga twauvwa sana uyi. Ndi cakuti yano tukaomba nayo nanti ukusambilila nayo yakutusoweka, ndi tukuzunyiwa pa mulandu ni mipepele itu, nanti ndi yatunyepa, vii navyo vingalenga tute ukuya ni nsansa. Vikwene avino cingaya ndi cakuti umi witu usi ningo, twatandika ukulwalilila, nanti ndi tukusakamikwa sana. Lelo, Yesu Klistu ‘Umwene uwakwatisya amaka uwaya ni nsansa’ akalondesya ukuti antu yakaye sana ni nsansa. (1 Tim. 6:15; Mate. 11:28-30) Umwi lyasi lyakwe ilya pa mwamba Yesu walanzile pa miyele imwi ingalenga tuye ni nsansa nanti icakuti tuli ni ntazi umu nsi yakwe Satana.

4, 5. Uzye tungacita uli pakuti tutwalilile ukuya ni nsansa?

⁴ Amazwi yano Yesu watandikilepo ukulanda yacindama sana. Yakati: ‘Ansansa aantu yano yamanya ukuti yakalondekwa vyakwe Leza, pano Uwene wa mwiyulu uwakwao.’ (Mate. 5:3) Uzye tukalanga uli ukuti tukalondesya vyakwe Leza? Tukacita vivyo ndi tukusambilila vyakwe Leza, ukutemwa sana masunde yakwe, nu kukolezya ukupepa Leza wa nsansa muli vino tukacita. Ndi tukucita vii, tulaya sana ni nsansa. Tulakomya utailo witu umu malayo yakwe Leza aku nkoleelo. Nupya tulaakomeleziwa pa mulandu ni vintu vino tukapaalila ivikatuletela insansa.—Tito 2:13.

⁵ Ukukomya ucuza witu na Yeova ali cintu cicindame sana icikatwazwa ukuya ni nsansa. Umutumwa Paulo walemvile ukuti: “Mwazanga mu Mwene [Yeova]. Nupya kwene nkuti mwazanga!” (Filipi 4:4) Pakuti twaipakizya ucuza uwo, tulinzile ukukwata amano akafuma kuli Leza. Baibo ikati: ‘Uwa nsansa u muntu uwakwata amano nu wamanya ukwiluka ivintu. Amano yakoline wa muti uno ukapeela umi kuli yao akayazengela, yao akalemelela kweneko ali yano amano yakalenga ukuti yaikala ningo.’—Mapi. 3:13, 18.

6. I vyani vino tulinzile ukucita pakuti tutwalilile ukuya ni nsansa?

⁶ Nomba pakuti tutwalilile ukuya ni nsansa tutalinzile sile ukuwelenga Baibo lelo tulinzile nu kulaomvya vino tukusambilila. Pa kusininkizya ucindami uwaya mu mukuomvya vino tukusambilila, Yesu walanzile ati: ‘Ndakai mwati mumanya vintu vii, nga mukuvicita mulaya ni nsansa.’ (Yoa. 13:17; welengini Yakobo 1:25.) Ukucita vivyo u kungalenga mutemwe vyakwe Leza nu kuya ni nsansa. Nomba uzye tungaya uli ni nsansa lino kuli ivingi vikulenga tutaya ni nsansa? Lekini tulande pali vino Yesu walanzile mwi lyasi lyakwe ilya pa Mwamba.

7. Uzye yayo aya nu ulanda yangaya uli ni nsansa?

⁷ ‘Ansansa antu yano mu myenzo yao yakauvwa ulanda. Pano Leza alayasansamusya.’ (Mate. 5:4) Yamwi yangasakamala ukuti, ‘Uzye umuntu angaya uli ni nsansa lino ali nu ulanda?’ Yesu atalandanga pali yonsi akauvwa ulanda. Pano na antu aipe yakauvwa ulanda ndi cakuti yaponelwa ni ntazi izikalangilila ukuti tuli umu ‘manda akusyalikizya  umuli utusita tutale.’ (2 Tim. 3:1) Nomba ulanda wao usiyalenga ukupalama kuli Yeova, fwandi usiyaletela insansa. Yesu walandanga pa antu akalondesya vyakwe Leza nupya aakaya nu ulanda ndi yalola vino antu aingi yakakana vyakwe Leza nanti ukukanaikala ukulingana nu kulonda kwakwe. Yakailuka ukuti yapyana uluyembu ni vintu iviipe ivikacitika pa mulandu na maifyo. Yeova akamanya antu yayo akaya nu ulanda, nupya akayateekezya nu kuyapolelela ukupitila muli Baibo, nu kuyapeela insansa nu umi.—Welengini Ezekelo 5:11; 9:4.

8. Londololini vino ufuuke ukalenga umwi ukuya ni nsansa.

⁸ ‘Ansansa aantu afuuke. Pano yalapyana insi.’ (Mate. 5:5) Uzye ukufuuka kungalenga uli antu ukuya ni nsansa? Lino yaasambilila icumi, yakasenuka. Pa nsita imwi antu yaa limwi yali akali, yatemilwe ukulemanila, nupya akalale. Nomba lyene yazwala ‘untu upya’ nupya yaaya “na mizu, afuke, aluse, aicefye, amutembo nupya antu akateeka myenzo.” (Kolo. 3:9-12) Ni cacitika i cakuti, lyene yaya nu mutende, yatemwa antu yauze, nupya yaya sana ni nsansa. Nupya Izwi Lyakwe Leza lyalaya ukuti antu ya musango uwo “yalapyana insi.”—Masa. 37:8-10, 29.

9. (a) Uzye antu afuuke ‘yalapyana uli insi’? (b) U mulandu ci uno antu aaya ni ‘nzala nu lusala’ lwa kuya awololoke yangaela ni nsansa?

⁹ Uzye antu afuuke ‘yalapyana uli insi’? Asambi yakwe Yesu apakwe yalapyana insi lino yalaya ya simapepo nu kuya ya kateeka ya nsi. (Umbw. 20:6) Yauze aingi aatalaya ukwi yulu, yalapyana insi pano yalikala manda pe umu mutende nupya ansansa ale amalilike. Yakwene ali yano Baibo ikati yaya ni nsansa pano yaya ni ‘nzala alino nu lusala lwa kuya awololoke.’ (Mate. 5:6) Antu aya ni nzala alino nu lusala lwa kuya awololoke yalatemwa sana lino Yeova alasisyapo ivintu vyonsi viipe. (2 Pet. 3:13) Lyene antu awololoke yalaya ni nsansa pano yatalatala yalosye pa mulandu ni vintu iviipe vino antu aipe yakacita.—Masa. 37:17.

10. Uzye ukuya nu luse kwalola mwi?

¹⁰ ‘Ansansa antu yano yakaya nu luse ku yauze. Pano Leza nawe alaya nu luse kunoyali.’ (Mate. 5:7) Ukuya nu luse kukasenula ukuya umusankane, aakasakamala yauze, nupya waya na mizu uku yantu yauze, kuli kuti, akauvwila uluse antu akucula. Nomba ukuya nu luse asi ukuyuvwa sile ukwa mu mwenzo. Baibo ikasambilizya ukuti umu luse mwaya nu kucitila yauze vimwi pa kuyazwa.

11. I vyani vino tungasambilila pa kuya nu luse uku cilangililo ca mwina Samaliya?

¹¹ Welengini Luka 10:30-37. Icilangililo cakwe Yesu icikalanda pa mwina Samaliya cikalanga vino ukulanga uluse kukapiliula. Pa mulandu nu kuya na mizu nu luse, umwina Samaliya wacisilepo vimwi nu kwazwilizya uwaculanga. Pa cisila ca kulanda icilangililo, Yesu walanzile ukuti: “Pita kacite ivili vimwi.” Fwandi tungayuzya sweineco tuti: ‘Uzye nani avino nkacita? Uzye nkacita wakwe vino umwina Samaliya uwali na mizu wacisile? Uzye mfwile ukuombesya pakuti nalanga uluse nu kucitila akucula ivisuma? Uzye ningazwilizyako Aina Klistu yamwi atiyakota, yamuka mfwilwa, na aatakwata avyazi aakapepa? Uzye ningaakomelezyako aakasakamikwa sana?’—1 Tesa. 5:14; Yako. 1:27.

12. Uzye ukuya nu luse kukatulenga uli ukuya ni nsansa?

¹² Nomba uzye ukuya nu luse kukatulenga uli ukuya ni nsansa? Ndi tukulanga uluse ku yantu yauze, tukaya ni nsansa izikaiza pa mulandu nu kupeela. Nupya tukamanya ukuti tukuzanzya Yeova. (Mili. 20:35; welengini Ayebulai 13:16.) Umwene Davidi walanzile pa muntu aakalangulukilako yauze ukuti: “Yeova akamucingilila nu kumusunga, akamulenga aye nu luzango muno nsi.” (Masa. 41:1, 2) Ndi tukulanga uluse kuli yauze, Yeova nawe alatulanga uluse nupya tulaya ni nsansa amanda pe.—Yako. 2:13.

13, 14. U mulandu ci uno antu amyenzo iswepe yayela ni nsansa?

¹³ Yesu watiile: ‘Ansansa aantu amyenzo iswepe. Pano yalalola Leza.’ (Mate. 5:8) Pakuti tuye ni myenzo iswepe, tulinzile ukuya ausaka umu myenzo itu nu kuya na melenganyo asanguluke. Ndi tuli na melenganyo asanguluke Yeova alazumila ukupepa kwitu.—Welengini 2 Kolinto 4:2; 1 Tim. 1:5.

¹⁴ Antu aya ni myenzo iswepe yakaya ya cuza yakwe Yeova asuma, nupya yalondololwa ukuti: ‘Ansansa ayao yano yakafula mingila yao nu kuiswefya.’ (Umbw. 22:14) Uzye ‘yakafula imingila’? Aina Klistu apakwe “yakafula imingila yao” mu nzila yakuti yasanguluka umu manso yakwe Yeova nupya yalapeelwa umi usifwa nu kwikala ni nsansa amanda pe lino yalateeka umwi yulu. Amwi umba likulu cuze aalikala pano nsi nayo yalaya ya cuza yakwe Leza. Na ndakai kwene ‘yakafula imingila yao nu kuiswefya mu wazi wa Mwana wa mfwele.’—Umbw. 7:9, 13, 14.

15, 16. Uzye antu aswepe imyenzo ‘yangalola uli Leza’?

¹⁵ Nomba uzye antu aswepe imyenzo ‘yangalola uli Leza’ vino Baibo ikati ‘pasi umuntu angalola Leza nu kuya nu umi?’ (Kufu. 33:20) Izwi lya Cigiliki ilyasenulwa ukuti ‘ukulola’ lingasenulwa nu ‘kulola ukuomvya amelenganyo, ukwiluka nu kumanya.’ Antu akalola Leza ni myenzo yao yamumanya nu kumanya imiyele yakwe isuma. (Efes. 1:18) Yesu wakolanyanga sana Leza, fwandi acino walandile ukuti: ‘Wino wandola, ala walola na Tata kwene.’—Yoa. 14:7-9.

¹⁶ Inzila na yuze ino ya kapepa ya cumi ‘yakalolelamo Leza,’ u kulola vino akayacitila. (Yobo 42:5) Nupya yakalola ‘ni myenzo yao’ pa vintu ivisuma sana vino Leza walaya yonsi aakaombesya pakuti yatwalilile ukuya ni myenzo iswepe alino nu kumuombela na ucisinka. Ukuya kwene, apakwe nga yatutuluka  nu kuya ukwi yulu yalalola Yeova.—1 Yoa. 3:2.

17. Uzye umutende ukatwazwa uli ukuya ni nsansa?

¹⁷ Lyene Yesu walanzile ati: ‘Ansansa aantu aya nu mutende.’ (Mate. 5:9) Antu aakaezya na maka ukuya pa mutende yakaya ni nsansa. Umusambi Yakobo walemvile ukuti: “Lyene usuma uli uzombozi uno ukafuma ku mbezu zino ya kacita ya mutende yakakomela.” (Yako. 3:18) Ndi cakuti twata ukuvwana na umwi umu cilongano nanti umu lupwa, tungapepa kuli Leza nu kumupapata ukuti atwazwe ukuya aamutende. Ndi twacita vivyo Yeova angatupeela umupasi wakwe, tungaya aololoke, alino nu kuya sana ni nsansa. Yesu walanzile pali vino cacindama ukupanga umutende lino watiile: ‘Caleka lino ukupeela uwila wako pa cipango cakwe Leza, nga wiusya vino munyonko ali ni cikonko pali wewe, usye uwila wako. Lyene pita mutale mukapange umutende, ngu wize upele uwila wako.’—Mate. 5:23, 24.

18, 19. U mulandu ci uno Aina Klistu yakayela nu luzango na lino yakuzunyiwa?

¹⁸ ‘Ansansa amwemwe ndi antu yamutuka, yamuzunya, nu kumutumpwila ivintu viipe pa mulandu wane.’ Uzye Yesu walozizye mwi? Walanzile ukuti: “Mwazanga cuze pa mulandu wakuti cilambu cinu mwi yulu i cikulu. Pano vivyo kwene avino yazunyanga na yakasema yano amukolelile.” (Mate. 5:11, 12) Lino atumwa yayanyamvile nu kuyanena ukuta ukusimikila, ‘yafumile mwi Tengo, ala iyazanga cuze.’ Kwene yatazanzile pa mulandu nu kucapwa. Lelo yazanzile “pano Leza wayapendile kuya alinge kusuulwa pa mulandu wi zina lyakwe Yesu.”—Mili. 5:41.

¹⁹ Ndakai antu yakwe Yeova nayo yakazizimizya nu luzango ndi yakucula pa mulandu ni zina lyakwe Yesu nanti lino yakwata amezyo atale sana. (Welengini Yakobo 1:2-4.) Wakwe vino cali uku yatumwa, tusizangila umu kucula kwa misango iliyonsi. Nomba ndi cakuti twatwalilila ukuya acisinka kuli Leza lino tuli na mezyo, Yeova angatwazwa ukuzizimizya. Umu Ogasiti 1944, amu uteeko yanyefile ya Henryk Dornik na kalume muze nu kuyatwala uku nkambi ya kucuziwilwamo. Nomba alwani yalanzile ukuti: “Tutanga tuyasenule antu yaa ukuti yacite ivilivyonsi. Nupya ukufwila pa utailo wao kukayazanzya.” Umwina Dornik walondolwile ukuti: “Nanti i cakuti ntalondanga ukufwila pa utailo wane, ukusipa lino nkucula alino na ucisinka kuli Yeova vyalenzile inje nu luzango. . . . Ukupepa sana kuli Yeova kwalenzile mpalamile kuli aliwe, nupya wangazwilizye.”

20. U mulandu ci uno tukayela ni nsansa lino tukuombela ‘Leza uwaya nu luzango’?

²⁰ Ndi twatemwikwa kuli ‘Leza uwaya nu luzango,’ tungaya ni nsansa nanti icakuti yakutucuzya pa mulandu ni mipepele itu, ukutukanya kuli ya lupwa itu, ukulwala, nanti ukukota. (1 Tim. 1:11) Nupya tukaya ni nsansa pa mulandu na malayo yano ‘Leza wino asitumpoka’ watulaya. (Tito 1:2) Ukufikiliziwa kwa malayo yakwe Yeova kulazipa sana icakuti intazi na mezyo aayako ndakai yalaloleka kwati pasi na vino yaali. Umu Paladaise, Yeova alatupolelela ukuluta na vino tungelenganya. Nupya tulaya ni nsansa sana. I cumi cumi, tulaya sana nu mutende.—Masa. 37:11.