•   Neb a taabã sã n gomd gom-põaasa, maanda foom bõe?

  •  Mam pa mi meng tɩ yaa gom-põaas ye. Ne maam, yaa bũmb sẽn zemse.

  •  Sãamda m sũuri. La m pa tar m sẽn maandg ye.

  •  Yaa goam sẽn zabd maam. Mam pa tõe n wʋm goam a woto n maan wa yell ka ye.

•   Fo gomda gom-põaas bɩ?

  •  A bada

  •  Wakat-wakate

  •  Daar fãa

•   Fo tagsg yaa wãn ne gom-põaasã?

  •  Pa bũmb sẽn yaa yell ye

  •  Yaa yell meng-menga

 Ne foom, gom-põaasã yaa yell meng-meng bɩ? Tõe tɩ f na n leokame yaa: ‘Pa bũmb sẽn tolg n yaa yell ye. Zu-loe-kãsems n be dũniyã zug n pak tõnd n yɩɩda. Sẽn paase, nebã fãa gomda gom-põaasa!’ Rẽ yaa sɩd bɩ?

 Fo kɩsa sɩd tɩ f pa kɩs sɩd me, neb wʋsg n be n yõkd b mens gom-põaasã wɛɛngẽ. B mii bũmb kẽer neb a taabã sẽn pa mi. Wala makre:

•  Gom-põaasã wilgda f sẽn sɩd yaa ned ning buudã. Fo goamã wilgda bũmb nins sẽn be f sũurẽ wã. Fo sã n gomd gom-põaasa, tõe n wilgame tɩ fo maanda f toog kae ne neb a taabã tagsa wã. Rẽ yĩnga, fo sɩd yaa ned a woto buud sɩda?

   Biiblã yetame yaa: “Bũmb ning fãa sẽn yit noorẽ wã yita sũurẽ.”—Matiye 15:18.

•  F sã n gomd gom-põaasa, tõe n kɩtame tɩ nebã tar tags-kɛg f zugu. Sebr a yembr (Cuss Control) pʋgẽ, b yeelame yaa: “Tõnd sẽn gomd to-to wã tõe n wilga neb nins sẽn na n wa yɩ d zo-rãmba, d zakã rãmb la d tʋmd-n-taasã sẽn na n waoog tõnd to-to, tõnd ne neb a taabã moor sẽn na n noom to-to, neb a taabã sẽn na n get tõnd to-to, d sã n na n paama tʋʋmde, b sã n na n kõ-d-la tʋʋmd la b paas d yaoodo, pa rẽ bɩ neb nins sẽn pa mi tõndã manesem sẽn na n yɩ to-to ne-do.” B paasame yaa: “Sok-y y meng n gese, yãmb ne neb a taabã moor ra pa na n yɩẽ noog n yɩɩda, y sã n da pa gomd gom-põaas sɩda?”

   Biiblã yetame yaa: “Lak-y y mens ne . . . tʋya.”—Efɛɛz rãmbã 4:31.

•  F sã n gomd gom-põaasa, pa kɩtd tɩ nebã nong f zĩigẽ wa f sẽn tagsdã ye. A Alex Packer yeela a sebr a yembr (How Rude!) pʋgẽ yaa: “Neb nins sẽn gomd gom-põaas wakat fãa wã kelgr yaa yam-yiisgu.” A paasame yaa: “Ned sã n gomd gom-põaasa, pa wilgd t’a tara yam, bãngre, la t’a kʋmda a taabã nimbãaneg ye. Y sã n gomd yaare, y goamã sã n pa tar võore, la y goamã sã n wilgdẽ tɩ y pa tagsd n zãage, na n kɩtame tɩ y sẽn tagsd to-to wã me pa lebd be ye.”

   Biiblã yetame yaa: “Bɩ gom-põosg baa a ye ra yi y noorẽ” ye.—Efɛɛz rãmbã 4:29.

•  Yãk f sẽn dat n wa maane. Bõe yĩng tɩ fo pa na n bao n bas gom-põaasã kiuug bɩ sẽn pa ta rẽ? Fo tõe n gʋlsa f sẽn modgd to-to wã taablo bɩ kalãndriye zugu. La sẽn na yɩl n tõog n bas gom-põaasã, tõe tɩ na n yɩɩ tɩlɛ tɩ f maan bũmb a taab n paase. Wala makre:

•  Zãag f meng ne reem nins fãa sẽn pid ne gom-põaasa. Biiblã yetame yaa: “Tũud-n-ta-wẽns sãamda minim-sõamyã.” (1 Korẽnt rãmbã 15:33) Ka wã ‘tũud-n-ta-wẽnsã’ pa nebã bal yell la b gomd ye. Filim nins f sẽn getã, ze-video rãmba, la mizik nins f sẽn kelgdã naagame. A Kenneth, sẽn tar yʋʋm 17 yeelame: “Yaa nana tɩ f yɩɩl ned yɩɩlle, yɩɩllã sẽn noomã yĩnga, n tolg n yĩm fasɩ tɩ gom-põaas n be a pʋgẽ.”

•  Wilg tɩ f bɩtame. Neb kẽer gomda gom-põaasa, bala b tagsdame tɩ rẽ na n kɩtame tɩ neb a taabã get-b wa kom-kãsemse. Woto pa sɩd ye. Biiblã yetame tɩ neb nins sẽn bɩ wã yaa neb ‘sẽn minim n tagsdẽ tɩ kɩt tɩ b mi sõma ne wẽng n bake.’ (Ebre-rãmbã 5:14) B pa maand b toog kae ne noy la sagls nins b sẽn tũudã, b sẽn dat tɩ neb a taabã “pẽg-b” yĩng bal ye.

 Togs sɩdã, gom-põaasã wata ne tags-yoodo. Gom-põaasã zoe n yaa wʋsg dũniyã gill zugu! Sebr a yembr (Cuss Control) pʋgẽ, b yetame yaa: “Ra paas gom-põaasã sõor ye. Maan f sẽn tõe tɩ gom-põaasã sõor booge. F sũur na n maneg n yɩɩ noog ne f mengã, neb a taabã me sũur na n maneg n yɩɩ noog ne foom.”