Иегова — чын Юмо, чылажымат Ыштыше. Тудын нерген Библийыште возымо (Почмаш 4:11). Авраам да Моисей пророк-влак, тыгак Иисус Христос тудлан кумалыныт (Тӱҥалтыш 24:27; Исход 15:1, 2; Иоаннын 20:17). Иегова — ала-могай ик калыкын Юмыжо огыл, тудо «уло мландылан пеш кугу Кугыжа» (Псалом 46:3).

 Библий дене келшышын, Иегова — тиде лӱм, кудыж дене Юмо гына лӱмдалтын кертеш (Исход 3:15; Псалом 83:18, УТ). Тиде лӱм «лияш» еврей мут гыч лектын. Шуко учёныйын шонымашышт почеш тиде лӱм «Тудо лияш пуа» манын кусаралтеш. Тыгай кусарымаш Иеговалан келшен толеш, вет тудо чылажымат Ыштыше да шке шонымыжым шуктен кертеш (Исаия 55:10, 11). Библий Иеговам пален налаш полша. Могай тудо личность да тудын тӱҥ койышыжым, поснак йӧратымашыжым, умылтара (Исход 34:5—7; Лукан 6:35; 1 Иоаннын 4:8).

 Юмын лӱмжӧ еврей йылме гыч марий йылмыш «Иегова» манын кусаралтеш. Тиде лӱмын ныл букважым יהוה (ЙХВХ але ИГВГ) тетраграмматон манме. Акрет еврей йылме дене кузе Юмын лӱмжым чынжымак ойленыт пале огыл. Иегова лӱм марий йылмышкат пурен. Икымше гана Юмын лӱмжӧ 2014-ше ийыште савыктен лукмо Тӱҥалтыш книгаште палдарыме лийын (Тӱҥалтыш 22:14).

Юмын лӱмжым акрет еврей йылме дене кузе ойленыт молан пале огыл?

 Акрет еврей йылмыште гласный буква-влак лийын огытыл. Ту жапыште согласный буква-влакым гына кучылтыныт. Еврейла мутланыше еҥ-влак лудмо годым шоныде гласный буквам ушен ойленыт. Но Еврей йылме дене Возымашым (Тошто Сугыньым) возен пытарымеке, иудей-влак коклаште тыгай йоҥылыш шонымаш лектын, пуйто Юмын лӱмжым йӱкын ойлаш ок лий. Йӱкын лудмышт годым вашлиялтше тетраграмматон олмеш нуно «Господь» але «Юмо» манме титул-влакым кучылташ тӱҥалыныт. Курымла эртымеке, Юмын лӱмжым чыла кундемыштат алмашташ тӱҥалыныт, сандене Юмын лӱмжым ожно кузе чынжымак ойленыт йылт мондалтын a.

 Кузе Юмын лӱмжым ожно ойленыт, тӱрлӧ шонымаш уло. Мутлан, южышт шотлат — «Яхве», а весышт вес вариантым темлат. Колышо теҥыз воктене мумо кидвозышла гыч иктыштыже — грек йылме дене возымо Левит книган ужашыштыже — Юмын лӱмжым Иао́ манын возымо. Акрет еврей возышо-влак эше Иаэ́, Иабэ́ да Иауэ́ манме лӱм формо-влакым кучылтыныт. Но нине формым акрет еврей йылмыште кучылтыныт але уке, нимогай пеҥгыдемдыше информаций уке b.

Юмын лӱмжӧ нерген йоҥылыш шонымаш

 Йоҥылыш шонымаш. Юмын лӱмжым кузе чынжымак еврей йылме дене ойленыт пале огыл, сандене Библийыште тудым возаш огеш кӱл.

 Факт. Тыгай шонкалымаш ончыкта, пуйто Юмын кумылжо почеш чыла калык-влак Юмын лӱмжым икгай ойлышаш. Но ожно тӱрлӧ калык гыч улшо Юмын служитлышыже-влак лӱм-влакым тӱрлӧ семын ойленыт. Тидым Библий пеҥгыдемда.

 Мутлан, израильысе судьян, Иисус Навинын, лӱмжым ончен лектына. Мемнан эран I курымышто илыше еврейла ойлышо христиан-влак тиде лӱмым Йехошу́а манын ойленыт, а грекла ойлышо-влак — Иесу́с. Библийыште ты еврей лӱмым возымо годым грекла кусарыме вариантым кучылтмо. Тиде теве мом ончыкта: христиан-влак лӱм-влакым нунын йылмыштышт тунемме семын ойленыт (Апост. пашашт 7:45; Еврей-влаклан 4:8).

 Тидымак Юмын лӱмжӧ нерген каласаш лиеш. Кузе Юмын лӱмжым ойленыт эн тӱҥ огыл. Тӱҥжӧ — Библийыште лийшаш верыште тудын шогымыжо.