PAKASI kakwe ya 1930, ya tata na mayo, ya James na ya Jessie Sinclair yakukiile uku Bronx, Umusumba uwayela umu New York. Ilingi yazanwanga sana na ya Willie Sneddon, aakukile uku musumba uu ukufuma uku Scotland. Umuku wakutandikilapo lino yakomiine papisile amamineti yanono sile, cila muntu watandike ukusimika pa lupwa lwakwe. Insita iyo ala kusile imyaka inono kuti mvyalwe.

Ya mayo yanenyile ya Willie ukuti lino kwasile sile insita inono kuti Ulwi Ukulu utandike, ya isi na ya isilenzi yamwelile muli yemba wakwe North Sea lino uwato uno yalimo waile upunka mu kapata ala yakuvuwa inswi. Ya Willie yaswike yati, “Ya tata inu yali uku moto wa pe!” Ya Willie yaali Inte Yakwe Yeova, nupya cii icalenzile ya mayo yasambilile icumi.

Vino ya Willie yalanzile vyalenzile ya mayo ukusoka pano yamanyile ukuti ya isi yaali ningo. Nomba ya Willie nupya yatiile, “Uzye munguvwa ningo ndi cakuti naminenyile ukuti lino Yesu wafwile waile uku moto wa pe?” Ya mayo iwisye vino yazumile kuno yapepanga, cikupiliula ukuti ngu kukonka vino yasambilile, Yesu waile uku moto wa pe lyene watutulwilwe pa wanda wakwe citatu. Fwandi yatandike ukusakamala ukuti, ‘ndi cakuti uku moto wa pe ali kuno antu aipe yakaya umukucuziwa, u mulandu ci uno Yesu wailileko?’ Cikwene i calenzile yatandike ukulondesya ukusambilila icumi. Yatandike ukuya uku kulongana umu cilongano ca Bronx nupya yawatiziwe umu 1940.

Pa nsita iya, avyazi Aina Klistu yatakomeleziwanga ukusambilila Baibo na ana yao. Lino nali umwance sana, ya mayo ndi yaya umu kulongana nanti umu kusimikila pa mpela ya mulungu nasyalanga na ya tata. Lino papisile sile imyaka inono, ya tata nani twatandike ukuya umu kulongana na ya mayo. Ya mayo yali acincile ukusimikila ilandwe lisuma nupya aingi yano yasambililanga nayo Baibo yalondesyanga ukusambilila. Alino kwali insita lino yakolonganikanga yonsi yano yasambilizyanga Baibo pakuti yayatungulwile pamwi pano aingi yapalamine. Ndi twayala isukulu nakonkanga ya mayo umu kusimikila. Na ci cangazwile ukusambilila ivingi pali Baibo ni vya kusambilizya yauze pali vino ikalanda.

 Lino nali umwance ntatemilwe sana icumi, munjeleleko pa kulanda mazwi yaa. Ntisileko sana mano. Nomba nanti ciye vivyo lino nali ni myaka 12, nizile inja kasimikila atawatiziwa nupya ukufuma papo ilingi nayanga umu mulimo wa kusimikila. Lino nali ni myaka 16, naipeezile kuli Yeova, nupya pa 24 Julai 1954, uku kulongana kwa citungu umu Toronto, uku Canada nawatiziwe.

Aina yamwi yano twali nayo umu cilongano yaombelanga pa Betele yauze nayo ala apano yaombelanga mpiti. Aina yaa yangazwile sana. Natemilwe sana vino yalandanga nu kulondolola icumi ca muli Baibo. Nanti icakuti ya mwalimu apa sukulu lino nalipo yalondanga ukuti ndi namala isukulu nkaye uku yuniveziti, nemo nalondesyanga ukuya umu kuombela pa Betele. Fwandi, pa kulongana kwa citungu umu Toronto, nalemvile fomu wakuzizyapo ndi cakuti ningaombelako pa Betele. Nupya umu 1955 pa kulongana kwa citungu umu Yankee Stadium umu New York City naswilizyepo ukulemba fomu. Patalengile, lino nali ni myaka 17, yangamile uku Betele uku Brooklyn ukuti pa 19 Sepetemba 1955 ndinzile ukutandika. Pa wanda wakwe ciili pa Betele, natandike ukuombela umu cikulwa ca 117 Adams Street muno yakapangila impapulo. Patalengile nupya natandike ukuombela muno mwali masyini ino yaomvyanga ukupampila mapepala ya mabuku akwata mafwa 32 pakuti yatwale kuli masyini akasuma ukupanga ibuku lipuma.

Pacisila ca mwezi onga uwakuombela mu cikulwa muno yakapangila impapulo, yantwanzile kuli Dipatimenti yakwe magazini pano namanyile ukutaipa. Mpiti, aina na ya nkazi pa kutaipa yaomvyanga utwakuyazwako ukulemba ivilembo ivyololoke (utwa cela) pa kulemba adulesi pa Lupungu na Awake! Lino papisile sile imyezi inono, natandike ukuomba muli Dipatimenti yakutwala impapulo umu mpanga zyuze. Ya Klaus Jensen, angalilanga  Dipatimenti wii, yanguzizye ndi cakuti nalondanga ukulapita na namutekenya uwatwalanga ivibokosi umwayanga impapulo kuli yayo atwalanga umu mpanga zyuze. Kwali na masaka yakwe ya magazini alondekwanga ukutwala uku positi ofesi pakuti yaye umu vilongano vya ku United States vyonsi. Umwina Jensen watiile welenganyanga ukuti ukuomba kwa musango uu kwali nu kungazwa ukuya nu umi usuma. Nafinanga 57 kg sile nupya nali nene monde sana. Ukupita kuko ukuya kuli yayo atwalanga impapulo umu mpanga zyuze nu kuya uku positi ofesi kwangazwile sana ukuya umukome. Mucumi cumi umwina Jensen wamanyile ningo ningo ivinganzipila!

Dipatimenti yakwe magazini nupya yalembanga ma fomu ya cilongano akuzizyapo ya magazini. Fwandi nasambilile indimi izyaomviwanga pa kulemba ya magazini yano iofesi lya Brooklyn lyapulintanga nu kutwala uku mpanga zyuze umu nsi yonsi. Ntatazile nuvwepo indimi izingi pali zizi zino nasambilile nomba natemilwe ukumanya ukuti ya magazini aingi yayanga umu mpanga zya kutali. Nanti cakuti ntamanyile pa nsita ii, nali nu kukwata isyuko lya kutandalila impanga izingi pa myaka iyalondelilepo.

Umu 1961, napeezilwe umulimo wa kuombela umwi ofesi muno yakapendela nu kusungila impiya muno umwina Grant Suiter waombelanga. Lino papisile imyaka, yangamile ukwi ofesi lyakwe ya Nathan Knorr, aangalilanga umulimo wa mu nsi yonsi. Yanenyile ukuti umwina umwi uwaombelanga umwi ofesi lyao amaya uku Isukulu Lya Mulimo wa Wene pa mwezi, ndi wawela alaya kuli Dipatimenti ya mulimo. Fwandi yampeezile umulimo uno waombanga, nupya nali nu kulaombela pamwi nu mwina Don Adams. Nizile nzana ukuti ya Don aliyo yapokelile nu kuzumila fomu wane uwakuzizyapo ukuombela pa Betele umu 1955 apa ukongano wa citungu. Aina na yauze yano twaombanga nayo  aa Robert Wallen na ya Charles Molohan. Swensi twaombile pamwi pa myaka ukucila pali 50. Ala cazifile wakwe cimwi ukuombela pamwi na onsi yaa autailo!—Masa. 133:1.

Ukutandika umu 1970, napeezilwe umulimo wa kutandalila ama ofesi yamwi yakwe ya Watch Tower Society pa milungu ndi cakuti papita umwaka onga nanti iili, pa nsita ii ukutandalila kuu twakwamanga ukuti zone visits. Mu kutandala kuu mwali nu kutandalila indupwa zya pa Betele na ya misyonali amu nsi yonsi, ukuyakomelezya ukuomba ningo muli vyakwe Leza, nu kupituluka mu miombele ya ma ofesi. Ala cazifile ukukomana na yamwi apisile umwi Isukulu Lya Baibo Ilya Gilyadi nupya atwalilile ukuombesya nu kuya ni cisinka mu milimo ino yapeezilwe ukuomba umu mpanga zyuze! Nali nu luzango nupya lyali isyuko ukutandalila impanga 90 ukulola vino aina na ya nkazi yakuomba umulimo.

Yonsi ali pa Betele iya mu Brooklyn yayatwazile umu vilongano ivipya ivyayelile umu ncende zya mu New York City. Nemo yantwazile uku cilongano ca Bronx, muno icilongano ca borough capanzilwe. Nupya cilongano kwene cino nayangamo ali cino iizile iinika ukuti Upper Bronx.

Apakasi kakwe ya 1960, ulupwa lwakwe ya Latvian aali ya Nte aasambilile icumi uku katutu ka Bronx yakukiile uku ncende ukwayelile icilongano citu. Livija, umwana umukazyana uwalipo umukalamba, watandike upainiya lino sile wamazile isukulu. Lino papisile sile imyezi inono, waile uku Massachusetts uku kuombela ukwalondekwanga ya kasimikila aingi. Natandike ukumulembela makalata ukumunena vino icilongano cikuomba, nupya nawe wawezyanga andondolwela vino akuomba umu mulimo wa kusimikila umu Boston.

Papisile sile imyaka inono, Livija wasonsilwe ukuomba upainiya uiyele. Walondesyanga ukuombesya umu mulimo wakwe Yeova, fwandi walemvile fomu wakuzizyapo ukuombela pa Betele nupya yamwamile umu 1971. Calolike sile kwati vikwene avino Yeova wapekinye! Pa 27 Okotoba 1973, twatwaline nupya Umwina Knorr u wapeezile ilyasi lya winga. Pa Mapinda 18:22 pakati: ‘Uwasyukila umuci wazana ulongo. Lelo Yeova aliwe wamukumbusuka.’ Livija nani twaombela pa Betele pa myaka ukucila pali 40. Nupya tucili tukatungilila icilongano ca Bronx.

Ukuombela pamwi nu Mwina Knorr lyali isyuko cuze. Waombesyanga nupya atatontanga ndi cakuti akuomba umulimo ukutungilila icumi nupya wataizyanga sana ya misyonali yonsi umu nsi. Aingi yali a Nte yakutandikilapo umu mpanga zino yayatumile ukuya umu kuombelamo. Nuvwanga sana uyi ukulola kuno Mwina Knorr akucula nu ulwale wakwe kansa umu 1976. Wanda umwi, ala asikukatuka nu kukatuka pa usanzi, wanenyile ukumuwelengela vimwi ivyalondekwanga ukupulintwa. Wanenyile ukwama ya Frederick Franz pakuti nayo ize yuvweko vino nkuwelenga. Lino papisile insita nizile imanya ukuti  pa mulandu wakuti Umwina Franz atalolekesyanga, Umwina Knorr wasumbanga insita ikulu ukumuwelengela ivyeo vya musango uwo.

Umwina Knorr wafwile umu 1977, nomba yayo amumanyile nupya amutemilwe yatasosile pano yamanyile ukuti wamala umulimo wakwe uwa pano nsi. (Umbw. 2:10) Pacisila cakwe cico, Umwina Franz watandike ukwangalila umulimo witu.

Pa nsita iyo ala nene kalemba wakwe ya Milton Henschel, aombiile pamwi nu Mwina Knorr pa myaka iingi. Umwina Henschel wanenyile ukuti umulimo wane lyene uwakwazwa Umwina Franz muli vyonsi vino akulonda. Ilingi namuwelengelanga impapulo lino yatali yapulinte. Umwina Franz wiusyanga sana ivintu nupya wikanga sana amano kuli vino vikuwelengwa. Cazifile sana ukuomba nawe ukufikila lino wafwile umu Dizemba 1992!

Imyaka 61 ino naomba pa Betele yatisimula sana. Avyazi yane yonsi yoili yafwile autailo kuli Yeova, nupya nkulolela insita lino ndayapokelela umu nsi iisuma cuze. (Yoa. 5:28, 29) Kusi umulimo uli onsi uwa mu nsi ii ipe uno ningalinganya ukwi syuko lyakuombela pamwi na onsi na anaci ya utailo pa kwazwa antu yakwe Leza umu nsi yonsi. Livija nani tungati pa myaka yonsi ino twaombela Yeova umu mulimo wa nsita yonsi, ‘uluzango luno Yeova watupeela ulwatukomelezyanga.’ —Neem. 8:10.

Kutaya umuntu uwacindamisya ukucila yauze umwi uvi lyakwe Yeova, nupya umulimo wa kusalanganya icumi watwalilila. I syuko sana ukuombela pamwi na ina na ya nkazi a utailo nupya acisinka pa myaka iingi. Aingi aapakwe yano naomba nayo yasi pano nsi. Nomba naya sana nu luzango ukuombela pamwi na antu yaa autailo umu mulimo wakwe Yeova.