“Uvwini nu Kwiluka”
“Uvwini nu Kwiluka”
“Uvwini kunondi mwensi, nu kwiluka.”—MAKO 7:14, NW.
I VYANI VINO MWASAMBILILA UKU CILANGILILO CA . . .
lumbezu lwakwe musunta?
citutumusi?
mulonsi ni cuma camutengo icifiswe?
1, 2. U mulandu ci uno antu aingi yafililwanga ukwiluka vino Yesu walandanga?
LINO umwi akulanda naswe, limwi tunguvwa vino akuvwanga na vino izwi lilyo likuuvwika. Nomba pakuti twiluke vino akulandapo, tulinzile ukuvwikisya muno amazwi yaayo yalozile. (1 Kolinto 14:9) Yesu wa vwanganga na antu aingi sana umu ndimi zyao. Lelo asi yonsi ailukanga upiliulo wa mazwi yano walandanga. Fwandi acino Yesu walandiile ati: “Uvwini kunondi mwensi, nu kwiluka.”—Mako 7:14, NW.
2 U mulandu ci uno antu aingi yafililwanga ukwiluka vino Yesu walandanga? Yamwi yaasumvile sile amano kuli vino yelenganyanga nanti limwi yaakweti mapange aipe. Yesu wanenyile antu yaayo ati: “Pa mulandu nu ucenjezi winu mukakana masunde yakwe Leza, pakuti mwalondela intambi zinu.” (Mako 7:9, NW) Antu kwene yaa yataalondanga ukuta ivicitwa vyao nanti ukusenuka umu myelenganyizizye yao. Kuvwa kwene yuvwanga, nomba yatiilukanga! (Welengini Mateo 13:13-15.) Uzye tungacita uli pakuti twasambilila kuli vino Yesu wasambilizyanga?
VINO IMISAMBILIZIZYE YAKWE YESU INGATWAZWA
3. U mulandu ci uwalenzile ukuti aasambi yakwe Yesu yaailuka vino Yesu walandanga?
3 Tulinzile ukukolanya asambi yakwe Yesu aali aicefye. Yesu wanenyile asambi yakwe ati: “Lelo mwemo muli nu longo! Pano manso inu yakalola na matwi inu yakauvwa.” (Mateo 13:16) U mulandu ci uno asambi yakwe Yesu yene iilukanga lino antu yauze yene yafilwanga ukwiluka? Icakutandikilako, yaitemelwanga ukuzya ivyuzyo nupya yalondesyanga ukumanya vino Yesu walandangapo. (Mateo 13:36; Mako 7:17) Cakwe ciili, yalondesyanga ukumanyilapo navyuze pali vino yamanyile mpiti. (Welengini Mateo 13:11, 12.) Cakwe citatu, yalondesyanga ukucita vino yuvwile nu kwiluka, nupya yaipeelisye nu kutandika uku sambilizyanga antu yauze.—Mateo 13:51, 52.
4. Uzye ngatukulonda twailuka ivilangililo vino Yesu walandanga, i vintu ci vitatu vino tulinzile ukucita?
4 Ndi cakuti tukulonda ukuti twailuka ivilangililo vino Yesu walandanga, tulinzile ukukolanya asambi yakwe Yesu aacumi. Pakuti twayakolanya, tufwile ukucita ivintu vii vitatu: Cakutandikilako, tulinzile ukuitemelwa ukusambilila nu kwelenganyapo pali vino Yesu walanzile, kulondelezya ivyeo, alino nu kuzya amauzyo pali vino tutamanya. Na cii cilatwavwa ukumanya. (Mapinda 2:4, 5) Cakwe ciili icakuti, tufwile twalinganya vino tukusambilila kuli vino twamanya mpiti, na vino ivintu viivyo vikutwavwa. Kucita vii kungatwazwa ukwiluka. (Mapinda 2:2, 3) Na cuze icakuti, tufwile ukucita vino tukusambilila, nupya tulinzile ukuviomvya umu umi witu. Na cii icilalanga ukuti twaaya na mano.—Mapinda 2:6, 7.
5. Langililini upusano uwaya pa kumanya, kwiluka na mano.
5 Uupusano ci uwaaya pa kumanya, kwiluka na mano? Tuti imwimilila pakasi ka museo, lyene mwalola kuno basi akwiza watamulungama. Icakutandikilako, mwalola kuno basi akwiza—kucita vivyo aali kumanya. Cakwe ciili, mwiusya ukuti ndi mwatwalilila ukwimilila pa museo, basi wiyo akwiza-mupunke—kucita vivyo aali kwiluka! Lyene paapo kwene mwasimula ukufuma apa museo—ukucita vivyo u kuya na mano! Baibo ikatukomelezya sana ukuti ‘twaika umwenzo uku mano,’ pano cingatwavwa ukuya nu umi usuma!—Mapinda 3:21, 22; 1 Timoti 4:16.
6. A mauzyo ci 4 yano tuli nu kuuzya lino tukusambilila pa vilangililo 7 vino Yesu walanzilepo? (Lolini aka mbokosi.)
6 Umwisambililo lii tumasambilila pa vilangililo 4 vino Yesu walanzilepo alino umwisambililo ililondeliilepo namo tulasambilila pa vilangililo vitatu. Umu vilangililo vii, muli na mauzyo yaa: Uzye icilangililo cii cikapiliula cani? (cikatwavwa ukumanya.) U mulandu ci uno Yesu waomvizye icilangililo cii? (kuu kuli kwiluka.) Uzye tungaomvya uli ivyeo vii pa lwitu alino nu kwazwako antu yauze? (kuu kuli kuya na mano.) Alino iuzyo nalyuze i lyakuti, Uzye cii cikutusambilizya vyani pali Yeova na Yesu?
LUMBEZU LWAKWE MUSUNTA
7. Uzye icilangililo ca lumbezu lwakwe musunta cikapiliula cani?
7 Welengini Mateo 13:31, 32. Uzye icilangililo cii ca lumbezu lwakwe musunta, cikapiliula cani? Ulumbezu lukapiliula ilandwe lya Wene alino ni visuma ivikafuma umu mulimo wa kusimikila—kulikuti icilongano ca Ina Klistu. Wa lumbezu lwakwe musunta ‘ulwacepesya pa mbezu zyonsi,’ icilongano ca Ina Klistu catandike sile na antu anono umu mwaka wakwe 33 C.E. Lelo, umu myaka sile inono, icilongano cakuzile wakwe cimwi. Cilongano cakuzile ukuluta vino antu aingi yelenganyanga. (Kolose 1:23) Ukulunduluka kuu kwazifile sana pano Yesu walanzile ati “ni vyunyi viluka vinsanzo ku misambo yakweo.” Ivyunyi vya unkolanya vikaimililako antu aakasambilila vyakwe Leza, nu kuuwa umu cilongano ca Ina Klistu.—Lolini na pali Ezekelo 17:23.
8. U mulandu ci uno Yesu waomvizye icilangililo ca lumbezu lwakwe musunta?
8 U mulandu ci uno Yesu waomvizye icilangililo ci? Waomvizye icilangililo ca lumbezu lwakwe musunta ulukaakula umu nzila ya kuzungusya uku kulangilila vino Uwene Wakwe Leza ukakula, ukucimvya nu kucingilila ivintu vyonsi ivingalesya kuti ukupepa kwa cumi kwalunduluka. Ukutandika umu mwaka wa 1914 ukukula kwa cilongano ca Ina Klistu kwapezya antu amano! (Ezaya 60:22) Aaya umwiuvi kwene lii yakacingililwa uku vintu ivingonona ukapepa wao. (Mapinda 2:7; Ezaya 32:1, 2) Cuze i cakuti, ukulunduluka kwa mulimo wa Wene, uusininkizyo wakuti kusi aangalesya umulimo uu.—Ezaya 54:17.
9. (a) I cani cino tungasambilila uku cilangililo ca lumbezu lwakwe musunta? (b) Uzye cii cikutusambilizya vyani pali Yeova na Yesu?
9 Uzye tungasambililako vyani uku cilangililo ca lumbezu lwakwe musunta? Limwi tukaikala ukuncende kuno ya Nte yatavula nanti kuno umulimo witu usilunduluka. Nomba, tungakomeleziwa ndi tukwiusya ukuti Uwene Wakwe Leza wakwata amaka akucimvya vyonsi ivingalesya ukupepa kwa cumi. Lino Umwina Edwin Skinner wafisile umu mpanga ya India mu mwaka wa 1926, mwali sile ya Nte anono umu mpanga iiya. Pa kutandika kutaali sana ukulunduluka, nupya umulimo wa kusimikila walondolwilwe ukuti “wali uukome sana.” Nomba umwina witu watwaliliile ukusimikila nu kulola vino ilandwe lya Wene lyacimvizye ivyalesyanga kuti umulimo wakusimikila utatwalilila. Ndakai lyene uku India kwaya ya Nte ukucila pali 37,000 aakaomba umulimo wa kusimikila, nupya antu ukuluta pali 108,000 aazanyilwe uku Ciusyo umwaka uwafumileko. Nupya elenganyini pa kulunduluka nakuuze ukwacitika pali vino umulimo wa Wene walunduluka. Umu mwaka ulionga kwene uno Umwina Skinner wafisile umu India, ala alino umulimo wakusimikila watandika sile umu Zambia. Ndakai lyene mwaya yakasimikila 170,000, nupya antu 763,915 aazanyilwe uku Ciusyo umu 2013. Ci cikupiliula ukuti apali antu 18 aina Zambia ala wenga wazanyilwe uku Ciusyo. I cumicumi ukukula kuuko u kwakuzungusya!
CITUTUMUSI
10. Uzye icilangililo ca citutumusi cikapiliula cani?
10 Welengini Mateo 13:33. Uzye icilangililo ca citutumusi cikapiliula cani? Cilangililo cii naco cikapiliula ilandwe lya Wene alino ni visuma ivikafuma umu mulimo wa kusimikila. “Umunya” wa citutumusi ukaimililako antu amu nko zyonsi, nupya ukututumuka kukaimililako ukusalangana kwilandwe lya Wene ukupitila umu kusimikila. Nanti icakuti ukukula kwa lumbezu lwakwe musunta kukaloleka, ukusalangana kwa citutumusi kwene kusiloleka pa kutandika. Pakapita insita pakuti ivikucitika viloleke.
11. U mulandu ci uno Yesu waomvizye icilangililo ca citutumusi?
11 U mulandu ci uno Yesu waomvizye icilangililo kwene cii? Walangililanga ukuti ilandwe lya Wene lyakwata amaka akusalangana konsi nu kusenula antu. Ilandwe lya Wene lyafika “na kuno insi yapela.” (Milimo 1:8) Lelo, vino ilandwe likasenula antu ilingi visiloleka; vimwi ivikacitika vitanga viloleke nu kuloleka pa kutandika. Nomba ukusenuka kwene kukacitika—asi sile antu ukuvulilako lelo antu aakapokelela ilandwe yakasenuka nu mu miyele yao.—Loma 12:2; Efeso 4:22, 23.
12, 13. Landini pali vino umulimo wa kusimikila pa Wene wakula wakwe vino cati-cilondololwa umu cilangililo ca citutumusi.
12 Ivikafuma umu mulimo wa kusimikila ilingi vikaloleka ndi papita imyaka ingi.Ya Franz na ya Margit, aaombelanga pa musambo wa ku Brazil umu 1982, yano ndakai yakuombela pa musambo uze, Yaasimikiile umu kamuzi kamwi akanoono umu mpanga ya Brazil kwene. Pa masambililo yano yatandike paali na mama umwi na ana yakwe 4. Umulumendo iyeli pa yana kwene yaayo uwali sile ni myaka 12, wali sana ni nsonyi nupya ilingi wezyanga ukufisama lyonsi lino isambililo litatala lyatandika. Pa mulandu wakuti ya Franz na ya Margit yayatumile ukuya ombela kuuze, yatatwaliliile ukutungulula isambililo lilyo. Nomba izile iyatandalila itauni lii ala papita ni myaka 25. Uzye icani cino yaazanyile? Yaazanyile ala umu kamuzi kaaka mwaya icilongano umwali ya kasimikila 69, pano paali na yapainiya 13, ala yakalonganila umu Ng’anda ya Wene iipya. Nomba ngu mulumendo wiiya uwali ni nsonyi? Pa nsita ii wali a kalemanya wa maumba yakwe ya eluda! Wa citutumusi umu cilangililo cakwe Yesu, ilandwe lya Wene lyakula nu kusenula antu aingi sana—Ya Franz na ya Margit yatemilwe cuze!
13 Amaka ailandwe lya Wene akusenula antu yakalolekela sana umu mpanga zino umulimo wakusimikila waindwa. I citale sana ukumanya vino ilandwe lya fika uku mpanga kwene zizyo, nupya cikatuzungusya sana ukumanya vino antu yakasenuka. Lekini tulande pali vino vya citika uku Cuba. Ilandwe lya Wene lyafisile uku mpanga iiya umu 1910, nupya Umwina Russell watandaliile impanga ya Cuba umu 1913. Lelo, kutaali sana ukulunduluka pa kutandika. Uzye i vyani ivyacitika uku Cuba? Ndakai kwaya yakasimikila 96,000 aakasimikila ilandwe lisuma, nupya antu 229,726 aazanyilwe uku Ciusyo umu 2013—kulikuti ndi pali antu 48 aikazi ya pa cilila kwene cii, ala Wenga wazanyilwe uku Ciusyo. Nu mu mpanga kwene zino umulimo wakusimikila utaindwa, ilandwe lya Wene lya fika nu muvifulo vino ya Nte aakaikala umu mpanga iiyo yelenganyanga ukuti catala sana ukusimikila umuvifulo vivyo. *—Kasambilizya 8:7; 11:5.
14, 15. (a) Uzye tungacita uli pakuti vino twasambilila umu cilangililo ca citutumusi vyatwavwa? (b) Uzye cii cikutusambilizya vyani pali Yeova na Yesu?
14 Uzye vino Yesu walanzile umu cilangililo ca citutumusi cingatwazwa uli? Ndi twelenganya sana pa upiliulo wa cilangililo ca citutumusi, tukamanya ukuti tutalinzile ukusakamala sana pali vino antu aingi umu nsi yaluuvwa ilandwe lya Wene, yaayo aatatala yasimikilwapo. Yeova aakatungulula umulimo wa kusimikila. Nga swemo, u mulimo ci uno twakwata? Izwi Lyakwe Leza likaati: “Mwakomela imbezu akatondo, mukomela na manguzi kwene. Mutange mumanye ndi mbezu zyonsi zilakula ningo, nanti ndi ukukomela kwa pa nsita imwi ukulaya ningo ukuluta ukwa pa nsita yuze.” (Kasambilizya 11:6) Kuya kwene, tutalinzile ukwilila ukupepela umulimo wa kusimikila, sana-sana umu mpanga zino umulimo uu waindwa.—Efeso 6:18-20.
15 Nupya, tutafwile ukutoovoka ndi cakuti pa kutandika cikuloleka kwati antu yano tukusimikila umu cifulo citu yasikusumbako mano. Tutalinzile ukusuula “uwanda wantendekelo inoono.” (Zakaliya 4:10, NW.) Limwi uku nkoleelo kungiza kucitike ivintu ivisuma cuze nupya ivyakuzunguka kucila na vino twelenganyanga!—Masamu 40:5; Zakaliya 4:7.
MULONSI NI CUMA CAMUTENGO ICIFISWE
16. Uzye icilangililo ca mulonsi ni cuma camutengo icifiswe cikapiliula cani?
16 Welengini Mateo 13:44-46. Uzye icilangililo ca mulonsi ni cuma camutengo icifiswe cikapiliula cani? Lino Yesu wali pano nsi, aanonsi yamwi yapitanga ulwendo ulutali sana pakuti yazane imbeela [iwe lya mutengo] ino yangakala. Umu cilangililo ci, umulonsi akaimililako antu aaya ni myenzo ya cumi aatemwa sana ukusambilila vyakwe Leza. ‘Imbeela ya mutengo ukulu cuze’ ikaimililako icumi camutengo ica Wene. Lino umulonsi wiyo wazanyile imbeela [iwe lya mutengo] iyo, lilyo kwene apita aya akazya vyonsi vino wakweti pakuti akakale iiwe lilyo ilya mutengo. Nupya Yesu walanzile icilangililo ca monsi umwi uwaombanga umu calo muno wazanyile icuma camutengo cino umuntu “wafisa”. Umuntu wii ataali wa mulonsi, pano wene ataaile uku kulonda ivyuma. Lelo wakwe vino umulonsi wacisile, nawe kwene waitemiilwe ukukazya “vyonsi” vino wakweti pakuti sile akwate icuma cico.
17. U mulandu ci uno Yesu walandiile icilangililo ca mulonsi ni cuma camutengo icifiswe?
17 U mulandu ci uno Yesu walandiile imilumbe kwene yii yoili? Walangililanga ukuti inzila zino antu yakasambililamo icumi zyaya izipusane-pusane. Antu yamwi yakalondelela icumi pakuti yacisambilile nupya yakaipelesya pakuti yacimanye. Yamwi yakasambilila icumi kwaula nu kucilondelela, limwi lino umwi wayasimikila sile. Cila-muntu umu milumbe yii yoili watemilwe sana icintu cino wazanyile icaali nu mutengo ukulu cuze nupya waipeelisye pakuti sile acikwate.
18. (a) Uzye ivilangililo vii viili vingatwazwa uli? (b) Uzye cii cikutusambilizya vyani pali Yeova na Yesu?
18 Uzye ivilangililo vii viili vingatwazwa uli? (Mateo 6:19-21) Mwayuzya mweineco muti: ‘Uzye naani naaya ni miyele ino aonsi yaa yaakweti? Uzye nkalola icumi ukuti icamutengo ndi vino aonsi yaaya yaalolanga icuma? Uzye nkaitemelwa nu kuipeelesya pakuti insambilile icumi, nanti uzye nkaleka ukuti ivintu vyuze vino nkalonda umu umi wane, vyandesya ukusambilila icumi?’ (Mateo 6:22-24, 33; Luka 5:27, 28; Filipi 3:8) Ndi twatemwa sana icumi, tulaitemelwa ukucita icili consi pakuti ivintu vya Wene ivilivyo vyaya inkoleelo.
19. I vyani vino tulasambililapo umwilyasi ililondelilepo?
19 Fwandi lekini twalanga ukuti ituvwikisya nu kwiluka upiliulo wa vilangillo vii vino Yesu walanzile. Lelo mwaiusya ukuti, tutafwile ukupeleela sile pa kumanya upiliulo wavilangililo kwene vivyo, lelo tulinzile nu kulacita na vino tukusambilila. Umwisambililo ililondeliilepo tulalanda pa vilangililo na vyuze vitatu alino na vino tungasambililako.
[Futunoti]
^ pala. 13 Ivya musango kwene uu vyacitika nu mu mpanga zyuze wakwe zii: Uku Argentina (Ilyashi lya Nte sha kwa Yeova 2001, ifwa 186); ku East Germany (Ilyashi lya Nte sha kwa Yeova 1999, ifwa 83); ku Papua New Guinea (Ilyashi lya Nte sha kwa Yeova 2005, ifwa 63); alino nu ku cilila ca Robinson Crusoe (Lupungu lwa Mulinzi, lwakwe Juni 15, 2000, ifwa 9).
[Mauzyo ya Masambililo]
[Akawokosi api’fwa 10]
Lino mukuwelenga ivilangililo vino Yesu waomvizye, mwauzya mauzyo yaa:
▪ Uzye icilangililo cii cikapiliula cani?
▪ U mulandu ci uno Yesu waomvizye icilangililo cii?
▪ Uzye ningaomvya uli vino nasambilila umu cilangililo cii?
▪ Uzye icilangililo cii cikunsambilizya vyani pali Yeova na Yesu?
