1, 2. a) Bõe la b ra gʋls pano-rãmb zutu, tɩ sõng neb wʋsg tɩ b gil yel-beedo? (Ges-y fotã sẽn be yĩngrã.) b) Bõe la Wẽnnaam maand sẽn na yɩl t’a nin-buiidã tõog n gil zu-loeese?

NA MAAN yʋʋm koabg la zak rũndã, Amerikdinoor soolmẽ wã, b ra gʋlsda pano-bɛd n tilg zĩis nins tẽrã bãng sẽn pɩʋʋgd sorã. Gʋlsmã ra wilgdame tɩ nand tɩ mobill soab pasg tẽrã bãnga, a segd n yalsame n gese, la a kelg neere. Yaa sẽn na yɩl tɩ tẽrã sẽn kẽnd ne tʋʋlmã ra wa fão mobill ye. Sãmbg sẽn kae, b sẽn gʋls woto wã sõngame tɩ neb wʋsg gil yel-beedo.

² A Zeova maanda bũmb yõod sẽn yɩɩd rẽ. A wilgda a nin-buiidã sor n dat tɩ b tõog n gil zu-loeese, la b wa tõog n vɩɩmd wakat sẽn kõn sa. A sẽn get b yell to-to wã yaa wa pe-kɩɩm-sõng sẽn maand ne a piisi. A wilgd-b-la sore, la a keoogd-b sẽn na yɩl tɩ b ra wa rɩk so-yook ye.—Karm-y Ezayi 30:20, 21.

3. Sɩnga wãn tɩ ninsaalbã fãa wa lebg kiidba?

³ Ninsaalbã naaneg tɛka, a Zeova kõt-b-la noy la saglse. Wala makre, a Ãdem ne a Hawa sẽn wa n be Edɛnnã, a Zeova  kõ-b-la noy b sẽn da segd n tũ n tõog n vɩɩmd wakat sẽn kõn sa ne sũ-noogo. (Sɩng. 2:15-17) La a Ãdem ne a Hawa pa kelg b Ba wã sẽn da nong-bã ye. A Hawa kelga sagls a sẽn da tẽed tɩ yaa waaf n kõ-a, t’a Ãdem kelga a pagã sẽn da yaa ninsaal wa yẽ wã. La rẽ waa ne bõe? B sẽn kɩɩs Wẽnnaamã kɩtame tɩ b yiibã fãa namse, n wa baas n ki, tɩ Wẽnnaam pa na n tol n vʋʋg-b ye. Sẽn paase, kɩɩsgã kɩtame tɩ ãdem-biisã fãa lebg kiidba.

4. a) Sa-kãsengã poore, bõe yĩng tɩ Wẽnnaam kõ noy a taaba? b) Yɛlã sẽn toeemã, bõe la Wẽnnaam yeel-yã, tɩ tõe n sõng tõnd tɩ d bãng a tagsg sẽn yaa a soab ne vɩɩmã?

⁴ A Nowe wakatẽ wã me, Wẽnnaam kõo noy la sagls n na n kogl ninsaalbã. Sa-kãsengã poore, a Zeova wilgame tɩ ninsaal pa segd n dɩ zɩɩm wall a yũ zɩɩm ye. Bõe yĩnga? Bala, a kõo ninsaalbã sor tɩ b tõe n wãb nemd masã. Yɛlã sẽn toeemã yĩnga, a yeela woto: “Yãmb ka tog n dɩ rũng ne a vɩɩm ye. Rat n yeelame tɩ y ra rɩ-a ne a zɩɩmã ye.” (Sɩng. 9:1-4) No-kãng sõngda tõnd tɩ d bãng Wẽnnaam tagsg sẽn yaa a soab ne vɩɩmã. Sẽn yaa yẽ n naan bõn-vɩɩsã fãa wã yĩnga, a tara sor n na n kõ noy vɩɩmã wɛɛngẽ. Wala makre, a yeelame tɩ ninsaal pa segd n yãk a to yõor ye. Wẽnnaam nifẽ, vɩɩmã la zɩɩmã yaa bõn-sõmse, tɩ ned sã n pa tũ noy nins a sẽn gãneg bõn-kãens wɛɛngẽ wã bɩ a segd ne sɩbgre.—Sɩng. 9:5, 6.

5. Bõe yell la d na n gome, la wãn to la rẽ na n naf-do?

⁵ A Nowe wakatã poore, Wẽnnaam kell n wilga a nin-buiidã sore. Sõs-kãngã pʋgẽ, d na n goma makr a wãn yelle, n ges a sẽn maan dẽ to-to. Rẽ na n kɩtame tɩ d maneg n dat n tũ sagls nins a Zeova sẽn kõt-d sẽn na yɩl tɩ d wa paam n kẽ dũni-paalgã pʋgẽ wã.

6. Bõe yĩng tɩ ra yaa tɩlɛ tɩ Israyɛll nebã paam a Moyiiz tõogã, la bõe la b ra segd n maan tɩ tõogã naf-ba?

⁶ A Moyiiz wakatẽ wã, a Zeova kõ a nin-buiidã noy la saglse, n wilg b sẽn segd n zã b mens to-to, la b sẽn segd n tũ-a to-to. Bõe yĩnga? Yaa tɩ yɛlã ra le toeemame. Israyɛll nebã yɩɩ yembs n maan yʋʋm kobs Ezɩpti, tɩ Ezɩpt nebã yaool n da waoogd kũ-rãmba, bõn-naandse, la b maand bũmb a taab sẽn paoogd Wẽnnaam. Wẽnnaam nin-buiidã sẽn wa n yi yembdẽ wã, ra yaa tɩlɛ tɩ b paam t’a wilg-b sore. B ra segd n lebga buud sẽn so a menga, n tũud a Zeova tõodã bala. Bãngdb kẽer wilga b sɛb pʋsẽ tɩ ebre wã gom-bil ning b sẽn lebg tɩ “tõogã” wõnda gom-bil a to, tɩ yẽ soabã võor yaa “wilg sore, sagle, la zãms ned bũmbu.” Wẽnnaam sẽn kõ Israyɛll nebã a Moyiiz tõogã yaa sẽn na n sõng-b tɩ b lak b mens ne tẽn-yagsã tʋʋm-dẽgdã la b ziri tũudmã. B sã n da tũud Wẽnnaam tõodã, a ningd-b-la barka. La b sã n da kɩɩs tõ-kãense, b paamda zu-loeese.—Karm-y Tõod 28:1, 2, 15.

7. a) Bõe yĩng t’a Zeova kõ Israyɛll nebã a Moyiiz tõogã? b) Bõe yĩng tɩ d tõe n yeel tɩ tõogã yɩɩ Israyɛll buudã gũuda?

⁷ Bũmb a to me n kɩt tɩ Wẽnnaam kõ Israyɛll nebã a Moyiiz tõogã. Yaa sẽn na n sõng-b tɩ b segl b mens n gũ bũmb sẽn tar yõod a raabã pidsg pʋgẽ. Bõn-kãng yaa a Zeezi Kiris sẽn yaa Mesi wã waoongã. Sɩd me, tõogã sõng-b lame tɩ b bãng vẽeneg tɩ b yaa koangdba. A kɩtame me tɩ b bãng tɩ sẽn na yɩl tɩ ãdem-biisã paam b meng zãng ne yel-wẽndã, yaa tɩlɛ tɩ b paam maoong sẽn zems zãnga. (Gal. 3:19; Ebre. 10:1-10) Sẽn paase, tõogã kogla  Mesi wã yaab-rãmbã, la a sõng tɩ nebã wa tõog n bãng Mesi wã n bake. Rẽnd tõogã sɩd yɩɩ Israyɛll buudã “gũuda,” n tall-b n ta Kiris nengẽ.—Gal. 3:23, 24.

8. Bõe yĩng tɩ d segd n tũ sagls nins sẽn be a Moyiiz tõogã pʋgẽ wã?

⁸ Noy nins Wẽnnaam sẽn da kõ Israyɛll nebã tõe n nafa tõnd a kiris-nebã me. Wãn to? D tõe n bʋgsa sagls nins sẽn be tõogã pʋgẽ wã zugu, n bao n wʋm b võore. Baa sẽn pa le yaa tɩlɛ tɩ d tũ a Moyiiz tõogã, d tõe n paama sagls tõ-kãng pʋgẽ, tɩ sõng tõnd d vɩɩmã nens fãa pʋsẽ, la a Zeova tũudmã pʋgẽ. Yaa rẽ yĩng la a Zeova sẽn kɩt tɩ b gʋls tõ-kãens Biiblã pʋgẽ, tɩ d tõe n zãms-b la d tũ sagls nins sẽn be b pʋsẽ wã. Sẽn paase, b tõe n sõng-d lame tɩ d bãng t’a Zeezi sẽn zãms tõnd bũmb ninsã tara pãng n yɩɩd a Moyiiz tõogã. Wala makre, a yeela woto: “Yãmb wʋmame tɩ b rag n yeelame tɩ b ra yo ye. La mam yeta yãmb tɩ ned ning fãa sẽn get pag ne ratem wẽng zoe n maana yoob ne-a a sũurẽ.” Rẽnd d segd n laka d mens ne yoobo, la d mao me n da wa tagsd tags-yood sẽn tõe n kɩt tɩ d yo ye.—Mat. 5:27, 28.

9. Bõe n wa n toeeme, t’a Zeova kõ noy a taaba?

⁹ A Zeezi sẽn yaa Mesi wã waoong poore, yɛlã le toeemame, t’a Zeova kõ noy a taaba, la a vẽneg bũmb kẽer a raabã pidsg wɛɛngẽ. Yɩɩ bõe la sẽn toeemã? Yʋʋmd 33 soabã, a Zeova raaga Israyɛll buudã n base, la a yãk kiris-nebã tɩ b lebg a nin-buiidu.

10. Bõe yĩng tɩ Wẽnnaam kõ kiris-nebã noy a taaba, la bõe n kɩt tɩ no-kãens yaa toor ne b rãmb nins a sẽn da kõ Israyɛll nebã?

¹⁰ Pipi kiris-nebã wakatẽ, neb nins sẽn sak Wẽnnaam n lebg kiris-nebã paamame t’a kõ-b noy a taab tũudmã wɛɛngẽ, la b sẽn segd n zã b mens to-to wã wɛɛngẽ. Yaa ne nin-kãensã sẽn da yaa wẽn-zoɛtbã la Wẽnnaam maan kaool-paalgã. Yɩɩ bu-yɛng neb la Wẽnnaam ra kõ a Moyiiz tõogã, rat n yeel tɩ Israyɛll buudã. La Israyɛll sẽn yaa Wẽnnaam dẽndã neb yaa buud toor-toor neba. Ra yaa vẽeneg tɩ “Wẽnnaam ka tũusd neb ye. Ned ning fãa, sẽn yaa buud ning fãa sẽn zoet Wẽnnaam la a maand tɩrlem, yẽnda soab tata bãmb yam.” (Tʋʋ. 10:34, 35) A Moyiiz tõogã sẽn da gʋls kug zutã ra wilgda Israyɛll nebã sẽn segd n zã b mens to-to kãabg tẽngã pʋgẽ. La sã n yaa ne Israyɛll sẽn yaa Wẽnnaam dẽndã, “Kiris tõogã” sẽn naag ne saglsã gʋlsa b sũyã pʋsẽ. “Kiris tõogã” nafda kiris-nebã fãa, bala a wilgda b sẽn segd n zã b mens to-to dũniyã gill zugu.—Gal. 6:2.

11. “Kiris tõogã” gomda kiris-nebã vɩɩmã nens a yiib yelle. Yaa nen-bʋse?

¹¹ A Zeova kɩtame t’a Zeezi wilgd Israyɛll sẽn yaa Wẽnnaam dẽndã neb sore, tɩ nafd-b wʋsgo. Nand tɩ Wẽnnaam maan kaool-paalgã ne nin-kãense, a Zeezi kõ-b-la noy a yiib sẽn tar yõod wʋsgo. A yembr n gomd koe-moonegã yelle, t’a to wã wilgd b sẽn segd n zã b mens to-to, la b manesem sẽn segd n yɩ to-to ne b tẽed-n-taasã. La no-kãensã yaa kiris-nebã fãa yĩnga. Rẽnd sẽn saagd-b n na n kẽng saasẽ wã, la b rãmb nins sẽn saagd n na n vɩɩmd wakat sẽn kõn sa tẽngã zugã fãa segd n saka no-kãense.

12. Koɛɛgã mooneg wɛɛngẽ, bõe n toeeme?

¹² Bɩ d reng n gom koe-moonegã a Zeezi sẽn bobl a karen-biisã yelle. Bũmb a yiib n kɩt tɩ ra yaa bõn-sãanga. Yaa b  sẽn segd n moon to-to wã, la b sẽn segd n moon n ta zĩig ningã. Sẽn deng rẽ, bu-zẽmsã neb sã n da rat n tũ a Zeova, b ra segd n waa Israyɛll soolmẽ wã. (1 Rĩm. 8:41-43) La noor ning a Zeezi sẽn kõ Matye 28:19, 20 wã toeema rẽ. (Karm-y-yã.) A yeela a karen-biisã tɩ b “kẽng” n tɩ moon nebã buud fãa koɛɛgã. Yʋʋmd 33 Pãntekotã daare, a Zeova wilga vẽeneg t’a ratame tɩ b moon koɛɛgã dũniyã gill zugu. Daar-n-kãnga, a pʋdga a vʋʋsem sõngã kiris-neb na maan bãmb 120 zutu, n kɩt tɩ b gom gom-zẽna, n moon koɛɛgã tɩ zʋɩf-rãmba, la neb sẽn tuub n sakd zʋɩf-rãmbã tũudum kelge. (Tʋʋ. 2:4-11) Kiris-nebã wa n moona koɛɛgã n ta Samaari. La yʋʋmd 36 soabã, b sɩnga bu-zẽmsã neb nins sẽn pa kẽ bãongã me moonego.

13, 14. a) A Zeezi ‘tõ-paalgã’ sakr baoodame tɩ d maan bõe? b) Mak-sõng ning a Zeezi sẽn kõ wã zãmsda tõnd bõe?

¹³ La d manesem segd n yɩɩ wãn ne d tẽed-n-taasã? Zĩ-kãng wɛɛngẽ, a Zeezi kõo “tõ-paalga.” (Karm-y Zã 13:34, 35.) Tõ-kãng wilgdame tɩ d segd n nonga d tẽed-n-taasã. La pa rẽ bal ye. A Zeezi ratame tɩ d nong-b wʋsgo, hal n na n sak n deeg b zĩig n ki menga. A Moyiiz tõogã yaool n da pa yeel woto ye.—Mat. 22:39; 1 Zã 3:16.

¹⁴ A Zeezi kõo mak-sõng rẽ wɛɛngẽ. A ra nonga a karen-biisã wʋsgo, hal n sak n ki b yĩnga. A ratame t’a karen-biisã fãa rɩk a naoore, n nong taab ne b sũy fãa. Rẽnd d segd n saka namsg la kũum meng d tẽed-n-taasã yĩnga.—1 Tes. 2:8.

15, 16. Bõe n toeem rũndã-rũndã, la wãn to la Wẽnnaam wilgd tõnd sore?

¹⁵ A Zeezi yãka tʋm-tʋmd sẽn tũud sɩd la sẽn tar yamã t’a get a poorẽ dãmbã yelle, n sõngd-b tɩ b bãngd a Zeova la a raabã n paasdẽ. (Mat. 24:45-47) Rẽ n so tɩ baa yɛlã sẽn toeemdã, tʋm-tʋmdã kõta sagls sẽn nafd Wẽnnaam nin-buiidã. La yaa bõe la sẽn toeemã?

¹⁶ Tõnd vɩɩ ‘yaoolem wakatã,’ tɩ to-kãseng ning buud sẽn zɩ n zĩndã na n sɩng ka la bilfu. (2 Tɩm. 3:1; Mark 13:19) B riga a Sʋɩtãan ne a zĩn-dãmbã saasẽ tɩ b sig tẽngã zugu, tɩ tẽngã zug vɩɩm lebg toogo. (Vẽn. 12:9, 12) Sẽn paase, d saka a Zeezi noorã, n moond koɛɛgã dũniyã gill zugu. B ra nan zɩ n moon koɛɛgã ne buud-goam wʋsgo, tɩ neb wʋsg me wʋm wa rũndã-rũndã ye.

17, 18. Bõe yĩng tɩ d segd n sak sagls nins d sẽn paamdã?

¹⁷ Wẽnnaam siglgã kõta tõnd tʋʋm-teed d sẽn tõe n tall n moon koɛɛgã. Yãmb tʋmda ne-b bɩ? Tõnd tigissã sasa, b sõngda tõnd tɩ d bãngd d sẽn tõe n tʋm ne tʋʋm-te-kãens to-to. Yãmb kɩsa sɩd tɩ yaa Wẽnnaam n sõngd-d bɩ?

¹⁸ D sã n dat n kell n paam Wẽnnaam barka, d segd n sakda sagls nins fãa d sẽn paamd tigingã pʋgẽ wã. D sã n minim n sakd saglsã rũndã-rũndã, to-kãsengã sasa, na n yɩɩ nana tɩ d sak a Zeova saglsã. Wakat kãng la b na n sãam a Sʋɩtãan dũniyã. (Mat. 24:21) Rẽ poore, a Sʋɩtãan pa na n le zĩnd ye. La wakat kãnga, na n yɩɩ tɩlɛ tɩ d paam sagls sẽn na n sõng-d tɩ d bãng n vɩɩmd dũni-paalgã pʋgẽ.

19, 20. Seb-bʋs buud la b na n lake, la wãn to la rẽ na n naf-do?

¹⁹ A Moyiiz wakatẽ wã, ra yaa tɩlɛ tɩ Israyɛll nebã paam tɩ Wẽnnaam  wilg-b sore. Rẽ n so t’a kõ-b tõogã. Kaoosg zugẽ, kiris-nebã me paama “Kiris tõogã.” Woto me, Biiblã wilgame tɩ b na n laka sɛba, n sõng-d tɩ d bãng d sẽn segd n vɩɩmd to-to dũni-paalgã pʋgẽ. (Karm-y Vẽnegr 20:12.) Wõnda seb-kãens na n wilga noy nins a Zeova sẽn dat tɩ ninsaalbã tũ wakat kãngã. Sẽn na n vʋʋg-bã, n paas neb a taabã sã n zãms seb-kãense, b na n bãnga Wẽnnaam sẽn dat tɩ b maane. Vẽenega, seb-kãens na n sõnga tõnd tɩ d bãng a Zeova raabã sõma. D na n wʋma Wẽnnaam Gomdã võor sõma. Sẽn paase, d na n bãnga sɛb nins b sẽn na n lakã sẽn yet bũmb ninsã. Woto na n kɩtame tɩ sẽn na n vɩɩmd-b arzãnã pʋgẽ tẽngã zugã fãa na n nong taaba, la b waoogd taaba. (Eza. 26:9) Rẽnd yaa vẽeneg t’a Zeezi Kiris naamã sasa, a na n sõng-d lame tɩ d bãng bũmb wʋsgo, la a sõng-d tɩ d zãms neb a taab bõn-kãense.

²⁰ D sã n tũ noy nins “sẽn gʋls sɛbã pʋsã,” la d kell n sak a Zeova yaoolem makrã sasa, a na n gʋlsa d yʋʋrã ‘vɩɩm sebrã’ pʋg wakat fãa yĩnga. Woto wã, bɩ d karemd Wẽnnaam Gomdã, n baood n wʋmd d sẽn karemdã võore, la d sakd Wẽnnaam saglsã. D sã n maan woto, d tõe n wa põsa to-kãsengã sasa, n paam n vɩɩmd wakat sẽn kõn sa. Rẽ, d na n ket n bãngda a Zeova sẽn yaa yam-kãseng soaba, la d Wẽnnaam sẽn nong-dã n paasdẽ.—Koɛ. 3:11; Rom. 11:33.