1, 2. (1) Ta bũrabõl̦ ko Jijej ear ba ñan ro ear epaake er? (Lale pija eo itulõñ.) (2) Ta ko jej aikuj jel̦ã kõn bũrabõl̦ eo kõn jiip ko im koot ko?

 JIJEJ ear kõnnaan ippãn ro rar epaake kõn juon men el̦ap an kãitoktoklimo! Rein ear kõnnaan ippãer ej Piter, Andru, Jemes, im Jon. Ãlikin an ba ñan er kõn bũrabõl̦ ko kõn rũkarejar eo tiljek im mãlõtlõt, bõjin ro 10, im tal̦õn ko, ear kiiõ kõnnaan kõn juon iien me “Nejin armej” enaaj ekajete “riaelõñ otemjej.” Ke ear ba men in, ear kwal̦o̦k kõn bar juon bũrabõl̦. Ear ba bwe “Nejin armej” enaaj kõjepel armej ro ñan ruo kumi ko, ãinwõt ñe ej kõjepel jiip ko jãn koot ko. Im ear kwal̦o̦k kõn bar juon kumi in armej me el̦ap an aorõk. Kumi in kein kajilu ej ‘ro jatin’ Kiiñ eo.​—Riit Matu 25:31-46.

² Ear l̦ap an kãitoktoklimo bũrabõl̦ in ippãn rijjilõk ro, im ebar kãitoktoklimo ñan armej ro an Jeova ilo raan kein ad. Etke? Kõnke ilo bũrabõl̦ in, Jijej ear kwal̦o̦k ta eo enaaj wal̦o̦k ñan armej ro. Ear ba bwe jet armej renaaj bõk mour indeeo im ro jet renaaj mej. Eñin unin an aorõk bwe jen jel̦ã mel̦el̦ein bũrabõl̦ in im jel̦ã ta ko jej aikuj kõm̦m̦ani bwe jen maroñ mour  indeeo. Kõn men in, ilo katak in, jenaaj etali kajjitõk kein: Ewi wãween an Jeova jipañ kõj bwe en alikkarl̦o̦k wõt mel̦el̦e eo ad kõn bũrabõl̦ in? Ewi wãween ad jel̦ã bwe bũrabõl̦ in ej kõnnaan kõn aorõkin jerbalin kwal̦o̦k naan? Wõn ro rej aikuj kwal̦o̦k naan? Im etke kiiõ ej juon iien eaorõk bwe jen tiljek wõt ñan “Kiiñ eo” im ‘ro jatin’?

3, 4. (1) Bwe jen mel̦el̦e kõn bũrabõl̦ eo kõn jiip ko im koot ko, ta ko jej aikuj jel̦ã kaki? (2) Ilo iiõ eo 1881, ewi wãween an kar juon iaan Naan in Keeañ ko kõmel̦el̦e kõn bũrabõl̦ in?

³ Bwe jen mel̦el̦e kõn bũrabõl̦ eo kõn jiip ko im koot ko, jej aikuj jel̦ã (1) wõn eo ej “Nejin armej,” ak “Kiiñ eo,” wõn jiip ko im koot ko, im wõn ro rej ‘jatin’ Kiiñ eo? (2) ñããt eo “Nejin armej” ej kõjepel ak ekajete jiip ko im koot ko? im (3) etke jet iaan armej ro rej jiip im ro jet rej koot?

⁴ Ilo iiõ eo 1881, bok eo me jej kiiõ n̦aetan Naan in Keeañ ear kwal̦o̦k bwe “Nejin armej,” ak “Kiiñ eo,” ej Jijej. Im ear kõmel̦el̦e bwe ‘ro jatin’ Kiiñ eo rejjab ro wõt me renaaj kiiñ ippãn ilañ ak ebar kitibuj aolep armej ro me renaaj mour ilo lal̦ in, ilo iien eo me renaaj oktak im weeppãn. Naan in Keeañ in ear kwal̦o̦k bwe naaj kõjepel armej ro ñe Kũraij enaaj irooj ium̦win 1,000 iiõ. Ear bar ba bwe ro rej anõke Anij ilo aer kwal̦o̦k yokwe ilo aolep men ko rej kõm̦m̦ani renaaj ro im naaj n̦aetaer jiip.

5. Ilo iiõ eo 1923, ta kar mel̦el̦e eo an armej ro an Anij kõn bũrabõl̦ eo kõn jiip ko im koot ko?

⁵ Tokãlik, Jeova ear jipañ armej ro an bwe en alikkarl̦o̦k mel̦el̦e eo aer kõn bũrabõl̦ in. Ilo iiõ eo 1923, Naan in Keeañ eo an Oktoba 15, ear ba bwe “Nejin armej” ej Jijej. Bõtab, ear kwal̦o̦k eoon ko jãn Baibõl̦ ñan kaalikkar bwe ‘ro jatin’ Kiiñ eo ilo bũrabõl̦ in rej jitõñl̦o̦k ñan ro wõt renaaj tõl ippãn Jijej im bwe aolepeer renaaj pãd ilañ ñe Jijej enaaj tõl ium̦win 1,000 iiõ. Ear bar ba bwe jiip ko rej kõkkar kõn ro renaaj mour ilo lal̦ in ium̦win tõl eo an Jijej im ro jatin. Im kõnke bũrabõl̦ in ej ba bwe rein renaaj jipañ ro jatin Kiiñ eo, iien eo me naaj kõjepel jiip ko jãn koot ko enaaj aikuj wal̦o̦k ilo tõre eo rũkkapit ro jatin Jijej rej pãdwõt ilo lal̦ in. Mel̦el̦ein bwe iien in enaaj aikuj wal̦o̦k m̦okta jãn an Jijej tõl ium̦win 1,000 iiõ. Kar bar kwal̦o̦k bwe jiip ro ej ro im renaaj tõmak ilo Jijej im tõmak bwe Aelõñ eo an Anij enaaj n̦amejal̦an apañ ko ilo lal̦ in.

6. Ewi wãween an kar mel̦el̦e eo ad kõn bũrabõl̦ in oktak ilo kar 1990 jim̦a ko?

⁶ Elõñ iiõ in ad l̦õmn̦ak bwe ilo raan kein ãliktata, Anij ej ekajete armej ro ikijjeen jerbalin kwal̦o̦k naan. Jaar l̦õmn̦ak bwe armej ro rej ãinwõt jiip ñe rej eo̦roñ ennaan eo kõn Aelõñ eo, im ro rejjab kõn̦aan eo̦roñ ennaan eo rej ãinwõt koot. Bõtab, ilo kar 1990 jim̦a ko, ear oktak mel̦el̦e in. Juon Naan in Keeañ ear keidi eoon ko ilo bokin Matu 24:29-31 (riit) ippãn eoon ko ilo bokin Matu 25:31, 32 (riit), im ear kõmel̦el̦e bwe Jijej enaaj ekajete armej ro ilo iien eñtaan eo el̦ap ñe enaaj “itok ilo wõj eo An.” *​—Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.

7. Ta mel̦el̦e eo ad kiiõ kõn bũrabõl̦ eo kõn jiip ko im koot ko?

⁷ Ilo raan kein, ealikkar kiiõ mel̦el̦e eo ad kõn bũrabõl̦ eo kõn jiip ko im koot ko. Jejel̦ã bwe “Nejin armej,” ak “Kiiñ eo,” ej  Jijej. ‘Ro jatin’ Kiiñ eo rej jitõñl̦o̦k ñan ro me kajoor eo an Anij ear kapit er im renaaj irooj ippãn Jijej ilañ. (Rom 8:16, 17) “Jiip ko” im “koot ko” rej jitõñl̦o̦k ñan armej ro jãn aolep aelõñ ko. Naaj ekajete rein ilo jem̦l̦o̦kinl̦o̦k eñtaan eo el̦ap me m̦õttan jidik ejinoe. Jejel̦ã bwe Jijej enaaj ekajete rein ekkar ñan wãween aer kar kõm̦m̦an ñan rũkkapit ro me rej pãd ilo lal̦ in kiiõ. Jelukkuun m̦õn̦õn̦õ bwe Jeova ear jipañ kõj ium̦win iiõ ko m̦aantak bwe jen mel̦el̦e kõn bũrabõl̦ in im bũrabõl̦ ko jet ilo bokin Matu jebta 24 im 25!

8, 9. Etke Jijej ear ba bwe ro renaaj jiip rej “ro rem̦m̦an”?

⁸ Jijej ear jab kõjerbal naan kein “kwal̦o̦k naan” ak “jerbalin kwal̦o̦k naan” ke ear kwal̦o̦k kõn bũrabõl̦ eo kõn jiip ko im koot ko. Kõn men in, ewi wãween ad jel̦ã bwe bũrabõl̦ in ej katakin kõj bwe jerbalin kwal̦o̦k naan elukkuun aorõk?

⁹ Bwe jen lo uwaak eo, jej aikuj m̦okta keememej bwe Jijej ear kwal̦o̦k bũrabõl̦ ko ñan katakin kõj kõn jet men ko raorõk. Ear jab kõnnaan kõn m̦oolin jiip im koot. Ejja ãindeinl̦o̦k wõt, ejjab mel̦el̦e eo an in bwe kajjojo iaan armej ro me renaaj ãinwõt jiip rej aikuj lel̦o̦k m̦õñã im nuknuk ñan rũkkapit ro, lale er ñe rej nañinmej, ak lol̦o̦k er ilo jikin kalbuuj. Jijej ear kõmel̦el̦e bwe ro me renaaj ãinwõt jiip rej “ro rem̦m̦an” kõnke rej kwal̦o̦k aer kile rũkkapit ro ãinwõt ro jatin im rej tiljek wõt ñan er ilo raan kein ãliktata me epen mour.​—Matu 10:40-42; 25:40, 46; 2 Timote 3:1-5.

10. Ewi wãween an jiip ko jipañ ro jatin Kũraij?

¹⁰ Ke Jijej ear kwal̦o̦k kõn bũrabõl̦ eo kõn jiip ko im koot ko, ej kab m̦õj an kar kõnnaan kõn ta ko renaaj wal̦o̦k ilo raan ko ãliktata. (Matu 24:3) Ñan waanjoñak, ear ba: “Im naaj kwal̦o̦k gospel in an aelõñ in lañ iaolepen lal̦ kõn menin kõnnaan ñan aelõñ otemjel̦o̦k, ilo iien eo enaaj itok jem̦l̦o̦kin.” (Matu 24:14) Innem, m̦okta wõt jãn an kwal̦o̦k kõn bũrabõl̦ eo kõn jiip ko im koot ko, ear kwal̦o̦k kõn bũrabõl̦ eo kõn tal̦õn ko. Jijej ear kwal̦o̦k bũrabõl̦ in kõn tal̦õn ko ñan katakin rũkkapit ro bwe rej aikuj kate er ilo jerbalin kwal̦o̦k naan. Bõtab, elukkuun iiet uwaaer ilo lal̦ in, im elukkuun l̦ap jerbal rej aikuj kõm̦m̦ane kõnke kar jiroñ er bwe ren kwal̦o̦k naan ñan “aelõñ otemjel̦o̦k” m̦okta jãn an itok jem̦l̦o̦kin! Ak ilo ad katak kõn bũrabõl̦ in kõn jiip ko im koot ko, jej lo bwe “jiip ko” rej jipañ ro jatin Jijej. Juon iaan men ko rem̦m̦antata rej kõm̦m̦ane ñan jipañ im rejetak ro jatin Jijej ej kõn jerbalin kwal̦o̦k naan. Ewi wãween aer jipañ er ilo jerbal in? Ebwe ke ñan jabawõt ak rõjañ im jipañ rũkkapit rein bwe ren wõnm̦aanl̦o̦k wõt ilo jerbal in aer?

11. Ta kajjitõk eo jet remaroñ kajjitõk ippãer make, im etke?

¹¹ Rainin, 8 milien rũkal̦ooran Jijej, im enañin aolepeer rejjab rũkkapit. Jijej ear jab lil̦o̦k tal̦õn ko ñan rein, ak ear lil̦o̦k wõt ñan rũkkapit ro jatin. (Matu 25:14-18) Men in emaroñ kõm̦m̦an an jet kajjitõk ippãer make im ba, ‘Ñe Jijej ear jab lil̦o̦k tal̦õn ko ñan rein, rej aikuj ke kwal̦o̦k naan?’ Aet rej aikuj. Jen lale etke.

12. Ta eo jej katak jãn naan ko an Jijej ilo bokin Matu 28:19, 20?

¹² Jijej ear jiroñ aolep rũkal̦oor ro an bwe ren kwal̦o̦k naan. Ãlikin an kar Jijej  jerkakpeje, ear ba ñan rũkal̦oor ro an bwe ren ‘kõm̦m̦an rũkal̦oor’ im katakin er “naan ko otemjej” ear jiroñ er. Kõn men in, rein me rar oktak im erom rũkal̦oor rar aikuj bareinwõt pokake naanin jiroñ in an Jijej ñan kwal̦o̦k naan. (Riit Matu 28:19, 20.) Ealikkar bwe kõj aolep jej aikuj kwal̦o̦k naan, jekdo̦o̦n ñe kõjatdikdik eo ad ej ñan mour ilañ ak ilo lal̦ in.​—Jerbal 10:42, UBS.

13. Ta eo jej katak jãn pijen eo Jon ear loe?

¹³ Bokin Revelesõn ej kwal̦o̦k bwe rũkkapit ro im ro jet renaaj bõk kun̦aaer ilo jerbalin kwal̦o̦k naan. Jijej ear kõm̦m̦an bwe Jon en lo juon pijen kõn lio pãlele me ej kũrtok armej ro bwe ren itok im idaak dãnnin mour. Kõrã in ej jitõñl̦o̦k ñan rũkkapit ro me uwaaer ej 144,000 im renaaj irooj ippãn Jijej ilañ. (Revelesõn 14:1, 3; 22:17) Dãn eo ej kõkkar kõn katok in mour eo an Jijej me enaaj jipañ armej ro bwe ren rõl̦o̦k jãn jerawiwi im mej. (Matu 20:28, UBS; Jon 3:16; 1 Jon 4:9, 10, UBS) Rũkkapit ro rej kijejeto ilo aer katakin armej ro kõn katok in mour eo an Jijej im wãween aer maroñ bõk tokjãn jãne. (1 Korint 1:23) Bõtab, pijen eo Jon ear loe ej kwal̦o̦k bwe ebar wõr juon kumi in armej me ejjab er rũkkapit ak epãd ippãer jeraam̦m̦an eo ñan mour ilo lal̦ in. Rein bareinwõt kar jiroñ er bwe ren kũrtok armej ro im ba, “Kwõn itok.” Im rej pokake naanin jiroñ in ilo aer katakin ro jet kõn ennaan eo em̦m̦an. Kõn men in, pijen in ej kam̦ool bwe aolep ro me rej eo̦roñ ennaan eo em̦m̦an rej aikuj kwal̦o̦k naan ñan ro jet.

14. Ta juon iaan men ko jej kõm̦m̦ani ñan kaalikkar ad pokake “kien Kũraij”?

¹⁴ Aolep ro rej pokake “kien Kũraij” rej aikuj kwal̦o̦k naan. (Galetia 6:2, UBS) Jeova ej kõtmãne bwe aolep ro rej kabuñ  ñane rej aikuj pokaki kien ko an. Ilo kar iien ko etto, Jeova ear kõtmãne bwe RiIsrael ro im ruwamãejet ro me rar jokwe ibwiljier ren aolep pokaki kien ko an. (Exodus 12:49; Livitikõs 24:22) Jejel̦ã bwe ilo raan kein jejjab aikuj pokaki aolep kien ko me kar lil̦o̦k ñan RiIsrael ro kõnke ejako ad mour ium̦win Kien Moses. Bõtab, jej kiiõ mour ium̦win kien Kũraij. Mel̦el̦ein men in bwe kõj aolep jej aikuj pokake “kien Kũraij” meñe kõj rũkkapit ak jaab. Juon iaan men ko raorõktata me Jijej ear katakin kõj bwe jen kõm̦m̦ane ej kwal̦o̦k yokwe. (Jon 13:35; Jemes 2:8) Jej aikuj yokwe Jeova, Jijej, im armej ro. Im wãween eo em̦m̦antata ñan kwal̦o̦k ad yokwe ej ilo ad kwal̦o̦k ñan ro jet kõn ennaan eo em̦m̦an kõn Aelõñ eo.​—Jon 15:10, UBS; Jerbal 1:8.

15. Etke jemaroñ ba bwe Jijej ear jiroñ aolep rũkal̦oor ro an bwe ren kwal̦o̦k naan?

¹⁵ Jet iien men ko Jijej ear ba ñan jejjo wõt iaan rũkal̦oor ro an rej bar jitõñl̦o̦k ñan elõñ iaan rũkal̦oor ro an. Ñan waanjoñak, Jijej ear kõm̦m̦ane juon bujen ippãn 11 wõt iaan rũkal̦oor ro an im ear kallim̦uri er bwe renaaj irooj ippãn ilo Aelõñ eo. Bõtab, 144,000 uwaan ro renaaj irooj ippãn. (Luk 22:29, 30; Revelesõn 5:10; 7:4-8) Im ãlikin an kar Jijej jerkakpeje, jet wõt iaan rũkal̦oor ro an rar roñ naanin jiroñ eo an ñan kwal̦o̦k naan. (Jerbal 10:40-42, UBS; 1 Korint 15:6, UBS) Bõtab, aolep rũkal̦oor ro an Jijej ilo epepen eo kein kajuon rar pokake naanin jiroñ in. (Jerbal 8:4; 1 Piter 1:8, UBS) Kõj bareinwõt ilo raan kein jejel̦ã bwe jej aikuj kwal̦o̦k naan, meñe jaar jab roñ ainikien an Jijej jiroñ kõj bwe jen kõm̦m̦ane jerbal in. Ilo m̦ool, 8 milien iaad me jej kõm̦m̦ane jerbalin kwal̦o̦k naan. Jejel̦ã bwe ilo ad kwal̦o̦k naan, jej kwal̦o̦k bwe elukkuun m̦ool ad tõmak ilo Jijej.​—Jemes 2:18.

16-18. (1) Ta ko jej kõm̦m̦ani ñan kwal̦o̦k wõt ad tiljek im rejetak ro jatin Kũraij? (2) Etke ej iien kiiõ ñan tiljek wõt ñan rein?

¹⁶ El̦apl̦o̦k wõt an Setan jum̦aik rũkkapit ro jatin Kũraij me rej pãd ilo lal̦ in, im ejel̦ã bwe “jidik wõt iien ippãn” kiiõ. (Revelesõn 12:9, 12, 17) Meñe Setan ej jum̦aik rũkkapit ro, ak rej wõnm̦aanl̦o̦k wõt im tõl jerbalin kwal̦o̦k naan im ej lõñl̦o̦k wõt armej ro rej roñ kõn ennaan eo em̦m̦an. Ealikkar bwe Jijej ej pãd ippãn rũkkapit ro im ej jipañ im tõl er.​—Matu 28:20.

¹⁷ Jej kile bwe ej juon jeraam̦m̦an ñan jipañ im rejetake ro jatin Kũraij ilo jerbalin kwal̦o̦k naan. Jej bareinwõt jipañ ikijjeen jããn ko jej jabawõt kaki im ikijjeen ad jipañ ilo jerbalin ekkal Im̦õn Kweilo̦k ko, Im̦õn Kweilo̦k ko rel̦l̦ap, kab ra ko. Ñe jej tiljek wõt im pokake em̦m̦aan ro rej lale eklejia im em̦m̦aan ro jet me “rũkarejar eo etiljek im mãlõtlõt” ear jitõñ er, jej kaalikkar bwe jekõn̦aan jipañ ro jatin Kũraij.​—Matu 24:45-47, UBS; Hibru 13:17.

¹⁸ M̦õttan jidik bween rũkkapit ro renaaj bõk sil eo aer ãliktata. Ãlikin an wal̦o̦k men in, enjel̦ ro renaaj kõtl̦o̦k ‘kõto ko emãn an lal̦’ im enaaj jino eñtaan eo el̦ap. (Revelesõn 7:1-3) M̦okta jãn an Armagedon jinoe, rũkkapit ro renaaj pãd ilañ. (Matu 13:41-43, UBS) Kõn men in, ñe jekõn̦aan bwe jen uwaan jiip ko me naaj ekajete er im kõjenolo̦k er ñe Jijej enaaj itok, ej iien kiiõ ñan kwal̦o̦k ad tiljek wõt ñan rũkkapit ro jatin Kũraij.