1-2. Wa Yɩɩn-sõamyã 40:6 sẽn yetã, bõn-sõma bʋs la a Zeova kõ-do, la bõe yĩng tɩ d na n gom b yelle?

A ZEOVA yaa Wẽnnaam sẽn yaa kõata. Tags-y bõn-sõma nins a sẽn kõ-dã kẽer yelle. Wala makre, tẽngã sẽn yaa neere, n yaa d vɩɩm zĩig sẽn ka to, d kalkõtã a sẽn maan ne yam-kãsengã, la Biiblã sẽn yaa a Gomdã sẽn tar yõod wʋsgã. Bõn-sõma kãensã a tãabã a Zeova sẽn kõ-dã maasem yĩnga, d tara vɩɩm zĩiga, d tõe n tagsame la d tõe n gome, la d tõe n paam d sogs-kãsemsã leoore.—Karm-y Yɩɩn-sõamyã 40:6.

² Sõs-kãngã pʋgẽ, d na n goma bõn-sõma kãensã a tãabã yelle. D sã n bʋgs bõn-kãens zug sõma, d sũur na n maneg nooma ne rẽ, tɩ d rat me n noog d Naand a Zeova sẽn nong-dã sũur n paase. (Vẽn. 4:11) Na n sõng-d lame me tɩ d bãng n sõng neb nins sẽn tẽed tɩ bũmb fãa wa n bee woto bal tɩ pa tũ ne Naand sababã.

3. Bõe yĩng tɩ tẽngã ka to?

³ D sã n ges Wẽnnaam sẽn naan tẽngã to-to wã, d bãngda vẽeneg t’a yaa yam soaba. (Rom. 1:20; Ebre. 3:4) Pa tẽngã bal n gilgd wĩntoogã ye. La tẽngã ka to, bala yaa yẽ zug bal la ninsaal tõe n vɩɩmde, a sẽn tar bũmb toor-toor sẽn sakd vɩɩmã yĩngã.

4. Bõe yĩng tɩ d tõe n yeel t’a Zeova naana tẽngã ne yam? Rɩk-y makre?

⁴ D tõe n dɩka tẽngã n mak ne ro-kẽeng sẽn yaa neere, b sẽn pag kũma! La tẽngã yaa toor wʋsg ne roog ninsaal sẽn me tɩ pid ne neba. Wala makre, neb nins sẽn be roogẽ be wã na n tõog n vɩɩmd n kaoosa wakat a wãna, sã n mikame tɩ yaa bãmb mensã n segd bao pemsmã b sẽn vʋʋsdã, rɩɩbã, koomã, la b yaool n pa tar zĩig n na n lobd b sagdã? Sã n yaa woto, pa na n kaoos la b ki ye. Tẽngã yẽ pa woto ye.  Neb milyaar-dãmb la rũms ka tɛk n vɩ a zugu. Tẽngã yiisda a toorẽ pemsem, rɩɩb la koom, hal tɩ sekdẽ. Baa ne rẽgdã la sagdã sẽn paad tẽngã zugã, a ket n yaa neere, n sakd vɩɩm me. Bõe yĩng tɩ yaa woto? Bala, a Zeova naana tẽngã t’a tõe n wẽneg n yɩlg a mengã. D na n yãa bũmb a yiib a sẽn naan ne yam wʋsgo, tɩ sɩd wilgd rẽ. Yaa pems-sõngã ne koomã.

5. Wãn to la tõnd paamd pems-sõngã, la bõe la rẽ sɩd wilgda?

⁵ Ogsɩzɛnnã bɩ pems-sõngã yaa tɩlɛ ne rũmsã la ninsaalbã, bala yaa yẽ la b vʋʋsda. B geelame n mik tɩ yʋʋmd fãa, pems-sõngã bõn-vɩɩsã sẽn vʋʋsdã yaa ton milyaar koabga. Bõn-vɩɩsã sã n vʋʋsdẽ, b yiisda pems-rẽgd b sẽn boond tɩ diogsɩɩd de karbon. Baa ne rẽ fãa, pems-sõngã pa tol n tõe n sa ye. Pems-rẽgdã b sẽn yiisdã me pa pit zĩigã n loog nug ye. Bõe yĩng tɩ yaa woto? Bala, a Zeova naana moodã la tɩɩs buud toor-toorã, tɩ b kokd pems-rẽgdã la b yiisd pems-sõngã. Sẽn yɩt to-to tɩ d paamd pems-sõngã sɩd wilgdame tɩ Tʋʋm 17:24, 25 sẽn yetã yaa sɩda. Be, b yetame yaa: “Wẽnnaam. . . n kõt ninsaalbã fãa vɩɩm, vʋʋsem la bũmb fãa.”

6. Wãn to la tõnd paamd koomã, la bõe la rẽ wilgda? (Ges-y zĩ-gũbr ning me sẽn yet tɩ: “ A Zeova sẽn kɩt tɩ d paamd koomã to-to.”)

⁶ Koom bee tẽngã zugu, bala tẽngã sẽn zãr ne wĩntoogã to-to wã kell n zemsa kɛpɩ. Tẽngã sã n da kolgẽ wĩndgã bilf n paase, koomã zãng ra na n wɩngame n lebg walem, tɩ tẽngã wɩng basɩ, tɩ bõn-vɩɩg pa tõe n zĩnd a zug ye. Tẽngã sã n da zãag ne wĩndgã bilfu, koomã zãng ra na n lebga galaase, tɩ tẽngã gill lebg galaase. A Zeova sẽn naan wĩndgã t’a zãrmã ne tẽngã zems kɛpɩ wã yĩnga, koomã sẽn be tẽngã zugã sekda bõn-vɩɩlɩ wã fãa. Wĩntoogã wɩngda mogrã la kʋɩlsã koom tɩ lebgd walem, n zẽkd n lebgd sawato. Yʋʋmd fãa, koomã wĩntoogã sẽn kɩtd tɩ lebg walmã tata litr milyaar tusri. Ko-kãng sẽn zẽkdã paada yĩngr n maan sẽn zems rasem piiga, n yaool n ni, wall a sig wa sa-lamd bɩ neeze. Ko-kãng baasd n leba mogrẽ wã, bɩ kʋɩlsẽ wã. Yaa woto la koomã gilgd n wat wakat fãa. A Zeova sẽn maan tɩ d tõe n paam koomã woto wã wilgdame t’a yaa yam la pãn-kãseng soaba.—Zoob 36:27, 28; Koɛ. 1:7.

7. Bõe ne bõe la d tõe n maan n wilg tɩ d sũur nooma ne kũun ning yell b sẽn gom Yɩɩn-sõamyã 115:16?

⁷ Wãn to la d tõe n wilg tɩ d sũur nooma ne tẽngã sẽn ka to wã, la bõn-sõma nins fãa sẽn be a zugã? (Karm-y Yɩɩn-sõamyã 115:16.) Yaa d sẽn na n bʋgsd bũmb nins a Zeova sẽn naanã zutu. Woto na n kɩtame tɩ d pʋʋsd a Zeova bark daar fãa, bõn-sõma nins a sẽn kõt tõndã yĩnga. Sẽn paase, d sã n modgdẽ tɩ d sẽn vɩ zĩig ningã yaa yɩlemd wa d sẽn tõe tɛka, wilgdame me tɩ d sũur nooma ne tẽngã.

8. Bõe yĩng tɩ d tõe n yeel tɩ ninsaal kalkõtã sẽn naan to-to wã yaa yel-solemde?

⁸ B sẽn naan ninsaal kalkõtã to-to wã yaa yel-solemde. Y sẽn da wa n be y ma pʋgẽ wã, y kalkõtã bɩʋʋngã pa yɩ yaar ye. Bũmb fãa ra sigla sõma, tɩ minit fãa bɩ kalkõt selill-paal bãmb tusa wat n paasdẽ. Bãngdbã geelame n mik tɩ kalkõt selill-dãmb b sẽn boond tɩ neron-dãmb na maan bãmb milyaar koabg n be kãsem kalkõt pʋgẽ. Tõnd kalkõtã yaa selill-kãensã fãa sẽn naag taabã, t’a zɩslmã  zems kɩlo la pʋɩ-sʋka. D ges bũmb kẽer kalkõtã sẽn sõngd tõnd tɩ d

maane.

9. Sã n yaa ne yãmba, bõe n wilgd tɩ tõnd a ninsaalbã sẽn tõe n gomã yaa Wẽnd kũuni?

⁹ Ninsaal sẽn tõe n gomã sɩd yaa yel-solemde. Tags-y n ges-y bũmb ning sẽn maande, d sã n wa gomda. Yaa y bãng tɩ y sã n yeel gom-bil fãa, y kalkõtã kɩtdame tɩ sẽn ta nem-gĩin koabg sẽn be yãmb zɩlemdẽ wã, y koko-raoogẽ wã, y no-bɩmsẽ wã, y yeerẽ wã la y yãoogẽ wã naagd taab n tʋmdẽ. Nem-gĩin-kãens segd n naaga taab n tʋm wakat takɩ pʋgẽ, sẽn na yɩl tɩ gom-biisã tall võore. Ninsaal sẽn tõe n gomã wɛɛngẽ, yʋʋmd 2019 wã pʋgẽ, bãngdb n wilg tɩ bi-pɛɛlg tõe n bãnga gom-bil võore. Woto kell n zemsa ne bãngdb wʋsg sẽn tagsde. Ninsaal rogdame n tõe n bãng buud-goam n welge, la a zãms buud-gomde. Yaa vẽeneg tɩ tõnd a ninsaalbã sẽn tõe n gomã yaa Wẽnd kũuni.—Yik. 4:11.

10. Wãn to la d tõe n wilg tɩ d sũur nooma ne Wẽnnaam sẽn naan-d tɩ d tõe n gomã?

¹⁰ D sã n sõng neb nins sẽn tẽed tɩ bũmba fãa wa n bee woto tɩ pa tũ ne Naand sababã, tɩ b bãng tõnd sẽn tẽed Wẽnnaamã võore, wilgdame tɩ d sũur nooma ne Wẽnnaam sẽn naan-d tɩ d tõe n gomã. (Yɩɩn. 9:2; 1 Pɩy. 3:15) Neb nins sẽn tagsd tɩ Naand kae wã ratame tɩ tõnd tẽ tɩ tẽngã la bõn-vɩɩsã fãa wa n bee b toor woto bala. D tõe n tũnuga ne Biiblã la bũmb nins yell d sẽn gom sõs-kãngã pʋgẽ wã n gom n waoog d saasẽ Ba wã, la d sõng sẽn dat n kelg-bã tɩ b bãng bũmb nins sẽn kɩt tɩ d kɩs sɩd t’a Zeova n yaa saasã la tẽngã Naanda.—Yɩɩn. 102:26; Eza. 40:25, 26.

11. Bõe n wilgd tɩ ninsaal pʋ-tẽerã sɩd yaa yel-solemde?

¹¹ Ninsaal pʋ-tẽerã sɩd yaa yel-solemde. Hal sẽn kaoose, bãngd a yembr geelame, n yeel tɩ ninsaal kalkõtã tõe n tẽega kibay sẽn be sɛb milyõ pisi pʋgẽ. La rũndã-rũndã, bãngdbã tagsdame tɩ ninsaal pʋ-tẽerã pãng yɩɩda rẽ zĩig sẽn zãre. Ninsaalbã pʋ-tẽerã kɩtame tɩ b tõe n maan bũmb sẽn yaa toor zalle. Bõe la rẽ?

12. Wãn to la tõnd a ninsaalbã sẽn tõe n dɩk yam yell pʋgẽ n bãng n vɩɩmdã welg tõnd ne rũmsã?

¹² Tẽng zug bõn-naandsã fãa sʋka, yaa ninsaalbã bal n tõe n tẽeg yɛl sẽn loog yelle, n dɩk yam n bãng n vɩɩmde. Kɩtame tɩ d tõe n bãng n tũ noy sẽn yaa sõma n yɩɩda, la d rems d tagsgã la d vɩɩmã. (1 Kor. 6:9-11; Kol. 3:9, 10) Sɩd me, d tõe n kibla d sũur-kasetã, tɩ sõngd tõnd tɩ d tõogd n bãngd sõma ne wẽng n bakdẽ. (Ebre. 5:14) D tõe n bao n bãnga d sẽn tõe n wilg to-to tɩ d nonga d taabã, la tɩ d kʋmda b nimbãanega. D tõeeme me n bao n dɩk a Zeova togs-n-taar tɩrlmã wɛɛngẽ.

13. Wa Yɩɩn-sõamyã 77:12, 13 sẽn wilgdã, bõe la d segd n maan ne d pʋ-tẽerã sẽn yaa Wẽnd kũunã?

¹³ Bũmb a ye d sẽn tõe n maan n wilg tɩ d sũur nooma ne d sẽn tar pʋ-tẽerã, yaa d sẽn na n modgd n tẽegd a Zeova sẽn zoe n sõng tõnd la a keng d raood to-to wã.  Woto na n kɩtame tɩ d maneg n bas d yam t’a na n sõng-d-la beoog sẽn wat me. (Karm-y Yɩɩn-sõamyã 77:12, 13; 78:4, 7) Bũmb a to me d sẽn tõe n maane, yaa d sẽn na n tẽegd bõn-sõma nins neb a taabã sẽn maan n kõ-dã, la d wilgd tɩ d sũur nooma ne rẽ. Bãngdbã mikame tɩ ned sã n yaa sõm-mita, a sũ-noogã manegd n paasame. D sã n dɩk a Zeova togs-n-taar n yãk yam n yĩmd yɛl kẽere, rẽ me yaa sõma. Wala makre, a Zeova pʋ-tẽerã zemsa zãnga, la d sã n tek yam n kos d beegrã sugri, a yãkda yam n kõ sugri, la a yĩmi. (Yɩɩn. 25:7; 130:3, 4) A ratame tɩ ned sã n beeg tõnd bɩ tõnd me maan wa yẽ, sẽn beeg-a tõndã sã n kos sugri.—Mat. 6:14; Luk 17:3, 4.

14. Wãn to la d tõe n wilg tɩ d sũur nooma ne d kalkõtã sẽn yaa kũun-kãsengã?

¹⁴ D sã n waoogd d Naandã ne d kalkõtã maasem, wilgdame tɩ d sũur nooma ne kũun-kãsen-kãngã a sẽn kõ-dã. Neb kẽer yãkda yam n na n tall b kalkõtã n pids b mens raab bala, wala makre, n na n yãk b toorẽ noyã, sõma la wẽngã wɛɛngẽ. La sẽn mik tɩ yaa a Zeova n naan tõndã, segdame tɩ d sak tɩ yaa yẽ noyã bal n yaa sõma n yɩɩd noy nins fãa tõnd sẽn yãkd d toorã. (Rom. 12:1, 2) D sã n tũud a noyã, d paamda vɩ-bãane. (Eza. 48:17, 18) Sẽn paase, d bãngda a Zeova sẽn dat tɩ d maan bũmb ning ne d vɩɩmã. A ratame tɩ d waoog yẽ sẽn yaa d Naand la d Ba wã, la d noog a sũuri.—Yel. 27:11.

15. Bõe yĩng tɩ d tõe n yeel tɩ Biiblã yaa kũun sẽn wilgd t’a Zeova nonga ãdem-biisã?

¹⁵ Biiblã yaa kũun Wẽnnaam sẽn kõ-do. D saasẽ Ba wã vẽnega rap tɩ b gʋls Biiblã, bala a nonga tõnd wʋsgo. Ne Biiblã maasem, a Zeova leokda sogs-kãsems nins d sẽn tõe n sok d mensã. Wala makre: Sɩnga wãn tɩ ninsaal wa beẽ? Vɩɩmã võor yaa bõe? Bõe n  wat beoog-daare? A Zeova ratame t’a kambã fãa bãng sogs-kãensã leoore. Rẽ n so tɩ hal sẽn na maan yʋʋm kobse, a kɩtame tɩ rap lebg Biiblã buud-goam wʋsg pʋgẽ. Rũndã-rũndã, Biiblã tõr bɩ a sɛb kẽer bee sẽn yɩɩd buud-goam tus a 3 pʋgẽ. Hal pĩnd n tãag masã, Biiblã n yaa sebr ning b sẽn lebg buud-goam toor-toor pʋsẽ n yɩɩd sɛb a taabã fãa wã. A sõorã leb n yɩɩda sɛb a taabã fãa. Sẽn yaa zĩig ning fãa, la sẽn yaa buud-goam nins la nebã gomda, b fãa la bal tõe n paam n karma Biiblã b buud-gomdã pʋgẽ.—Ges-y zĩ-gũbr ning sẽn yet tɩ: “ B lebga Biiblã ne Afirik buud-goama.”

16. Sã n yaa ne Matiye 28:19, 20 wã, wãn to la d tõe n wilg tɩ d sũur nooma ne Biiblã?

¹⁶ D d sã n karemd Biiblã daar fãa, n bʋgsd a goamã zugu, la d maand d sẽn tõe fãa n tũud d sẽn bãngdã, wilgdame tɩ d sũur nooma ne-a. D sã n maand d sẽn tõe fãa n taasd Biiblã koɛɛgã neb wʋsg wa d sẽn tõe tɛka, d wilgdame me tɩ d sũur nooma ne Wẽnnaam, a sẽn kõ-d Biiblã yĩnga.—Yɩɩn. 1:1-3; Mat. 24:14; karm-y Matiye 28:19, 20.

17. Bõe yell la d gom sõs-kãnga pʋgẽ, la bõe yell la d na n gom sõsg ning sẽn pʋgdã pʋgẽ?

¹⁷ Sõs-kãngã pʋgẽ, d yãa kũun nins a Zeova sẽn kõ-dã, wala makre, tẽngã sẽn yaa d vɩɩm zĩigã, tõnd kalkõtã a sẽn naan ne yam-kãsengã, la Biiblã sẽn yaa a Gomdã a sẽn vẽneg tɩ b gʋlsã. La bũmb a taab me la a Zeova kõ-do, tɩ d pa tõe n yã ne nif ye. Sõsg ning sẽn pʋgdã pʋgẽ, d na n goma rẽ yelle.