Umutumwa Paulo walemvile ati: “Lyonsi lino nkalonda kucita cisuma, icikacitika cakuti iciipe acino nkasolapo kucita.” (Loma 7:21) Uzye watala uvwapo vivyo? Nga vino cili, icipande cii cimakwazwa ukumanya vino ungacimvya matunko ya kucita viipe.

•  Vino ulinzile ukumanya

•  Vino ungacita

•  Vino Auzo Yakalanda

 Ndi cakuti yamwi yakukupatikizya kucita vimwi, kukaya kutunkwa ukucita iviipe. Nupya Baibo ikalanda ukuti “ya cuza aipe yakaonona miyele isuma.” (1 Kolinto 15:33) Ndi cakuti auzo yakukupatikizya ukucita vimwi lino uli nayo nanti pa intaneti cingalenga uwalonda ukucita vintu ivingalenga utunkwe ukucita iviipe, nupya cingalenga ‘uwile kuli cele wensi lino yakucita iviipe.’—Kufuma 23:2.

 “Ukulwisya ukutemwikwa kungalenga uwacita vyonsi vino yauze yakucita, pakuti sile yakutemwe.”—Jeremy.

 Vino ulinzile ukwelenganyapo: Uzye cingakutalila uli ukucimvya amatunko ndi cakuti ukusakamala sana pali vino auzo yakaelenganya pali wewe?—Mapinda 29:25.

 Icisinka icicindame: Utalinzile ukuleka mupatikizya wa vyuza ukulenge ukusenula miyele yako.

 Ulinzile ukumanya icalenga uzumile vino wazumilamo. Ndi cakuti utamanyile vino wazumilamo, ungaya wa cidoli cino yauze yakatungulula sile. Fwandi i cisuma kulondela ukusunda kwa muli Baibo ukwakuti: “Mwaezya vintu vyonsi, musolole visuma.” (1 Tesalonika 5:21) Ndi cakuti wamanya ningo vino wazumilamo, cilakwangukila ukwikalilila kuli vivyo kwene nupya cilakwazwa ukukana amatunko angalenga ucite vintu ivipusane na vino wazumilamo.

 Vino ulinzile ukwelenganyapo: U mulandu ci uno wazumilila ukuti amasunde yakwe Leza yayelako ku usuma wako?

 “Nazana ukuti lyonsi lino nalanda icisinka pali vino nazumilamo nupya nakana amatunko, yauze yakancindika sana.”—Kimberly.

 Uwa muli Baibo wino ungakolanya: Danieli. Lino Danieli wali umwance, ‘wapingwile’ ukuti alinzile ukuvwila amasunde yakwe Leza.—Danieli 1:8.

 Ulinzile ukumanya muno watonta. Baibo ikalanda pa “matunko yano ance yakaponelamo” aakakoma sana lino ucili umwance. (2 Timoti 2:22) Mu matunko yayo mutaya sile uwezyo wa kucita ulalelale lelo mwaya nu kulondesya ukutemwikwa na yauze nu kulondesya ukulaicitila vintu lino utatala walinga ukucita vivyo.

 Vino ulinzile ukwelenganyapo: Baibo ikalanda ukuti “umuntu akatunkwa lino umwisikulu wongolwa nu kulemya mu citeyo ca kulonda kwakwe kwa nkota.” (Yakobo 1:14) Itunko lya kucita cani ilikakucuzya sana?

 “Ulinzile ukumanya ningo sana matunko akakucuzya sana. Uwalondelezya pakuti umanye vino ungacimvya amatunko yayo, nupya uwalemba ivisinka vino ungatemwa ukuomvya. Nga wacita vivyo, umuku ulalondelelapo lino ulakwata itunko ililyo, ulamanya ivya kulicimvya.”—Sylvia.

 Uwa muli Baibo wino ungakolanya: Davidi. Insita zimwi Davidi wakonkelezyanga vino auze yakulonda alino sile na vino walondanga umwineco. Nomba wizile asambilila kuli vino waluvyanyanga nupya walondanga ukucita icisuma. Wapefile kuli Yeova ati: “Mpeko umwenzo wa kuyela uwike munondi umwenzo upya uposye.”—Masamu 51:10.

 Uwaikanya. Baibo ikati: “Mutacimviwa ni nkota.” (Loma 12:21) Cico cikupiliula ukuti utalinzile ukuleka amatunko yakucimvye. Ungasoolola ukucita cisuma.

 Vino ulinzile ukwelenganyapo: Uzye ungaikanya uli nu kulwisya ukucita visuma ndi cakuti kuli vimwi ivingalenga ucite iviipe?

 “Nkaelenganya pali vino ningayuvwa ndi cakuti nkulondela vyonsi vino natunkwa ukucita. Uzye ninguvwa ningo? Limwi ninguvwa ningo, nomba ale apa nsita sile inono. Uzye nduvwa ningo ngi cakuti papitako insita? Awe, alino cilipilako. Uzye cili sile ningo ukucita vikwene? Awe foo!”—Sophia.

 Uwa muli Baibo wino ungakolanya: Paulo. Nanti icakuti Paulo wakwatanga amelenganyo aipe, waikanyanga. Walemvile ati: “Nkaomvya mwili wane uluku uluku kuti uye wa muzya wantontela.”—1 Kolinto 9:27.

 Icisinka icicindame: Wewe ulinzile ukuikanya ndi cakuti uwezyo wiza.

 Uwaiusya ukuti amezyo yasiikalilila. Melissa uwa myaka 20 walanzile ati: “Ivintu ivingi ivyali wa matunko akalamba sana lino nali ku secondali ndakai vyacepa. Nga nelenganya pa vii ukaya usininkizyo wakuti na matunko kwene yano nkukwata ndakai yalasila nu kuti wanda umwi ndazana ukuti nacisile ningo sana pa kuyacimvya.”