1, 2. Келшымаш пагыт нерген мом южышт ойлат?

 КЕЛШЫМАШ пагыт пиалан да оҥай жап лийын кертеш. Шуко мужыр тидын дене келша. Те кызыт иктаж-кӧ дене келшеда гын, тиде пагыт нерген волгыдо шарнымаш кодшо манын кумылда уло докан. Эфиопий гыч Ци́он a лӱман марлан лекше ака ойла: «Келшымаш пагыт мемнан пиалан жап лийын. Ме серьёзный теме-влакым тарватенна да тыгак, шуко воштылын, веселан жапым эртаренна. Мый пеш пиалан айдеме улам, вет вашлийынам тыгай айдемым, кӧм йӧратем да кӧ мыйым йӧрата».

² Теве мом Нидерланд гыч Але́ссио манеш: «Келшымаш пагыт мыланна ватем дене шуко куаным конден. Но тыгак тиде жапыште нелылыкат лийын». Тиде статьяште ме шымлен лектына, могай нелылык дене ӱдыр ден рвезе келшымаш пагыт годым тӱкнен кертыт да могай библийысе принцип-влак нунылан полшат. Тыгак ме ончалына, кузе погынымаш гыч чыланат тыгай иза ден акалан полшен кертыт.

КЕЛШЫМАШ ПАГЫТЫН ЦЕЛЬЖЕ

3. Келшымаш пагытын могай цельже? (Притчи 20:25).

³ Келшымаш пагыт шуко куаным конда гынат, тиде тыгак пеш кӱлешан ошкыл. Вет тидын деч вара нуно мужыраҥаш решенийым луктын кертыт. Сӱан кечын нуно Иегова ончылно икте-весым йӧраташ да пагалаш товатлат. Товатлымыштым нуно колымешке шуктышаш улыт. Кеч-могай товатлыме мутым пуымо деч ончыч сайын шоналтыман. (Притчи 20:25 лудын лекса.) Мужыраҥме годым пуымо товатлыме  мут денат тыгак. Келшымаш пагытыште иза ден ака икте-весыштым сайрак пален налшаш улыт. Тиде нунылан умылаш полша: нуно икте-весылан келшен толыт але уке. Нуно келшымым чарнат гын, тиде огеш ончыкто, пуйто нуно ала-мом удам ыштеныт. Мӧҥгешла, тиде ончыкта: келшымаш пагыт шке цельжым шуктен — нунылан решенийым лукташ полшен.

4. Молан келшымаш пагытын цельже нерген чылаштланат шарныман?

⁴ Келшымаш пагытын цельже нерген шарнет гын, тунам тыгай айдеме дене келшаш от тӱҥал, кудыжым лийын кертше пелашетлан от шотло. Но тиде жапын цельже нерген мужыраҥдыме-влаклан гына огыл, чылаштланат шарнаш кӱлеш. Мутлан, южышт шонат, пуйто иза ден ака келшат гын, нуно мужыраҥшаш улыт. Кузе тыгай шонымаш влиятлен кертеш христиан-влаклан, кудышт кызыт келшат? Мели́сса, Ушымо Штат-влак гыч марлан лекдыме ака, манеш: «Кунам иза ден ака келшат, погынымаште южышт нунын деч мужыраҥмыштым вучат. Южо иза ден ака шонат, пуйто весе-влаклан йӧрышӧ лияшлан нуно мужыраҥшаш улыт. Сандене икте-весылан келшен огыт тол манын умылат гынат, келшымым огыт чарне. А весе-влак тидым ончен, келшымаш нерген шонашат лӱдыт».

ИКТЕ-ВЕСЫМ САЙЫН ПАЛЕН НАЛЗА

5, 6. Иза ден акалан, кудышт кызыт келшат, икте-весе нерген мом пален налаш кӱлеш? (1 Петрын 3:4).

⁵ Тый кызыт иктаж-кӧ дене келшет гын, мужыраҥаш але уке решенийым лукташ мо тыланет полшен кертеш? Вес айдемым сайын пален налаш тырше. Мутат уке, ала-можым тый уже палет. Но тиде жапыште тыланет умылаш кӱлеш, могай тудо чынже денак айдеме, мо тудын шӱмыштыжӧ. (1 Петрын 3:4 лудын лекса.) Мутлан, пален налаш кӱлеш, мыняр чот лишыл тудын Иегова дене кыл кучымыжо, могай тудын койышыжо-влак да шонымыжо. Жап эртымеке, тый тыгай йодыш-влаклан вашмутым пуэн кертат: «Тудо мыланем сай пелаш лиеш мо? (Прит. 31:26, 27, 30; Еф. 5:33; 1 Тим. 5:8). Икте-весылан эмоциональный шотышто полышым пуэн сеҥена мо? Икте-весынан ситыдымашыж дене илен кертына мо? (Рим. 3:23)» b. Шарне: утларакше икгай улмыда огыл, а икте-весын  ойыртемжым чыташ да кӱлеш годым шкем вашталташ ямде лиймаш кӱлешанрак.

⁶ Вес айдеме нерген мом эше пален налаш кӱлеш? Пеш виян шижмаш лекме деч ончыч тый, очыни, икмыняр кӱлешан темым тарватынет. Мутлан, цельда-влак икгай улыт мо? А тазалык але окса шотышто проблеме нерген але тыгай нерген, мо ончыч чоным сусыртен, вигак мутланен налаш кӱлеш мо? Келшаш тӱҥалмекак, вигак чылаж нерген мутланаш ок кӱл. (Иоаннын 16:12 дене таҥастарыза.) Тидлан эше жап шуын огыл манын шонет гын, тидын нерген каласе. Но шарне: кунам-гынат тыланет шӱм почын мутланаш кӱлеш лиеш. Вет сай решенийым лукташлан тендан гыч кажныжын информаций ситышын лийшаш.

7. Кузе иза ден ака икте-весыштым сайрак пален налын кертыт? (Тыгак « Кунам икте-весе деч мӱндырнӧ иледа» рамкым ончыза.) (Тыгак сӱретым ончыза.)

⁷ Кузе пален налаш, айдеме чынжымак могай улеш? Сай йӧн-влак гыч иктыже — тиде чон почын да шылтыде мутланаш, йодыш-влакым пуаш да тӱткын колышташ (Прит. 20:5; Иак. 1:19). Тыште мо полшен кертеш? Мутланаш йӧным пуышо пашам ыштыза. Мутлан, пырля кочса, прогулкыш коштса да таныклыза. Тыгак эше йолташ-влак да еш коклаште пырля жапым эртарен, икте-весым сайрак пален налаш лиеш. А эше тыгай пашам шуктыза, кудыжо тыланда ужаш полша, кузе кажныже тӱрлӧ ситуацийыште тӱрлӧ еҥ дене шкенжым куча. Теве мом Нидерланд гыч А́свин ыштен, кунам Али́сия ватыж дене келшен: «Ме тыгай пашам шуктенна, кудыжо мыланна икте-весым сайрак пален налаш полшен. Чӱчкыдын тиде проста паша лийын. Мутлан, ме пырля кочкышым ямдыленна да моло сомылым ыштенна. Тидлан кӧра ме икте-весынан сай койышымат, лушкыдо верымат ужын кертынна».

8. Библийым пырля шымлымаш могай пайдам конда?

⁸ Тыгак Библийым пырля шымлымылан кӧра те икте-весым сайрак пален налын кертыда. Ончыкыжым те мужыраҥыда гын, тыланда еш шымлымашлан жапым ойыраш кӱлеш лиеш. Тидлан кӧра Юмо ешыштыда икымше верыште лиеш (Эккл. 4:12). Сандене уже кызытак, келшымаш пагытыште, тидлан жапым муаш тыршыза. Мутат уке, иза ден ака, кудышт кызыт келшат веле, эше еш огытыл, изат акалан вуй огыл. Туге гынат пырля духовный йодышым лончылымо годым те ужын кертыда, мыняр чот лишыл кажныдан Иегова дене кыл кучымашда.  Макс ден Ла́йза, США гыч марий ден вате, вес пайдажым палемдат. Макс манеш: «Келшаш тӱҥалмекак, ме свиданий, мужыраҥмаш да еш илыш нерген статья-влакым пырля шымлаш тӱҥалынна. Тидлан кӧра ме тыгай теме-влакым тарватен кертынна, кудышт нерген мутланаш куштылго огыл».

МО НЕРГЕН ЭШЕ ШОНАЛТЫМАН

9. Келшаш тӱҥалме нерген кӧлан каласаш шонымо годым иза ден ака мом шотыш налшаш улыт?

⁹ Келшаш тӱҥалме нерген кӧлан каласыман? Тиде шотышто решенийым те шке луктыда. Очыни, эн ончыч те икмыняр еҥлан веле тидын нерген каласеда (Прит. 17:27). Тыге те шуко вниманий да йодыш деч шкендам арален кертыда. Но иктыланат ода каласе гын, те коктын гына жапым эртараш тӱҥалыда, а тидыже уда пашам ыштымашке конден кертеш. Сандене, тидын нерген иктаж-кӧ пала гын, сай лиеш. Тунам тудо тыланда сай каҥашым пуэн але иктаж-кузе полшен кертеш (Прит. 15:22). Мутлан, южо родо-шочшылан, духовный шотышто кушкын шушо икмыняр йолташлан але кугурак иза-влаклан каласаш лиеш.

10. Келшымаш пагыт годым иза ден акалан ару кыл кучымыштым арален кодаш мо полшен кертеш? (Притчи 22:3)

¹⁰ Тыланда ару кыл кучымашдам арален кодаш мо полша? Шукырак жапым пырля эртарыме дене шижмашда вияҥеш да тендам икте-весе дек эше чотрак шупшаш тӱҥалеш. Нравственный шотышто ару кодаш тыланда мо полшен кертеш? (1 Кор. 6:18). Ару огыл нерген мутланыме деч кораҥза, коктын гына ида код да алкогольым йӱмӧ шотышто тӱткӧ лийза (Еф. 5:3). Тыге ода ыште гын, тиде тендам сулыкым ыштымашке конден кертеш. Пырля лончылыза, Иеговам шӱлыкаҥдаш огыл да икте-весым пагалымым ончыкташлан мом те ыштен кертыда. (Притчи 22:3 лудын лекса.) Теве мом Эфиопий гыч Дави́т ден А́лмаз ыштеныт. Нуно ойлат: «Ме шуко еҥан верыште але йолташ-влак коклаште жапым эртаренна. Ме нигунамат машинаште але пӧртыштӧ коктын гына кодын огынал. Тиде мемнам алгаштарыше ситуаций-влак деч арален».

11. Келшымаш пагыт годым, ласкалыкым ончыкташ шонен, иза ден ака мом шотыш налшаш улыт?

¹¹ А ласкалыкым ончыкташ лиеш мо? Икте-весе дек йӧратымаш шукемме дене, очыни, те ласкалыкым ончыкташ шонеда. Но кунам сексуальный кумыл вияҥеш, тунам шкем чын кучаш да уш-акылан кодаш чот йӧсӧ лийын кертеш (Песня 1:2; 2:6). Эше, кунам ласкалыкым ончыктет, шке кумылым кучаш йӧсӧ да тыгайым ышташ лиеш, мо Иеговам шӱлыкаҥда (Прит. 6:27). Сандене келшаш тӱҥалмекак, библийысе принцип-влакым кучылтын, кутырен келшыза, кузе те икте-весыда дене ласка лийыда — мом ыштеда, а мом уке (1 Фес. 4:3—7) c. Шке деч йодса: «Мом ыштымына весе-влакым шӱртньыктара мо? Тиде мемнан гыч иктажшын уда кумылым шочыктен кертеш мо?»

12. Келшымаш пагыт годым иза ден акалан молан шотыш налаш кӱлеш, кузе нуно кызыт проблеме-влакым сеҥат?

¹² Тӱрлӧ шонымашлан кӧра лекше проблеме-влакым кузе сеҥеда? Иктаж-могай йодыш шотышто шонымашда ойыртемалтеш гын, ончыкта мо тиде, пуйто те икте-весылан келшен огыда тол. Тиде эре тыге огыл. Тидым мужыраҥше-влак пеҥгыдемдат. Пиалан еш — тиде икте-весым пагалыше да икте-весын шонымыжым шотыш налше кок еҥын ушемже. Кузе те кызыт проблемым  сеҥеда, ончыкта, кузе те ончыкыжым тидым ышташ тӱҥалыда. Шке деч йодса: «Иктаж-могай йодышым лончылымо годым тыматлын да икте-весым пагален мутланена мо? Йоҥылыш лиймына дене вигак келшена мо да йоҥылышым тӧрлаташ тыршена мо? Вашке мо лывыргылыкым ончыкташ ямде улына, прощенийым йодына да проститлена?» (Еф. 4:31, 32). Те кызыт эре ӱчашеда гын, мужыраҥме деч вара ситуацийда огеш тӧрлане докан. Айдеме тыланет келшен огеш тол манын умылет гын, тунам келшымым чарнаш когылянда эн сай решений лиеш d.

13. Келшымаш пагыт мыняр жап шуйнышаш, иза ден акалан умылаш мо полшен кертеш?

¹³ Мыняр жап келшымаш пагыт шуйнышаш? Решенийым лукмо деч ончыч шоналташлан жапым ситышын она ойыро гын, тиде уда лектышым конден кертеш (Прит. 21:5). Тугеже, икте-весым сайын пален налашлан тыланда келшымаш пагытлан ситышын жапым ойырыман. Но кӱлеш деч посна тиде жапым шуяш огеш кӱл. Библийыште возымо дене келшышын, шуко жап вучымо деч шӱм коршта (Прит. 13:12). Чот шуко жап пырля улыда гын, сексуальный кумылым кучаш чот йӧсӧ лийын кертеш (1 Кор. 7:9). Мыняр эше жап тыланда келшаш кӱлеш манын шонымо олмеш шке деч йодаш лиеш: «Решенийым лукташлан тиде айдеме нерген мыланем мом эше пален налаш кӱлеш?»

ИЗА ДЕН АКАЛАН, КУДЫШТ КЫЗЫТ КЕЛШАТ, КУЗЕ ПОЛШАШ ЛИЕШ?

14. Кузе ме чыланат иза ден акалан, кудышт кызыт келшат, полшен кертына? (Тыгак сӱретым ончыза.)

¹⁴ Палымыда-влак гыч иктаж-могай иза ден ака келшат гын, те нунылан кузе полшен кертыда? Мутлан, кечывал кочкышыш, еш шымлымашыш але пырля канаш нуным ӱжын кертыда (Рим. 12:13). Тидлан кӧра нуно икте-весыштым эше сайрак пален налын кертыт. Очыни, нунылан компаний кӱлеш, кунам нуно иктаж-кушко каяш шонат, але вер кӱлеш, кушто нуно мутланен кертыт ыле (Гал. 6:10). Алисия ден Асвин тыгай полышлан тауштат. Алисия шарналтен ойла: «Мемнам пеш чот куандарен, кунам южо иза-ака-влак мемнам шке декышт унала ӱжыныт. Тыге ме икте-весе дене жапым эртарен кертынна, но тугодымак коктын гына кодын огынал». Иза ден ака, кудышт кызыт келшат, тендам нунын дене пырля иктаж-кушко каяш ӱжыныт гын, тидым чаплан шотлыза. Нуным когыньыштым гына ида кодо, но тунамак  нунылан коктын мутланаш пуыза (Флп. 2:4).

15. Ме иза ден акалан, кудышт кызыт келшат, мом эше ыштен кертына? (Притчи 12:18).

¹⁵ Тыгак иза ден акалан, кудышт кызыт келшат, полшашлан мыланна шотыш налаш кӱлеш, мом ойлаш, а мом ойлаш огыл. Южгунам тиде шотышто йылмым кучашлан вийым пыштыман. (Притчи 12:18 лудын лекса.) Мутлан, иктаж-могай иза ден ака келшаш тӱҥалыныт манын, весе-влаклан каласымына шуэш. Но, очыни, нуно тыгай уверым шке каласынешт. Тыгак мыланна нунын нерген манеш-манешым ойлаш але решенийыштым критиковатлаш огеш кӱл (Прит. 20:19; Рим. 14:10; 1 Фес. 4:11). А эше мыланна тыгайым ойлыман огыл але тыгай йодышым пуыман огыл, мо верч иза ден ака шижын кертыт, пуйто нуным мужыраҥаш темдат. Эли́з лӱман ака да тудын марийже шарналтен ойлат: «Кунам мемнам сӱан шотышто йодыштыныт, мыланна каньысыр лийын, ме вет тидын нерген эше шкеат мутланен огынал».

16. Иза ден ака келшымым чарненыт гын, могай реакцийна лийшаш?

¹⁶ Иза ден ака келшымым чарнаш шонен пыштеныт гын, мыланна коклашкышт шӱшкылташ але иктажшын могырышкыжо шогалаш огеш кӱл (1 Пет. 4:15). Лия лӱман ака ойла: «Тӱрлӧ манеш-манеш коштын, молан ме келшымым чарненна. Тиде чонемым чот сусыртен». Кодшо статьяштат палдарыме лийын: келшымым чарнымаш огеш ончыкто, пуйто иза ден ака иктаж-мом йоҥылыш ыштеныт. Шукыж годым тиде ончыкта: келшымаш шке цельжым шуктен — нунылан решенийым лукташ полшен. Туге гынат иза ден акан чонышт корштен кертеш, да нуно шкеныштым шкет кодмыла шижын кертыт. Сандене мыланна шоналтыман, кузе нунылан полшаш (Прит. 17:17).

17. Келшымаш пагытыште иза ден акалан мом ышташ тыршыман?

¹⁷ Тыгела, келшымаш пагыт куанымат, нелылыкымат конда. Дже́ссика ойла: «Икте-весым сайын пален налашлан мыланна чот тыршаш кӱлын. Но жап ден вийым пыштымаш арам лийын огыл!» Те кызыт иктаж-кӧ дене келшеда гын, икте-весым сайын пален налашлан вийым пыштыза. Тунам келшымашда цельжым шукта — уш-акылан решенийым лукташ полша.