TÕMAK el̦ap an kajoor. Ñan waanjoñak, meñe Setan ekõn̦aan ko̦kkure kõtaan eo ad ippãn Jeova, tõmak ej kõmaroñ kõj ñan “kune aolep m̦ade kijeek ko an ri-nana eo.” (Eps. 6:16) Ikijjeen tõmak, jemaroñ jutak pen im jelm̦ae apañ im mãlejjoñ ko me rej ãinwõt tol̦ ko rel̦l̦ap. Jesus ear ba ñan ri-kal̦oor ro an: “El̦aññe joñan ami tõmak ej ãinwõt juon ineen mustard, innem kom̦ maroñ ba ñan tol̦ in im ba, ‘Em̦m̦akũt jãn ijin ñan ijuweo,’ im enaaj em̦m̦akũt.” (Matu 17:20) Kõnke tõmak emaroñ kõkajoor kõtaan eo ad ippãn Jeova, em̦m̦an jen etale kajjitõk kein: Ta in tõmak? Ewi wãween an bũruod jelõt tõmake eo ad? Ewi wãween ad maroñ kõkajoore tõmak eo ad? Im wõn eo jen kwal̦o̦k ad tõmak ilo e?​—Rom 4:3.

Tõmak ejjab mel̦el̦ein ñan baj tõmak ta eo Baibõl̦ ej ba, kõnke “jetõb ko rettoon rej bareinwõt tõmak im wũdiddid.” (Jem. 2:19) Innem, ta mel̦el̦ein tõmak?

Baibõl̦ ej kwal̦o̦k bwe tõmak ej mel̦el̦ein ruo men ko. Kein kajuon, “tõmak ej mel̦el̦ein lõke men ko jej kõjatdikdik kaki.” (Hib. 11:1) El̦aññe ewõr am̦ tõmak, kwõj lukkuun lõke bwe aolep men ko Jeova ej ba rem̦ool im renaaj jejjet kũtieer. Ñan waanjoñak, Jeova ear ba ñan ri-Israel ro: “El̦aññe kom̦ maroñ in rupe bujen eo Aõ ippãn raan im bujen eo Aõ ippãn boñ, bwe en jab bar wõr raan im boñ ilo iien ko aer, innem remaroñ in rupe bujen eo Aõ ippãn ri-karejera Devid.” (Jrm. 33:20, 21) Ewõr ke juon iien kwõnañin kar mijak bwe al̦ enaaj bõjrak an tak im tulo̦k, innem kõm̦m̦an bwe en ejjel̦o̦k raan im boñ? El̦aññe kwõjjab pere kien ko em̦õj likũt ilo menin kõm̦anm̦an ko me rej kõm̦m̦an bwe en wõr raan im boñ im an lal̦ in rauni al̦, kwõj aikuj ke pere bwe ri-Kõm̦anm̦an eo me ear kõm̦m̦ane kien kein eban kajejjet naan ko an? Alikkar jaab!​—Ais. 55:10, 11; Matu 5:18.

Kein karuo, tõmak ej “juon kein kam̦ool ñan kaalikkar ñan kõj kõn men ko rej lukkuun wal̦o̦k im jejjab loi.” Eoon in ej kwal̦o̦k bwe tõmak ej “juon kein kam̦ool,” ak “juon kein kam̦ool ewõr pedpedin,” kõn men ko me mejãd ejjab loi bõtab rem̦ool aer pãd. (Hib. 11:1; ftn.) Ilo wãween et? Jen ba bwe juon ajri ej kajjitõk ippam̦, ‘Elemen am̦ jel̦ã bwe ewõr kõto?’ Meñe kwõjjañin lukkuun lo kõto kõn mejam̦, ak kwõnaaj kar jipañ ajri eo ñan l̦õmn̦ak kõn kein kam̦ool ko me rej kaalikkar bwe ewõr kõto, ñan waanjoñak, ñe kwõj menono nabõjtak, ak an em̦m̦akũtkũt men ko kõn an ekkatoto, im men ko ãierl̦o̦kwõt. Ñe ajri eo ej tõmak kein kam̦ool kein me ewõr pedpedier, ej kiiõ kile im mel̦el̦e bwe emaroñ tõmak ilo juon men me ejjab maroñ loe. Ãindeinl̦o̦k wõt, tõmak ej pedped ioon kein kam̦ool ko.​—Rom 1:20.

Kõnke tõmak ej pedped ioon kein kam̦ool ko, bwe juon armej en wõr an tõmak, ej aikuj m̦okta bõk “jel̦ãl̦o̦kjen̦ eo ejim̦we kõn m̦ool eo.” (1 Tim. 2:4) Bõtab, ejabwe men in. Rijjilõk Paul ear je im ba: “Juon ej kwal̦o̦k an tõmak ilo bũruon.” (Rom 10:10) Juon armej ejjab aikuj tõmak wõt bwe eñin m̦ool eo ak ej aikuj bar kaorõke. Ilo an ãindein, men in enaaj kõm̦m̦akũti ñan kwal̦o̦k an tõmak, mel̦el̦ein, mour ekkar ñan m̦ool eo. (Jem. 2:20) Eo me ejjab kaorõk m̦ool eo ilo bũruon, emaroñ kõjekdo̦o̦ne kein kam̦ool ko  kõnke em̦akoko in ukot men ko ej tõmak kaki im ekõn̦aan wõt kõm̦m̦an ekkar ñan kõn̦aan ko an. (2 Pit. 3:3, 4; Jud 18) Eñin unin ilo kar iien ko etto ilo Baibõl̦, ejjab aolep armej ro me rar lo menin kabwilõñlõñ ko rar kwal̦o̦k aer tõmak. (Bõn. 14:11; Jon 12:37) Jetõb kwõjarjar eo an Anij ej kõm̦m̦an bwe tõmak en wal̦o̦k ippãn armej ro wõt me rej kaorõke m̦ool eo.​—Gal. 5:22; 2 Tes. 2:10, 11.

Juon iaan armej ro me ear lukkuun kajoor tõmak ko aer ej Kiiñ Devid. (Hib. 11:32, 33) Bõtab, ejjab aolep armej ro ilo baam̦le eo an Devid rar kwal̦o̦k aer tõmak ãinwõt e. Ñan waanjoñak, l̦õmn̦ak kõn l̦eo erũttotata jein Devid, Ilaiab. Ke Golaiat ear aitwerõke ri-Israel ro bwe ren itõn ire ippãn, Devid ear illu. Bõtab Ilaiab ear luuki Devid kõn an illu kõn men in, im ilo wãween in Ilaiab ear kwal̦o̦k bwe ear jab likũt an tõmak ilo Jeova. (1 Sa. 17:26-28, UBS) Ejjel̦o̦k juon armej ej l̦otaktok im kajju wõr an tõmak, im ejjab bar jolõte men in jãn jinen im jemãn. Innem ealikkar bwe tõmak eo an Devid ear itok jãn kõtaan eo an make ippãn Jeova.

Ilo Sam 27, Devid ej kwal̦o̦k wãween ko rar jipañe bwe en wõr ippãn tõmak rot in ekajoor. (Eoon 1) Devid ear kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn men ko ear iiooni ilo iien ko m̦okta im wãween an kar Jeova kõjparoke jãn ri-kõjdat ro an. (Eoon 2, 3) Ear lukkuun kwal̦o̦k an kam̦m̦oolol kõn karõk eo an Jeova kõn kabuñ eo an. (Eoon 4) Devid ear kabuñ ñan Jeova ippãn rũttõmak ro m̦õttan ilo tampel̦ eo. (Eoon 6) Ear kappok jipañ ippãn Jeova ilo an kar jar ñane. (Eoon 7, 8) Devid ear bar kõn̦aan bwe Jeova en katakin e kõn ial̦ ko an ak karõk ko an. (Eoon 11) Joñan an kar aorõk tõmak ippãn Devid, ear kwal̦o̦k kajjitõk in: “Inaaj kar pãd ia el̦aññe ear ejjel̦o̦k aõ tõmak?”​—Eoon 13, NW.

Emaroñ wõr am̦ tõmak ãinwõt kar Devid el̦aññe kwõj anõke l̦õmn̦ak eo an im men ko ear kõm̦m̦ani me rar ãinwõt juon m̦anit, ko im Sam 27 ej kwal̦o̦k kaki. Kõnke tõmak ej pedped ioon jel̦ãl̦o̦kjen̦ eo ejim̦we, ilo am̦ kal̦apl̦o̦k am̦ katak kõn Naanin Anij im bok ko an doulul in, enaaj pidodol̦o̦k am̦ kwal̦o̦k leen jetõb in an Anij. (Sam 1:2, 3) Bõk iien ñan kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ ñe kwõj katak. Ilo kõkkar, kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ ej ãinwõt bwidej eo me ej kõm̦m̦an bwe ad kam̦m̦oolol en eddekl̦o̦k. Ilo an l̦apl̦o̦k am̦ kam̦m̦oolol Jeova, enaaj bar l̦apl̦o̦k am̦ kõn̦aan kwal̦o̦k am̦ tõmak ilo e ikijjeen am̦ kabuñ ñane ilo iien kweilo̦k ko im am̦ kwal̦o̦k kõn kõjatdikdik eo am̦ ñan ro jet. (Hib. 10:23-25) Bareinwõt, jej kwal̦o̦k ad tõmak ñe jej wõnm̦aanl̦o̦k wõt ilo ad “jar iien otemjej im jab ebbweer.” (Luk 18:1-8) Kõn men in, ‘ekkeini am̦ jar’ ñan Jeova, im lõke bwe ‘ej kaorõk eok.’ (1 Tes. 5:17; 1 Pit. 5:7) Tõmak ej kõm̦akũt kõj ñan jerbal, im ilo ad jerbale tõmak eo ad, men in enaaj kõkajoorl̦o̦k tõmak eo ad.​—Jem. 2:22.

Ilo boñõn eo m̦okta jãn an kar Jesus mej, ear ba ñan ri-kal̦oor ro an: “Kom̦win kwal̦o̦k ami tõmak ilo  Anij, im kom̦win bar kwal̦o̦k ami tõmak ilo ña.” (Jon 14:1) Ealikkar bwe jejjab kwal̦o̦k wõt ad tõmak ilo Jeova, ak jej aikuj bar kwal̦o̦k ad tõmak ilo Jesus. Ewi wãween ad maroñ kwal̦o̦k ad tõmak ilo Jesus? Jen etale jilu wãween ko.

Kein kajuon, watõk katok in mour eo an Jesus ãinwõt juon menin lewaj jãn Anij make ñan kwe. Rijjilõk Paul ear ba: “Ij mour kake ikijjeen aõ tõmak ilo Nejin Anij, eo ear yokwe eõ im ajel̦o̦k mour eo an kõn ña.” (Gal. 2:20) Ñe kwõj kwal̦o̦k am̦ tõmak ilo Jesus, kwõj lukkuun tõmak bwe katok in mour eo an ej jerbal ñan kwe. Kwõj bar lukkuun tõmak bwe ikijjeen katok in mour eo an, em̦õj an Jeova jeorl̦o̦k bõd ko am̦, ewõr am̦ kõjatdikdik ñan mour indeeo, im bareinwõt ej men eo el̦aptata an kam̦ool yokwe eo an Anij ñan kwe. (Rom 8:32, 38, 39; Eps. 1:7) El̦aññe kwõj lukkuun tõmak bwe katok in mour eo an Jesus emaroñ jipañ eok, kwoban n̦aruom̦ im nana am̦ mour kõn kwe make.​—2 Tes. 2:16, 17.

Kein karuo, ruwaakl̦o̦k ñan Jeova ilo am̦ jar ñane ikijjeen katok in mour an Jesus. Kõn katok in mour eo an Jesus, jemaroñ jar ñan Jeova im “kõnono ñane ilo peran bwe jen bõk tũriam̦o im jouj eo el̦ap ñan jipañ kõj ilo iien eo ejejjet.” (Hib. 4:15, 16; 10:19-22) Jar ej kapenl̦o̦k pepe eo ad ñan jum̦ae menin kapo eo ñan kõm̦m̦an jerawiwi.​—Luk 22:40.

Kein kajilu, pokake Jesus. Rijjilõk Jon ear je: “Jabdewõt eo ej kwal̦o̦k an tõmak ilo Nejin, enaaj bõk mour indeeo. Bõtab jabdewõt eo ejjab pokake Nejin, ejjãmin mour im illu eo an Anij enaaj pãdwõt ippãn.” (Jon 3:36) Ilo eoon in Jon ear kwal̦o̦k bwe ewõr oktak ikõtaan kwal̦o̦k tõmak im jab pokake. Kõn men in, kwõj kwal̦o̦k am̦ tõmak ilo Jesus ñe kwõj pokake e. Kwõj pokake Jesus ilo am̦ pokake “kien Christ,” mel̦el̦ein, aolep men ko ear katakin im jiroñ kõj bwe jen kõm̦m̦ani. (Gal. 6:2) Kwõj bar pokake Jesus ilo am̦ l̦oori naanin tõl ko ej litok ñan kõj ikijjeen “ri-karejar eo etiljek im mãlõtlõt.” (Matu 24:45) Ilo am̦ pokake Jesus, kwõnaaj kajoor ñan kijenmej ium̦win mãlejjoñ ko me rej ãinwõt l̦añ ko rel̦l̦ap.​—Luk 6:47, 48.

Juon iien juon em̦m̦aan ear kõl̦l̦aaj ainikien ñan Jesus im ba: “Ewõr aõ tõmak! Ak kwõn jipañ eõ bwe en l̦apl̦o̦k aõ tõmak!” (Mark 9:24) Em̦m̦aan in ear wõr an tõmak, ak ear ettã bũruon ilo an kar kile bwe ear aikuj l̦apl̦o̦k an tõmak. Ãinwõt em̦m̦aan in, ewõr iien jenaaj iioon wãween ko reppen ilo mour ko ad me jenaaj aikuj bwe en l̦apl̦o̦k tõmak eo ad. Im kõj aolep jemaroñ kal̦apl̦o̦k tõmak eo ad kiiõ. Ãinwõt ad kar etale, jej kõkajoorl̦o̦k tõmak eo ad ñe jej katak kõn Naanin Anij im kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kake, im men in enaaj kal̦apl̦o̦k ad kam̦m̦oolol Jeova. Tõmak eo ad enaaj kajoorl̦o̦k ñe jej kabuñ ñan Jeova ippãn rũttõmak ro m̦õttad, kwal̦o̦k ñan ro jet kõn kõjatdikdik eo ad, im jej jar iien otemjej. Bareinwõt, ñe jej kõkajoorl̦o̦k tõmak eo ad, jenaaj bõk jeraam̦m̦an eo el̦aptata. Ta in? Naanin Anij ej rõjañ kõj im ba: “Kom̦ ro rejitõnbõro, kom̦win kõkajoorl̦o̦k kom̦ kõn tõmak eo ami elukkuun kwõjarjar . . . bwe kom̦win wõnm̦aanl̦o̦k wõt im pãdwõt ilo an Anij yokwe kom̦.”​—Jud 20, 21.