1, 2. (a) In-​nuqqas taʼ rażan għal xiex jistaʼ jwassal? (b) Għaliex hemm bżonn niddiskutu s-​suġġett tar-​rażan?

IR-​RAŻAN hu kwalità li Alla Ġeħova jistaʼ jgħinna naħdmu fuqha. (Galatin 5:22, 23) Ġeħova għandu rażan perfett. Madankollu, aħna m’għandniex għax imperfetti. Fil-​fatt, in-​nuqqas taʼ rażan huwa l-​kaġun tal-​ħafna problemi li għandhom in-​nies illum. Dan jistaʼ jwassal għal li persuna tittratieni biex tagħmel affarijiet importanti jew għal li ma tmurx tajjeb fl-​iskola jew fuq ix-​xogħol. In-​nuqqas taʼ rażan jistaʼ jwassal ukoll għal abbuż verbali, sokor, vjolenza, divorzju, dejn bla bżonn, vizzji, żmien il-​ħabs, uġigħ emozzjonali, mard trasmess sesswalment, u tqala mhix mixtieqa.—Salm 34:11-​14.

² Nies li ma jikkontrollawx lilhom infushom joħolqu problemi għalihom u għal oħrajn. U hekk kif jgħaddi ż-​żmien, jidher ċar li n-​nies għandhom inqas u inqas kontroll fuqhom infushom. Madankollu, dan m’għandux jissorprendina għax il-​Kelma t’Alla bassret li n-​nuqqas taʼ rażan kellu jkun evidenza waħda li aħna qed ngħixu “fl-​aħħar jiem.”—2 Timotju 3:1-​3.

3. Għala neħtieġu r-​rażan?

 ³ Għala neħtieġu r-​rażan? Hemm żewġ raġunijiet importanti. L-​ewwel, nies li kapaċi jikkontrollaw is-​sentimenti u l-​emozzjonijiet tagħhom ġeneralment ikollhom inqas problemi. Huwa wkoll iktar faċli għalihom li jkollhom relazzjonijiet b’saħħithom u li jevitaw li jħossuhom irrabjati, ansjużi, jew dipressi. It-​tieni, sabiex nibqgħu ħbieb m’Alla, għandna bżonn nirreżistu t-​tentazzjoni u nikkontrollaw xewqat ħżiena. Adam u Eva ma rnexxilhomx jagħmluh dan. (Ġenesi 3:6) Bħalhom, illum ħafna nies għandhom problemi kbar għax ma jikkontrollawx lilhom infushom.

4. X’għandu jkun taʼ inkuraġġiment għal kull min qed jissielet biex jikkontrolla x-​xewqat ħżiena tiegħu?

⁴ Ġeħova jifhem li aħna imperfetti u li hu diffiċli għalina li jkollna r-​rażan. Imma hu jrid jgħinna nikkontrollaw ix-​xewqat ħżiena tagħna. (1 Slaten 8:46-​50) Bħala Ħabib li jħobb, hu b’qalb tajba jinkuraġġixxi lil dawk li kultant isibuha diffiċli biex jikkontrollaw is-​sentimenti u x-​xewqat tagħhom. F’dan l-​artiklu, se nitgħallmu mill-​eżempju tar-​rażan li għandu Ġeħova. Aħna se niddiskutu wkoll eżempji mill-​Bibbja, kemm tajbin kif ukoll ħżiena, u neżaminaw suġġerimenti prattiċi li jistgħu jgħinuna.

5, 6. Ġeħova liema eżempju taʼ rażan jagħtina?

⁵ Ir-​rażan taʼ Ġeħova hu perfett għaliex Hu perfett b’kull mod. (Dewteronomju 32:4) Madankollu, aħna imperfetti. Iżda xorta waħda għandna bżonn neżaminaw l-​eżempju tiegħu tar-​rażan sabiex inkunu nistgħu nimitawh aħjar. Dan se jgħinna nkunu nafu kif nirreaġixxu bil-​mod it-​tajjeb meta jiġru affarijiet li jistgħu jiddiżappuntawna. X’inhuma xi eżempji tar-​rażan li għandu Ġeħova?

⁶ Aħseb dwar ir-​reazzjoni taʼ Ġeħova meta Satana rribella fl-​Għeden. X’aktarx, l-​istqarrija tax-​Xitan ġiegħlet lill-​qaddejja leali kollha taʼ Ġeħova fis-​sema biex iħossuhom ixxokkjati, irrabjati, u mimlijin disprezz. Forsi tħossok l-​istess meta taħseb dwar it-​tbatija kollha li kkaġuna Satana. Imma Ġeħova ma rreaġixxiex b’mod esaġerat. Hu wieġeb proprju bil-​mod xieraq. Ġeħova ma rrabjax malajr u kien ġust f’li jittratta mar-​ribelljoni taʼ Satana. (Eżodu 34:6; Ġob 2:2-​6) Għala? Ġeħova ħalla ż-​żmien jgħaddi għax ma jridx li xi ħadd jinqered imma “jixtieq li kulħadd jasal għall-​indiema.”—2 Pietru 3:9.

7. X’nistgħu nitgħallmu mill-​eżempju taʼ Ġeħova?

⁷ L-​eżempju taʼ Ġeħova jgħallimna li għandna bżonn naħsbu bil-​għaqal qabel nitkellmu u mhux nirreaġixxu fil-​pront. Allura meta jkollok bżonn tieħu deċiżjoni importanti, ħu l-​ħin biex taħseb. Itlob għall-​għerf biex tgħid jew tagħmel il-​ħaġa t-​tajba. (Salm 141:3) Meta nkunu rrabjati jew mifxulin, ikun faċli ħafna  biex nagħmluhom bi kbar. Huwa għalhekk li ħafna ddispjaċiehom li qalu jew għamlu affarijiet mingħajr ma ħasbu!—Proverbji 14:29; 15:28; 19:2.

8. (a) Fejn nistgħu nsibu eżempji tajbin taʼ rażan? (b) X’għen lil Ġużeppi jirreżisti t-​tentazzjoni meta mart Potifar ipprovat twaqqgħu fid-​dnub? (Ara l-​ewwel stampa.)

⁸ Liema eżempji Bibliċi jenfasizzaw il-​valur tar-​rażan? Xi ħadd li għandek mnejn taħseb fih hu Ġużeppi, bin Ġakobb. Hu rreżista t-​tentazzjoni meta kien qed jaqdi fid-​dar taʼ Potifar, il-​kap tal-​gwardji tal-​Fargħun. Mart Potifar inġibdet lejn Ġużeppi għaliex kien “sabiħ fis-​sura u sabiħ fid-​dehra,” u pprovat twaqqgħu fid-​dnub diversi drabi. X’għen lil Ġużeppi jirreżisti t-​tentazzjoni? Probabbilment, hu ħa l-​ħin biex jaħseb sew minn qabel dwar x’kien se jiġri jekk iċedi għaliha. Imbagħad, meta qabditu minn ħwejġu, Ġużeppi ħarab minnha. Hu qal: “Kif nistaʼ jien nagħmel dan il-​ħażen hekk kbir u nidneb kontra Alla?”—Ġenesi 39:6, 9; aqra Proverbji 1:10.

9. Kif tistaʼ tipprepara lilek innifsek biex tirreżisti t-​tentazzjonijiet?

⁹ X’nitgħallmu mill-​eżempju taʼ Ġużeppi? Jekk niġu ttantati biex niksru waħda mil-​liġijiet t’Alla, jeħtieġ li nirreżistu t-​tentazzjoni. Qabel ma xi wħud saru Xhieda taʼ Ġeħova, huma ssieltu maʼ ikel u xorb żejjed, tipjip, abbuż tad-​drogi, immoralità sesswali, jew problemi oħra. Anke wara li jitgħammdu, kultant għandhom mnejn jiġu ttantati b’dawn l-​affarijiet. Jekk dan jiġri lilek, ieqaf u aħseb kif se jkun taʼ ħsara għar-​relazzjoni tiegħek maʼ Ġeħova kieku ċċedi għat-​tentazzjoni. Int tistaʼ tipprova tara liema sitwazzjonijiet jistgħu jkunu taʼ tentazzjoni għalik u mbagħad iddeċiedi kif tistaʼ tevitahom. (Salm 26:4, 5; Proverbji 22:3) Jekk qatt tiġi pprovat b’dan il-​mod, itlob lil Ġeħova jagħtik l-​għerf u r-​rażan biex tirreżisti t-​tentazzjoni.

10, 11. (a) X’jiġri lil ħafna żgħażagħ fl-​iskola? (b) X’jistaʼ jgħin lil Kristjani żgħażagħ jirreżistu t-​tentazzjoni biex jiksru l-​liġijiet t’Alla?

¹⁰ Xi ħaġa simili għal dak li ġara lil Ġużeppi tiġri lil ħafna Kristjani żgħażagħ illum. Eżempju wieħed hu taʼ Kimberly. L-​istudenti tal-​klassi tagħha spiss kienu jiftaħru dwar li jkollhom x’jaqsmu sesswalment maʼ xi ħadd fi tmiem il-​ġimgħa. Kimberly ma kienx ikollha stejjer bħal dawn x’tirrakkonta. Hi tammetti illi li tkun differenti kultant ġegħelha tħossha “abbandunata u waħedha” u li l-​istudenti tal-​klassi tagħha ħasbu li kienet stupida għax ma kinitx toħroġ mal-​ġuvintur. Imma Kimberly kienet attwalment għaqlija li ma tagħmilx dan. Hi kienet taf li t-​tentazzjoni biex ikollok x’taqsam sesswalment maʼ xi ħadd tistaʼ tkun veru qawwija meta tkun żagħżugħ. (2 Timotju 2:22) Studenti oħrajn ħafna drabi kienu jistaqsu jekk kinitx għadha verġni. Dan taha l-​opportunità biex  tispjega għala għażlet li ma jkollhiex relazzjonijiet sesswali. Aħna kburin bi Kristjani żgħażagħ li huma determinati li jirreżistu l-​pressjoni biex jieħdu sehem fl-​immoralità sesswali, u Ġeħova hu kburi bihom ukoll!

¹¹ Il-​Bibbja tagħtina wkoll eżempji taʼ nies li ma rreżistewx it-​tentazzjoni tal-​immoralità sesswali. U turi r-​riżultati ħżiena taʼ meta ma nikkontrollawx lilna nfusna. Jekk issib lilek innifsek f’sitwazzjoni bħal taʼ Kimberly, aħseb dwar ir-​raġel iblah deskritt fi Proverbji kapitlu 7. Aħseb ukoll dwar Amnon u r-​riżultati tal-​biżaʼ tal-​imġiba tiegħu. (2 Samwel 13:1, 2, 10-​15, 28-​32) Il-​ġenituri jistgħu jgħinu lil uliedhom jiżviluppaw ir-​rażan u l-​għerf billi jiddiskutu dawn l-​eżempji fil-​qima bħala familja.

12. (a) Ġużeppi kif ikkontrolla dak li kien qed iħoss għal ħutu? (b) F’liema sitwazzjonijiet jeħtieġ li nikkontrollaw is-​sentimenti tagħna?

¹² F’okkażjoni oħra, Ġużeppi reġaʼ tana eżempju tajjeb taʼ rażan. Dan kien meta ħutu marru l-​Eġittu biex jixtru l-​ikel. Sabiex jifhem x’kienu qed jaħsbu verament, Ġużeppi ma qalilhomx li kien ħuhom. U meta s-​sentimenti tiegħu saru b’saħħithom ħafna, hu telaq minn ħdejn ħutu biex ikun jistaʼ jibki fil-​privat. (Ġenesi 43:30, 31; 45:1) Jekk ħu jew oħt tagħmel xi ħaġa li taħsdek, li timita l-​eżempju taʼ rażan taʼ Ġużeppi se jgħinek tevita li tgħid jew tagħmel xi ħaġa li iktar tard jiddispjaċik li għamiltha. (Proverbji 16:32; 17:27) Jew forsi għandek qraba li huma maqtugħin mis-​sħubija. Jekk dan hu l-​każ, se jkollok bżonn tikkontrolla s-​sentimenti tiegħek biex tevita kuntatt bla bżonn magħhom. Dan jistaʼ jkun diffiċli. Imma se jkun iżjed faċli jekk tiftakar li tkun qed timita l-​eżempju taʼ Ġeħova u tagħmel dak li jikkmandak.

13. X’lezzjonijiet nistgħu nitgħallmu mill-​ġrajjiet fil-​ħajja tas-​Sultan David?

¹³ Aħna nibbenefikaw ukoll mill-​eżempju tas-​Sultan David. Meta Sawl u Simgħi pprovokawh, David ma rrabjax jew uża l-​qawwa tiegħu kontrihom. (1 Samwel 26:9-​11; 2 Samwel 16:5-​10) Madankollu, David mhux dejjem kellu kontroll fuqu nnifsu. Dan nafuh minn dak li naqraw dwar id-​dnub tiegħu maʼ Bat-​seba u r-​reazzjoni tiegħu għar-​regħba taʼ Nabal. (1 Samwel 25:10-​13; 2 Samwel 11:2-​4) Aħna nistgħu nitgħallmu lezzjonijiet taʼ siwi mingħand David. L-​ewwel, indokraturi fost il-​poplu t’Alla jeħtieġu b’mod speċjali r-​rażan biex ma jużawx ħażin l-​awtorità tagħhom. It-​tieni, ħadd m’għandu jkun kunfidenti żżejjed, billi jaħseb li qatt mhu se jċedi għat-​tentazzjoni.—1 Korintin 10:12.

14. X’esperjenza kellu wieħed ħu, u r-​reazzjonijiet tagħna għala huma importanti f’sitwazzjonijiet simili?

¹⁴ X’tistaʼ tagħmel biex ittejjeb ir-​rażan  tiegħek? Ikkunsidra x’ġara lil Luigi. Vettura laqtet il-​karozza tiegħu fuq wara. Għalkemm kien is-​sewwieq l-​ieħor li kkaġuna l-​aċċident, hu beda jgħajjat maʼ Luigi u pprova jaqlaʼ ġlieda. Luigi talab lil Ġeħova biex jibqaʼ kalm u pprova jikkalma lis-​sewwieq l-​ieħor. Imma r-​raġel kompla jgħajjat. Anke f’din is-​sitwazzjoni antipatka, Luigi ma tilifx it-​tempra. Ġimgħa wara, Luigi mar jagħmel żjara lura lil waħda mara. Żewġha kien is-​sewwieq l-​ieħor! Dan ir-​raġel inkiser u talab skuża għall-​imġiba ħażina tiegħu. Hu offra li jikkuntattja lill-​kumpanija tal-​insurance taʼ Luigi biex b’hekk Luigi setaʼ jsewwi l-​karozza iktar malajr. Ir-​raġel ingħaqad magħhom fid-​diskussjoni tal-​Bibbja u għoġbitu ħafna. B’hekk, Luigi rrealizza kemm kien importanti li baqaʼ kalm wara l-​aċċident u kemm setaʼ kkaġuna ħsara li kieku rrabja.—Aqra t-​2 Korintin 6:3, 4.

15, 16. Studju tal-​Bibbja kif jistaʼ jgħin lilek u lil familtek tiżviluppaw ir-​rażan?

¹⁵ Studju tal-​Bibbja regolari u siewi  jistaʼ jgħin lill-​Kristjani jiżviluppaw ir-​rażan. Ftakar x’qal Alla lil Ġożwè: “Dan il-​ktieb tal-​liġi m’għandux jitbiegħed minn fommok, u trid taqrah u timmedita fuqu lejl u nhar, sabiex tkun tistaʼ tieħu ħsieb tagħmel skond kulma hemm miktub fih; għax imbagħad se tirnexxi fi triqtek u mbagħad se taġixxi bl-​għerf.” (Ġożwè 1:8) Imma l-​istudju tal-​Bibbja kif jistaʼ jgħinek tiżviluppa, jew taħdem fuq, ir-​rażan?

¹⁶ Aħna tgħallimna li l-​Bibbja fiha eżempji li juru l-​benefiċċji meta jkollna r-​rażan u l-​konsegwenzi meta ma jkollniex. Ġeħova ra li dawn l-​eżempji jinkitbu għal raġuni. (Rumani 15:4) Se nkunu għaqlin li naqraw, nistudjaw, u naħsbu sew dwarhom. Ipprova ifhem kif jistgħu jkunu taʼ ġid għalik u għall-​familja tiegħek. Itlob lil Ġeħova jgħinek biex tapplika l-​pariri mill-​Kelma tiegħu. Jekk tirrealizza li m’għandekx biżżejjed rażan f’xi ħaġa, ammetti. Imbagħad itlob dwarha, u aħdem bis-​sħiħ biex tara kif tistaʼ titjieb. (Ġakbu 1:5) Agħmel riċerka fil-​pubblikazzjonijiet tagħna sabiex issib pariri prattiċi li jistgħu jgħinuk.

17. B’liema modi jistgħu l-​ġenituri jgħinu lil uliedhom jiżviluppaw ir-​rażan?

¹⁷ Kif tistaʼ tgħin lil uliedek jiżviluppaw ir-​rażan? Il-​ġenituri jafu li wliedhom ma twildux b’din il-​kwalità. Allura għandhom bżonn jgħallmuhom kwalitajiet tajbin bl-​eżempju tagħhom. (Efesin 6:4) Jekk tara li t-​tfal tiegħek ma jikkontrollawx lilhom infushom, staqsi lilek innifsek jekk intix tagħtihom eżempju tajjeb. Int tistaʼ tkun taʼ eżempju għalihom billi tkun regulari fil-​ministeru tal-​għalqa, billi tattendi l-​laqgħat, u billi tikkonduċi l-​qima bħala familja. U tibżax tgħid le lit-​tfal tiegħek meta jkun hemm bżonn! Ġeħova poġġa limiti għal Adam u Eva. Dawn il-​limiti setgħu għenuhom jitgħallmu r-​rispett lejn l-​awtorità taʼ Ġeħova. Bl-​istess mod, meta l-​ġenituri jiddixxiplinaw lil uliedhom u jagħtuhom eżempju tajjeb, uliedhom se jirrispettaw l-​awtorità tal-​ġenituri, u dan se jgħin lit-​tfal jitgħallmu jikkontrollaw lilhom infushom. L-​imħabba għall-​awtorità t’Alla u r-​rispett għal-​livelli tiegħu huma fost l-​iktar affarijiet prezzjużi li tistaʼ tgħin lit-​tfal tiegħek ikollhom.—Aqra Proverbji 1:5, 7, 8.

18. Għala hemm bżonn li nagħżlu lil ħbiebna bil-​għaqal?

¹⁸ Kemm jekk aħna ġenituri u kemm jekk le, ilkoll kemm aħna għandna nagħżlu lil ħbiebna bil-​għaqal. Jekk ħbiebek iħobbu lil Ġeħova, se jinkuraġġuk tagħmel miri bis-​sens u tevita l-​inkwiet. (Proverbji 13:20) L-​eżempju tajjeb tagħhom se jqanqlek biex timita r-​rażan tagħhom. U bla dubju, l-​imġiba tajba tiegħek se tinkuraġġihom ukoll. Ir-​rażan li se niksbu se jgħinna jkollna l-​approvazzjoni t’Alla, ingawdu ħajjitna, u ngawdu wkoll relazzjonijiet tajbin maʼ dawk li nħobbu.