1. Uzye aingi yakacita uli nga yuvwa mano aamuli Baibo? (Mapinda 1:20, 21)

 UMU mpanga izingi, ilingi tukalola aina na ya nkazi ala iimilila yali ni nsansa yakupeela impapulo umu miseo umukapita sana antu. Uzye mwatala mwaombako umulimo uu? Nga avino cili mufwile mwelenganya api lembo lya Mapinda ilikalanda pa mano aakupunda umu miseo pakuti antu yanguvwa uku mano yayo. (Belengini Mapinda 1:20, 21.) Muli Baibo nu mu mpapulo zitu mwaya “mano” kuli kuti mano yakwe Yeova. Yakwene ali mano yano antu yakalondekwa pakuti yakakwate umi wa pe. Tukauvwa ningo sana ndi cakuti umwi wapokelela ulupapulo lwitu. Nomba asi yonsi aakacita vivyo. Yamwi yakasoololapo ukukanamanya icili consi pali vino Baibo ikalanda. Yauze nayo yakatuseka. Yakaelenganya ukuti Baibo yata ukuomba. Yamwi yakaelenganya ukuti antu aakalondela vino Baibo ikalanda yataya ni cikuuku nu kuti yakailola ukuti aliyo yakacita ivilungame. Nanti ciye vivyo, Yeova watwalilila ukupeela mano ya cumi cumi ku yantu yonsi. U mu nzila ci?

2. Aekwi kuno tungazana mano ya cumi cumi ndakai, nomba i vyani vino antu aingi yakasoololapo ukucita?

² Yeova akaomvya Izwi lyakwe, Baibo pakuti aazwe antu ukuya na mano ya cumi cumi. Umupiipi na aliwensi wakwata ibuku lii. Nupya Yeova akaomvya ni mpapulo izikalanda pali Baibo. Mpapulo zizyo zyaya umu ndimi ukucila pali 1,000. Yayo aakakutika kuli kuti aakabelenga nu kucita vino yakusambilila yalaipakizya ivisuma. Nomba, antu aingi yakasoololapo ukukanakutika kuli Yeova. Lino yakupingula pali vimwi, yakasoololapo kupingulapo vino aineco yakwelenganya nanti  vino antu yauze yakuyanena. Insita zimwi yakasuusya vino tukayanena pa mulandu wakuti tukakonka vino Baibo ikalanda. Umu cipande cii tumasambilila umulandu uno antu yakacitila vivyo. Inkoleelo, tumasambilila vino tungacita pakuti tukwate mano aakafuma kuli Yeova.

3. I vyani vino tulinzile ukucita pakuti tuye sana na mano?

³ Amano yakalozya uku maka yano twakwata aakuomvya vino twamanya pa kupingula ningo pa vintu. Nomba mano ya cumi cumi yakalozya na kuli vyuze ukucila sile pali vii. Baibo ikati: “Ukoopa Yawe ili ntendekelo ya mano. Nu kumanya Wamuzilo Wilya, kuli kwiluka.” (Mapi. 9:10) Fwandi lino tukupingulapo pa vintu vimwi vicindame tulinzile ukumanya vino Yeova kuli kuti “Wamuzilo” akaelenganya. Tungacita vivyo ndi cakuti tukubelenga Baibo ni mpapulo izikalanda pali Baibo. Nga twacita vivyo tulalanga ukuti twaya na mano ya cumi cumi.—Mapi. 2:5-7.

4. U mulandu ci uno Yeova sile aangatwazwa ukuya na mano ya cumi cumi?

⁴ Yeova sile aangatwazwa ukuya na mano ya cumi cumi. (Loma 16:27) U mulandu ci uno tungalandila ukuti amano ya cumi cumi yakafuma sile kuli Yeova? Ca kutandikilapo, pa mulandu wakuti aali Kaumba wamanya vyonsi pa viumbwa vyakwe. (Masa. 104:24) Cakwe ciili, vyonsi vino Yeova akacita vikalanga ukuti waya na mano. (Loma 11:33) Cakwe citatu, vyonsi vino Yeova akatunena vikaazwa yonsi aakavicita. (Mapi. 2:10-12) Pakuti tuye na mano ya cumi cumi, tulinzile ukuzumila ivintu vii vitatu nu kuleka kuti vyatutungulula lino tukupingulapo pa vintu na lino tukulonda ukucita vimwi.

5. I vyani vikacitika ndi cakuti antu yakana ukuzumila ukuti mano ya cumi cumi yakafuma sile kuli Yeova?

⁵ Antu aingi umu nsi yakazumila ukuti vintu vikaloleka ningo sana lelo yakakana ukuzumila ukuti kwaya Kaumba nupya yakalanda ukuti ivintu vyasangwike sile. Yauze nayo yazumila muli Leza lelo yakalola ukuti Baibo iya mpiti sana nupya yakasoololapo ukucita vino yakulonda. I vyani vyacitika? Uzye insi yazipilako pa mulandu wakuti cila muntu akaika mano kuli vino akwelenganya ukucila vino Leza akaelenganya? Uzye mwazana insansa nanti upaalilo wa cumi cumi pali vino vilacitika uku nkoleelo? Ivintu vino tukalola vikalenga tusininkizye ukuti amazwi yaa aacumi aakuti: “Amano, ukwiluka kwa vintu, nanti ukupandwa amano, vii vyonsi ivya ciwelewele sile ndi cakuti visikulola kuli vino Yawe akalonda.” (Mapi. 21:30) Cii cikalenga twatwalilila ukulenga Yeova ukuti atwazwa ukuya na mano ya cumi cumi. I ca ulanda icakuti antu aingi yasicita vivyo. U mulandu ci?

6. Ukulingana na Mapinda 1:22-25, aaweni aakakana ukuvwa uku mano yakwe Yeova?

⁶ Antu aingi yakakana ukuvwa lino mano ya cumi cumi “yakupunda umu miseo.” Kulingana na vino Baibo ikalanda, kwaya maumba yatatu ayantu aakakana ukuvwa uku mano kuli kuti “mbulwamano,” ‘aakasuula malango (nanti amiponto)’ alino na “awelewele.” (Belengini Mapinda 1:22-25.) Lyene lekini tulande pa miyele iikalenga antu yaa ukukana mano aakafuma kuli Leza nupya lekini tulande na pali vino tungacita pakuti tutaluke uku miyele kwene iyo.

7. U mulandu ci uno yamwi yakasoolwelapo ukutwalilila ukuya “imbulwamano”?

⁷ “Imbulwamano” antu aakataila vyonsi  vino yuvwa nupya aakaponziwa zuwa? (Mapi. 14:15) Ilingi tukazana antu ya musango uwo lino tuli umu mulimo wa kusimikila. Tale elenganyini antu wingi yano ya simapepo ni ntunguluzi zya mu mauteeko zyapozya. Yamwi yakauvwa sana uyi ndi cakuti yamanya ukuti vino yayasambilizya i vya ufi. Nomba aalembwa pa Mapinda 1:22 yasoololapo ukuya imbulwamano pano avino yatemwa ukuya imbulwamano vivyo kwene. (Yele. 5:31) Yakauvwa ningo nga yakucita vino aineco yakulonda nupya yasiuvwila vino Baibo ikalanda nanti ukuvwila masunde yakwe Leza. Antu aingi yakauvwa wakwe vino umwanaci umwi uwika sana mano uku vya mapepo uwa ku Canada wanenyile Nte umwi uwamutandalile, watiile: “Ndi cakuti ya simapepo yatuponzya ale u mulandu wao asi witu.” Tusilonda ukukolanya antu yaa akaitemelwa ukuya atutu.—Mapi. 1:32; 27:12.

8. I cani cilatwazwa ukuya na mano?

⁸ Kwaya imilandu icindame ino Baibo ikatukomelezezya ukukanatwalilila ukuya imbulwamano lelo ‘ukulaelenganya wa ikolo.’ (1 Kol. 14:20) Pakuti tuye na mano tulinzile lyonsi ukulaomvya ivisinte vya muli Baibo. Nga twacita vivyo tulalola vino Baibo ilatwazwa panono panono ukutaluka uku ntanzi nu kupingula ningo pa vintu. Cingazipa sana nga tukwelenganya pali vino twapingulapo. Ndi cakuti ipapita insita pano twatandikiile ukusambilila Baibo nu kuzanwa umu kulongana limwi tungayuzya umulandu uno twavililwa ukuipeela kuli Yeova nu kubatiziwa. Ndi cakuti twabatiziwa, uzye tukulunduluka ukuya ya kasimikila nupya ya kasambilizya asuma ailyasi lisuma? Uzye vino tukapingulapo ukucita vikalanga ukuti tukacita vino tukasambilila muli Baibo? Uzye twaya ni miyele ino Aina Klistu yonsi yalinzile ukukwata lino tukuomba na yauze? Ndi cakuti twalola ukuti tukulondekwa ukusenukako muli vimwi tulinzile ukwelenganyako pali vimwi vino Yeova akatwiusyako ivikapeela “amano kuli yao akayalonda.”—Masa. 19:7.

9. Uzye antu amiponto yakalanga uli ukuti yakakana ukuya na mano?

⁹ Iumba lyakwe ciili ilya yantu aakakana ukuya na mano antu ya miponto. Insita zimwi tukazana antu ya musango uu lino tukusimikila. Yakauvwa ningo ndi cakuti yakupontela antu yauze. (Masa. 123:4) Baibo ikatucelula ukuti umu manda aakusyalikizya mulaya antu aingi aamiponto. (2 Pet. 3:3, 4) Wakwe vino yasivyala yakwe Loti yacisile, antu yamwi yasikutika uku kucelula kwakwe Leza. (Utan. 19:14) Antu aingi yakaseka yayo aakalondela vino Baibo ikalanda. Antu ya miponto yakalondela “vino imili yao ikulonda pa kucita iviipe.” (Yuda 7, 17, 18) Fwandi vino Baibo ikalondolola pa yantu ya miponto vyalingana sana na vino asangu na antu yauze aakakana mano aakafuma kuli Yeova yakacita.

10. Ukulingana na vino Masamu 1:1 yalanda, tungacita uli pakuti tutaya antu ya miponto?

¹⁰ Tungacita uli pakuti tusininkizye ukuti asi sweswe ya miponto? Inzila yonga ino tungacitilamo vivyo u kukanauvwana na antu aakailizyanya sile pa vili vyonsi. (Belengini Masamu 1:1.) Cii cikupiliula ukuti tutalinzile ukubelenga nanti ukukutika ku vili vyonsi vya yasangu. Tulinzile ukucenjela pakuti tutailizyanya pa vintu vyonsi nu kutwisika Yeova alino ni vyeo vino akatunena ukupitilila umwi uvi lyakwe. Pakuti ivya musango uwo vitacitika, tulinzile ukuyuzya sweineco ukuti: ‘Uzye ilingi nkailizyanya ndi cakuti twapokelela ivyeo vimwi ivipya nanti ulondolozi? Uzye natemwa ukulondelezya iviipe muli  yano yakatungulula?’ Ndi cakuti zuwa zuwa twata ukucita ivintu vii, tulazanzya Yeova.—Mapi. 3:34, 35.

11. Uzye “awelewele” yakalola uli masunde yakwe Yeova?

¹¹ Iumba lyakwe citatu ilya yantu aakakana mano aakafuma kuli Yeova “aawelewele.” Antu yaa aawelewele pano yakakana ukulondela masunde yakwe Leza. Yakacita vino yakulola ukuti ali visuma. (Mapi. 12:15) Antu ya musango uwo yakakana Yeova intulo ya mano. (Masa. 53:1) Ndi cakuti twakomenkana nayo lino tukusimikila, ilingi yakatutumfya pali vino tukalondela masunde amuli Baibo. Nomba kusi visuma ivili vyonsi vino yangatunena. Baibo ikati: “Iciwelewele ca muntu cikaposiwa ukuvwa umwalola amano. Ali mulandu kwene uno citange cikwate ni vyakulanda apa mpongolo zya musumba.” (Mapi. 24:7) Kutaya mazwi ya mano yano aawelewele yangalanda. Ali mulandu kwene uno Yeova akatucelwila ukuti: “Utaezya ukupalama uku ciwelewele.”—Mapi. 14:7.

12. I cani cingatwazwa ukukanacita ivintu wa antu awelewele?

¹² Tutaya wa antu aapata vino Leza akayanena, lelo twatemwa vino akaelenganya ukwikako sile na masunde yakwe yonsi. Tungatwalilila ukutemwa masunde yakwe Leza ndi cakuti tukukolanya ivikacitika ndi cakuti tuvwila masunde yayo kuli vino vikacitika ndi cakuti tutuvwilile masunde yayo. Elenganyini pa ntazi zino antu yakakwata pa mulandu wa kukanalondela masunde yakwe Yeova. Lyene mwelenganye na vino umi winu wazipa pa mulandu wakuti mukauvwila Leza.—Masa. 32:8, 10.

13. Uzye Yeova akatupatikizya ukuvwila ukusunda kwakwe?

¹³ Yeova akatwazwa ukuya na mano, lelo asipatikizya aliwensi ukuzumila ukuya na mano kwene yayo. Nomba walondolola ivikacitikila yayo aakana ukuvwa uku mano yakwe. (Mapi. 1:29-32) Yayo aakasoololapo ukukanauvwila Yeova ‘yalalya vino yazombwile aisikulu.’ Likwene sile, vino yakacita vilayaletela ulanda, intazi nu mu kusyalikizya Yeova alayonona. Lelo yayo akakutika uku mano yakwe Yeova nu kucita vino akatunena, wayalaya ukuti: “Wensi akatezya kunondi alaya umucingililwe. Alikala cele ukwaula icakumuletela intete.”—Mapi. 1:33.

14-15. I vyani vino tukusambilila ukwi lembo lya Mapinda 4:23?

¹⁴ Ndi cakuti tukulondela mano yakwe Leza, vintu vikatuzipila. Wakwe vino itusambilila, citanguka ukukwata mano aakafuma kuli Yeova. Wakwe, umwi buku lya Mapinda Yeova akatunena ivintu ivingatwazwa ndi cakuti sile twavilondela. Lekini tulande pa vintu vimwi 4 vino akatunena.

¹⁵ Mwacingilila umwenzo winu uwa unkolanya. Baibo ikalanda ukuti: “Apa vintu vyonsi  uwasunga umwenzo wako. Pano umwaya intulo izikapela umi.” (Mapi. 4:23) Elenganyini pali vino tukalondekwa pakuti tucingilile umwenzo witu uwa cumi cumi. Tukalondekwa ivyakulya, ukutukusya umwili alino nu kutaluka uku vintu vyonsi viipe. Vikwene avino tukacita na lino tukucingilila umwenzo witu uwa unkolanya. Tukabelenga Izwi Lyakwe Leza cila wanda. Tukapekanya ukulongana, ukuya umu kulongana alino nu kwasukapo. Tukatwalilila ukuya acincile lino tukuomba apapezile maka itu umu mulimo wa kusimikila. Nupya tukaezya na maka ukukanaya ni miyele iipe lino tukutaaluka uku vintu ivingonona melenganyo itu wakwe, ivyakuizanzya umwaya imiyele iipe alino na ya cuza aipe.

16. U mulandu ci uno ilembo lya Mapinda 23:4, 5 licindamiile sana ndakai?

¹⁶ Mwateeka umwenzo kuli vino mukweti. Baibo ikatunena ukuti: “Utaivunola apakulonda ukama. . . . Ivyuma vyako limwi ungaponga nakuno viile, ungati sile ivintu vino vimezile amapa nu kupapuka wakwe lyang’anda.” (Mapi. 23:4, 5) Ivyuma visiikalilila. Ndakai yonsi aakankala na apiina yakusakamala sana pa mpiya. Ali mulandu uno yakacitila ivintu ivikaonona mazina yao, ucuza wao alino nu umi wao. (Mapi. 28:20; 1 Tim. 6:9, 10) Nomba mano, yakatwazwa ukukanasakamikwa sana pa mpiya. Nupya ukucita vii kukatwazwa ukuteeka umwenzo kuli vino tukweti alino nu kuya ni nsansa.—Kasa. 7:12.

17. Wakwe vino ilembo lya Mapinda 12:18 likalanda, tungacita uli pakuti mazwi itu yaye na mano?

¹⁷ Mwaelenganya lino mutatala mwavwanga. Nga tutacenjile mazwi itu yangasosya yauze. Baibo ikati: “Akacincila ukuvwanga, ivivwangwa vyakwe vikatota wa mupeni. Lelo amazwi ya muntu wa mano yali wa mulembo ku antu avule.” (Mapi. 12:18) Tukaazwilizya kuti kuye umutende ndi cakuti tusikulanda pali vino yauze yakaluvyanya. (Mapi. 20:19) Nga tukulonda mazwi itu kulakomelezya nu kukanasosya yauze, tulinzile ukulabelenga nu kwelenganya sana api Izwi Lyakwe Leza. (Luka 6:45) Nga tukwelenganya pali vino Baibo ikalanda, mazwi itu yalaya  wa “ntulo ya malango” aakakomelezya yauze.—Mapi. 18:4.

18. Uzye ukuomvya amazwi aya pa Mapinda 24:6 kungatwazwa uli ukuomba ningo umu mulimo wa kusimikila?

¹⁸ Mwalondela vino iuvi likatunena. Baibo ikatunena mazwi aangatwazwa ikati: “Pano umuntu apakulwisya inkondo, suka watala wapandwa amano, angamwazwa ukucimvya.” (Mapi. 24:6) Uvwini vino ukuomvya icikomo cii kungatwazwa ukuya ya kasimikila nupya ya kasambilizya yasuma. Ukucila ukulasimikila nu kusambilizya umu nzila ino tukulonda sweineco, tukaezya na maka ukulondela vino yakatunena ukucita pa kusimikila. Pa kulongana tukasambilila inzila izisuma izya kuomvya nupya tukasambilila na kuli vino yauze yakacita pa kusambilizya antu Baibo. Nupya iuvi lyakwe Yeova likatupekanyizizya impapulo na mavidyo ivingazwa antu ukuvwikisya Baibo. Mungasambilila ivya kuomvya ningo iviombelo vii.

19. Uzye tukauvwa uli pali vino Yeova akatwazwa ukuya na mano? (Mapinda 3:13-18)

¹⁹ Belengini Mapinda 3:13-18. Tukauvwa ningo sana pa kupanda mano ukusuma ukwaya umwi Izwi Lyakwe Leza. Nupya cii cikalenga tutwalilile ukuya ni nsansa. Umu cipande cii, twasambilila pa mano yamwi asuma aya umwi buku lya Mapinda. Kwene, muli Baibo yonsi mwaya mano asuma aakafuma kuli Yeova. Lekini lyonsi twaezya na maka ukucita vino Yeova akatunena. Antu amu nsi yatacindika mano aafuma kuli Leza, lelo swemo twasininkizya ukuti “yao akalemelela kweneko ali yano amano yakalenga ukuti yaikala ningo.”