1, 2. U mulandu ci uno Baibo ikakolanyizizya amaka yano twakwata aakulanda uku umoto?

UMU 1871, umoto wizile ukatuka umu mutengo uwaya uku mpanga ya Wisconsin, umu United States. Umoto wizile usalangana sana icakuti ioca imiti  nyanya. Antu ukuluta pali 1,200 yafwile. Umoto uu wakomile antu aingi sana ukuluta umoto uli onsi umu United States. Cikaloleka kwati utumoto tunono twatandike kupantuka ukufuma uku masitima aapitanga umu mutengo uu, nga alino usyala ukatuka. Cii cikatwiusya vino Baibo ikati: “Tala elenganyini vino mutengo ukulu ukapya nu moto lino wasontekwa na kambilimbili kanono!” (Yakobo 3:5) U mulandu ci uno kalemba wakwe Baibo Yakobo walandiile vii?

² Walondolwile ati: “Lulimi lukoline wa moto.” (Yakobo 3:6) “Lulimi” aamaka yano twakwata aakuvwanga. Nupya wakwe vino umoto waya, vino tukalanda vingacisa yamwi. Baibo ikatunena ukuti vino tukalanda vingaleta umi nanti imfwa. (Mapinda 18:21) Uzye lyene cikupiliula ukuti fwandi tutalinzile ukulanda ivili vyonsi pa mulandu wa kuti limwi tungalanda ivipe? Awe foo. Tutanga tute ukuomvya umoto pa mulandu wakuti  ungatoca. Lelo tulinzile sile ukuuomvya ningo, pano tukauomvya ukwelekelako ivyakulya nu kota alino ukatupeela nu luswepo. I cilicimwi nu lulimi kwene, nga tukwikako mano lino tukuvwanga, tungaomvya amaka ya lulimi uku kucindika Yeova nu kwazwa yauze.—Masamu 19:14.

3. I vintu ci vitatu ivingatwazwa ukukomelezya yauze lino tukuvwanga?

³ Yeova watupeela amaka yakunena yauze vino tukwelenganya na vino tukuyuvwa ukuomvya iminwe nanti ukulanda sile. Uzye tungaomvya uli uwila uu ukukomelezyako yauze? (Welengini Yakobo 3:9, 10.) Tulinzile kumanya lino tufwile ukuvwanga, kumanya vino tufwile kulanda, alino ni nzila ya kuvilandilamo.

4. A lilaci lino tutalinzile ukuvwanga?

⁴ Insita zimwi caya sile ningo ukukana vwanga. Baibo ikalanda ukuti kwaya “insita ya kwikala cele.” (Kasambilizya 3:7) Tukalanga ukuti twatitucindika yauze nga tuli cele lino yakuvwanga. (Yobo 6:24) Nupya tusilanda pa vintu vya nkama vino antu yauze yatalinzile ukumanya. (Mapinda 20:19) Nupya ndi cakuti umwi watusosya, tulinzile ukwezya ukusuulako sile nanti ukutala twikala sile ukwaula ukuvwanga.—Masamu 4:4.

5. Tungalanga uli ukuti tukataizya Yeova pa kutupeela amaka ya kulanda?

⁵ Lelo insita zimwi caya sile ningo ukuvwanga. (Kasambilizya 3:7) Kwaya insita ya kulumbanya Yeova, ukukomelezya yauze, kulanda vino tukuyuvwa, alino nu kunena yauze vino tukulonda. (Masamu 51:15) Nga tukuomvya amaka itu aakulanda mu nzila ii, ala tukulanga ukuti tukataizya pa wila uu uno Leza watupeela. Pano ngi cakuti cuza witu watupeela cintu cimwi cisuma, tukalondesya ukuciomvya ningo.

6. U mulandu ci uno cacindamila ukusoolola insita isuma iyakuvwanga?

⁶ U mulandu ci uno cacindamila ukusoolola insita isuma iyakuvwanga? Ilembelo lyakwe Mapinda 25:11 likaati: “Amazwi alondoloke yakolana ni viseekwa viyengese vyakwe zaabu, ivili pa mbale yakwe siluva.” Viseekwa iviyengese vyakwe zaabu vikaloleka ningo, nupya vingacilapo ukuloleka ningo ngi cakuti vili pa mbale yakwe siluva. Munzila ili imwi kwene, tungakwata amazwi asuma akunena umwi. Lelo nga twasoolola insita isuma iyakulanda amazwi yaayo, tungazwa ningo sana umuntu wiyo. Tungacita uli vii?

7, 8. Uzye aina umu Japan yakolinye uli vino Yesu wacitanga?

⁷ Ngi cakuti twalanda pa nsita isi ningo, antu yatanga yuvwe nanti ukuzumila vino twayanena. (Welengini Mapinda 15:23.) Umu Maaci 2011 cilundumusi alino nu muza ukome sana vyononyile misumba ingi sana uku ufumondaka wa mpanga ya Japan. Antu ukucila pali 15,000 yafwile. Nanti cakuti ya Nte yakwe Yeova aingi yaponzizye ya lupwa ni vyuza, yalondanga kuomvya Baibo ukwazwa yauze aali umu ntazi ili imwi. Lelo yamanyile ukuti aingi pa yantu yaayo yali aBuddha aatamanyile ivingi pali Baibo. Fwandi ukucila kuyanena pa nsita iya vino Baibo ikalanda pa kutuutuluka, aina yayakomelizye nu kuyalondolwela umulandu uno iviipe vikacitikila uku yantu asuma.

⁸ Aina yaayo yakolanyanga Yesu. Yesu wamanyile insita ya kukanavwanga alino ni nsita yakuvwanga. (Yoane 18:33-37; 19:8-11) Yesu walolezile insita isuma pakuti asambilizye asambi yakwe vintu vimwi. (Yoane  16:12) Aina umu Japan yalolezile insita isuma iya kunena antu pali vino Baibo ikalanda pa kututuluka. Lino papisile imyaka iili na citika ukufuma pano kwayelile icimuza cipisye, aina yapeezile antu kapepala ki landwe akaakuti: Uzye I Cisinka Ukuti Afwe Yalaya Aumi Nupya? Aingi yaposile kapepala kaa nupya yakomeleziwe sana lino yakawelenzile. Naswe kwene tulinzile ukwelenganya pa ntambi ni vizumilo vya yantu aya umu cifulo citu ica kusimikilamo pakuti twasoolola insita isuma iyakulanda nayo.

9. A muli vyani na vyuze muno tulinzile ukulolela insita isuma iya kulanda?

⁹ A muli vyani vyuze muno tulinzile kuloleela insita isuma ino tungavwangilapo? Insita zimwi umwi angatuneena ivipe, lelo ukucila ukwasuka papo kwene nu kulanda viipe, cingaziipa ukuti tutale tutuzye nu kwelenganyapo ukuti: ‘Uzye vino walanda ali vino wali akulonda ukulanda? Uzye ndinzile ukulanda nawe pa mazwi yano ali walanda?’ Insita zimwi cikaziipa ukukanalanda icili consi. Lelo ngi cakuti pali umulandu uno tulinzile ukulandila nu muntu wiyo, tulinzile ukuloleela insita isuma lino twateeka umwenzo. (Welengini Mapinda 15:28-29.) Limwi nga tukulonda ukukomelezya yalupwa aasi ya Nte yakwe Yeova ukuti yamanye Yeova, tulinzile ukuteekanya, kwelenganyapo sana pali vino tumalanda, nu kusolola insita isuma lino yangatemwa ukukutika.

10. (a) U mulandu ci uno tulinzile ukusoolola amazwi aakulanda? (b)  I mvwango ci zino tutalinzile kuomvya?

¹⁰ Vino tukalanda vingalenga yauze ukuvwa ningo nanti ukuvwa uyi sana. (Welengini Mapinda 12:18.) Antu umu nsi ii yakwe Satana yakaomvya “mazwi aipe” yano yaaya wa “nceto” nanti ‘ulupanga’ pano yakalonda ukusosya yauze. (Masamu 64:3) Aingi yakasambilila invwango zya musango uu mu ma filimu yano yakatamba. Lelo Aina Klistu yatalinzile ukulanda iciliconsi icingasosya yauze, nanti sile lino yakuseka. Mazwi aakusekesya yaaya ningo nupya yangalenga vino tukulandapo ukuvwika ningo. Nomba tutalinzile ukuomvya amazwi aipe, kuli kuti ukulanda amazwi angalenga umwi ukuvwa insonyi nanti ukumutuka pakuti sile yauze yaseke. Baibo ikanena Aina Klistu ukuti yatalinzile “ukutukanana.” Nupya ikati: “Mutaomvya mazwi akucisa. Lelo omvini amazwi asuma akwazwa, mazwi akakuula nu kupeela vikulondekwa, pakuti vino mukulanda viye vyakwazwa yao akumuvwa.”—Efeso 4:29, 31.

11. I cani icingatwazwa ukusoolola amazwi asuma?

¹¹ Yesu wasambilizye ukuti “umulomo ukavwanga vintu viziile mu mwenzo.” (Mateo 12:34) Cii cikupiliula ukuti vintu vino tukalanda vingalanga vino tukaelenganya. Fwandi ngi cakuti twatemwa antu nupya tukayasakamala, tulasoolola amazwi asuma aakuvwanga. Nupya ivintu vino tukalanda vilaya ivya kukomelezya.

12. I cani cuze icingatwazwa ukusoolola amazwi asuma?

 ¹² Cikalondekwa ukuombesya pakuti twasoolola amazwi asuma aakulanda. Nanti cakuti Umwene Solomoni wali uwa mano, “wasambilile imvwango nu kulondelezya” pakuti vino walemvile viye ivya cumi nupya viye ivisuma pa kuwelenga. (Kasambilizya 12:9, 10) I cani cingatwazwa ukumanya ningo amazwi ya kulanda? Tungawelenga muli Baibo ni mpapulo zitu pakuti tuzane inzila izisuma izya kuvwangilamo. Tungasambilila upiliulo wa mazwi yamwi yano tutamanya ningo. Nupya tungasambilila vino Yesu wacitanga pakuti tumanye ivya kuvwanga umu nzila iingazwa yauze. Yesu wamanyile ningo amazwi ya kuvwanga pano Yeova wamusambilizye ‘ivya kulanda apakuti angakomelezya atovoke.’ (Ezaya 50:4) Nupya cacindama ukwelenganya pali vino amazwi yano tukavwanga yangalenga yauze ukusoka nanti foo. (Yakobo 1:19) Tulinzile ukuyuzya sweineco ukuti: ‘Uzye nga naneena umwi amazwi yaa, amamanya ningo cino nkumunena? Uzye amauvwa uli?’

13. U mulandu ci uno tulinzile twalanda umu nzila iyangupale ukuvwa?

¹³ Umu Izlaeli ipenga lyaomviwanga ukumanyisya antu pali vimwi. Yalizyanga ipenga nga yakulonda ukunena antu ukuti yakolongane. Nupya ipenga ndi lyalila umu musango upusaneko, ala yakunena asilika ukuti yatandike ukuzanza. Elenganyini vino cali nu kuya uku yasilika ndi cakuti ipenga lino yakulizya lisikuvwika! Baibo ikalanda ukuti ipenga ilyuvwike, lyaya kwati aamazwi aangupale ukuvwa. Nga tusikulondolola ivintu umunzila iyuvwike, antu yatangayuvwe cino tukulandapo nupya yangazumila ni cintu icaufi. Nomba nanti icakuti tukalonda ukuti vino tukulandapo vyuvwike, tulinzile ukwikako mano pakuti mazwi yano tukalanda yataya amusaalula.—Welengini 1 Kolinto 14:8, 9.

14. I cilangililo ci icikalanga ukuti Yesu walandanga umu nzila iyuvwike?

¹⁴ Ilembelo lyakwe Mateo cipandwa  5 ukufika uku 7 likalangilila ningo sana vino Yesu wasoololanga amazwi aakulanda aangupale ukuvwa. Umwi lyasi lino walanzile, atalondanga ukuomvya amazwi akome nanti ukulanda sile cilandelande pakuti auvwisye antu ningo. Nupya atalandanga amazwi angasosya yauze. Yesu wasambilizye vintu vicindame ivyakweti sana upiliulo, lelo vino walandanga vyali ivyangupale ukuvwa. Yesu wasambilizye asambi yakwe ukuti yataali nu kusakamala pa vya kulya ivya cilawanda. Wayalondolwelile ukuti Yeova lyonsi akaliisya ivyunyi. Lyene wayuzizye ati: “Uzye mwemo mutavilusile?” (Mateo 6:26) Mazwi kwene yaayo aangupale ukuvwa yano Yesu walanzile, yavwile asambi yakwe ukuvwikisya isambililo ilicindame nu kukomeleziwa.

15. U mulandu ci uno tulinzile ukulanda ni cikuuku?

¹⁵ Milandile itu uku yantu yauze yacindama wakwe vivi kwene vino amazwi yano tukalanda uku yantu yacindama. Antu yatemilwe sana ukukutika kuli Yesu pano walandanga “mazwi asuma,” nupya walandanga ni cikuuku. (Luka 4:22) Nga tukulanda ni cikuuku, antu yangatemwa ukukutika kuli sweswe nu kuzumila vino tukuyanena. (Mapinda 25:15) Tungalanda na antu umu nzila ya mutembo ngi cakuti twayacindika nupya twayasakamala. Vikwene ali vino Yesu wacisile.  Lino waweni iumba lya yantu aalondesyanga ukuvwa kuli aliwe, watemilwe sana ukuya nayo nu kuyasambilizya. (Mako 6:34) Nanti sile lino antu yamutukanga, Yesu wene atayatusile.—1 Petulo 2:23.

16, 17. (a) Tungakolanya uli Yesu lino tukulanda na yalupwa iitu ni vyuza? (Lolini cikope cakutandikilako.) (b) I visuma ci ivyacitike lino nyina wa mwana umwi walanzile ni cikuuku?

¹⁶ Nanti cakuti twatemwa yalupwa ni vyuza viitu, limwi tungalanda amazwi aipe kuli aliyo pa mulandu wakuti twayamanya sana. Limwi tungaelenganya ukuti usi mulandu nanti tutisileko mano kuli vino tukuyanena. Nomba Yesu lyonsi wali ni cikuuku nanti sile lino walandanga na ya cuza yakwe. Lino yamwi pali ya cuza yakwe yapaazyanyanga pali wino wali umukalamba pali aliyo, Yesu wayalungike cikuuku cikuuku nu kuyapeela cilangililo ca mwana umunono pakuti ayazwe ukuta vino yelenganyanga. (Mako 9:33-37) Ya Eluda yangakolanya Yesu lino yakusunda yauze umu cikuuku.—Galatiya 6:1.

¹⁷ Nanti sile lino umwi walanda vimwi vyakutusosya, cingaya ningo sana ngi cakuti tukulanda ni cikuuku. (Mapinda 15:1) Umwana umwi umusepela uwakweti nyina umusimbe, watandike ukucita ivintu vipe ala kuu akucita kwati akuombela Yeova. Nkazi umwi uwa mucilongano atatemilwe vino umwana wii wacitanga, acino wanenyile nyina wa mwana wii ati: “Iiciipa sana ukuti mwatimuvilwa ukusunda umwaninu.” Nyina wa mwana wii watuzizye alino aiza alanda ati: “I cacumi ukuti vintu visi ningo pa nsita ii, lelo ncili nu mulimo wa kusambilizya umwanane. Ukaanene vivyo nga Amagedoni yapita; alino tulamanya ningo ngi cakuti imfilwa nanti foo.” Pa mulandu wakuti nyina wa mwana wii wateekinye nupya wali ni cikuuku kuli nkazi wiyo, yatwalilile ukuya ivyuza. Umwana nawe uvwile vino ya nyina yalanzyanyanga na nkazi muze nupya wizile ailuka ukuti fwandi yanyina yamanyile ukuti angasenuka. Acino watiile ukucina ni vyuza ivipe, aiza awatiziwa nupya wizile atandika ukuomba na pa Betele. Nanti cakuti tukulanda na ina itu, ya lupwa itu, nanti antu yano tutamanya, mvwango zitu zilinzile lyonsi “ukuya zisuma nupya izya kuzanzya antu.”—Kolose 4:6.

18. Uzye tungakolanya uli Yesu muli vino tukavwanga?

¹⁸ I cumicumi amaka aakunena antu yauze vino tukwelenganya nu kuvwa, u wila usuma cuze uno Yeova watupeela. Ngi cakuti tukukolanya Yesu, tulasoolola insita isuma iya kuvwanga, tulaikako mano kuli vino tukalanda, nupya lyonsi tulaezya ukuya ni cikuuku. Fwandi lekini twaomvya amazwi iitu ukukomelezya yauze nu kuzanzya Yeova.