YA DIANA yali ni myaka ukucila pali 80. Ya iya yalwalanga ulwale wa kuwongo (Alzheimer) nupya yaali umu cipatala pa myaka lino yatali yafwe. Yacimvizye intazi ya kufwilwa ana yao alumendo yaili nu kuzizimizya uku ndwala yakwe kansa wa kwi yele. Lelo amu cilongano muno mwaya ya Diana yakayalola lyonsi yakwiza uku Ng’anda ya Wene umu kulongana nu mu mulimo wa kusimikila, lyonsi yakaloleka ni nsansa.

Ya John yali u mwangalizi uwatandalilanga ivilongano ukucila pa myaka 43. Yatemilwe sana umulimo uu! Nomba izile iyata umulimo uu pakuti yasakamala lupwa wao umulwale, nupya lyene yakaombela umu cilongano icayela kuno iikala. Lino yano yamanyile ya John yakomaana nayo pa ukongano wa ciputulwa nanti pa ukongano wa citungu, yakaloleka ukuti yataasenuka. Yacili yaya ni nsansa.

I cani icalenga ya Diana na ya John ukuya ni nsansa? Uzye umuntu uwakwata intazi umu melenganyo nu kumwili angaya uli ni nsansa? Nupya umuntu uwata ukuomba umulimo uno watemilwe sana angatwalilila uli ukuya nu luzango? Baibo ikatunena icingatwazwa, ikati: ‘Antu aololoke yalazanga pa mulandu wa vintu vino Leza wacita.’ (Masa. 64:10) Tungamanya ningo icumi cii ndi cakuti twiluka ivikalenga umuntu ukuya ni nsansa ni vikalenga aye nu ulanda.

Mufwile mwamanya ukuti ivintu vimwi ilingi vikaleta insansa. Elenganyini pa monsi nu mwanaci aatemwana yano yakwingila umu cupo. Elenganyini na pali vino vikacitika ndi cakuti umwi waya umuvyazi nanti wapokelela umulimo umwi uvi lyakwe Leza. Ivintu vya musango uu vikaleta insansa nupya caya sile ningo, pano vyonsi vii Yeova uwalenga viyeko. Aliwe watandike icupo, u wapeezile antu amaka ya kukwata ana, nupya aliwe akapeela antu yakwe imilimo umu cilongano ca Ina Klistu.—Utan. 2:18, 22; Masa. 127:3; 1 Tim. 3:1.

Nomba vimwi ivikalenga antu ukuya ni nsansa i vya pa kasita kanono. Insita zimwi umwi pali yano yatwalana angata ukuya uwa cisinka uku muuze. (Ezek. 24:18; Ose. 3:1) Ana yamwi yakata ukuvwila avyazi yao na Leza, nupya insita zimwi yakazingwa nu kuzingwa. Ya mwana Samueli yataombelana Yeova wakwe vino  umweneco akalonda, nupya vino Davidi wacisile vyalenzile akwate intazi umu lupwa lwakwe. (1 Sam. 8:1-3; 2 Sam. 12:11) Ivya musango uu vikaleta malanda ni ntazi izingi. Visileta insansa foo.

Umu nzila iliyonga kwene, antu yakwe Leza yangata ukuomba imilimo ino yapeelwa, limwi cingaya a pa mulandu wa kulwalilila, ukusakamala ulupwa, nanti ndi vintu vyasenuka umwi uvi. Aingi yano ivintu vikasenukila umu nzila ii yakazumila ukuti yakaluuka imilimo ino yaombanga pano yayazanzyanga.

Tungalola ukuti umu nzila imwi, imilimo kwene ii iyaletelanga yamwi insansa ingaya i ya pa kasita kanono sile. Uzye fwandi kwaya icingalenga umwi atwalilile ukuya ni nsansa na lino ivintu vyasenuka? Ee cifwile ukuyako, elenganyini pali Samueli, Davidi, na yauze. Antu yaa yatwalilile ukuya ni nsansa nanti icakuti yeziwanga.

Yesu wamanyile vino insansa zyaya. Lino Yesu wali ukwi yulu ala atali aize pano nsi, lino ivintu vyonsi vyali sile ningo, ‘wazangilanga Yeova cila wanda.’ (Mapi. 8:30) Nomba lino wizile pano nsi, insita zimwi wakwatanga sana intazi. Lelo lyonsi Yesu wayanga ni nsansa pa kucita ukulonda kwakwe Isi. (Yoa. 4:34) Nga pa nsita ino yamukomanga cali uli? Tukawelenga ukuti: ‘Wene atelenginye cimwi pa kuzewana kwa mfwa ya pa cimuti, pa mulandu wa luzango luno lwali nkolelo.’ (Ayeb. 12:2) Fwandi twakwata imilandu isuma iya kwelenganyizizya pa vintu viili vino Yesu walanzile ivingalenga tuye ni nsansa zya cumi.

Pa nsita imwi, asambi yakwe Yesu 70 yawezile kuli aliwe pa cisila ca kuomba umulimo wa kusimikila. Yali sana nu luzango pa mulandu ni milimo ya kuzungusya ino yaomvile, yafumyanga ni viwa. Lyene Yesu wayanenyile ati: “Mutazanga pano mipasi ya nkota ikumuyela. Muzange pano mazina inu yalembwa mu lupapulo lwa kwi yulu.” (Luka 10:1-9, 17, 20) I cumicumi, icacindime ukucila pa kuipakizya umulimo uiyele u kutemwikwa kuli Yeova. Wali nu kwiusya asambi ya cisinka icali nu kuyaletela sana insansa.

Pa nsita yuze, Yesu walandanga ukwi umba. Umwanaci umwi Umuyuda walanzile ukuti nyina wakwe Yesu, kasambilizya wa kuzungusya, afwile wali sana ni nsansa. Yesu wamulungike lino wamunenyile ati: ‘Ansansa ayayo akauvwa mazwi yakwe Leza nu kuyayela.’ (Luka 11: 27, 28) Ukuya umuvyazi wa cilumba pa mulandu nu kuomba ningo ukwa mwana i cintu icisuma, lelo ukuya cuza wakwe Yeova pa mulandu nu kumuvwila ali mulandu ucindame uwakuyela ni nsansa.

I cumicumi, ukumanya ukuti Yeova watutemwa ali cintu cicindame sana icingalenga tuye sana nu luzango. Nanti icakuti amezyo yasileta insansa, yatanga yatulenge ukuta ukuyuvwa vii. Ukuzizimizya amezyo nu kutwalilila ukuya uwakaele kukalenga tucimvye nu kuya nu mwenzo uswepe. (Loma 5:3-5) Nupya Yeova akapeela umupasi wakwe kuli yano yakamutaila, nupya uluzango lwaya pa miyele ino umupasi wa muzilo ukatulenga ukuya nayo. (Gala. 5:22) Cikatulenga ukuuvwikisya umulandu uno Masamu 64:10 ikatunenela ukuti: ‘Antu aololoke yalazanga pa mulandu wa vintu vino Leza wacita.’

Cii cikutwazwa ukumanya umulandu uno ya Diana na ya John yano itulumbula mpiti, yatwalilile ukuya ni nsansa lino yaali ni ntazi izitale sana. Ya Diana yalanzile yati: “Nkazina muli Yeova, wakwe vino umwana akacita ndi watamanya ukuti ali nu muvyazi.” Uzye yamanya uli ukuti Yeova wayatemwa? Yalanzile yati: “Nkayuvwa ukuti wampolelela pa kumpeela amaka akungazwa ukutwalilila ukusimikila nupya lyonsi nkamwentula.” Ya John nayo yatwalilile ukusimikila lino yatiile ukuomba umulimo uno yatemilwe sana uwa kutandalila ivilongano. Yalanzile pali cino cayazwilizye sana ukuti: “Ukufuma umu 1998 lino yampeezile umulimo wa kusambilizya umwi Sukulu Lya Mulimo Lyakwe ya Eluda na Aomvi (MTS) nkaisambilizya sana Baibo.” Yailandile aineco nu kulandilako ya mama yao ukuti: “Amelenganyo yano twakwata pa kuombela Yeova pa myaka iingi iyapitapo aakuti tungasenuka ukwaula intazi ndi calondekwa ukucita vivyo. Tusilanguluka nanti apanono umu milimo yonsi ino twaombapo.”

Ivyalembwa pali Masamu 64:10 vyacitikilapo na yauze kwene. Vikwene avino cali uku yatwalane yamwi aombiile pa Betele ya ku United States pa myaka 30. Izile yayatuma umu mulimo wakwe upainiya uiyele. Yalanzile ukuti: “Swensi tukaya nu ulanda ndi yatupoka cimwi cino twatemwa sana,” yalanzile nu kuti: “Utanga utwalilile ukuya nu ulanda amanda pe.” Yaelizye zuwa ukusimikila pamwi ni cilongano. Atwalane yaaya yalanzile nu kuti: “Twapefile kuli Yeova pali vimwi vino twelenganyangapo. Lyene lino twaweni vino Yeova wasukanga amapepo itu twakomeleziwe sana nu kuya ni nsansa. Lino twafisile sile, yauze umu cilongano cino yatutumileko yatandike umulimo wa upainiya, nupya twazanyile amasambililo yaili alundulukanga.”

Ukulanda sile icisinka, citangupala ukuya ni nsansa, nupya lyonsi kukaya ivintu ivisuma ivikatucitikila alino ni vikatutoovola. Lelo, Yeova walesile ukuti amazwi aaya pa Masamu 64:10 akutukomelezya yalembwe. Nanti icakuti twatoovolwa pa nsita zimwi, twataila ukuti yayo aakatwalilila ukuya ‘aololoke’ na lino ivintu vyasenuka umu umi wao ‘yalazanga pa mulandu wa vintu vino Leza wacita.’ Nupya twakwata upaalilo wakuti Yeova alafikilizya ulayo wakuti kulaya “iyulu lipya ni nsi ipya.” Lyene ukukanamalilika kulafumiziwapo. Antu yakwe Yeova ‘yalaasansamuka nu kuzanga lyonsi’ muli vino Yeova alayacitila nu kuyapeela.—Eza. 65:17, 18.

Elenganyini pali vino ivintu vilazipa! Antu yalaya nu umi umalilike nupya yalaazyuka cila wanda katondo ala yali na maka. Asi mulandu ni vyayacitikiile, yatalaiusya iviipe vyonsi vino yapisilemo. Tukateekeziwa na mazwi yakuti: “Ivyampiti vyonsi vilililika.” Icizungusyo ca kutuutuluka cilalenga antu yaye pamwi na atemwikwa yao nupya. Antu aingi cuze yalayuvwa wakwe vino avyazi ya mukazyana uwa myaka 12 wino Yesu watuutulwile yayuvwile. Baibo ikati: “Antu yonsi yazunguka cuze.” (Mako 5:42) Apa nsita iiya, umuntu wensi aalaya pano nsi alaya ‘umololoke’ amanda pe, nupya yonsi ‘yalazanga pa mulandu wa vintu vino Leza wacita.’