1-3. a) Bõe yĩng la a Zeova sẽn da nong a Salomo wã, la wãn to la a ning-a barka? b) D na n leoka sogs-bʋs sõs-kãngã pʋgẽ?

A SALOMO lebga Israyɛll rĩm t’a nan yaa bi-bɩɩga. A naamã paalmẽ, a Zeova vẽnega a meng ne-a zãmsd pʋgẽ n yeel-a yaa: “Kos maam f sẽn dat bũmb ninga, la m na n kõ-f lame.” A Salomo leokame yaa: “Mam yaa yãaga, n ka mi m sẽn na n zã nebã to-to ye. . . . Bɩ y kõ y tʋmtʋmdã yam, t’a tõog n zã y nebã.” (1 Rĩm. 3:5-10) A kosa “yam.” Ad yaa sik-m-meng soaba! Pa zaalem la a Zeova sẽn da nong a Salomo wã ye! (2 Sãm. 12:24, 25) A sũur tolg n yɩɩ noog ne bi-bɩɩg a Salomo, a sẽn kos bũmb ningã yĩnga, hal t’a kõ-a “yam ne bãngre.”—1 Rĩm. 3:12.

² Wakat ning fãa a Salomo sẽn tũ a Zeova ne a sũur fãa wã, a paama bark ka tɛka. A paamame meng n me wẽnd-doog a Zeova “sẽn yaa Israyɛll Wẽnnaamã yʋʋr yĩnga.” (1 Rĩm. 8:20) Wẽnnaam sẽn kõ-a yam wʋsgã kɩtame t’a yʋʋrã yi. Bũmb nins Wẽnnaam sẽn vẽneg-a t’a gʋlsã bee Biiblã sɛb a tãab pʋgẽ, wala makre, Yel-bũn sebrã pʋgẽ.

³ Yel-bũn sebrã pʋgẽ, b pʋda gom-bil ning sẽn yaa “sũurã” hal sẽn yɩɩd naoor pis-nu. Wala makre, Yel-bũn 4:23 yetame: “Maan gũusg ne f sũurã tagsg n yɩɩd bũmb fãa.” Bõe la b sẽn boond tɩ “sũurã”? D na n paama leoorã sõs-kãnga pʋgẽ. Sogsg a yiib leoor me la d na n paame: Bõe la a Sʋɩtãan maand sẽn na yɩl tɩ d sũurã tagsg lebg wẽnga? Wãn to la d tõe n gũus ne d sũurã tagsgo? D sã n dat n kell n maan sɩd ne a Zeova, yaa tɩlɛ tɩ d bãng sogs-kãensã leoorã sõma.

4-5. a) Wãn to la Yɩɩn-sõamyã 51:8 wã sõngd tõnd tɩ d bãng “sũurã” sẽn makd bũmb ningã? b) Wãn to la makrã d sẽn dɩkã sõngd tõnd tɩ d bãng tɩ tara yõod wʋsg tɩ d gũusd n get d sẽn sɩd yaa a soab d sũurã pʋgẽ wã?

⁴ Yel-bũn 4:23 pʋgẽ, b sẽn gomd “sũur” yellã, makda ned sẽn sɩd yaa a soabã. (Karm-y Yɩɩn-sõamyã 51:8.) Rat n yeelame tɩ yaa a tagsa wã, a tʋlsmã, a bõn-datɩ wã, la a zʋgã. Yaa ned sẽn yaa a soab tɩ neb a taabã pa neẽ wã, pa nebã sẽn tagsd t’a yaa a soabã ye.

⁵ D rɩk makr ne d yĩnsã laafɩ wã, tɩ rẽ na n sõng-d lame tɩ d bãng tɩ tara yõod wʋsg tɩ d gũusd n get d sẽn sɩd yaa a soab d sũurã pʋgẽ wã. Pipi, sẽn na yɩl tɩ d yĩnsã taar laafɩ sõma, d segd n dɩta rɩ-sõma la d wae n wɩsgd d yĩnsã. Woto me, sẽn na yɩl tɩ d tẽebã kell n tall pãnga, d segd n dɩlgda d yamã sõma ne Wẽnnaam goamã, la d wɩngd ne bũmb nins sẽn wilgd tɩ d tẽeda Wẽnnaamã. Sẽn na yɩl n tõog n maand woto, yaa tɩlɛ tɩ d tũud d sẽn zãmsdã, la d gomd d sẽn tẽed bũmb ninsã yelle. (Rom. 10:8-10; Zak 2:26) Yiib-n-soaba, d tõe n tagsdame tɩ d tara laafɩ, mik bãag n be d yĩnsã pʋgẽ tɩ d pa miẽ ye. Woto me, d tõe n geta d sẽn minim n maand tũudmã pʋgẽ wã, n tagsdẽ tɩ d tẽebã tara pãnga, mik tʋls-wẽns n paamd pãng d sũurã pʋgẽ. (1 Kor. 10:12; Zak 1:14, 15) Segdame tɩ d tẽegdẽ t’a Sʋɩtãan raabã yaa a na tõog tɩ d tagsd wa yẽnda. Woto wã, wãn to la a maanda? Bõe n na n sõng-d tɩ d gũus ne d sũurã?

6. A Sʋɩtãan raab yaa bõe, la wãn to la a maand n na n pids a raabã?

⁶ A Sʋɩtãan raabã yaa tõnd me lebg wa yẽ, n maand d toog kae ne a Zeova noyã, tɩ sẽn pak-d yaa d mensã raabo. A Sʋɩtãan pa tõe n modg tõnd tɩ d tags wa yẽ, wall d maan wa yẽ ye. Rẽ n so t’a tũud ne soay a taab n na n kʋɩɩb-do. Wala makre, a tũnugda ne neb nins a sẽn tõog tɩ b sũurã tagsg lebg wẽngã. (1 Zã 5:19) A saagdame tɩ d na n rɩka nin-kãens n maan d tũud-n-taase, baa ne d sẽn mi tɩ d sã n tar tũud-n-ta-wẽnse, “sãamda” tõnd tagsa wã la d yel-manesmã.  (1 Kor. 15:33) Yaa yam-kãng la a sẽn maan n tõog rĩm a Salomo wã. A Salomo kẽe kãadem ne pagb wʋsg sẽn pa tũud a Zeova. Pʋg-kãensã tõog n “wẽnemda a yamã” bilf-bilfu, t’a wa bas a Zeova.—1 Rĩm. 11:3.

7. Bõe me la a Sʋɩtãan tũnugd ne, n na n kɩt tɩ nebã tagsd wa yẽ, la bõe yĩng tɩ d segd n maan gũusgu?

⁷ A Sʋɩtãan tũnugda ne filim-dãmbã la bũmb a taab b sẽn wilgd ne tele wã maasmã, n maandẽ tɩ zĩig fãa bɩ nebã tagsd wa yẽ. A miime tɩ kibayã la soalmã d sẽn mi n kelgd n na n kok pemsmã toeemda tõnd tagsa wã la d yel-manesmã. A Zeezi me ra tũnugda ne kibay n zãmsd nebã bũmb wʋsgo. Wala makre, a wẽe yel-bũndi, n gom Samari rao sẽn yaa nin-sõng yelle. A leb n goma biig sẽn yi n bas a ba zaka, n tɩ sãam a rogem-pʋɩɩr yelle. (Mat. 13:34; Luk 10:29-37; 15:11-32) Neb nins sẽn tagsd wa a Sʋɩtãanã tõe n tũnuga ne kibayã, n maan tɩ tõnd me tagsa wã lebg wẽnse. La d bãng tɩ pa kibar bɩ filim buud fãa la wẽng ye. Filim la bũmb a taab b sẽn yiisd tele wã pʋgẽ tõe n sõnga ned t’a kok pemsem, la a zãms bũmb ninga. Sẽn be bala, d segd n maana gũusgu. Sẽn yaa reem ning fãa la d rat n gese, yɩta sõma tɩ d sok d meng yaa: ‘Yaa reem sẽn na n kɩt tɩ m tags tɩ m yĩngã tʋlsem pidsg pa yell bɩ?’ (Gal. 5:19-21; Efɛ. 2:1-3) Sã n mik tɩ reem y sẽn get na n kɩtame tɩ y wa tagsd wa a Sʋɩtãana, bõe la y segd n maane? Zãag-y y meng ne reem-kãnga, wa y sẽn na n zãag y meng ne ned sẽn bẽed bãn-loangdga.

8. Wãn to la roagdbã tõe n sõng b kambã tɩ b gũus ne b sũurã tagsgo?

⁸ Roagdba, bãng-y tɩ yaa yãmb n segd n sõng y kambã tɩ b mao t’a Sʋɩtãan ra tõog tɩ b sũurã tagsg lebg wẽng ye. Yaa vẽeneg tɩ y maanda y sẽn tõe fãa n kogend y kambã ne bãasã. Y modgdame tɩ y zakã yaa yɩlemde, la y gũusdẽ tɩ bũmb sẽn tõe n kɩt tɩ yãmb bɩ y kambã lʋɩ bãag ra zĩnd y zakã pʋgẽ ye. Woto  me, y segd n sõnga y kambã tɩ b zãag b mens ne sɩt wɛɛb rãmba, ze-video rãmba, filim-dãmb la bũmb a taab sẽn yit tele wã pʋgẽ, n tõe n kɩt tɩ b wa tagsd wa a Sʋɩtãana. A Zeova yeelame tɩ yaa yãmb a roagdbã n segd n ges tɩ y kambã paam zood sõma ne yẽ. (Yel. 1:8; Efɛ. 6:1, 4) Rẽ wã, ra n yɛɛsd-y n pa rat n lugl noy y zakã rãmb yĩng ye. Lugl-y noy sẽn zems ne Biiblã sẽn yetã. Togs-y y kom-bõonegã b sẽn tar sor n na n gese, la b sẽn pa segd n gese, la y sõng-b tɩ b wʋm y sẽn yet woto wã võore. (Mat. 5:37) B sã n wa bɩtẽ, bɩ y sõng-b tɩ b wa tõe n tik a Zeova noyã n bãng sẽn yaa wẽng ne sẽn yaa sõma n bak b toore. (Ebre. 5:14) La yɩta sõma tɩ y tẽegdẽ tɩ baa y kambã sẽn bãngd bũmb wʋsg ne yãmb sẽn yetã maasmã, b sẽn get n yɩɩdã yaa yãmb sẽn maandã.—Tõo. 6:6, 7; Rom. 2:21.

9. A Sʋɩtãan kɩtame tɩ bõe lebg neb wʋsg tagsgo, la bõe yĩng tɩ tagsg a woto yaa wẽng wʋsgo?

⁹ Sẽn na yɩl tɩ d tagsa wã lebg wẽnse, a Sʋɩtãan maooda a pãng tɛk me n na n kɩt tɩ d bas a Zeova sẽn yetã, n teeg ninsaalbã yam la b bãngrã. (Kol. 2:8) D rɩk makr ne bũmb a ye a Sʋɩtãan sẽn maan tɩ lebg neb wʋsg tagsgo. B tagsdame tɩ ligdã baoob n segd n lʋɩ taoor ned vɩɩm pʋgẽ. Sẽn tagsd-b woto wã kẽer tõe n sɩd lebga arzɛk rãmba, la kẽer me ket n yaa naong rãmba. Sẽn yaa a soab fãa, yell n yɛgd-ba. Bõe yĩnga? Bala, tõe n wa lebga arzɛgsã baoob n pak-ba, hal tɩ b toog kae ne b yĩnsã laafɩ la b zakã pʋgẽ vɩɩm sẽn yaa to-to wã ye. B pʋd n pa zoet tɩ bãmb ne Wẽnnaam zoodã na n wa sãam meng ye. (1 Tɩm. 6:10) D sũur nooma d sẽn paam tɩ d saasẽ Ba wã sõngd tõndo, tɩ d tar tagsg sẽn zems ligdã wɛɛngẽ wã.—Koɛ. 7:12; Luk 12:15.

10-11. a) Bõe la d segd n maan n kogl d menga? b) Pĩnd wẽndẽ wã, gũudbã tʋʋmd ra yaa bõe? Wãn to la d sũur-kasetã tõe n yɩ wa gũuda?

¹⁰ D sã n dat n gũusd ne d sũurã tagsgo, yaa tɩlɛ tɩ d yɩ ned sẽn tõe n deng n yã yelle, n yɩ tao-tao n maan bũmb n kolg a menga. Gom-bil ning b sẽn lebg Yel-bũn 4:23 tɩ “maan gũusgã” tẽegd-d-la pĩnd wẽndẽ gũudbã sẽn da gũud b tẽngã to-to wã. Gũusdbã ra wae n dʋʋda b tẽngã lalg zug n get yɩɩga, tɩ b sã n yã yell sẽn wat bɩ b peeb baorg n keoog nebã. D sã n tẽegd woto, sõngd-d lame tɩ d bãng d sẽn segd n maanega, t’a Sʋɩtãan ra wa tõog tɩ d sũurã tagsg lebg wẽng ye.

¹¹ Pĩnd wẽndẽ wã, tẽngã gũudbã ne rigno-gũudbã ra tʋmda ne taaba. (2 Sãm. 18:24-26) B ra naagda taab n gũusdẽ, tɩ bɛɛb sã n kolgdẽ bɩ b pag kʋɩlensã sõma sẽn na yɩl n kogl tẽngã. (Nee. 7:1-3) D sã n kibl d sũur-kasetã * sõma ne Biiblã maasem, a tõe n yɩɩ wa gũuda. Woto, a Sʋɩtãan sã n wa baood n na n soog d sũurã, rat n yeel tɩ n baood n na n kɩt tɩ d tagsa wã bɩ d tʋlsmã, la d bõn-datɩ wã wall d zʋgã lebg wẽnse, d sũur-kasetã na n keoog-d lame. D sũur-kasetã sã n keoog-do, d segd n kelg-a lame, la d mao wa d sẽn tõe tɛka, n kogl d menga.

12-13. Bõe la d tõe n wa rat n maane, la d manesem segd n yɩɩ wãna?

¹² D rɩk makr ne yell a ye, n ges d sẽn tõe n maan to-to t’a Sʋɩtãan ra wa tõog tɩ d tagsa wã lebg wẽng ye. A Zeova yeelame tɩ d  ‘ra saag tɩ b pʋd yoobo, la rẽgd buud baa a yembr’ yell tõnd sʋk ye. (Efɛ. 5:3) La d sã n be ne d tʋmd-n-taas wall d karen-bi-taase, tɩ b wa gomd pag ne rao lageng yelle, d maanda wãna? D miime tɩ d segd n zaaga d mens ne ‘wẽn-kɩɩsgo, la dũniyã ratem wẽnsã.’ (Tit 2:12) D sũur-kasetã sẽn yaa wa gũudã na n keoog-d lame. (Rom. 2:15) La d na n sak n kelg-a lame bɩ? Tõe tɩ d na n dat n kelga b goamã, wall d ges fot-rãmb b sẽn wilgdi. La yaa wakat kãng la d segd n maan bũmb n kogl d menga. D tõe n toeema sõsgã, wall d loog la d bas-ba.

¹³ Sẽn na yɩl tɩ d taabã ra wa tõog tɩ d tall tags-wẽnse, wall d maan sẽn yaa wẽnga, yaa tɩlɛ tɩ d tall raoodo. D tõe n basa d yam t’a Zeova nee tõnd modgrã, la t’a na n kõ-d-la yam la pãnga, tɩ sõng-d tɩ d kell n mao, n da wa tagsd wa a Sʋɩtãan ye. (2 Kib. 16:9; Eza. 40:29; Zak 1:5) La bõe me la d tõe n maan n gũus ne d sũurã tagsgo?

14-15. a) Bõe me la d segd n maan sẽn na yɩl n gũus ne d sũurã, la wãn-wãn la d tõe n maan dẽ? b) Bõe la Yel-bũn 4:20-22 yeta, tɩ tõe n sõng-d tɩ d tõog tɩ Biiblã karengã naf-d sõma? (Ges-y zĩ-gũbrã gom zug sẽn yaa: “ D sẽn tõe n bʋgs to-to.”)

¹⁴ Sẽn na yɩl n gũus ne d sũurã, pa segd bal tɩ d modg tɩ tags-wẽns wall tʋls-wẽns ra kẽ d sũurẽ wã ye. Segdame me tɩ d bas tɩ bũmb nins sẽn na n sõng-d tɩ d tagsa wã la d tʋlsmã yɩ sõma wã kẽ d sũurẽ wã. D lebg n tẽeg gũudbã yelle. B ra pagda tẽngã kʋɩlens sẽn na yɩl tɩ bɛɛbã ra kẽ ye. La b mi n pakame sẽn na yɩl tɩ rɩɩb la bũmb a taab kẽ tẽngã. Kʋɩlensã sã n pag wakat fãa, n pa tol n pakdẽ, tẽngã nebã na n kii kom. Woto me, d segd n sakda wakat fãa n kelgd Wẽnnaam goamã, tɩ kẽ d sũurã, tɩ d tagsa wã paam n zems ne a raabã.

¹⁵ Ne Biiblã maasem, d bãngda a Zeova tagsg bũmb toor-toor zugu. Dẽnd d sã n karemd Biiblã, d basdame t’a Zeova sẽn yetã kẽ d sũurã, tɩ sõngd tõnd tɩ d tagsa wã ne d tʋlsmã la d tʋʋm-tʋmdɩ wã zemsd ne a raabã. Bõe la d tõe n maan tɩ Biiblã karengã sɩd naf-do? Pʋʋsgã yaa tɩlɛ. Ad saam-bi-poak a ye sẽn yeele: “M sã n wa na n karem Biiblã, m dengd n pʋʋsa a Zeova, n kos t’a sõng-m tɩ m yã bõn-sõma wã sẽn be a Gomdã pʋgẽ wã.” (Yɩɩn. 119:18) Yaa tɩlɛ me tɩ d bʋgs d sẽn karmã zugu. D sã n pʋʋse, n karem la d bʋgse, Wẽnnaam goamã na n kẽe d “sũurã pʋgẽ” sõma, hal tɩ d wa nong a Zeova sẽn yetã fãa.—Karm-y Yel-bũn 4:20-22; Yɩɩn. 119:97.

16. Wãn to la bũmb nins b sẽn yiisd JW Télédiffusion pʋgẽ wã nafd tõndo? Togs-y kibare

¹⁶ D sã n get bũmb nins sẽn be JW Télédiffusion pʋgẽ wã, rẽ me na n sõng-d lame tɩ d gũus ne d sũurã tagsgo. Ad saam-biig ne a pag sẽn yeele: “Bũmb nins b sẽn yiisd JW Télédiffusion pʋgẽ kiuug fãa wã kell n yaa d sẽn pʋʋs a Zeova n kosã. D sũurã sã n mi n sãame, wall d sã n wa getẽ tɩ d yaa d yembre, JW Télédiffusion wã kengda d raood sõma. D sã n be zakẽ, d wae n kelgda yɩɩl nins b sẽn yiisd kiuug fãa wã. D sã n wa segendẽ, wall d yẽesd d roogã, la baa d sã n wa yũud te, d kelgda rẽ.” Bũmb nins b sẽn yiisd JW Télédiffusion pʋgẽ wã sõngda tõnd tɩ d gũusd ne d sũurã tagsgo. Sõngdame tɩ d tagsa wã zemsd ne a Zeova raabã, t’a Sʋɩtãan pa tõe n paam tɩ d wa tagsd wa yẽ ye.

17-18. a) Wa 1 Rĩm-dãmb 8:61 sẽn wilgdã, d sã n tũud bũmb nins a Zeova sẽn zãmsd tõndã, bõe n na n maane? b) Rĩm a Ezekɩyaas kibarã wilgda tõnd bõe? d) A Davɩɩd sẽn kos bũmb ning Yɩɩn-sõamyã 139:23, 24 wilgdame tɩ bõe la d tõe n pʋʋs n kose?

¹⁷ D sã n tõog n maan sẽn yaa sõma fãa, n ne rẽ nafa wã, d tẽebã pãng paasdame.  (Zak 1:2, 3) D sũur me yaa noogo, bala d sẽn maanã kɩtame t’a Zeova sũur noom ne-do, t’a boond-d t’a biiga, hal tɩ rẽ kɩt tɩ d maneg n dat n maan a raabã. (Yel. 27:11) Makr fãa lebgda segb d sẽn paam n na n wilg tɩ d saasẽ Ba wã tũubã wɛɛngẽ, d pa yam a yiib soab ye. (Yɩɩn. 119:113) D na n pʋd n wilgame tɩ d nong-a-la ne d sũur fãa, n dat n sak a noyã la d maan a raabã.—Karm-y 1 Rĩm-dãmb 8:61.

¹⁸ D na n mi n tudgame bɩ? N-ye. Bala, d yaa neb sẽn pa zems zãnga. D sã n wa tudgi, bɩ d tẽeg rĩm a Ezekɩyaas kibarã. A wa n kongame, la a teka yam n kos sugri, n kell n wɩng ne a Zeova tũub ne a “sũur fãa.” (Eza. 38:3-6; 2 Kib. 29:1, 2; 32:25, 26) Woto wã, bɩ d maan d sẽn tõe fãa t’a Sʋɩtãan ra wa tõog tɩ d tagsa wã lebg wẽns ye. D pʋʋs a Zeova n kos t’a sõng-d tɩ d sakd-a ne d sũur fãa. (1 Rĩm. 3:9; karm-y Yɩɩn-sõamyã 139:23, 24.) Yaa d sã n maand gũusg ne d sũurã tagsg n yɩɩd bũmb fãa la d na n tõog n kell n maan sɩd ne a Zeova.